Deńgeılik oqytýdyń matematıka sabaǵyndaǵy tıimdiligi
Deńgeılik oqytýdyń matematıka sabaǵyndaǵy tıimdiligi
Jospary:
I. Kirispe:
Jas urpaqty sapaly da, sanaly oı eńbegine tárbıeleýde matematıka pániniń alatyn orny.
II. Negizgi bólim:
a) Oqytýdyń deńgeılep oqytý tehnologıasyn paıdalaný – sapaly bilim negizi.
b) Deńgeılik tapsyrmalardy qoldaný arqyly ótkizgen sabaqtarymnyń úlgileri.
III.Qorytyndy:
Matematıka sabaǵyn deńgeılik tapsyrmalar arqyly oqytýdyń tıimdi nátıjeleri.
IV. Paıdalynylǵan ádebıetter.
«Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı múddeli jańa bilim berý óte qajet»
N.Á.Nazarbaev.
Qazirgi tańda bilim berýdiń áleýmettik qurylymy mańyzdy elementterdiń birine aınalyp otyr. Dúnıejúzinde bilimniń róli artyp, ár eldiń ózindik bilim berý júıesi taǵaıyndalǵan. Biraq, ol álem halyqtarynyń bilim berýdegi tájirıbesimen, baǵyt-baǵdarymen deńgeıles bolýy qajet. Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy úlken ózgeristerdiń bilim berý salasynda qamtylýy mańyzdy is-shara bolyp tabylady. Osy oraıda bilim berýdi damytý tujyrymdamasy Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý júıesin damytýdaǵy mańyzdy qujat ekendigi sózsiz.
Bilim berý júıesiniń basty – mindeti ulttyq jáne adamzattyq qundylyqtar, ǵylym men praktıka jetistikteri negizinde jeke adamdy qalyptastyrýǵa, damytýǵa jáne kásibı shyńdaýǵa baǵyttalǵan bilim alý úshin qajetti jaǵdaılar jasaý, oqytýdyń jańa tehnologıasyn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý.
Mine osyndaı mańyzdy máselelerdi sheshýde jas urpaqty sapaly da, sanaly oı eńbegine tárbıeleýde matematıkanyń alatyn orny erekshe.
Qazirgi zaman – matematıka ǵylymynyń óte keń, jan-jaqty taraǵan kezeńi.Al talapqa saı matematıkalyq mádenıettiliktiń deńgeıin kóterý bolyp tabylady.
Al matematıkanyń damýyna adamzat tirshiliginiń damýynyń basqa da túrlerin; tarıhtyń damýyn,óndiristik qatynastar men óndiristik kúshterdiń damýy,mádenı tarıhpen, tehnıka, fızıka, astronomıa, mehanıka, fılosofıa tarıhymen de tyǵyz baılanysty. Demek, matematıkanyń damýyna jetildirip,tolyqtyryp, matematıka men matematıkalyq teorıalardyń, ıdeıalardyń damýy emes – sol kezdegi halyqtyń turmys tirshiliginiń deńgeıine sáıkes, bilimniń damýy zor yqpal etedi. Al bilimniń oqytý prosesimen tyǵyz baılanystylyǵy málim. Sonymen qatar qoǵam úshin de matematıkanyń róli erekshe, sebebi ár túrli baǵyttaǵy matematıkalyq ádisterdi qoldanbasa ǵylymı – progrestiń bolýy múmkin emes. Bul jerde matematıkalyq daıyn aqparattardy qoldaný ǵana emes, ǵylym men tehnıkanyń damýyna yqpal etetin jańa týyndylarǵa jol ashý, múmkindik jasaý. Bul úshin qajet bolǵan jaǵdaıda jańa ıdeıalar aıtatyn, matematıkalyq saýaty joǵary mamandar daıyndaý qajet.
Qazirgi qoǵamymyzda bolyp jatqan túbirli ózgeristerge baılanysty árbir muǵalim oqytýdyń san qıly ádisteri men formalaryn bilýi qajet. Sabaq barysynda shákirttiń bilimge qushtarlyǵyn arttyrý, ózdiginen oılaý qabiletin jandandyrý, eńbek etýge baýlý, jaýapkershilik sezimin qalyptastyrý muǵalimniń basty talaby. Jańa talaptarǵa saı kóptegen oqytý tehnologıalary bar. Solardyń biri –profesor J.Qaraevtyń deńgeılep saralap oqytý tehnologıasy. Bul tehnologıa oqýshynyń oı-órisiniń damýyna, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa múmkindik beredi. Árbir taraý boıynsha deńgeılik tapsyrmalar –damyta oqytý ıdeıasyn júzege asyrýǵa múmkindik beredi, óıtkeni ol oqýshynyń oılaýyn, elestetý men eske saqtaýyn, belsendiligin, daǵdysyn, bilim sapasyn qamtamasyz etedi. Elimizdiń, qoǵamnyń ekonomıkalyq, saıası, mádenı damýyna úles qosatyn álemdik órkenıetke kóteriletin bilimdi de mádenıetti, parasatty azamat tárbıelep shyǵarý ustazdar qaýymynyń búgingi tańdaǵy basty mindeti.
XXİ ǵasyrdyń jan-jaqty zerdeli, daryndy, talantty adam qalyptastyrý baǵytyndaǵy bilim berý isi –búgingi kún talaby. Bul talapqa jetý joly - bilim berýdiń tıimdi joldaryn tańdaı bilý. Sondaı joldardyń biri – deńgeılik oqytýdyń matematıka sabaǵyndaǵy tıimdiligi. Ony meńgerý muǵalimniń ózin-ózi damytyp, oqý-tárbıe úrdisin uıymdastyrýyna kómektesedi. Oqytýdyń jańa tehnologıalaryn aldymen jete meńgerip, odan soń oqý mazmunyna, oqýshylardyń jas jáne psıhologıalyq erekshelikterine qaraı tańdap paıdalanýdyń mańyzy zor. Osy tehnologıany qoldaný negizinde árbir bala boıyndaǵy dara qabilet anyqtalady, ár oqýshy ár sabaq kezinde jańa bilim qosyp qana qoımaı, sony ózi ıgerip, izdenip, pikir talastyrý deńgeıine jetip, damý ústinde bolady.
Deńgeılik tapsyrmalardy engizgendegi basty maqsat – synyp oqýshylaryn «qabiletti» jáne «qabiletsiz» dep jasandy túrde ár túrli toptarǵa bólýdi boldyrmaý. Osy arqyly deńgeılik jáne derbes oqytý prınsıpterimen qatar, barlyq oqýshyǵa qatysty izgilendirý prınsıpi de saqtalady.
Deńgeılik tapsyrmalar oqýshylardyń ár túrli bilim dárejesine saı usynylady.
Deńgeılik tapsyrmalardy oryndaǵanda muǵalim – baqylaýshy, keńesshi.
Deńgeılik tapsyrmalardy qoldanýda oqýshylardyń aqyl-oı eńbegin jetildirý talaby qoıylady. Oqýshylarǵa deńgeılik tapsyrmalar ony oryndaý ádistemelik keshenimen usynylady
Bul tehnologıada jumys mindeti úsh deńgeılik jáne qosymsha shyǵarmashylyq deńgeı talaptarynan turady.
1-deńgeı: mindetti, oqýshylyq;
2-deńgeı: algorıtmdik;
3-deńgeı: evrıstıkalyq materıaldy sanaly túrde meńgerý;
4-dengeı: shyǵarmashylyq – óz betimen aýqymdy oqý materıalyn meńgerý.
1-deńgeıdegi tapsyrmalarǵa:
1) Jattap alýǵa laıyqtalǵan bolýy kerek;
2) Aldyńǵy sabaqta jańadan meńgerilgen bilimniń óńin ózgertpeı qaıtalap, pysyqtaýyna múmkindik berý tıis;
3) Tapsyrmalar jańa taqyryp úshin tıimdi jáne ómirmen baılanysty bolýy kerek. Mundaı tapsyrmalardy qurastyrǵan kezde olardyń tanymdylyǵy men qyzyǵýshylyq jaqtaryna kóńil aýdarǵan jón.
2-deńgeıli tapsyrmalarǵa:
1) Ótip ketken materıaldy retteýge jáne júıeleýge berilgen tapsyrmalar;
2) Oqýshylardyń oılaý qabiletin jetildirýge beriletin tapsyrmalar. Bular: logıkalyq esepter, rebýster men sóz jumbaqtar.
3-deńgeılik tapsyrmalarǵa:
1) Tanymdyq – izdenim túrdegi tapsyrmalardy oryndaý barysynda oqýshylar jańa taqyryp boıynsha meńgergen alǵashqy qarapaıym bilimdiligin jetildirip, tereńdetýmen qatar, ol taǵy da jańa bilimdi meńgerip, ózi úshin jańalyq ashýy tıis.
Evrıka! Mundaı jumys – analız ben sıntez jáne salystyrý arqyly negizgisin anyqtaý, qorytyndylaý sıaqty oı jumystaryn qajet etedi.
2) Ártúrli ádis-tásildermen sheshiletin esepter.
3) Ózdigimen mysaldar men esepter qurastyrý jáne ony ózdigimen shyǵarý, ómirden alynǵan málimetter dıagram, grafıkter salý, jergilikti jaǵdaıda ólsheý jumystaryn júrgizý, kórneki quraldar daıyndaýǵa beriletin tapsyrmalar, oı qorytýǵa arnalǵan, daǵdy qalyptastyratyn tapsyrmalar.
4-deńgeı shyǵarmashylyq deńgeı tapsyrmalary:
1) Oqýshylardyń jınaǵan ómirlik tájirıbesi men qalyptastyrǵan uǵym, túsinikterdiń qıaly men belsendi oı eńbeginiń nátıjesinde jańasha, buǵan deıin bolmaǵan, belgili bir dárejede olardyń basynyń ıkemdiligin baıqatatyn dúnıe jasap shyǵýyna negizdelgen (teorema dáleldeý, zańdylyqtardy oqýlyqqa súıenbeı muǵalimniń kómeginsiz qorytyp shyǵarý).
2) Olımpıada esepterin shyǵarý
3) Berilgen taqyrypqa óz betimen referat, ǵylymı jobalar qorǵaý.
Demek, bul tapsyrmalar – oqýshylardyń biliktiligi men daǵdysyn
qalyptastyrý jáne ony baǵalaý deńgeıi bolady.
Barlyq oqýshylar jumysyn bir mezgilde bastap árqaısysy bilim ıgerýdegi óz qabiletine qaraı óz bıigine jetedi. Ár oqýshynyń ár pánnen 100% úlgerimine qol jetkizýdiń kepili bolady jáne ár oqý pániniń barlyq taqyryby boıynsha eń bolmaǵanda mindetti 1-deńgeıdi ıgerýin tolyq júzege asyrady. Bul óz kezeginde, memlekettik standarttyń talaptarynyń oryndalýyna kepildik berip, Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim týraly zańynyń talaptaryna saı keledi jáne dástúrlik oqytýdaǵy oqýshylardyń artyq júkteme tartý problemasyn sheshedi. Ár deńgeıdiń barlyq tapsyrmalaryn durys oryndaǵany úshin oqýshylar sol deńgeıdi ıgergenine sáıkes 12-baldyq júıemen erekshe baǵalanady. Bul jaǵdaıda oqýshy muǵalimniń kómeginsiz óz betimen bilim alyp, ózin-ózi basqarý arqyly óz betimen damı alatyn tulǵaǵa aınala bastaıdy dep tabylady. Sabaq barysynda muǵalim ár deńgeı tapsyrmasynyń durystyǵyn teksergennen keıin, taqtada ilinip turǵan “Ashyq jýrnalǵa”
(1-kestege) + belgisin oqýshylardyń ózderine qoıǵyzyp otyrady.
1-keste
Matematıka páni boıynsha 7 «a» synyptyń «Ashyq jýrnaly»
(taqtada ilinip turady)
I toqsan №5 taqyryp
Bul jerde: V- úıde oryndalǵan tapsyrmalardyń belgisi
Baǵalaý krıterıasy: 11-12 bal - «5»
9 -10 bal - «4»
5 – 8 bal - «3»
«V» - 1 bal
Mundaı jýrnal oqýshylar boıynda oń básekelestiktiń qalyptasýyna jáne árbir oqýshynyń óz bilim deńgeıin ádil baǵalaýyna yqpal etedi, ári muǵalim bul jýrnal arqyly sabaq sońynda oqýshylardyń jańa taqyrypty meńgerý deńgeıi týraly qorytyndy jasaıdy, biraq sońǵy sóz (qorytyndy baǵalaý) kelesi sabaqtyń basynda aıtylady. Sebebi, synypta úlgermegen
tapsyrmalardy ár oqýshy úı tapsyrmasy retinde úıde jalǵastyryp oryndaıdy, demek úı tapsyrmasy tórt deńgeılik tapsyrmalarmen qamtylǵan. Muǵalim ózine de jeke jýrnal arnaıdy. Ne úshin? únemi kol astynda árbir oqýshynyń jetistiginiń kórsetkishi bolady ári úlgermeı jatqan oqýshylarǵa der kezinde kómek kórsetý úshin. Muǵalimniń synyptyq jýrnalyna qosymsha jeke jýrnaly bolýy kerek. Ol «Ashyq jýrnaldyń» kóshirmesi túrinde toltyrylady.
Oqýshylar da ár taqyryp boıynsha óz jetistikterin ózderindegi “Jeke jýrnalǵa” jáne olarǵa sáıkes baldardy “Oqýshynyń damý monıtorıńi” kestesinde belgilep otyrady, mysaly:
2-keste
Keńesbaı Aıaýlymnyń jeke jýrnaly
3-keste
Keńesbaı Aıaýlymnyń damý monıtorıńisi
Qorytyndy
Qorytyndy jasaı otyryp, deńgeılep oqytý tehnologıasynyń negizgi ereksheligin, utymdylyǵyn, tıimdiligin sabaǵymda qol jetkizgen tómendegideı jetistiktermen kórsetýge bolady:
- jańa materıaldy oqyp-úırenýge jáne oqyp ıgerýge degen oqýshylardyń pánge qyzyǵýshylyǵyn týdyrdym;
- jańa bilimniń mazmunyn josparlaǵanda oqýshyǵa beriletin tapsyrma oqýshynyń qabiletin ushtaıtyndaı, oıyn, qıalyn damytatyndaı etip daıyndaýdy úırendim;
- oqýshy ózin jeńimpaz retinde sezine alatyndaı tapsyrmalardy ártúrli kúrdelilik dárejede oryndatý arqyly oqýshylardyń bilimin saralaýdy uıymdastyrdym;
- bilimdi daıyn kúıinde bermeı, oqýshynyń ózi bilimdi qarqyndy oı eńbegin qajet etetin tapsyrmalardy oryndaýy arqyly jetýin uıymdastyrdym;
- oqýshylardyń shyǵarmashylyq múmkindikterin týdyratyn, qabiletterin jan-jaqty damytatyn ár túrli belsendi oqytý ádis-tásilderdi keńinen qoldandym;
- oqýshylardyń bilim alý nátıjelerin júıeli taldap, baǵalap qorytyndy jasap otyrdym.
Búgingi kúnniń ustazdaryna qoǵamymyzdyń ekonomıkalyq, saıası, mádenı damýyna úles qosatyn álemdik talapqa saı keletin bilimdi, mádenıetti azamat daıyndap, tárbıelep shyǵarý mindeti júkteledi. Oqytý men tárbıeleýdiń jańa tehnologıalaryn izdenip ázirlený - ǵalymdar men tájirıbeli ustazdardyń birlese otyryp atqarar isi.
Jospary:
I. Kirispe:
Jas urpaqty sapaly da, sanaly oı eńbegine tárbıeleýde matematıka pániniń alatyn orny.
II. Negizgi bólim:
a) Oqytýdyń deńgeılep oqytý tehnologıasyn paıdalaný – sapaly bilim negizi.
b) Deńgeılik tapsyrmalardy qoldaný arqyly ótkizgen sabaqtarymnyń úlgileri.
III.Qorytyndy:
Matematıka sabaǵyn deńgeılik tapsyrmalar arqyly oqytýdyń tıimdi nátıjeleri.
IV. Paıdalynylǵan ádebıetter.
«Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı múddeli jańa bilim berý óte qajet»
N.Á.Nazarbaev.
Qazirgi tańda bilim berýdiń áleýmettik qurylymy mańyzdy elementterdiń birine aınalyp otyr. Dúnıejúzinde bilimniń róli artyp, ár eldiń ózindik bilim berý júıesi taǵaıyndalǵan. Biraq, ol álem halyqtarynyń bilim berýdegi tájirıbesimen, baǵyt-baǵdarymen deńgeıles bolýy qajet. Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy úlken ózgeristerdiń bilim berý salasynda qamtylýy mańyzdy is-shara bolyp tabylady. Osy oraıda bilim berýdi damytý tujyrymdamasy Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý júıesin damytýdaǵy mańyzdy qujat ekendigi sózsiz.
Bilim berý júıesiniń basty – mindeti ulttyq jáne adamzattyq qundylyqtar, ǵylym men praktıka jetistikteri negizinde jeke adamdy qalyptastyrýǵa, damytýǵa jáne kásibı shyńdaýǵa baǵyttalǵan bilim alý úshin qajetti jaǵdaılar jasaý, oqytýdyń jańa tehnologıasyn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý.
Mine osyndaı mańyzdy máselelerdi sheshýde jas urpaqty sapaly da, sanaly oı eńbegine tárbıeleýde matematıkanyń alatyn orny erekshe.
Qazirgi zaman – matematıka ǵylymynyń óte keń, jan-jaqty taraǵan kezeńi.Al talapqa saı matematıkalyq mádenıettiliktiń deńgeıin kóterý bolyp tabylady.
Al matematıkanyń damýyna adamzat tirshiliginiń damýynyń basqa da túrlerin; tarıhtyń damýyn,óndiristik qatynastar men óndiristik kúshterdiń damýy,mádenı tarıhpen, tehnıka, fızıka, astronomıa, mehanıka, fılosofıa tarıhymen de tyǵyz baılanysty. Demek, matematıkanyń damýyna jetildirip,tolyqtyryp, matematıka men matematıkalyq teorıalardyń, ıdeıalardyń damýy emes – sol kezdegi halyqtyń turmys tirshiliginiń deńgeıine sáıkes, bilimniń damýy zor yqpal etedi. Al bilimniń oqytý prosesimen tyǵyz baılanystylyǵy málim. Sonymen qatar qoǵam úshin de matematıkanyń róli erekshe, sebebi ár túrli baǵyttaǵy matematıkalyq ádisterdi qoldanbasa ǵylymı – progrestiń bolýy múmkin emes. Bul jerde matematıkalyq daıyn aqparattardy qoldaný ǵana emes, ǵylym men tehnıkanyń damýyna yqpal etetin jańa týyndylarǵa jol ashý, múmkindik jasaý. Bul úshin qajet bolǵan jaǵdaıda jańa ıdeıalar aıtatyn, matematıkalyq saýaty joǵary mamandar daıyndaý qajet.
Qazirgi qoǵamymyzda bolyp jatqan túbirli ózgeristerge baılanysty árbir muǵalim oqytýdyń san qıly ádisteri men formalaryn bilýi qajet. Sabaq barysynda shákirttiń bilimge qushtarlyǵyn arttyrý, ózdiginen oılaý qabiletin jandandyrý, eńbek etýge baýlý, jaýapkershilik sezimin qalyptastyrý muǵalimniń basty talaby. Jańa talaptarǵa saı kóptegen oqytý tehnologıalary bar. Solardyń biri –profesor J.Qaraevtyń deńgeılep saralap oqytý tehnologıasy. Bul tehnologıa oqýshynyń oı-órisiniń damýyna, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa múmkindik beredi. Árbir taraý boıynsha deńgeılik tapsyrmalar –damyta oqytý ıdeıasyn júzege asyrýǵa múmkindik beredi, óıtkeni ol oqýshynyń oılaýyn, elestetý men eske saqtaýyn, belsendiligin, daǵdysyn, bilim sapasyn qamtamasyz etedi. Elimizdiń, qoǵamnyń ekonomıkalyq, saıası, mádenı damýyna úles qosatyn álemdik órkenıetke kóteriletin bilimdi de mádenıetti, parasatty azamat tárbıelep shyǵarý ustazdar qaýymynyń búgingi tańdaǵy basty mindeti.
XXİ ǵasyrdyń jan-jaqty zerdeli, daryndy, talantty adam qalyptastyrý baǵytyndaǵy bilim berý isi –búgingi kún talaby. Bul talapqa jetý joly - bilim berýdiń tıimdi joldaryn tańdaı bilý. Sondaı joldardyń biri – deńgeılik oqytýdyń matematıka sabaǵyndaǵy tıimdiligi. Ony meńgerý muǵalimniń ózin-ózi damytyp, oqý-tárbıe úrdisin uıymdastyrýyna kómektesedi. Oqytýdyń jańa tehnologıalaryn aldymen jete meńgerip, odan soń oqý mazmunyna, oqýshylardyń jas jáne psıhologıalyq erekshelikterine qaraı tańdap paıdalanýdyń mańyzy zor. Osy tehnologıany qoldaný negizinde árbir bala boıyndaǵy dara qabilet anyqtalady, ár oqýshy ár sabaq kezinde jańa bilim qosyp qana qoımaı, sony ózi ıgerip, izdenip, pikir talastyrý deńgeıine jetip, damý ústinde bolady.
Deńgeılik tapsyrmalardy engizgendegi basty maqsat – synyp oqýshylaryn «qabiletti» jáne «qabiletsiz» dep jasandy túrde ár túrli toptarǵa bólýdi boldyrmaý. Osy arqyly deńgeılik jáne derbes oqytý prınsıpterimen qatar, barlyq oqýshyǵa qatysty izgilendirý prınsıpi de saqtalady.
Deńgeılik tapsyrmalar oqýshylardyń ár túrli bilim dárejesine saı usynylady.
Deńgeılik tapsyrmalardy oryndaǵanda muǵalim – baqylaýshy, keńesshi.
Deńgeılik tapsyrmalardy qoldanýda oqýshylardyń aqyl-oı eńbegin jetildirý talaby qoıylady. Oqýshylarǵa deńgeılik tapsyrmalar ony oryndaý ádistemelik keshenimen usynylady
Bul tehnologıada jumys mindeti úsh deńgeılik jáne qosymsha shyǵarmashylyq deńgeı talaptarynan turady.
1-deńgeı: mindetti, oqýshylyq;
2-deńgeı: algorıtmdik;
3-deńgeı: evrıstıkalyq materıaldy sanaly túrde meńgerý;
4-dengeı: shyǵarmashylyq – óz betimen aýqymdy oqý materıalyn meńgerý.
1-deńgeıdegi tapsyrmalarǵa:
1) Jattap alýǵa laıyqtalǵan bolýy kerek;
2) Aldyńǵy sabaqta jańadan meńgerilgen bilimniń óńin ózgertpeı qaıtalap, pysyqtaýyna múmkindik berý tıis;
3) Tapsyrmalar jańa taqyryp úshin tıimdi jáne ómirmen baılanysty bolýy kerek. Mundaı tapsyrmalardy qurastyrǵan kezde olardyń tanymdylyǵy men qyzyǵýshylyq jaqtaryna kóńil aýdarǵan jón.
2-deńgeıli tapsyrmalarǵa:
1) Ótip ketken materıaldy retteýge jáne júıeleýge berilgen tapsyrmalar;
2) Oqýshylardyń oılaý qabiletin jetildirýge beriletin tapsyrmalar. Bular: logıkalyq esepter, rebýster men sóz jumbaqtar.
3-deńgeılik tapsyrmalarǵa:
1) Tanymdyq – izdenim túrdegi tapsyrmalardy oryndaý barysynda oqýshylar jańa taqyryp boıynsha meńgergen alǵashqy qarapaıym bilimdiligin jetildirip, tereńdetýmen qatar, ol taǵy da jańa bilimdi meńgerip, ózi úshin jańalyq ashýy tıis.
Evrıka! Mundaı jumys – analız ben sıntez jáne salystyrý arqyly negizgisin anyqtaý, qorytyndylaý sıaqty oı jumystaryn qajet etedi.
2) Ártúrli ádis-tásildermen sheshiletin esepter.
3) Ózdigimen mysaldar men esepter qurastyrý jáne ony ózdigimen shyǵarý, ómirden alynǵan málimetter dıagram, grafıkter salý, jergilikti jaǵdaıda ólsheý jumystaryn júrgizý, kórneki quraldar daıyndaýǵa beriletin tapsyrmalar, oı qorytýǵa arnalǵan, daǵdy qalyptastyratyn tapsyrmalar.
4-deńgeı shyǵarmashylyq deńgeı tapsyrmalary:
1) Oqýshylardyń jınaǵan ómirlik tájirıbesi men qalyptastyrǵan uǵym, túsinikterdiń qıaly men belsendi oı eńbeginiń nátıjesinde jańasha, buǵan deıin bolmaǵan, belgili bir dárejede olardyń basynyń ıkemdiligin baıqatatyn dúnıe jasap shyǵýyna negizdelgen (teorema dáleldeý, zańdylyqtardy oqýlyqqa súıenbeı muǵalimniń kómeginsiz qorytyp shyǵarý).
2) Olımpıada esepterin shyǵarý
3) Berilgen taqyrypqa óz betimen referat, ǵylymı jobalar qorǵaý.
Demek, bul tapsyrmalar – oqýshylardyń biliktiligi men daǵdysyn
qalyptastyrý jáne ony baǵalaý deńgeıi bolady.
Barlyq oqýshylar jumysyn bir mezgilde bastap árqaısysy bilim ıgerýdegi óz qabiletine qaraı óz bıigine jetedi. Ár oqýshynyń ár pánnen 100% úlgerimine qol jetkizýdiń kepili bolady jáne ár oqý pániniń barlyq taqyryby boıynsha eń bolmaǵanda mindetti 1-deńgeıdi ıgerýin tolyq júzege asyrady. Bul óz kezeginde, memlekettik standarttyń talaptarynyń oryndalýyna kepildik berip, Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim týraly zańynyń talaptaryna saı keledi jáne dástúrlik oqytýdaǵy oqýshylardyń artyq júkteme tartý problemasyn sheshedi. Ár deńgeıdiń barlyq tapsyrmalaryn durys oryndaǵany úshin oqýshylar sol deńgeıdi ıgergenine sáıkes 12-baldyq júıemen erekshe baǵalanady. Bul jaǵdaıda oqýshy muǵalimniń kómeginsiz óz betimen bilim alyp, ózin-ózi basqarý arqyly óz betimen damı alatyn tulǵaǵa aınala bastaıdy dep tabylady. Sabaq barysynda muǵalim ár deńgeı tapsyrmasynyń durystyǵyn teksergennen keıin, taqtada ilinip turǵan “Ashyq jýrnalǵa”
(1-kestege) + belgisin oqýshylardyń ózderine qoıǵyzyp otyrady.
1-keste
Matematıka páni boıynsha 7 «a» synyptyń «Ashyq jýrnaly»
(taqtada ilinip turady)
I toqsan №5 taqyryp
Bul jerde: V- úıde oryndalǵan tapsyrmalardyń belgisi
Baǵalaý krıterıasy: 11-12 bal - «5»
9 -10 bal - «4»
5 – 8 bal - «3»
«V» - 1 bal
Mundaı jýrnal oqýshylar boıynda oń básekelestiktiń qalyptasýyna jáne árbir oqýshynyń óz bilim deńgeıin ádil baǵalaýyna yqpal etedi, ári muǵalim bul jýrnal arqyly sabaq sońynda oqýshylardyń jańa taqyrypty meńgerý deńgeıi týraly qorytyndy jasaıdy, biraq sońǵy sóz (qorytyndy baǵalaý) kelesi sabaqtyń basynda aıtylady. Sebebi, synypta úlgermegen
tapsyrmalardy ár oqýshy úı tapsyrmasy retinde úıde jalǵastyryp oryndaıdy, demek úı tapsyrmasy tórt deńgeılik tapsyrmalarmen qamtylǵan. Muǵalim ózine de jeke jýrnal arnaıdy. Ne úshin? únemi kol astynda árbir oqýshynyń jetistiginiń kórsetkishi bolady ári úlgermeı jatqan oqýshylarǵa der kezinde kómek kórsetý úshin. Muǵalimniń synyptyq jýrnalyna qosymsha jeke jýrnaly bolýy kerek. Ol «Ashyq jýrnaldyń» kóshirmesi túrinde toltyrylady.
Oqýshylar da ár taqyryp boıynsha óz jetistikterin ózderindegi “Jeke jýrnalǵa” jáne olarǵa sáıkes baldardy “Oqýshynyń damý monıtorıńi” kestesinde belgilep otyrady, mysaly:
2-keste
Keńesbaı Aıaýlymnyń jeke jýrnaly
3-keste
Keńesbaı Aıaýlymnyń damý monıtorıńisi
Qorytyndy
Qorytyndy jasaı otyryp, deńgeılep oqytý tehnologıasynyń negizgi ereksheligin, utymdylyǵyn, tıimdiligin sabaǵymda qol jetkizgen tómendegideı jetistiktermen kórsetýge bolady:
- jańa materıaldy oqyp-úırenýge jáne oqyp ıgerýge degen oqýshylardyń pánge qyzyǵýshylyǵyn týdyrdym;
- jańa bilimniń mazmunyn josparlaǵanda oqýshyǵa beriletin tapsyrma oqýshynyń qabiletin ushtaıtyndaı, oıyn, qıalyn damytatyndaı etip daıyndaýdy úırendim;
- oqýshy ózin jeńimpaz retinde sezine alatyndaı tapsyrmalardy ártúrli kúrdelilik dárejede oryndatý arqyly oqýshylardyń bilimin saralaýdy uıymdastyrdym;
- bilimdi daıyn kúıinde bermeı, oqýshynyń ózi bilimdi qarqyndy oı eńbegin qajet etetin tapsyrmalardy oryndaýy arqyly jetýin uıymdastyrdym;
- oqýshylardyń shyǵarmashylyq múmkindikterin týdyratyn, qabiletterin jan-jaqty damytatyn ár túrli belsendi oqytý ádis-tásilderdi keńinen qoldandym;
- oqýshylardyń bilim alý nátıjelerin júıeli taldap, baǵalap qorytyndy jasap otyrdym.
Búgingi kúnniń ustazdaryna qoǵamymyzdyń ekonomıkalyq, saıası, mádenı damýyna úles qosatyn álemdik talapqa saı keletin bilimdi, mádenıetti azamat daıyndap, tárbıelep shyǵarý mindeti júkteledi. Oqytý men tárbıeleýdiń jańa tehnologıalaryn izdenip ázirlený - ǵalymdar men tájirıbeli ustazdardyń birlese otyryp atqarar isi.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Qazaqstannyń HIV – XV ǵasyrlardaǵy sáýlet óneri
