InfoHub Logo

Dástúrli túrde kez-kelgen úıdegi eń las sanalatyn dúnıe – ýnıtaz. Onyń ár sharshy santımetr aýmaǵynda 2 500 bakterıa tirshilik etedi. Alaıda qarapaıym pernetaqtadanyń ár sharshy santımetrindegi bakterıa sany joǵarydaǵy kórsetkishten júzdegen ese joǵary ekenin bilesiz be? Demek siz kútpegen dúnıeler men buıymdardyń kez-kelgeninen qaýip tónýi múmkin.

1. Pernetaqta.

Pernetaqtanyń bir sharshy santımer aýmaǵynda 500 000 bakterıa tirshilik etedi. Ádette adamdar kompúter ne  noýtbýk aldyna otyrǵanda, qol jýý kerektigi jóninde oılaı bermeıdi. Dalada, úıde qolyńyzǵa juqqan kir pernetaqta betinde qalady. Oǵan jáne shań-tozań men qoqymdy qosyńyz. Nátıjesinde kompúter pernetaqtasy aýrý týdyratyn bakterıalardyń tirshilik ortasyna aınalady.

Ne isteý kerek?

Birinshiden, úıge kirgen boıda qolyńyzdy jýyńyz. Ekinshiden, keminde aptasyna bir ret kompúter pernetaqtasyn tazalaýdy ádetke aınaldyryńyz. Aptasyna birneshe márte tazalasańyz da artyq etpeıdi.

Pernetaqtany kompúterden ajyratyp, aýdaryńyz. Artqy jaǵynan aqyryn urǵylap, batyrmalar arasyndaǵy shań-qoqymdy túsirińiz. Shań-tozańnan tazartý úshin, kádimgi fendi qoldanýyńyzǵa bolady. Kómekshi qural retinde iskekti paıdalanyńyz.

Munan soń sabyn eritindisin jasańyz (bir staqan sýǵa birneshe tamshy jýǵǵa arnalǵan qural tamyzyńyz). Batyrmalar men olardyń arasyn túksiz mata nemese tis shetkasymen tazalaı alasyz.  Tazalyq jumysy aıaqtalǵannan keıin pernetaqtany qurǵaq matamen súrtińiz.

2. Uıaly telefon

Kún boıyna uıaly telefonymyzdy qaıda qaldyrmaımyz? Qaltamyzǵa salamyz, jumys ústeline qoıamyz, kir qolymyzben de ustaımyz. Bir sózben aıtqanda, bir kún ishinde telefonyńyzǵa túrli mıkrobtar túsedi.

Ne isteý kerek?

Telefondy mindetti túrde aptasyna bir ret tazalaý kerek. Sómke nemese ıyqqap ishinen telefon salatyn belgili oryn arnańyz. Oǵan qosa telefonyńyzdy arnaıy tazartqysh maılyqpen barynsha jıi tazalap súrtińiz.

Mıkrofıbradan jasalǵan mataǵa qolǵa arnalǵan bakterıaǵa qarsy suıyqtyqty tamyzyp, uıaly telefonyńyzdy súrtińiz. Telefonyńyz uzaq ýaqyt taza kúıinde saqtalý úshin, kóshede jáne qoǵamdyq oryndarda qulaqqap kómegimen sóılesińiz.

3. Ydys-aıaq jýatyn shuńǵylshanyń (rakovına) sý aǵatyn tesigi

Shuńǵylshanyń ımekqubyry – bakterıalardyń kóbeıýine qolaıly orta. Ádette oǵan tek bitelip qalǵanda nemese jaǵymsyz ıis paıda bolǵanda ǵana nazar aýdaramyz.

Ne isteý kerek?

Arnaıy eritindi daıyndap, shuńǵylshanyń sý aǵatyn tesigine quıyńyz. Matany polıetılenge orap, tesigin biteńiz de,  20-30 mınýtqa qaldyryńyz. Al eritindini tómendegi ádister boıynsha jasaýǵa bolady:

- Jarty staqan ystyq sýǵa bir shaı qasyq as saodasyn qosyńyz.

- Jarty staqan 3-9 paıyzdyq aq sirke sýyna bir shaı qasyq lımon shyrynyn qosamyz.

- Jarty Jarty staqan 3-9 paıyzdyq aq sirke sýyna bir shaı qasyq as sodasyn qosamyz.

Shuńǵylshanyń sý aǵatyn tesishinde qatyp qalǵan maıly daqtar tuz ertindisimen (1 staqan ystyq sýǵa 3 as qasyq tuz) tazalanady. Tazalaǵannan keıin ystyq sýmen shaıyńyz.

Asúıdi barynsha taza ustaýǵa tyrysyńyz. Jıi súlgi men ysqyshtardy almastyryp, tońazytqysh esigin súrtińiz. Et, balyq, nan, jemister men kókónisterdiń árqaısysyna jeke taqta arnańyz.

4. Tis shetkasy

Tis shetkasy adam aǵzasy úshin qaýipti mıllıondaǵan bakterıanyń tirshilik ortasyna aınala alady. Tańdanatyn dáneme joq, sebebi biz kún saıyn tisimizdi óńez ben tamaq qaldyqtarynan tazalaımyz. Ýaqyt óte kele shetkada mıllıondaǵan bakterıa kóbeıe bastaıdy.

Ne isteý kerek?

Tis shetkasyn úsh aıda bir aýystyryp, olardy tik qalypta saqtaý kerek.

Al shetkany zalalsyzdandyrý úshin, quramynda spırt bar aýyz qýysyn shaıýǵa arnalǵan suıyqtyqqa malyp, 30 sekýndqa qaldyrý kerek. Sonymen qatar birneshe mınýt ystyq sýda ustaýǵa nemese ydys jýǵysh mashınada jýýyńyzǵa bolady. Ol úshin tis shetkasyn ydys jýǵysh mashınanyń joǵarǵy sóresine ornalastyryńyz. Tisińizdi jýyp bolǵannan keıin, tis shetkasyn mindetti túrde ystyq sýmen shaıýdy ádetke aınaldyrǵanyńyz jón.

5. Kilt

Qolymyzda jıi ustaıtyn kilt te túrli bakterıaǵa toly. Biz kiltti esh ýaqytta tazalap, súrtpeımiz. Onyń ústine qashan da kir qolymyzben ustaımyz. Kóshede jerge túsirip alamyz, kirlegen qaltamyzda da júredi. Nátıjesinde úıińizge túrli qaýipti bakterıalardy tasymaldaıdy. Keı adamdar kiltti oıynshyq retinde balaǵa usynady. Onyń bala densaýlyǵy úshin óte qaýipti ekenin bilgeısiz.

Ne isteý kerek?

Úıińizge kelgen boıda qolyńyzdy jýyp, artynsha kiltti antıseptıkalyq maılyqpen súrtińiz. Bakterıalar úıińizde taramaýy úshin, kiltti arnaıy kiltsalǵyshta saqtańyz.

6. Ámıan men aqsha

Ortasha eseppen qaǵaz aqshanyń ár sharshy santımterinde shamamen 30 000 bakterıa tirshilik etedi. Aqsha qanshalyqty eski bolsa, ondaǵy bakterıalar da sonshalyq kóp. Onyń betinde Koh taıaqshalary, gelmınt, týberkýlez jáne mıqurt dertin qozdyrýshylar bolýy yqtımal. Iaǵnı aqshamen tólem jasaǵan kezde bakterıa almasamyz.

Ne isteý kerek?

Aqsha ustaǵannan keıin qolyńyzdy jýyńyz ne arnaıy zararsyzdandyratyn quralmen súrtińiz. Aqshany qaltańyzda emes, ámında saqtaǵanyńyz abzal. Sonymen qatar olardy tamaqtanatyn ústelde, tósekke ne dıvanǵa qoımańyz. Ámındy únemi belgili bir jerge qoıýǵa daǵdylanyńyz. Jáne antıseptıkalyq maılyqpen súrtip turyńyz.

7. Kilem

Kádimgi kilemniń sharshy santımetr aýmaǵyndaǵy bakterıa ýnıtazdyń dál osyndaı aýmaǵyndaǵy bakterıadan 4 000 ese kóp. Kilemniń túkti beti túrli bakterıalar, shań-tozań kenesi men teriniń óli jasýshalarynyń jınalýyna jaǵdaı týǵyzady.

Ne isteý kerek?

Shańsorǵyshtyń kómegimen turaqty túrde kilemdi tazalańyz. Daqtar men shańnan tazalaý úshin, 1 lıtr sýǵa 2 shaı qasyq músátir spırtin qosyńyz. Eritindimen shetkany sýlap, kilemdi tazalańyz.munan soń bólmeni jeldetip, kilemdi keptirińiz.

Sonymen qatar kádimgi as sodasy da kilem men tósenishti tereń tazarta alady. Ony qurǵaq jáne eritindi (bir staqan sýǵa bir  as qasyq as sodasy) kúıinde qoldana alasyz. Eritindini kilemge jaǵyp, 40 mınýtqa qaldyryńyz. Munan soń shańsorǵyshpen tazalańyz. Bul ádis arqyly kilemdi kirden tazartyp qana qoımaı, túsin jańartasyz.

8. Aýyz úı

Daladan sizben birge kelgen mıllıondaǵan bakterıa aldymen aýyz úıge jaıylady. Oǵan qosa, ádette úı janýarlary aýyz úıde bolǵandy unatady. Saldarynan bakterıalardy jıhaz, ústel, kilemge taratady.

Ne isteý kerek?

Aldymen aýyz úıge arnalǵan arnaıy kilemshe satyp alyńyz. Aıaq kıimińizdi tek kilemsheniń ústinde sheshińiz.

Kilemsheni aptasyna bir ret jýǵysh qural qosylǵan ystyq sýmen jýý kerek. Úıińizge kirgen boıda aıaq kıimderdi rettep qoıyńyz. Aýyz úı edenin kúndelikti zararsyzdandyrylǵan qural qosylǵan sýmen jýyńyz.

9. Jýynatyn bólmedegi perde

Bakterıalar ylǵal ortada jyldam kóbeıedi. Jýynatyn bólmege arnalǵan perde jıi kógeredi. Sebebi jýynǵan kezde perdege shashyraǵan sabyndy sýdy jetkilikti sanaǵandyqtan, perdeni múldem jýmaımyz.

Ne isteý kerek?

Jýynatyn bólmege arnalǵan perdeni aıyna bir ret tazartyp otyrǵan jón. Polıetılennen jasalǵan perdeni vınıldi túrine almastyryńyz. Sebebi ol jıi kógermeıdi. Sonymen qatar mundaı perdeni kir jýǵysh mashınada 40 gradýsta jýýǵa bolady. Al polıesterden jasalǵan perdeni ysqyshpen súrtip alsańyz jetkilikti.

Perdeni bekitkishterimen birge tuzdy sýǵa salyp qoıyńyz. Ol zeńnen qutylýǵa kómektesedi. Eger perde sý ótkizbeıtin matadan jasalsa, quramynda hlor bar aǵartqysh quraldyń álsiz eritindisine salyp qoıýǵa bolady. jýynǵannan keıin perdeni de qurǵatyp súrtińiz. Jáne jýynatyn bólmeni jıi jeldetkenińiz abzal.

10. Ydys jýǵysh jáne kir jýǵysh mashına

Atalǵan eki tehnıkalyq qural tazalyq saqtaýǵa arnalǵanymen, olar da túrli bakterıalar shoǵyrlanatyn qolaıly orta týdyrady.

Ne isteý kerek?

Jarty jylda bir ydys jýǵysh mashına esigin nyǵyzdaýyshty óndirýshi usynǵan arnaıy quralmen tazalańyz. Zeń paıda bolmaýy úshin, kúndelikti mashınanyń kamerasyn, esigin, nyǵyzdaǵyshy men bastapqy tazartý súzgisin súrtip otyrǵanyńyz abzal.

Esiginiń tómengi bóligi men tósenishter arasyn únemi jýyńyz. Qoldanǵannan keıin ydys jýǵysh mashınanyń esigin ashyq qaldyryp, ábden qurǵaǵanyn kútińiz.

Al kir jýǵysh mashınanyń aǵyzatyn súzgisin aǵyn sý astynda jýýǵa arnalǵan quralmen jýyńyz. Jáne kir jýǵysh untaq salatyn tartpasyn da taza ustańyz.

Kir jýǵysh mashınany zeń men bakterıadan tazartý úshin, keıde ottekti aǵartqysh quraldardy paıdalanyńyz. Nemese untaq salatyn tartpaǵa 100 ml zararsyzdandyratyn qural quıyp, maqta matadan tigilgen asúı súlgilerin jýyńyz.

Tehnıkany tolyq zalalsyzdandyrý úshin, eń bolmasa aıyna bir ret barlyq almaly-salmaly bólshekteri (súzgish, kir jýǵysh untaq salatyn tartpa, aǵyzatyn qubyrshek) men esik nyǵyzdaǵyshyn jaqsylap jýǵanyńyz durys.

 

---