Blým taksonomıasy - jeke tulǵa shyǵarmashylyǵyn damytýshy ádis
Atyraý oblysy, Isataı aýdany, H. Erǵalıev aýyly,
Jalpy bilim beretin Novobogat orta mektebiniń
bastaýysh synyp muǵalimi Quspanova Sharbaný Jandollaqyzy
Blým taksonomıasy - jeke tulǵa shyǵarmashylyǵyn damytýshy ádis
HHI ǵasyrda, bilim men tehnıkanyń ǵaryshtap damyǵan zamanynda, muǵalim ózgerýi kerek. Óıtkeni álemdi ózgertý tek bilimniń, sol bilimdi alýdy úıretýshi tulǵa muǵalimniń ǵana qolynan keletin is. Qazirgi zaman muǵalimnen tek óz pániniń tereń bilgiri bolýy emes, tarıhı tanymdyq, pedagogıkalyq - psıhologıalyq saýattylyq, saıası ekonomıkalyq bilimdilik jáne aqparattyq saýattylyqty talap etýde.
Ózim bastaýysh synyp muǵalimi retinde sabaq úderisinde balalardyń alǵan bilimderin tıimdi qoldanýlaryna, óz oıyn ashyq aıtýyna, alǵan bilimderin jınaqtap, baǵalaý bilikterine kóńilim tolmaıtyn - dy. Olardyń dálelder keltirgende óziniń jeke basynyń tájirıbesine súıenbeýi, kóbine túsinikteriniń oqýlyq kóleminde ǵana bolyp, alǵan bilimderin tıimdi qoldana almaýy qatty qynjyltatyn.
Muǵalimderdiń bilimin jetildirýdiń deńgeılik kýrsynan ótkenshe osyndaı ózekti máselelerdiń sheshýin tappaı kásibı toqyraǵanymyz shyndyq. Deńgeılik kýrs baǵdarlamasy usynǵan jeti modýlge negizdep oqytý ádistemesi oqytý men oqýdaǵy kóptegen problemalardyń sheshýin usyndy.
1956 jyly amerıkandyq ǵalym Bendjamın Blýmnyń tóraǵalyq etýimen bilim berý komıteti ázirlegen syn turǵysynan oılaýdy qarastyrýǵa bolatyn oılaý daǵdylarynyń keńinen qoldanylatyn ıerarhıalyq modeli Blým taksonomıasyn tájirıbeme engizdim. Men óz oqýshymdy pikirin ashyq aıta alatyn, bilimdi jeke tulǵa retinde kórý úshin ár sabaqty osy júıede josparlaýdan bastaýdy jón kórdim. Sabaqty Blým taksonomıasymen qurylymdaýdaǵy maqsatym oqýshylardyń syn turǵysynan oılaý arqyly alǵan bilimin taldap, pikirin ómirmen baılanystyra, ashyq aıtýǵa baǵyttaý boldy.
Blým taksonomıasy tanymdyq úrdisti eń qarapaıym deńgeıden bastap birte - birte kúrdelenetin 6 deńgeıge jikteıtindigin eskere otyryp, qarapaıym deńgeıge este saqtaý, túsine bilý, eske túsirý; al odan keıingi túsiný deńgeıinde sol aqparatty basqasha, óz sózimen jetkize alýmen jalǵasady. Jańa aqparatty bólikterge bólip zertteýden keıin ony óz tájirıbesinde tasymaldaı alý sıaqty aldyńǵyǵa qaraǵanda kúrdeli áreketke ulasady. Oqýshynyń bilimin damytýdaǵy oılaýdyń joǵary deńgeıinde júretin qarama – qarsylyq týǵyzý, sheshim qabyldaý, baǵa berý jumystarynyń ádistemesin meńgerý arqyly muǵalim retinde óz - ózime degen senimim ornady. Sóz etilip otyrǵan deńgeılerge sáıkes tanymdyq úrdistiń maqsattary birte - birte kúrdelený zańdylyǵyn túsiný meni únemi izdeniste bolýǵa jeteledi.
Ár qadam saıyn sol deńgeıde oryndalǵan áreketke baǵa berýdi júzege asyrý arqyly oqýshynyń bilim deńgeıi artyp, shyǵarmashylyǵy shyńdalady. Shyǵarmashylyq jumystardy oryndaǵanda oqýshylar óziniń boljaý, topshylaý, túrli qubylystardyń arasyndaǵy baılanystardy salystyra bilý qabiletine súıene otyryp, oı qorytyndysyn jasap, jańa sheshim tabady, ózindik jańalyq ashady. Bul jańalyqty bala shyǵarmashylyǵyn damytýda paıda bolǵan ózgede joq qaıtalanbaıtyn ónim dep qaraýǵa bolady. Blým taksonomıasymen jumys nátıjesinde oqýshy bilimin shyǵarmashylyq deńgeıge jeteleý júzege asady. Osy ádistemeni meńgerý meni de shyǵarmashyl oılaýǵa, ózgelerdiń pikiri men is – áreketine synı turǵyda baǵa berip, tıimdi sheshimder qabyldaı bilýge úıretti. Kezdesken kedergiler men qıyndyqtardy túsinip, qoryta otyryp, jańa qadamdar jasaýǵa da jasqanbaıtyn boldym.
Blým taksonomıasynyń oqý men oqytýda ǵana emes, tárbıe salasynda, muǵalimderdiń birlesken oqýlarynda paıdalaný úshin de tıimdi ekendigi dáleldenýde.
Bizder, mektebimizdegi muǵalimderdiń ”Damý“ kásibı qoǵamdastyq músheleri, kásibı bilim men ádistemeni tolyqtyrýǵa múmkindik bergen deńgeılik kýrsta alǵan bilimimizdi mektep tájirıbesine engizip, áriptesterimizge úlgi kórsetý arqyly oqýshyny jan - jaqty damyǵan tulǵa etip tárbıeleýge kúsh salýdamyz.
Jalpy bilim beretin Novobogat orta mektebiniń
bastaýysh synyp muǵalimi Quspanova Sharbaný Jandollaqyzy
Blým taksonomıasy - jeke tulǵa shyǵarmashylyǵyn damytýshy ádis
HHI ǵasyrda, bilim men tehnıkanyń ǵaryshtap damyǵan zamanynda, muǵalim ózgerýi kerek. Óıtkeni álemdi ózgertý tek bilimniń, sol bilimdi alýdy úıretýshi tulǵa muǵalimniń ǵana qolynan keletin is. Qazirgi zaman muǵalimnen tek óz pániniń tereń bilgiri bolýy emes, tarıhı tanymdyq, pedagogıkalyq - psıhologıalyq saýattylyq, saıası ekonomıkalyq bilimdilik jáne aqparattyq saýattylyqty talap etýde.
Ózim bastaýysh synyp muǵalimi retinde sabaq úderisinde balalardyń alǵan bilimderin tıimdi qoldanýlaryna, óz oıyn ashyq aıtýyna, alǵan bilimderin jınaqtap, baǵalaý bilikterine kóńilim tolmaıtyn - dy. Olardyń dálelder keltirgende óziniń jeke basynyń tájirıbesine súıenbeýi, kóbine túsinikteriniń oqýlyq kóleminde ǵana bolyp, alǵan bilimderin tıimdi qoldana almaýy qatty qynjyltatyn.
Muǵalimderdiń bilimin jetildirýdiń deńgeılik kýrsynan ótkenshe osyndaı ózekti máselelerdiń sheshýin tappaı kásibı toqyraǵanymyz shyndyq. Deńgeılik kýrs baǵdarlamasy usynǵan jeti modýlge negizdep oqytý ádistemesi oqytý men oqýdaǵy kóptegen problemalardyń sheshýin usyndy.
1956 jyly amerıkandyq ǵalym Bendjamın Blýmnyń tóraǵalyq etýimen bilim berý komıteti ázirlegen syn turǵysynan oılaýdy qarastyrýǵa bolatyn oılaý daǵdylarynyń keńinen qoldanylatyn ıerarhıalyq modeli Blým taksonomıasyn tájirıbeme engizdim. Men óz oqýshymdy pikirin ashyq aıta alatyn, bilimdi jeke tulǵa retinde kórý úshin ár sabaqty osy júıede josparlaýdan bastaýdy jón kórdim. Sabaqty Blým taksonomıasymen qurylymdaýdaǵy maqsatym oqýshylardyń syn turǵysynan oılaý arqyly alǵan bilimin taldap, pikirin ómirmen baılanystyra, ashyq aıtýǵa baǵyttaý boldy.
Blým taksonomıasy tanymdyq úrdisti eń qarapaıym deńgeıden bastap birte - birte kúrdelenetin 6 deńgeıge jikteıtindigin eskere otyryp, qarapaıym deńgeıge este saqtaý, túsine bilý, eske túsirý; al odan keıingi túsiný deńgeıinde sol aqparatty basqasha, óz sózimen jetkize alýmen jalǵasady. Jańa aqparatty bólikterge bólip zertteýden keıin ony óz tájirıbesinde tasymaldaı alý sıaqty aldyńǵyǵa qaraǵanda kúrdeli áreketke ulasady. Oqýshynyń bilimin damytýdaǵy oılaýdyń joǵary deńgeıinde júretin qarama – qarsylyq týǵyzý, sheshim qabyldaý, baǵa berý jumystarynyń ádistemesin meńgerý arqyly muǵalim retinde óz - ózime degen senimim ornady. Sóz etilip otyrǵan deńgeılerge sáıkes tanymdyq úrdistiń maqsattary birte - birte kúrdelený zańdylyǵyn túsiný meni únemi izdeniste bolýǵa jeteledi.
Ár qadam saıyn sol deńgeıde oryndalǵan áreketke baǵa berýdi júzege asyrý arqyly oqýshynyń bilim deńgeıi artyp, shyǵarmashylyǵy shyńdalady. Shyǵarmashylyq jumystardy oryndaǵanda oqýshylar óziniń boljaý, topshylaý, túrli qubylystardyń arasyndaǵy baılanystardy salystyra bilý qabiletine súıene otyryp, oı qorytyndysyn jasap, jańa sheshim tabady, ózindik jańalyq ashady. Bul jańalyqty bala shyǵarmashylyǵyn damytýda paıda bolǵan ózgede joq qaıtalanbaıtyn ónim dep qaraýǵa bolady. Blým taksonomıasymen jumys nátıjesinde oqýshy bilimin shyǵarmashylyq deńgeıge jeteleý júzege asady. Osy ádistemeni meńgerý meni de shyǵarmashyl oılaýǵa, ózgelerdiń pikiri men is – áreketine synı turǵyda baǵa berip, tıimdi sheshimder qabyldaı bilýge úıretti. Kezdesken kedergiler men qıyndyqtardy túsinip, qoryta otyryp, jańa qadamdar jasaýǵa da jasqanbaıtyn boldym.
Blým taksonomıasynyń oqý men oqytýda ǵana emes, tárbıe salasynda, muǵalimderdiń birlesken oqýlarynda paıdalaný úshin de tıimdi ekendigi dáleldenýde.
Bizder, mektebimizdegi muǵalimderdiń ”Damý“ kásibı qoǵamdastyq músheleri, kásibı bilim men ádistemeni tolyqtyrýǵa múmkindik bergen deńgeılik kýrsta alǵan bilimimizdi mektep tájirıbesine engizip, áriptesterimizge úlgi kórsetý arqyly oqýshyny jan - jaqty damyǵan tulǵa etip tárbıeleýge kúsh salýdamyz.
You Might Also Like
