Bata úlgileri
Ia, Qudaıym, jarylqa:
Jarylqasań, maldy qyl,
Bitken jurttyń aldy qyl,
Butan qas saǵynǵannyń
Malyn alyp, jarly qyl!
Alla ákbar!
Ia, Kudaıym, bala bersin,
Mal men basty jáne bersin,
Saǵan qas qylǵan dushpanǵa
Tabanyńnyń astyna sala bersin!
Alla ákbar!
Ia, Qudaıym, ońdasyn,
Myń saýlyǵyń qozdasyn!
Seksen týıeń botalap,
Segiz kelin qomdasyn!
Tilenshiniń bıesin bersin,
Úısin, Qońyrattyń túıesin bersin,
Bitken arýaq bárine tıe bersin!
Alla ákbar!
Qudaıym, jarylqasyn, baı qylsyn
Tórt túligiń saı qylsyn!
Ketpes dáýlet bersin,
Keń peıil bersin!
Qurbandyǵyń qabyl bolsyn,
Tileýiń durys bolsyn,
Muratyń hasyl bolsyn,
Tilegen tilegińizdi bersin!
Alla ákbar!
Asyń, asyń, asyńa,
Bereke bersin basyńa!
Bódenedeı jorǵalap,
Qyrǵaýyldaı qorǵalap,
Qydyr kelsin qasyńa!
Osy turǵan boz úıge
Qydyr ata darysyn!
Báıbishesi bul úıdiń
On eki qursaq kóterip,
Ulǵa kózi jarysyn!
Jelińniń o sheti men bu shetine
Oq jiberse , jetpesin!
Táńiri bergen nesibeń
Tepkileseń, ketpesin!
Ár kezde baılyq ketpesin!
Keshke kelip shýlatqan,
Qoshaqaıdyń atasy-
Qoshqar bassyn úıińdi!
Baqaılary shyrtyldap.
Múıizderi jyltyldap,
Úı arasyn boq etken,
İshse, aıranǵa toq etken,
Buzaýlardyń atasy-
Buqa bassyn úıińdi!
Shýdalaryn shań basqan,
Artqy órkeshin qom basqan,
Botaqaıdyń atasy -
Býra bassyn úıińdi!
Shyńǵyr-shyńǵyr kisinesken,
Tyshyp, boǵyn ıiskesken,
Qulynshaqtyń atasy-
Aıǵyr bassyn úıińdi!
Saǵan qas qylǵan kisiniń
Bazarǵa baryp, aty ólsin!
Erte ketip, qaıtqanda,
Úıine kelse, qatyny ólsin!
Kótine tyshqaq tısin,
Qolyna pyshaq tısin!
Tyshqaǵy tyıylmasyn,
Tósegi jıylmasyn!
Shańyraǵy shartyldap,
Shandyryna qadalsyn!
Bosaǵasy bortyldap,
Borbaıyna qadalsyn!
Kúldireýishi kúrt synyp,
Kótine qadalsyn!
Alla ákbar!
Burynǵylardyń batasy
Áýeli Qudaı jarylqasyn,
Paıǵambardyń bereketin bersin!
Ábýbákir, Syzdyqtyń salaýatyn bersin,
Ádil Omardyń aıbatyn bersin,
Ázireti (haziret) Ospannyń uıatyn bersin,
Ázireti Áliniń (ǵalynyń) qýatyn bersin!
Ibraıym (Ibraım) paıǵambardyń
malyn bersin,
Ákim Luqpannyń jasyn bersin,
Ákim Súleımenniń taqytyn bersin!
Eskendir (Aleksandr) Zulqarnaıynnyń
baqytyn bersin,
Atymtaı jomarttyń dańqyn berúin,
Dáýit paıǵambardaı otyz ul bersin!
Ul berse, orazdy bersin,
Qyz berse, qylyqty bersin!
Jasy uzyn bolsyn,
Júzi qyzyl bolsyn!
Aıǵyryń úndi kelsin,
Qoshqaryń júndi kelsin!
Qyzyń quldy kelsin,
Ulyń qundy kelsin!
Dáýletiń zıada bolsyn,
Dushpanyń qıada bolsyn!
Ulyń uıada bolsyn,
Qyzyń qıada bolsyn!
Adam jalasynan, bult alasynan,
Kóriner, kórinbes myń da bir pálesinen -
Patsha Qudaıym ózi saqtasyn!
Kápirdi musylman etken,
Musylmanǵa din úıretken,
Ákimderdiń (Aıymdardyń) sálemettigine,
Halyq qamyn jegen -
Qarqaradaı handardyń sálemettigine,
El qamyn jegen -
Edigedeı bılerdiń sálemettigine,
Óz eńbegin ózi jegen,
Qudaıǵa, shúkir, táýbe deıin -
Qara buqara halyqtyń sálemettigine!
Halqyn, jurtyn,
Qany birge ultyn -
İlgeri bastyramyn degen -
Eńbekshil erlerdiń sálemettigine!
Qoı ornyna at bergen
Atymtaıdaı jomarttardyń sálemettigine!
Baıaǵyda toıǵa jasanyp kelgen sulý qyz - dúnıe qartaıyp,
kaıyrshy kempir bolyp, qarapeıil baılardy - ushynǵan sorpa,
et esepti qylyp, qapshyǵyna salyp alǵan. «Jemese de,
maı jaqsy, Bermese de, baı jaqsy!» - degen.
Qap túbinde qalǵandardyń sálemettigine!
Moldalarǵa qol bergen, kórpe salyp, tórge alǵan -
Ýyzy arylmaǵan baılardyń sálemettigine!
Halqy, halaıyǵy qostaǵan,
Orpyqty saba ustaǵan-
Báıbishelerdiń sálemettigine!
Taqyr jerde taıǵaq bar,
Táńirim, opan saqtasyn!
Batý jerde pále bar,
Mashaıyq onan saqtasyn
Shuńqyr jerde shaıtan bar.
Saqtaýshy onan saqtasyn!
Oınaqtaǵan oń qolyń
Aq bilekte qaraısyn!
Qımyldaǵan eki aıaq
Tabanyńda qaraısyń!
Aýzyndaǵy otyz tis
Tańdaıyńda qaraısyń!
Qudaı qosqan qosaǵyń
Birge ilesip qaraısyń!
Malyńyzǵa, basyńyzǵa bereket bersin!
Saǵan qas saǵynǵanǵa apa-qula áreket bersin!
Kókten jaýdyrsyn,
Jerden óndirsin!
Baıdy Qudaı baıytsyn,
Báıbisheni qaıytsyn!
Kıgeniń kir bolmasyn,
Mingeniń ter bolmasyn!
Alla oıynda tursyn!
«Qulqýalla» - qoınyńyzda,
«Álham» - aýzyńyzda,
«Iasın» - jadyńyzda bolsyn!
Bul oqyǵan aıattar aı bolsyn,
Segiz peıish ortasynda kóńiliń jaı bolsyn!
İrgeńdi aralap, daý jetpesin,
Elińdi aralap, jaý jetpesin!
Sizge pále saǵynǵannyń
Óz basynan ketpesin!
Ia, Jalıl, ál-jállat,
Ia, Kárim, ál-keremet,
Pendeń saǵan amanat!
Saqtaǵaısyń sálemet!
Alla ákbar!
Burynǵylardyń taǵy bir batasy
Arqadaǵy Abylaıdaı bol;
Buharadaǵy Danıardaı bol!
Qoıkeldiniń qoıyn bersin,
Qoı soımastyń oıyn bersin!
Toqanyń jylqysyn bersin,
Aqyldynyń qulpysyn bersin !
Boqtydaı baı bol ,
Baıkeldi, Bostandaı myrza bol!
Qarasýdan kópir salyp ótken -
Tolybaıdyń jolyn bersin!
Arqadaǵy Abylaıdaı dańq bersin,
Buharadaǵy Danıardaı baq bersin!
Qoı soımastyń oıyn bersin ,
Qoıkeldiniń qoıyn bersin!
Boqtydaı baılyq bersin!
Baıkeldi, Bostandaı myrzalyq bersin!
Aznabaı, Sapaqtaı bol ,
Baıqondy, Bapaqtaı bol!
Keıingi bir bata
Kókshetaý jaǵynda bir úıge qonǵan eken: ákeli-balaly ekeýi.
Qonǵan úı kóje qylyp beripti. Sonda ákesi:
- Dastarqanǵa bata qylamyn, - degende, ákesiniń qolyn qaǵyp
jiberip:
- Kóje batasyna men júırikpin! - dep, shubyrtyp sóılep bata
qylǵany:
- Kóje, kóje, kór, ustan:
- Qaıdan shyqqan bu kóje?
- Aýzy túkti orystan!
Qudaı urǵan qý elsiń,
Jaý shapsa, saǵan bolyspan!
Qudaı aıdap biz keldik
El sheti alys qıyrdan.
Soımaǵan sorly ne etken jan,
Qora tolǵan sıyrdan.
Jeýińe qımaı júrgende,
Túk qalmas jutta bıyldan!
Kóje shóptiń basy eken,
Qý kedeıdiń asy eken.
Sep baı bolyp, ne etesiń?
Tórt aıaqty maldan-
Túk kóre almaı, ketesiń!
Eshkini elde kór,
Qoıdy myń kúndik jolda kór!
Túıe týa bitpesin,
Jylqydan sadaqa ket!
Kókshetaýdyń basyn kóre kel,
Kókózekten arman asyp, qalaǵa ket!
Óli arýaq jebesin,
Tiri arýaq demesin!
«Osy úıden et asaımyn!» - dep,
Kelgen balanyń men si...in enesin!
Ózi ash qonaq,
Ózi qý qonaq-
Munan artyq ne deıin?!
Sonda úı ıesi uıalǵannan:
- Myna báleketke qýyrdaq qýyryp ber, qatyn! - depti. -
Aıtqan sózi etten ótip, súıekke jetti ǵoı! - degen soń, qýyrdaq
qýyryp, toıǵyzypty. Qýyrdaqqa bergen batasy:
- Munyń aty - qýyrdaq,
Shyn yqylaspen bergen soń,
Pisip qaldy-aý jýyrda-aq!
Manaǵynyń bári oıyn,
Yrysyń óssin dýyldap!
Saǵan qastyq qylǵannyń
Balasy qalsyn shýyldap!
Jarylqasań, maldy qyl,
Bitken jurttyń aldy qyl,
Butan qas saǵynǵannyń
Malyn alyp, jarly qyl!
Alla ákbar!
Ia, Kudaıym, bala bersin,
Mal men basty jáne bersin,
Saǵan qas qylǵan dushpanǵa
Tabanyńnyń astyna sala bersin!
Alla ákbar!
Ia, Qudaıym, ońdasyn,
Myń saýlyǵyń qozdasyn!
Seksen týıeń botalap,
Segiz kelin qomdasyn!
Tilenshiniń bıesin bersin,
Úısin, Qońyrattyń túıesin bersin,
Bitken arýaq bárine tıe bersin!
Alla ákbar!
Qudaıym, jarylqasyn, baı qylsyn
Tórt túligiń saı qylsyn!
Ketpes dáýlet bersin,
Keń peıil bersin!
Qurbandyǵyń qabyl bolsyn,
Tileýiń durys bolsyn,
Muratyń hasyl bolsyn,
Tilegen tilegińizdi bersin!
Alla ákbar!
Asyń, asyń, asyńa,
Bereke bersin basyńa!
Bódenedeı jorǵalap,
Qyrǵaýyldaı qorǵalap,
Qydyr kelsin qasyńa!
Osy turǵan boz úıge
Qydyr ata darysyn!
Báıbishesi bul úıdiń
On eki qursaq kóterip,
Ulǵa kózi jarysyn!
Jelińniń o sheti men bu shetine
Oq jiberse , jetpesin!
Táńiri bergen nesibeń
Tepkileseń, ketpesin!
Ár kezde baılyq ketpesin!
Keshke kelip shýlatqan,
Qoshaqaıdyń atasy-
Qoshqar bassyn úıińdi!
Baqaılary shyrtyldap.
Múıizderi jyltyldap,
Úı arasyn boq etken,
İshse, aıranǵa toq etken,
Buzaýlardyń atasy-
Buqa bassyn úıińdi!
Shýdalaryn shań basqan,
Artqy órkeshin qom basqan,
Botaqaıdyń atasy -
Býra bassyn úıińdi!
Shyńǵyr-shyńǵyr kisinesken,
Tyshyp, boǵyn ıiskesken,
Qulynshaqtyń atasy-
Aıǵyr bassyn úıińdi!
Saǵan qas qylǵan kisiniń
Bazarǵa baryp, aty ólsin!
Erte ketip, qaıtqanda,
Úıine kelse, qatyny ólsin!
Kótine tyshqaq tısin,
Qolyna pyshaq tısin!
Tyshqaǵy tyıylmasyn,
Tósegi jıylmasyn!
Shańyraǵy shartyldap,
Shandyryna qadalsyn!
Bosaǵasy bortyldap,
Borbaıyna qadalsyn!
Kúldireýishi kúrt synyp,
Kótine qadalsyn!
Alla ákbar!
Burynǵylardyń batasy
Áýeli Qudaı jarylqasyn,
Paıǵambardyń bereketin bersin!
Ábýbákir, Syzdyqtyń salaýatyn bersin,
Ádil Omardyń aıbatyn bersin,
Ázireti (haziret) Ospannyń uıatyn bersin,
Ázireti Áliniń (ǵalynyń) qýatyn bersin!
Ibraıym (Ibraım) paıǵambardyń
malyn bersin,
Ákim Luqpannyń jasyn bersin,
Ákim Súleımenniń taqytyn bersin!
Eskendir (Aleksandr) Zulqarnaıynnyń
baqytyn bersin,
Atymtaı jomarttyń dańqyn berúin,
Dáýit paıǵambardaı otyz ul bersin!
Ul berse, orazdy bersin,
Qyz berse, qylyqty bersin!
Jasy uzyn bolsyn,
Júzi qyzyl bolsyn!
Aıǵyryń úndi kelsin,
Qoshqaryń júndi kelsin!
Qyzyń quldy kelsin,
Ulyń qundy kelsin!
Dáýletiń zıada bolsyn,
Dushpanyń qıada bolsyn!
Ulyń uıada bolsyn,
Qyzyń qıada bolsyn!
Adam jalasynan, bult alasynan,
Kóriner, kórinbes myń da bir pálesinen -
Patsha Qudaıym ózi saqtasyn!
Kápirdi musylman etken,
Musylmanǵa din úıretken,
Ákimderdiń (Aıymdardyń) sálemettigine,
Halyq qamyn jegen -
Qarqaradaı handardyń sálemettigine,
El qamyn jegen -
Edigedeı bılerdiń sálemettigine,
Óz eńbegin ózi jegen,
Qudaıǵa, shúkir, táýbe deıin -
Qara buqara halyqtyń sálemettigine!
Halqyn, jurtyn,
Qany birge ultyn -
İlgeri bastyramyn degen -
Eńbekshil erlerdiń sálemettigine!
Qoı ornyna at bergen
Atymtaıdaı jomarttardyń sálemettigine!
Baıaǵyda toıǵa jasanyp kelgen sulý qyz - dúnıe qartaıyp,
kaıyrshy kempir bolyp, qarapeıil baılardy - ushynǵan sorpa,
et esepti qylyp, qapshyǵyna salyp alǵan. «Jemese de,
maı jaqsy, Bermese de, baı jaqsy!» - degen.
Qap túbinde qalǵandardyń sálemettigine!
Moldalarǵa qol bergen, kórpe salyp, tórge alǵan -
Ýyzy arylmaǵan baılardyń sálemettigine!
Halqy, halaıyǵy qostaǵan,
Orpyqty saba ustaǵan-
Báıbishelerdiń sálemettigine!
Taqyr jerde taıǵaq bar,
Táńirim, opan saqtasyn!
Batý jerde pále bar,
Mashaıyq onan saqtasyn
Shuńqyr jerde shaıtan bar.
Saqtaýshy onan saqtasyn!
Oınaqtaǵan oń qolyń
Aq bilekte qaraısyn!
Qımyldaǵan eki aıaq
Tabanyńda qaraısyń!
Aýzyndaǵy otyz tis
Tańdaıyńda qaraısyń!
Qudaı qosqan qosaǵyń
Birge ilesip qaraısyń!
Malyńyzǵa, basyńyzǵa bereket bersin!
Saǵan qas saǵynǵanǵa apa-qula áreket bersin!
Kókten jaýdyrsyn,
Jerden óndirsin!
Baıdy Qudaı baıytsyn,
Báıbisheni qaıytsyn!
Kıgeniń kir bolmasyn,
Mingeniń ter bolmasyn!
Alla oıynda tursyn!
«Qulqýalla» - qoınyńyzda,
«Álham» - aýzyńyzda,
«Iasın» - jadyńyzda bolsyn!
Bul oqyǵan aıattar aı bolsyn,
Segiz peıish ortasynda kóńiliń jaı bolsyn!
İrgeńdi aralap, daý jetpesin,
Elińdi aralap, jaý jetpesin!
Sizge pále saǵynǵannyń
Óz basynan ketpesin!
Ia, Jalıl, ál-jállat,
Ia, Kárim, ál-keremet,
Pendeń saǵan amanat!
Saqtaǵaısyń sálemet!
Alla ákbar!
Burynǵylardyń taǵy bir batasy
Arqadaǵy Abylaıdaı bol;
Buharadaǵy Danıardaı bol!
Qoıkeldiniń qoıyn bersin,
Qoı soımastyń oıyn bersin!
Toqanyń jylqysyn bersin,
Aqyldynyń qulpysyn bersin !
Boqtydaı baı bol ,
Baıkeldi, Bostandaı myrza bol!
Qarasýdan kópir salyp ótken -
Tolybaıdyń jolyn bersin!
Arqadaǵy Abylaıdaı dańq bersin,
Buharadaǵy Danıardaı baq bersin!
Qoı soımastyń oıyn bersin ,
Qoıkeldiniń qoıyn bersin!
Boqtydaı baılyq bersin!
Baıkeldi, Bostandaı myrzalyq bersin!
Aznabaı, Sapaqtaı bol ,
Baıqondy, Bapaqtaı bol!
Keıingi bir bata
Kókshetaý jaǵynda bir úıge qonǵan eken: ákeli-balaly ekeýi.
Qonǵan úı kóje qylyp beripti. Sonda ákesi:
- Dastarqanǵa bata qylamyn, - degende, ákesiniń qolyn qaǵyp
jiberip:
- Kóje batasyna men júırikpin! - dep, shubyrtyp sóılep bata
qylǵany:
- Kóje, kóje, kór, ustan:
- Qaıdan shyqqan bu kóje?
- Aýzy túkti orystan!
Qudaı urǵan qý elsiń,
Jaý shapsa, saǵan bolyspan!
Qudaı aıdap biz keldik
El sheti alys qıyrdan.
Soımaǵan sorly ne etken jan,
Qora tolǵan sıyrdan.
Jeýińe qımaı júrgende,
Túk qalmas jutta bıyldan!
Kóje shóptiń basy eken,
Qý kedeıdiń asy eken.
Sep baı bolyp, ne etesiń?
Tórt aıaqty maldan-
Túk kóre almaı, ketesiń!
Eshkini elde kór,
Qoıdy myń kúndik jolda kór!
Túıe týa bitpesin,
Jylqydan sadaqa ket!
Kókshetaýdyń basyn kóre kel,
Kókózekten arman asyp, qalaǵa ket!
Óli arýaq jebesin,
Tiri arýaq demesin!
«Osy úıden et asaımyn!» - dep,
Kelgen balanyń men si...in enesin!
Ózi ash qonaq,
Ózi qý qonaq-
Munan artyq ne deıin?!
Sonda úı ıesi uıalǵannan:
- Myna báleketke qýyrdaq qýyryp ber, qatyn! - depti. -
Aıtqan sózi etten ótip, súıekke jetti ǵoı! - degen soń, qýyrdaq
qýyryp, toıǵyzypty. Qýyrdaqqa bergen batasy:
- Munyń aty - qýyrdaq,
Shyn yqylaspen bergen soń,
Pisip qaldy-aý jýyrda-aq!
Manaǵynyń bári oıyn,
Yrysyń óssin dýyldap!
Saǵan qastyq qylǵannyń
Balasy qalsyn shýyldap!