InfoHub Logo

«Genetıka jáne seleksıa negizderi» 10 synyp
Bıologıadan qoldanbaly kýrstyń kúntizbelik - taqyryptyq jospary
Túsinik hat
Bul kýrs baǵdarlamasy oqýshylarǵa qosymsha tereńdetilgen túrde bilim berýdiń bir bóligi. Bıologıadan oqý baǵdarlamasyna saı alǵan bilimderin ári qaraı jetildirý maqsatynda qarastyrylady.
Tirshilikte eń joǵary qundylyq dep túsinetin ekologıalyq, evolúsıalyq oılaý deńgeıleri qalyptasqan, bıologıalyq mádenıetin meńgergen, dúnıeniń ǵylymı beınesiniń bıologıalyq salasyn baǵdarlaı alatyn, tiri tabıǵatty zertteý ádisterinen qajetti bilimderi bar, sıtologıa men genetıkadan bilimderin damytý, zat almasý úrdisteri jáne tiri aǵzalardyń jalpy qasıetteri týraly maǵlumattaryn keńeıtý.
Kýrstyń maqsaty: Oqýshylardy áleýmettendirý, joǵarǵy oqý oryndaryna daıyndaý úshin tereń bilim berý, ómirde ózi ıgeretin mamandyqqa baýlý.
- Oqýshylardyń oılaý qabiletin arttyrý, jyldamdyqqa, eptilikke úıretý.
- Bıologıa týraly uǵymdy úıretý.
- Oqýshylardyń genetıkalyq bilimderin keńeıtý, júıeleý, damytý.
- Adamgershilikke tárbıeleý.
Kýrstyń mindetteri:
- oqýshylardyń ǵylymı dúnıetanymyn keńeıtý
- negizgi uǵymdar men teorıalardy bilý.
- óz betimen belsendi jumys isteýge úıretý;
- oqytý ómirmen tyǵyz baılanystyrý;
- oqýshylardyń mamandyqty tańdaýyna yqpal jasaý
- oqýshylardyń jas erekshelikterin eskere otyryp, ınttelektýaldyq, daryndylyq qabiletterin jetildirý
- UBT – ǵa daıyndyq.
Oqýshylardyń daıyndyǵyna qoıylatyn talaptar: jumys dápterleriniń bolýy, tanymdyq is - áreketi men oı órisin, basqa ǵylymmen baılanysyn, kompúter tehnıkasyn, ınternet jelisin paıdalaný.
Pánaralyq baılanys: hımıa, matematıka, geografıa, ekologıa, tántaný, janýartaný.
Kásipke baǵdarlaý: bıologıa, medısına, aýyl sharýashylyǵy, hımıa, bıotehnologıa baǵytynda daıarlaý.
5. Kýrsty uıymdastyrý formasy: dáris (leksıa ), oıyn, esepter shyǵarý,
toptyq jáne juptyq oqytý ádisteri, ınteraktıvti oqytý ádisteri, semınar.

6. Kýrsty oqytýdy aıaqtaý formasy:
- referattar jazyp qorǵaý, ony ári qaraı shyǵarmashylyqpen jetildirý, ǵylymı joba jasap qorǵaý.
- túrli genetıkalyq esepter shyǵarý.
- test suraqtaryna jaýap berý.

7. Oqý jetistikterin baǵalaý:
- deńgeılik suraqtar arqyly, testtik tapsyrmalar, baqylaý jumystary, ózindik synaq jumystary arqyly.
Taqyryp josparynyń mazmuny.
Genetıka negizderi. ( 21 saǵat )
Genetıka ǵylymy jáne onyń jaratylystaný ǵylymdary júıesindegi orny. Genetıka ǵylymynyń damý kezeńderi. Genetıka salasyndaǵy ǵylym zertteýler. Grek oıshyldarynyń eńbekteri (Demokrıt, Gıpokrat, Arıstotel). Evalúsıalyq ilim (Ch. Darvın). Tuqymqýalaýshylyq zańdylyqtarynyń ashylyp qalyptasýy. G. Mendel, T. Boverı, Ý. Sztton, T. Morgan, V. Iogansen, Gýgo de Frız, K. Korens, E. Chermak, N. Vavılov t. b.
G. Mendel, onyń eńbekteri. Gıbrodologıalyq ádis. Monogıbrıdtik býdandastyrý. Domınanttyq, ressıvtik belgiler. Alleldi gendar. Fenotıp jáne genotıp. Gomomzıgotaly, geterezıgotaly osobtar. G. Mendeldiń 1 - 2 zańdary. Belgilerdiń ajyraý sebepteri. Gametalar tazalyǵy gıpotezasy. Taldaýshy shaǵylystyrý. Monogıbrıdti shaǵylystyrýdyń sıtologıalyq negizderi. Tirkes tuqym qýalaý. Tirkesý toptary. Genetıkalyq karta. T. Morgan zańy. Hromosomalyq teorıa. Krosıngover. Gen, qurylymy, qasıeti. Genderdiń ara - qatynasy. Genotıp. Jynys genetıkasy. Jynysty anyqtaý. Jynyspen tirkes tuqymqýalaý. Gemofılá jáne daltonızm. Genderdiń ózgerýine ortanyń áseri. Medısınalyq genetıka. Adamnyń tuqymqýalaıtyn arýlary, olardyń aldyn alý.

Ózgergishtik zańdylyqtary. ( 5 saǵat )
Ózgergishtik jáne onyń túrleri. Modıfıkasıalyq jáne mýtasıalyq ózgergishtikter. Mýtasıalardyń jıiligi. Mýtasıanyń paıda bolýyna ortanyń áseri. Genomdyq, hromosomalyq jáne gendik mýtasıalar. Eksperımenttik mýtasıalar. Seleksıadaǵy mýtasıanyń róli. N. I. Vavılovtyń gomologıalyq qatarlar zańy. Genetıka jáne evolúsıalyq teorıa. Popýlásıalar genetıkasy. Allelder jáne genotıpter jıiligi. Hardı - Vaınberg zańy. Tabıǵı Suryptaýdyń túrleri: turaqtandyrýshy jáne qozǵaýshy suryptaýlar.
Ósimdikter, janýarlar jáne mıkroorganızmder seleksıasy. ( 6saǵat ) Seleksıany genetıkalyq negizderi. Seleksıa úshin bastapqy materıaldardy iriktep alý, baǵalaý. Mádenı ósimdikterdiń shyǵý ortalyqtary. Ósimdikter seleksıasy. Ósimdikterdi qoldan suryptaý jáne býdandastyrý. Seleksıadaǵy tabıǵı suryptalýdyń mańyzy. Aıqas tozańdanatyn ósimdikterdiń ózdiginen tozańdanýy. Geterozıs. Jasandy mýtagenez, onyń seleksıadaǵy mańyzy. Polıploıdıa. Janýarlar seleksıasy. Úı haıýanattaryn áriden býdandastyrý. Qazaqstandaǵy janýarlar seleksıasynyń jetistikteri. Mıkroorganızmder seleksıasy, onyń ónerkásiptegi mańyzy. Bıotehnologıa, onyń baǵyttary. Genetıkalyq ınjenerıa.
Zerthanalyq jumystar.
Varıasıalyq qatardy qurý jáne japyraq uzyndyǵynyń ózgergishtiginiń varıasıalyq qısyq syzyqtaryn syzyp kórsetý.
Kórsetilimder. Mendel zańdaryn, hromosomalardyń aıqasýyn beıneleıtin kóppeshóp materıaldaryn, jınaqtamalardy, naqnusqa - japsyrmalardy, syzbanusqalardy, tájirbıelerdi kórsetý.
Muǵalim: Isabekova Kýlásh Qurmanqyzy
Bıologıadan qoldanbaly kýrstyń kúntizbelik - taqyryptyq jospary. júkteý