Daýysty dybystar jáne olardyń túrleri. Jýan jáne jińishke daýystylar
Sabaqtyń maqsaty:
Daýysty dybystardyń jup-jubymen birneshe topqa bólinýin kórsetý. Tildiń qatysyna qaraı bólinýin ańǵartý;
Oqýshylardyń sózdik qoryn damytý. Saýatty jazý daǵdylaryn qalyptastyr, oqý - bilimge degen yntalaryn arttyrý;
Birlikke, dostyqqa, ujymshyldyqqa tárbıeleý;
Sabaqtyń túri Aralas sabaq
Ádis - tásilder: túsindirý, jattyǵý, taldaý, oıyn, toptastyrý
Pánaralyq baılanys: ádebıet, mýzyka
Kórnekilikter: álipbı, syzba plakat, «Jasyrynǵan áripter», ınteraktıvti taqta, slaıdtar, baǵalaý paraǵy.
Sabaqtyń barysy:
I Alǵashqy uıymdastyrý bólimi
1. Amandasý.
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysymyn tekserý
3. Poezıa mınýty («Úsh baqytym», M. Maqataev).
M: - Úsh baqyttyń biri – til. Olaı bolsa, sol tildi oqyp - úırený úshin qazaq tili sabaǵyn
bastaıyq. Bárińe sabaqta sáttilik tileımin.
M: Muǵalimniń asıstenti saılanyp, «Baǵalaý paraǵyn» júrgizý eskertiledi.
Sabaq toptyq jumys túrinde uıymdastyrylady. Top aty men basshylary saılanady.
II Úı tapsyrmasyn tekserý
1. 238 - jattyǵý. Oqytý arqyly tekserý. Bas árippen jazylatyn sózderdi bas árippen bastap jazý.
Slaıd №1 (Tekserý úshin) Ertede. Bir. Jalǵyz. Ony. Áı. Atqa. Ózin. Muny. Bul.
2. Álipbıdi jatqa 3 oqýshydan suraý (ár toptan 1 oqýshydan).
3. «Jasyrynǵan áripter» oıyny. Álipbıdegi áripterdiń retin jatqa bilýi tekseriledi.
Slaıd №2
7 ----1--- 26 ---37 ---24 ----25 ---37
D ---a ----ý -----y ----s -----t ---y
7 ---37 ---3 ----37 ----24 ----25 ---1 -----23
d ---y ----b ----y -----s ------t ----a ------r
M: - Sonymen, búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby – Daýysty dybystar jáne olardyń túrleri.
Jýan jáne jińishke daýystylar
M: - Dápterge kúnniń jadyn, taqyrypty jazyp qoıalyq.
(Sabaqaralyq baılanys jasalady.)
Slaıd №3
"Fonetıka" toptastyrý
(Til dybystary, álipbı, til biliminiń bir salasy, býyn, árip)
- Til dybystary qalaı jasalady?
- Til dybystary sóıleý músheleri arqyly jasalady.
- Sóıleý múshelerine ne jatady?
- Ókpe, aýyz qýysy, onyń ishindegi til, tańdaı, erin jáne muryn qýysy.
a) Muǵalimniń jańa materıaldy túsindirýi
- Aýa ókpeden esh kedergisiz shyǵyp, únnen ǵana turatyn dybystar daýysty dybystar dep atalady.
Daýysty dybystar sany – 12. Olar: a, á, o, ó, y, i, u, ú, e, ı, e, ý
- Tildiń, jaqtyń, erinniń qatysyna qaraı daýysty dybystar úsh topqa bólinedi:
• jýan jáne jińishke
• ashyq jáne qysań
• erindik jáne ezýlik
Slaıd №4
Tildiń qatysyna qaraı:
jýan: a, o, y, u,(ý)
jińishke: á, ó, i, ú, e, ı, e, (ý)
Jaqtyń qatysyna qaraı:
ashyq
qysań
Erinniń qatysyna qaraı:
erindik
Ezýlik
Slaıd №5
M: Jýan daýystylar tildiń keıin sheginip, ústi dóńestený arqyly jasalady.
Jińishke daýystylar tildiń ilgeri syzylýy arqyly jasalady.
Mysaly: Astana – jýan býyndy sóz.
Báıterek – jińishke býyndy sóz.
Kitap – aralas býyndy sóz, sebebi kirme sóz (arab sózi).
Telefon – aralas býyndy sóz, sebebi kirme sóz (orys tilinen engen sóz).
Botagóz – aralas sóz, birikken sóz.
Az - kem – aralas býyndy sóz, qos sóz.
Ý – erekshe dybys. Ol - birde daýyssyz, birde daýysty, birde jýan, birde jińishke daýysty.
Mysaly: sulý, týra (Ý dybysy – jýan dybysty dybys.)
kýálik, júrý (Ý dybysy – jińishke dybysty dybys.)
jaýyn, qaýyn (Ý dybysy – daýyssyz dybys.)
á) Jattyǵý jumystary
Slaıd №6
I tapsyrma. Berilgen sózge asosıasıa qurý. Jińishke býyndy sózderdiń astyn syzý.
I top
«Mektep»
Muǵalim, ustaz, bilim, oqý, oqýshy, klass, baǵa, taqta, dápter, sómke, t. b.
II top
«Ádebıet»
Aqyn, jazýshy, óleń, áńgime, keıipker, shyǵarma, teńeý, portret, roman, t. b.
III top
«Til»
Til álemi, aýyzsha til, leksıka, fonetıka, til mádenıeti, qazaq tili, ana tili, t. b.
Slaıd №7
II tapsyrma. Beıne materıalmen jumys. Beıne materıaldaǵy zattardyń atyn jazý. Jýan býyndy sózderdiń astyn syzý. (Interaktıvti taqtanyń kitaphanasyn paıdalaný)
I top
Sıyr, qoı, qaz, shoshqa, toraı, eshki, laq, átesh, taýyq.
II top
Jylan, elik, buzaý, ıt, úırek, órmekshi, maımyl, qońyz, balyq, qarǵa, qus, jolbarys, qozy, jylqy.
III top
Beıne materıaldaǵy sózderge qosymsha jalǵap, sóılem oılaý.
Sergitý mınýty «Kim tez tabady?»
M: Sabaǵymyz M. Maqataev óleńimen bastaldy. Al, endi M. Maqataev sózine jazylǵan ánderdi tyńdap, atyn tabamyz.
«Sarjaılaý», «Sábı bolǵym keledi», «Sen kóriktisiń»
Oqýlyqpen jumys
240 - jattyǵý. Aýyzsha oryndalady. Jumbaqty sheshý. Daýysty dybystardy anyqtaý.
Slaıd №8
I top. Qamys qulaq, tostaǵan tuıaq,
Minseń – qanat, súti dári,
Eti tamaq. (Jylqy)
II top. Ákesi – tyshqan,
Sheshesi – qustan. (Jarqanat)
III top. İshine tamaq salynǵan,
Esigi tastaı jabylǵan. (Tońazytqysh)
241 - jattyǵý. Jazbasha oryndalady.
I top. Jińishke býyndy sózderdi terip jazý. (6 sóz)
Bilý, sený, berý, ilý, kezý, kóný.
II top. Jýan býyndy sózderdi terip jazý. (8 sóz)
Ashý, qazý, qý, jolyǵý, syzýshy, jý, qaný.
III top. Berilgen sózderge qosymsha jalǵap jazý.
Ashýly, bilýge, qazýshy, senýge, jazýshy, qýlyq, berýdiń, ilýge, jolyǵýǵa, kezýshi,
syzýshynyń, jýma, kónýdiń, qonýǵa.
III tapsyrma. Deńgeılik tapsyrma.
Slaıd №9
I top
Kóp núkteniń ornyna daýysty dybysty qoıyp kóshirý.
Ot... n, j... ńis, t..., bat... r, ard... ger, erl... k.
II top
Oqý - bilim taqyrybyna
3 maqal - mátel jazý. Daýysty dybystyń astyn syzý.
III top
Shyǵarmashylyq jumys. «Dostyq» taqyrybynda mátin qurastyrý nemese óleń shyǵarý.
IV. Bekitý.
I top. «A» dybysynyń bastalatyn jýan býyndy sózge mysal keltirý.
II top. «O» dybysynan bastalatyn jýan býyndy sózge mysal keltirý.
III top. «U» dybysynan bastalatyn jýan býyndy sózge mysal keltirý.
V. Úıge. 242 - jattyǵý. Kóp núkteniń ornyna tıisti dybysty qoıyp kóshirý.
Ǵ. Músirepovtiń «Jańa dostar» áńgimesi boıynsha «Keıipker beınesi» taqyrybynda oıtolǵaý jazý. Ý dybysy bar sózderdi tabý. Taldaý.
VI. Baǵalaý. Baǵalaý paraǵy boıynsha baǵalaý.
Daýysty dybystardyń jup-jubymen birneshe topqa bólinýin kórsetý. Tildiń qatysyna qaraı bólinýin ańǵartý;
Oqýshylardyń sózdik qoryn damytý. Saýatty jazý daǵdylaryn qalyptastyr, oqý - bilimge degen yntalaryn arttyrý;
Birlikke, dostyqqa, ujymshyldyqqa tárbıeleý;
Sabaqtyń túri Aralas sabaq
Ádis - tásilder: túsindirý, jattyǵý, taldaý, oıyn, toptastyrý
Pánaralyq baılanys: ádebıet, mýzyka
Kórnekilikter: álipbı, syzba plakat, «Jasyrynǵan áripter», ınteraktıvti taqta, slaıdtar, baǵalaý paraǵy.
Sabaqtyń barysy:
I Alǵashqy uıymdastyrý bólimi
1. Amandasý.
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysymyn tekserý
3. Poezıa mınýty («Úsh baqytym», M. Maqataev).
M: - Úsh baqyttyń biri – til. Olaı bolsa, sol tildi oqyp - úırený úshin qazaq tili sabaǵyn
bastaıyq. Bárińe sabaqta sáttilik tileımin.
M: Muǵalimniń asıstenti saılanyp, «Baǵalaý paraǵyn» júrgizý eskertiledi.
Sabaq toptyq jumys túrinde uıymdastyrylady. Top aty men basshylary saılanady.
II Úı tapsyrmasyn tekserý
1. 238 - jattyǵý. Oqytý arqyly tekserý. Bas árippen jazylatyn sózderdi bas árippen bastap jazý.
Slaıd №1 (Tekserý úshin) Ertede. Bir. Jalǵyz. Ony. Áı. Atqa. Ózin. Muny. Bul.
2. Álipbıdi jatqa 3 oqýshydan suraý (ár toptan 1 oqýshydan).
3. «Jasyrynǵan áripter» oıyny. Álipbıdegi áripterdiń retin jatqa bilýi tekseriledi.
Slaıd №2
7 ----1--- 26 ---37 ---24 ----25 ---37
D ---a ----ý -----y ----s -----t ---y
7 ---37 ---3 ----37 ----24 ----25 ---1 -----23
d ---y ----b ----y -----s ------t ----a ------r
M: - Sonymen, búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby – Daýysty dybystar jáne olardyń túrleri.
Jýan jáne jińishke daýystylar
M: - Dápterge kúnniń jadyn, taqyrypty jazyp qoıalyq.
(Sabaqaralyq baılanys jasalady.)
Slaıd №3
"Fonetıka" toptastyrý
(Til dybystary, álipbı, til biliminiń bir salasy, býyn, árip)
- Til dybystary qalaı jasalady?
- Til dybystary sóıleý músheleri arqyly jasalady.
- Sóıleý múshelerine ne jatady?
- Ókpe, aýyz qýysy, onyń ishindegi til, tańdaı, erin jáne muryn qýysy.
a) Muǵalimniń jańa materıaldy túsindirýi
- Aýa ókpeden esh kedergisiz shyǵyp, únnen ǵana turatyn dybystar daýysty dybystar dep atalady.
Daýysty dybystar sany – 12. Olar: a, á, o, ó, y, i, u, ú, e, ı, e, ý
- Tildiń, jaqtyń, erinniń qatysyna qaraı daýysty dybystar úsh topqa bólinedi:
• jýan jáne jińishke
• ashyq jáne qysań
• erindik jáne ezýlik
Slaıd №4
Tildiń qatysyna qaraı:
jýan: a, o, y, u,(ý)
jińishke: á, ó, i, ú, e, ı, e, (ý)
Jaqtyń qatysyna qaraı:
ashyq
qysań
Erinniń qatysyna qaraı:
erindik
Ezýlik
Slaıd №5
M: Jýan daýystylar tildiń keıin sheginip, ústi dóńestený arqyly jasalady.
Jińishke daýystylar tildiń ilgeri syzylýy arqyly jasalady.
Mysaly: Astana – jýan býyndy sóz.
Báıterek – jińishke býyndy sóz.
Kitap – aralas býyndy sóz, sebebi kirme sóz (arab sózi).
Telefon – aralas býyndy sóz, sebebi kirme sóz (orys tilinen engen sóz).
Botagóz – aralas sóz, birikken sóz.
Az - kem – aralas býyndy sóz, qos sóz.
Ý – erekshe dybys. Ol - birde daýyssyz, birde daýysty, birde jýan, birde jińishke daýysty.
Mysaly: sulý, týra (Ý dybysy – jýan dybysty dybys.)
kýálik, júrý (Ý dybysy – jińishke dybysty dybys.)
jaýyn, qaýyn (Ý dybysy – daýyssyz dybys.)
á) Jattyǵý jumystary
Slaıd №6
I tapsyrma. Berilgen sózge asosıasıa qurý. Jińishke býyndy sózderdiń astyn syzý.
I top
«Mektep»
Muǵalim, ustaz, bilim, oqý, oqýshy, klass, baǵa, taqta, dápter, sómke, t. b.
II top
«Ádebıet»
Aqyn, jazýshy, óleń, áńgime, keıipker, shyǵarma, teńeý, portret, roman, t. b.
III top
«Til»
Til álemi, aýyzsha til, leksıka, fonetıka, til mádenıeti, qazaq tili, ana tili, t. b.
Slaıd №7
II tapsyrma. Beıne materıalmen jumys. Beıne materıaldaǵy zattardyń atyn jazý. Jýan býyndy sózderdiń astyn syzý. (Interaktıvti taqtanyń kitaphanasyn paıdalaný)
I top
Sıyr, qoı, qaz, shoshqa, toraı, eshki, laq, átesh, taýyq.
II top
Jylan, elik, buzaý, ıt, úırek, órmekshi, maımyl, qońyz, balyq, qarǵa, qus, jolbarys, qozy, jylqy.
III top
Beıne materıaldaǵy sózderge qosymsha jalǵap, sóılem oılaý.
Sergitý mınýty «Kim tez tabady?»
M: Sabaǵymyz M. Maqataev óleńimen bastaldy. Al, endi M. Maqataev sózine jazylǵan ánderdi tyńdap, atyn tabamyz.
«Sarjaılaý», «Sábı bolǵym keledi», «Sen kóriktisiń»
Oqýlyqpen jumys
240 - jattyǵý. Aýyzsha oryndalady. Jumbaqty sheshý. Daýysty dybystardy anyqtaý.
Slaıd №8
I top. Qamys qulaq, tostaǵan tuıaq,
Minseń – qanat, súti dári,
Eti tamaq. (Jylqy)
II top. Ákesi – tyshqan,
Sheshesi – qustan. (Jarqanat)
III top. İshine tamaq salynǵan,
Esigi tastaı jabylǵan. (Tońazytqysh)
241 - jattyǵý. Jazbasha oryndalady.
I top. Jińishke býyndy sózderdi terip jazý. (6 sóz)
Bilý, sený, berý, ilý, kezý, kóný.
II top. Jýan býyndy sózderdi terip jazý. (8 sóz)
Ashý, qazý, qý, jolyǵý, syzýshy, jý, qaný.
III top. Berilgen sózderge qosymsha jalǵap jazý.
Ashýly, bilýge, qazýshy, senýge, jazýshy, qýlyq, berýdiń, ilýge, jolyǵýǵa, kezýshi,
syzýshynyń, jýma, kónýdiń, qonýǵa.
III tapsyrma. Deńgeılik tapsyrma.
Slaıd №9
I top
Kóp núkteniń ornyna daýysty dybysty qoıyp kóshirý.
Ot... n, j... ńis, t..., bat... r, ard... ger, erl... k.
II top
Oqý - bilim taqyrybyna
3 maqal - mátel jazý. Daýysty dybystyń astyn syzý.
III top
Shyǵarmashylyq jumys. «Dostyq» taqyrybynda mátin qurastyrý nemese óleń shyǵarý.
IV. Bekitý.
I top. «A» dybysynyń bastalatyn jýan býyndy sózge mysal keltirý.
II top. «O» dybysynan bastalatyn jýan býyndy sózge mysal keltirý.
III top. «U» dybysynan bastalatyn jýan býyndy sózge mysal keltirý.
V. Úıge. 242 - jattyǵý. Kóp núkteniń ornyna tıisti dybysty qoıyp kóshirý.
Ǵ. Músirepovtiń «Jańa dostar» áńgimesi boıynsha «Keıipker beınesi» taqyrybynda oıtolǵaý jazý. Ý dybysy bar sózderdi tabý. Taldaý.
VI. Baǵalaý. Baǵalaý paraǵy boıynsha baǵalaý.