InfoHub Logo

Shyńjań qazaq jazba ádebıetiniń negizin salǵan Tańjaryq Joldyulynyń esimi buryn negizinen İle, Altaı, Tarbaǵataı aımaqtarynda meılinshe belgili bolsa, búgingi kúni onyń máıekti de maǵynaly ádebı murasynan kúlli Alash jurtshylyǵy habardar. Qytaıda týyp, sol jaqta dúnıeden ótken ardaqty aqynnyń biraz shyǵarmasy yjdahatymen yntyzary bólek jandardyń arqasynda sonaý keńestik kezeńde - aq shekara attap, bergi betke jetip úlgergen - di. Qyraǵy kózderdiń súrgi - surpynan syǵymdala ótip baryp, kúıeý balasy – tanymal jazýshy Buqara Tyshqanbaevtyń qurastyrýymen 1974 jyly «Armantaý» atty jınaǵy baspa júzin kórdi. Ult múddesine adal ustaz ǵalymdar Beısenbaı Kenjebaev jáne Ásilhan Ospanulynyń jetekshiligimen onyń poezıalyq murasy jóninde sol ýaqyttaǵy stýdentter, bolashaq belgili zertteýshiler Tileýjan Saqalov pen Álimǵazy Dáýlethan – biri Almatyda, biri Shymkentte dıplom jumysyn qorǵady. Biraq kandıdattyq zertteý jazýǵa talpynystarynyń jolyna tosqaýyl qoıyldy. Sazger aqynnyń «Amandasý» áni Dánesh Raqyshevtiń oryndaýynda taspaǵa basylyp, el ishine tarady. Sóıtip, qursaýy qatty qoǵamnyń tyıymdaryna qaramastan, Tańjaryqtyń taǵdyr - talaıy men týyndylary jurtshylyqtyń aýzyna ilikti, kókiregine qonaqtady. Táýelsizdik tusynda tańjaryqtanýdyń tyńnan tynysy ashyldy. Osy oraıda onyń qunarly qazynasyn túgendeý men tanytýǵa kúlli ǵumyryn sarp etken jazýshy Orazanbaı Egeýbaevtyń eńbegi eresen. Aqynnyń ómirin jáne ónerpazdyǵyn zertteýshiler men zerdeleýshilerdiń qatary qalyńdap keledi. Tańjaryq jádigerligin taldap júr - genderdiń ishinde Serik Negımov, Amantaı Káken, Dúken Másimhanuly, Turlybek Mámeseıitov, Baýyrjan Omaruly, t. b. bilikti oqymystylarymyz bar. Qazir aqynǵa týǵan topyraǵynda eskertkish qoıylǵan, ol týraly telefılm túsirilgen jáne roman jaryq kórgen, shyǵarmalary dúrkin - dúrkin kitap bolyp basylǵan. Mereıtoılary ótkizildi. El baıtaǵy – Astana qalasynda atyna kóshe berildi. Sóıtip, Elbasy Nursultan Nazarbaev aıtqandaı, «Shyńjańdaǵy ádebıettiń jaryq juldyzy – Tańjaryq Joldyuly shyǵarmalary týǵan ádebıetimizdiń tórinen laıyqty oryn tapty». Bul – ultynyń, urpaǵynyń bolashaǵyna janjigerin jumsaǵan asyl azamattyń tarıh kúresininde qalmaǵandyǵynyń belgisi.
Akademık Zeınolla Qabdolov beıneli túrde «beıýaqtyń beıbaq bulbuly» dep sıpattaǵan aqyn Tańjaryq Joldyulynyń ómiri zamanalyq talas pen tartys, arpalys pen aýyrtpalyq yzǵyryǵynyń ótinde ótse, óleńderi soǵan sáıkes ójettikpen, órlikpen sýaryldy. Jıyrmasynshy ǵasyrdyń basyndaǵy Alash arystarymen murattas qalamger jyrlarynyń seksen paıyzynyń Gomındań qapasqanalarynda jazylýy – elim dep eńiregen erdiń taǵdyrdan kórgen teperishi.
Aqynnyń sońyna qaldyrǵan shyǵarmashylyq murasy baı. O. Egeýbaevtyń málimetine ıek artsaq, 129 lırıkalyq óleńi men tolǵaýy, 7 óleń - romany, 5 qıssasy, 6 aıtysy, 11 áni belgili eken. Zertteýshiler aldyndaǵy endigi mindet – osylardy ár qyrynan taldap - tarazylap, erekshelikterin eksheý jáne ádebıettaný ǵylymynyń turaqty aınalymyna qosý.
Qoryta aıtqanda, bıyl týǵanyna 118 jyl tolyp otyrǵan Alash arysy Tańjaryq Joldyulynyń ómiri men ónerpazdyǵy tarıhta máńgi qalmaq.

Galpaı Uljan Ásenqyzy,
Fılologıa jáne álem tilderi fakúltetiniń 1 - kýrs stýdenti
F. Qozybaqova, ǵylymı jetekshisi
Ál - Farabı atyndaǵy QazUÝ tarıh jáne arheologıa, etnologıa fakúltetiniń Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń profesory