- 11 jel. 2020 00:00
- 376
Dinmuhamed Sultanǵazın
Kóp adamǵa tanys emes, tek mamandyǵy jaǵynan maǵan, ıaǵnı bolashaq jýrnalıske jáne jýrnalısterge ǵana aty málim Dinmuhamed Sultanǵazın. Shoqan Ýálıhanovtyń nemere týysy bolyp keledi, "Dala ýálaıaty gazetiniń"-jaryqqa alǵash shyǵarǵan, alǵash redaktory, bul kisini kóp tarıhı derekte ózimen attas Semeılik Dinmuhamet Sultanǵazınmen shatastyryp jazady. Bilmeı emes, "ádeıi", sebebi sol kezdegi "Alash ordasy"-partıasynyń tóraǵasy Álıhan Bókeıhanovqa da týys bolyp keledi, bári bir tóreniń tuqymy. Dinmuhamed Sultanǵazın jaıly tórelerdiń shejirelerinde basqa, zertteý, jınaq kitaptarynda da aıtyla bermeıdi, bul kisi jaıly orys fólklorshysy Iý.Popov óziniń Grıgorıı Potanın jaıly "Poslednaıa pýteshestvıe Grıgorıa Potanına"-atty eńbeginde jazyp ketken, onda ol Potanınnyń osy saparynda qazaqtyń ańyzdarynyń kóptigin taǵy bilip jáne oǵan ony bilýge, ol aýdarmalardy orysshaǵa aýdaryp bergen Sankt-Peterbýrg ýnıversıtetiniń stýdenti jas jigit Toqyraý ózeniniń týmasy Dinmuhamet Sultanǵazın ekeni jaıly aıta ketedi.
D.Sultanǵazınnyń eńbekterine keler bolsaq. Maqalalary jaıly kóp aıtylmaıdy, biraq bizdiń biletinimiz Qazaq tili jaıly aýyz toltyryp aıtar kólemdi maqalalardy jaryqqa shyǵaryp, tildiń bolashaǵymen, sol kezdegi jaǵdaıyna durys taldaý jasaǵan, shet elderden kelgen sózderdiń qazaqshasy durys aýdarylmaǵandyǵy jaıly, arap álipbıiniń qazaqtyń sózderin jazýǵa ár kez kele bermeıtini jaıly jazylǵan pikirleri jazylǵan, Sultanǵazınnyń maqalalarynan aǵartýshylyq ıisi, alǵa jyljýshylyq ıisi ańqyp turady. Sultanǵazın Ybyraı Altynsarınnyń oılaryn qoldap, ony kez-kelgen jaǵynan ustaz tutyp otyrǵan. Bul jazylǵan maqalalardan baıqaǵanymyz, oıy sol kezdegi qazaq zıalylarymen uqsas bolǵan, sol ıdeıany, ıaǵnı, qara buqaranyń kózin ashpaqqa umtylǵan, tarıhı mańyzy zor, tarıh atty úlken sahnada úlken "ról" oınaǵan "Dala ýálaıaty gazetiniń" redaktory, týdyrýshysy. Bul kisi jaıly da qalyń bilýi tıis edi, tek Keńestiń surapyl saıasatynyń kesirinen, ádebıet, tarıh betterinen kezdestirmeı, ol kisini ózgemen shatastyryp adasyp júrmiz.
Sózdiń shyny kerek, mende bul kisimen tanysqanyma kóp bolmady, biraq, aldaǵy ýaqytta mektep kitaptaryn shyǵaratyn basylymdar, mektep baǵdarlamalary osy kisi jaıly óz kitaptaryna engizý kerek mundaı kisini tek jýrnalıster emes, qalyń qara qazaq bilýi kerek.
Abylaı han atyndaǵy Qazaq Halyqaralyq Qatynastar jáne Álem tilderi Ýnıversıteti 1 kýrs stýdenti: Tasbolat Araılym