InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Elektrondyq pochta

Sabaqtyń maqsaty:
a) Internet týraly bilimderin tolyqtyrý barysynda, elektrondyq pochta týraly aıty. Elektrondyq poshtanyń qurylysymen tanystyrý. Múmkindikterin aıtý. Elementterimen tanystyrý.
á) Alǵan bilimderin praktıkada, ómirde óz betimen qoldanýǵa daǵdylandyrý. Internettiń barlyq múmkindikterin tıimdi paıdalanýdy qalyptastyrý. Este saqtaý qabiletin damytý.
b) shapshańdyqqa, dostyqqa, uıymdastyrýshylyqqa, basqanyń pikirin tyńdap, óz oıyn anyq jetkizýge tárbıeleý.

Sabaqtyń túri: Jańa materıaldy túsindirý.
Sabaqtyń ádisi: STO tehnologıasynyń elementteri, túsindirmeli - baıandaý, suraq-jaýap, toppen jumys, saıahat jasaý
Sabaqqa qoldanylatyn kórnekilikter: syzbalar, DK, proektor,

Uıymdastyrý.
Stýdenttermen amandasý, tekserý. Aýdıtorıa tazalyǵyn baqylaý. Sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalaý. Sabaq barysymen tanystyrý. 5 topqa bólý.

Úı tapsyrmasy
1. Internet degenimiz ne?
2. Internettiń qandaı qujattaryn bilesizder?
3. Web - better degenimiz ne?
4. Gıpertekst degenimiz ne jáne gıpertekst gıpermedıadan aıyrmashylyǵy qandaı?
5. Internet Explorer qyzmetin qalaı jyldamdatýǵa bolady?
6. Internet jelisinen faıldardy qalaı kóshiremiz?
7. Qandaı ınternet faıldarda vırýstar bolady?
8. Internettiń qandaı qyzmetterin bilesińder
9. Internetti paıdalanýdyń sebebi nede?
10. Braýzer qandaı qyzmet atqarady?

Jańa materıaldy túsindirý
BBB strategıasy boıynsha jumys jasaý.
Bilemin. Bilgim keledi. Bilgenim

STO tehnologıasy boıynsha JEGSO1 strategıasyn qoldaný.
Taratylǵan mátin.
Elektrondyq pochta
Elektrondyq poshta Internettiń asa mańyzdy aqparatty resýrsi bolyp tabylady. Elektrondyq komýnıkasıalardyń jappaı kópshilik quraly bolatyndyǵyna qosa, ol arqyly halyqaralyq kompúterlik eki ondyǵynan habarlar qabyldaýǵa ne jiberýge bolady.

Elektrondyq poshta kóp jaǵynan kádimgi poshta qyzmetine uqsas. Korespondensıany paıdalanýshy óz jumys ornynda poshta daıyndaý programmasymen ne kádimgi mátindik redaktormen daıyndaıdy. Sodan keıin paıdalanýshy poshta jóneltý programmasyn shaqyrtý kerek, sol arqyly jóneltkishtik poshtalyq serverine habar jiberiledi. Ol óz kezeginde ony adresattyń poshtalyq serverine jiberiledi, onda arnaıy programma poshtany suryptaýmen jáne aqyrǵy paıdalanýshylardyń jáshikterine jiberýmen aınalysady.

Elektrondyq poshtanyń eń eleýli ereksheligi – onyń jyldamdyǵy. Biraq ony kópshilik bile bermeıtin basqa da erekshelikteri bar. Elektrondyq poshtanyń jyldamdyǵy telefonmen birdeı, biraq munda eki jaqtaǵy abonentterdiń biri sátti bolý qajet emes. Oǵan qosa munda habarlamanyń kóshirmesi jazbasha túrde jetkiziletindikten, ony saqtap qoıýǵa, birden birneshe abonentke berýge nemese ary qaraı taǵy da basqalarǵa jetkizýge bolady. Elektrondyq poshtanyń hattan da basqa sýret, beınelik málimet, dybys, programma t.b. aqparat túrlerin de tasymaldaı alatyn aıtý kerek.

Osylardyń bári de jer sharynyń kez kelgen núktesine birneshe mınýt ishinde mindetti túrde jyldam jetkiziledi.
Elektrondyq poshta júıesi úsh bólikten turady:
- qoldanýshy agenti - árbir tutynýshyǵa málimetterdi oqýǵa jáne jańasyn qurastyrýǵa múmkindik beredi;

- tasymaldaý agenti – málimetterdi bir kompúterden ekinshi kompúterge jetkizedi;
- jetkizý agenti – málimetterdi onyń alýshylardyń poshta jáshigine salyp ketedi.
Kompúterge poshta qyzmetin ornatyp ony paıdalaný operasıalyq júıeni alǵash ret kompúterge jazǵanda nemese keıinen qajet bolǵanda qosymsha júrgizýge bolady.
Poshtany ornatyp onyń jumys isteýi úshin:

- aqparattyq quraldar – modem kerek nemese óz poshta serveri bar jergilikti jelige qosylý qajet.
- Kompúterińiz elektrondyq poshta protokoldaryn súıemeldeıtin bolýy tıis, ol úshin kompúterde TSR/İR protokoly buryn ornatylǵandyǵy tekserilýi kerek.

Elektrondyq poshta (EP) kompúteri arqyly qashyqta ornalasqan abonentterge hat túrli basqa málimetter jiberýmen olardy qabyldaý programmasy.Málimetti server arqyly tez taratyp qabyldaýǵa bolady.Osy sebepti EP-nyń kádimgi poshtadan artyqshylyǵy sózsiz.
Elektrondyq poshta qurý barysynda aldymen qaı poshtalyq serverdi paıdalanasyz sony anyqtap alyńyz. Osy serverdiń bireýin ashyp, aldymen poshta jáshigin daıyndap alýyńyz qajet, ol úshin poshtalyq serverdi ózińiz quratyn poshta atyn jáne jasyryn sózdi engizip tirkeý batyrmasyn shertińiz.

Serverde poshta jáshigin quryp bolǵan soń, Microsoft Outlook Express programmasyn baptaýyńyz kerek. Bul programma arqyly poshtany qabyldap jáne jóneltip alasyz.

Elektrondyq poshtanyń adresi jelilik kompúterdiń adresine uqsas bolyp keledi.
Mysaly: umutker@hotbox.ru, psk_2004@mail.ru
Hattardy ázirleý, jóneltý jáne qabyldaý

Elektrondy poshta habarlamalary birdeı pishimge ıe, sondyqtan, eger árbir elementtiń ne úshin qajet ekenin túsinseńiz, kez kelgen qosymsha kómegimen elektrondy habarlamalar jóneltip, qabyldaı alý siz úshin qıyndyq týǵyzbasy anyq.

Elektrondy habarlamalardyń negizgi elementteri:
Kimge: qabyldap alýshynyń elektrondyq meken jaıy.
Kóshirme: osy hattyń kóshirmesin jóneltkińiz kelse ózge qabyldap alýshynyń elektrondy meken jaıy kórsetiletin óris.

Jasyryn kóshirme: kádimgi kóshirmeden aýmaıdy, tek bir aıyrmashylyǵy – hattyń kóshirmesi ózge qabyldap alýshyǵa jiberilgennen adresat bilmeıdi.
Taqyryp: qabyldap alýshynyń kompúterdegi jańa hattar tiziminde paıda bolatyn sizdiń hatyńyzda talqylanatyn másele

Biriktirý:tirkemeler(Siz elektrondy habarlamaǵa syzbalyq keskinder, dybys, baǵdarlamalar men qujattar sıaqty faıldardy tirkeı alasyz).
Hat órisi: siz habarlamany ázirleıtin keńistik.

Óz habarlamańyzdy qabyldap alyp, qarap shyǵý úshin:
• Microsoft Outlook Express baǵdarlamasy terezesinde Keletin(Vhodáshıı) tarmaǵyn shertińiz
• Poshta jetkizý batyrmasyn shertip, keletin hattarǵa arnalǵan terezede sizdiń hatyńyz paıda bolýy tıis. Ol birden emes, birneshe mınýt ótkennen keıin de kelýi múmkin, biraq kóptegen jaǵdaılarda óz hattaryńyzdy Sizge qaıta jóneltý úshin sanaýly sekýndtar ǵana jumsalady.
• Qabyldap alǵan hatty shertip, ony qarap shyǵyńyz. Eger hatty eki ret shertse, ol jańa terezede ashylady.
Óz abonentińizdiń elektrondy poshta meken jaıyn meken jaılyq kitapqa jazý úshin:
• Quraldar ústelindegi meken jaılyq kitap batyrmasyn basyp nemese Quraldar – meken jaılyq kitap komandasyn oryndap meken jaılyq kitapty ashyńyz;
• Meken jaı jasaý batyrmasyn basyńyz:
• Soǵan sáıkes óriste adresatyńyzdyń atyn, tegin jáne ákesiniń atyn engizińiz;
• Kórinis órisinde adresatqa qalaı júginetinińzi jazyp qoıyńyz
• Elektrondy poshta meken jaıy órisinde soǵan sáıkes elektrondy poshta meken jaıyn engizińiz
• Ústeý, sodan keıin jaraıdy batyrmasyn basyńyz;
• Meken jaılyq kitapty jabyńyz;

Abonentińizdiń jaýap hatty qabyldap alý úshin:
• Biraz ýaqyttan keıin Poshtany ústeý batyrmasyn basyp, Keletin qaltasyndaǵy qabyldap alynǵan habarlamany qarap shyǵyńyz.

Habarlamaǵa jaýap qaıtarý jáne ony qaıta jóndeý
Elektrondy habarlamany qabyldap alǵannan keıin Siz ony jaýap qaıtarýyńyzǵa, ne sol habarlamany basqa adamǵa qaıta jóneltýińizge bolady.

Qabyldap alǵan hatty oqyǵannan keıin Microsoft Outlook Express baǵdarlamasy terezesinde jaýap qaıtarý batyrmasyn basýyńyzǵa bolady. Sonda Sizdiń abonentińizdiń meken jaıy ózdiginen Kimge órisine ornalasady, al Taqyryp órisinde siz qabyldap alǵan hattyń taqyryby Re degen belgimen kórinis tabady. Siz ózińizge usynylǵan taqyrypty qaldyrýyńyzǵa da,ózgertýińizge de bolady. Habarlamany jazyp bolǵanyńyzdan keıin Jóneltý batyrmasyn basyńyz.

Ózińizge kelgen habarlamany ózge adamǵa jóneltý úshin Qaıta jóneltý batyrmasyn basyńyz. Taqyryp órisinde Sizge kelgen hattyń taqyryby Fw-degen belgimen qoıylady,al habarlamalarǵa arnalǵan óriste jóneltý kúni týraly derekter, qabyldap alýshynyń meken-jaıy jáne t.b., sonymen qatar habarlamanyń ózi kórinis tabady. Eger hatta biriktirilgen faıldar bar bolsa, olar qaıta jóneltiletin habarlamaǵa ózdiginen tirkeledi. Kimge órisinde ózińizge qajetti elektrondy meken jaıdy engizińiz. Jóneltý batyrmasy basylǵannan keıin hat Siz kórsetken meken jaıǵa qaıta jóneltiledi.

Hattarǵa faıldardy tirkeý
Hatqa burynnan bar faıldy, ol ne syzbalyq keskin, dybys mátindik qujat, muraǵat bolsyn, qosa salý qajet bolǵan jaǵdaıda Outlook Express baǵdarlamasynda Tirkeý ámirin paıdalana alamyz. Osy jeteniń kómegimen Siz óz hatyńyzǵa qajetti faıldy tirkeı alasyz.

Tirkeý batyrmasyn basqannan keıin faıldardy tańdaýǵa arnalǵan suhbat terezesi ashylady. Siz ózińizge qajetti faıldy taýyp, ony bólektep alyp, Tirkeý ámiriniń batyrmasyn basýyńyz kerek. Osy faıldyń ataýy Biriktirý jolynda kórinis tabady.

Tirkeý jetesi kez kelgen pishimdi faıldardy jóneltýdi qamtamasyz ete alady.Ádette árbir poshta jáshiginde tirkelgen faıldar kólemi boıynsha belgili bir shekteýler bar.

Hat jazý kezindegi sypaıylyq erejeleri
Elektrondy poshta – jyldam baılanys jasaý quraly degen, ol qalaı bolsa jasalsyn degen sóz emes. Elektrondy hattar almasýdyń belgili bir sypaıylyq erejeleri bar.

E-mail sypaıylyq erejeleri jeke hattardyń barlyǵyna bir táýlik ishinde hatty óńdep úlgermeseńiz:<> dep jazyńyz.
Habarlamańyzǵa árdaıym taqyryp degen sózdi kirgizip otyryńyz. Ol elektrondy hatty izdeý, suryptaý jáne basqa da áreketter júrgiziletin kilt bolyp tabylady. Hattyń taqyryby - tutas habarlamanyń ózegi. Siz bireýdiń hatyna jaýap qaıtaryp otyryp, suhbattyń negizgi oıy ózgerip ketse, soǵan sáıkes taqyrypty da ózgertińiz;al eń durysy –jańa máseleni talqylaýdy jańa hat jasaýdan bastaý.

Óz habarlamańyzdyń kólemin osy hat almasýdyń mazmuny men maqsatynda sáıkestendirip otyrýǵa tyrysyńyz. Eger Siz jyldam suratý jiberip otyrsańyz, ony qysqa da nusqa etińiz. Múmkindiginshe hat taqyrybynan aýytqymaýǵa tyrysyńyz. Al eger talqylanyp otyrǵan máseleler sheńberin keńeıtý nemese basqa taqyrypqa kóshý qajet bolsa, bul jaǵdaıda kóbinese habarlamany jańa taqyryby bar jańa hat retinde jóneltken durys bolar. Bul Sizdiń hatyńyzdy alýshylarǵa túrli taqyryptardy bólek-bólek qarastyrýǵa múmkindik beredi.

Tutas habarlama mátinin bas áriptermen jazbasańyz; osylaısha erekshelengen birneshe sóz osy tustyń mańyzdylyǵyn atap kórsetedi.
Óz mátinińizdi máni jaǵynan jeke taqyrypshalarǵa bólip, bir uzyn sóılemniń ornyna birneshe qysqa sóılem qurastyrýǵa umtylyńyz.
Sóılemderińizdi gramatıkalyq jaǵynan neǵurlym saýatty etip qurastyrýǵa tyrysyńyz.
Elektrondy poshta – bul taza kúıdegi baılanys quraly; qurylymy durys emes nemese saýatsyz jazylǵan habarlamalardy oqý da, túsiný de qıyn.

Óz nesıe kartalaryńyzdyń nómirlerin elektrondyq habarlama mátininde jóneltýge abaı bolyńyz. Elektrondy poshtany orta joldan aram pıǵyldy adamdar ustap alyp ol málimetterdi óz qajetine paıdalanýy múmkin ekenin umytpańyz.

Sándi hattardy ázirleý
Eger sizdiń poshtalyq baǵdarlamańyz hat mánerin sándi etip bezendirýdi (jýan,qıǵash,qarip jáne t.b) qoldaıtyn bolsa sizdiń hatyńyzdy qabyldap alatyn adamnyń baǵdarlamasy da dál sondaı ekenine kóz jetkizip alyńyz. Qazirgi tańda kóptegen poshta baǵdarlamalary qarapaıym mátindik habarlamadan basqa eshteńeni qoldamaıdy, biraq ýaqyt óte kele jaǵdaı ózgerýi múmkin.

Outlook Express baǵdarlamasynda hatty sándeýge bolady,bul úshin Jasaý tarmaǵyn tańdaý kerek. Ashylǵan suhbat terezesinde pishim - óń tarmaǵyn tańdańyz. óń tiziminde Sýret Tús jáne dybysty tańdaýǵa bolady.

Pishim mázirinde hattyń óńi retinde beriletin blankty qoldaný ámirin tańdańyz.keı kezderi hatta kóńil-kúıimizdi kórsetkimiz keledi,sondaıda mátinge smaılık kóńil-kúı nyshandaryn kiristirý qajet. Bul sımvoldardyń mánin túsiný úshin basyńyzdy sál solǵa eńkeıtip, núktelerdiń ornynda kóz tur dep elestetip kórseńiz bolǵany: -kádimgi jymıys; jeńil mysqyl;D óte kúlkili;  - kóńilsiz jáne t.b. Endi,túrli smaılıkterdi paıdalanyp, siz elektrondy habarlamada tek oılaryńyzdy ǵana emes sezimderińizdi de bildire alasyz.

Web-poshtamen jumys isteý
Outlook Express-ten basqa da kóptegen poshtalyq baǵdarlamalar bar.
Mail.kz poshta serverin mysalǵa ala otyryp Web - poshtamen jumys isteý negizderin qarastyraıyq. Logın men qupıa sózdi engizý kezinde siz óz poshtalyq serverińizdiń terezesin kóresiz. Eger siz qupıa sózdi umytyp qalsańyz júıe ony siz tirkeýden ótý kezinde kórsetken saqtyq poshta jáshigine jiberedi.

Bul úshin qupıa sózdi umytyp qaldyńyz ba? Degen siltemege ótip, óz logınyńyzdy engizińiz. Qupıa sóz saqtyq poshta jáshigine jiberiledi.
• Jańa hat – jańa hat qalybyn ashady
• Qaltalar tizimi – «inbox-keletin» « outbox-ketetin»qaltalarynyń mazmunyn qarap shyǵýǵa arnalǵan tereze;terezede qaltadaǵy hattar sany jáne olardyń ishinde qanshasy oqylmaǵany týraly aqparat kórinedi;
• Baptaýlar men súzgiler – poshta jáshigin baptaýǵa jáne onyń jumysyn ózgertýge arnalǵan mázir tarmaqtary.
• Shyǵý – poshta jáshigimen jumysty durys aıaqtaýǵa arnalǵan.
• Jańa habarlama jasaý úshin mázirdiń jańa hat tarmaǵyn tańdap, paıda bolǵan terezedegi óristerdi toltyrý qajet
• Qabyldap alýshy – hatty qabyldap alatyn adamnyń elektrondyq meken-jaıy
• Taqyryp – hattyń taqyryby
• Kóshirme, jasyryn kóshirme – jiberiletin hattyń kóshirmelerin qabyldap alýshylardyń elektrondyq meken-jaılary.

Terezeniń eń tómengi jaǵynda ornalasqan óris hat mátinin engizýge arnalǵan.
Jóneltý batyrmasy hatty jóneltý ámirin oryndaý úshin qoldanylady.
Barlyq qajetti óristerdi toltyryp, Jóneltý batyrmasyn basqannan keıin hattyń jóneltilgendigi týraly aǵylshyn tilindegi habarlamany qamtıtyn qyzmet terezesi paıda bolady. Jasyl tústi jazba hattyń sátti jóneltilgenin, al qyzyl tús – jóneltilmegenin bildiredi.

Osy áreketterdi aıaqtaǵannan keıin qansha hat kelgeni jáne olardyń qanshasy oqylmaǵany jóninde aqparat shyǵatyn tereze paıda bolady.
Hattar tizimine ótý úshin inbox ámirin shertemiz.
Baǵandardyń mánderin qarap shyǵamyz.
Status: hattyń oqylǵan oqylmaǵanyn kórsetedi.
From: óz poshta jáshigin tirkeý kezinde engizgen avtordyń qoltańbasy.
Subject:hattyń taqyryby.

Budan keıin hattyń kólemi jáne hatty qabyldap alǵan kún aıy men ýaqyty kórsetiledi.
Hattyń mazmunyna kóshý hatty jóneltýshini – From baǵanyn shertemiz.
Hattardyń barlyǵyn oqyp bolǵannan keıin Shyǵý batyrmasyn basyp, jáshikten shyǵamyz.
Elektrondy poshtamen jumys istep bolǵannan keıin Internet jelisin ajyratyp qoıyńyz.
Microsoft Outlook Express

Outlook Express programmasynda birinshiden jazbalardy tirkeý baptaýy bolyp tabylady.
Ol úshin Servıs - Ýchetnye zapısı degende Internettegi Jazbalardy tirkeý terezesi ashylady. Poshta terezesin shertip, Qosý – Poshta komandasyn oryndańyz. Endi Internetke qosý sheberi iske qosylady bul terezede birinshi atyńyzdy engizip Dalee basyńyz.

Kelesi terezede elektrondyq poshtańyzdy jazyp ári qaraı Dalee batyrmasyn basasyz.

Endi sizge elektrondyq poshta serverin ornatý qajet. Aldymen sizge poshtany qabyldaıtyn hattamasyn anyqtap alý qajet. ROR3 hattamasynyń múmkindigi shekteýli, qazirgi kezde kóptegen poshtalyq serverler İMAR hattamasyn paıdalanýdy usynady.Poshtany jóneltý hattamasy smtp bolady.

Hattamalardy ornatyp bolǵan soń,siz júıege qosylý úshin jazbalardy tirkeý atyn jáne jasyryn sózdi engizýińiz qajet.Jazbalardy tirkeý jolyna ózińizdiń tolyq pochta jáshiginiń adresin kórsetesiz,mysaly, zhumash_83@mail.ru jasyryn sózge pochta jáshigindegi jasyryn sózin engizý kerek.

Barlyǵyn oryndap bolǵan soń, Gotovo batyrmasyn shertesiz.

Bunymen poshtany baptaý aıaqtalǵan joq.
Jazbalardy tirkeýin baptap bolǵan soń, qaıtadan sizge sol jazbalardy tirkeý terezesin qaıta ashyp, odan qurylǵan poshtalyq jazbalardy tirkeýin belgilep, Svoıstva batyrmasyn shertkende qurylǵan poshtalyq jazbalardy tirkeýiniń qasıetter terezesi ashylady.

Bul terezede sizge Qoldanýshynyń rastaýyn tekserý aldyna belgishe ornatýyńyz kerek, sodan keıin baptaý batyrmasyn shertip poshtany jóneltý serverin anyqtaısyz. Iaǵnı kirý úshin qoldaný degendi belgilep jazbalardy tirkeý jolyna poshtańyzdy tolyq atyn engizesiz, al jasyryn sózge poshtalyq jáshiktegi jasyryn sózdi engizip OK batyrmasyn shertińiz.

Endi serverdegi poshtańyzdy qabyldaýǵa jáne jóneltýge bolady.
Osy tásil arqyly poshtańyzdy birneshe serverge ornatýǵa bolady. Tek poshta jóneltý kezinde jeke jazbalardy tańdaısyz, mysaly, zhumash_83@rabler.ru.
Osymen Microsoft Outlook Express programmasynyń baptaýy aıaqtaldy.

Bekitý sabaǵymdy «Atyraý qalasyna saıahat jasaý» dep aldym.

Atyraý qalasynyń záýlim ǵımarattaryn tamashalaı otyryp, stýdentter ózderine unaǵan ǵımaratty tańdaıdy. Ǵımaratqa kirý úshin qoıylǵan suraqtarǵa jaýap berýi kerek. Sýretterdi PowerPoint baǵdarlamasyna daıyndap, stýdentterge usyndym. Elektrondy

1. Pochta degenimiz ne?
2. Elektrondyq hattyń strýktýrasyn kórsetińiz.
3. Elektrondyq pochta arqyly faıldardy qalaı jiberýge bolady?
4. Elektrondyq poshtany qurý barysyn aıtyp berińiz.
5. Elektrondyq adrestiń sqemasyn kórsetińiz.
6. Elektrondyq poshtaǵa tirkelý jolyn kórsetińiz.
7. Kelgen hatty oqý úshin qandaı áreketter oryndaımyz.
8. poshtadaǵy faıldy qalaı kóshirip alamyz?
9. logınnyń jazylý sqemasyn atańyz.
10. paról (jasyryn sóz) ne úshin qajet?
Atyraý qalasynyń záýlim ǵımarattaryn osyndaı. Kelesi sabaǵymyzda basqa da ǵımarattarymen tanysamyz.

Qorytyndylaý.
BBB strategıasy boıynsha qorytyndylaý. Sońǵy kestesin toltyrý.
Baǵalaý.
Top bashysy sabaqqa qatynasqan oqýshylardyń baǵalaryn qoıady.
Úıge tapsyrma
Ár oqýshy óziniń jeke poshtasyn quryp maǵan hat joldaý. ótilgen taqyryp boıynsha daıyndalý. Qosymsha derekter izdeý.