InfoHub Logo

Kún salqyndap ketti: ertemen shyńyltyr aıaz edi, munarly kókjıekten kóterilgen kún kózimen birge qımyldaǵandaı endi jel kúsheıip tur. Áıteýir túnde aıaz bolǵanǵa uqsaıdy, jer qatqaq. Áıtpese, myna jelde kóz qaratpaıtyn topyraq boran soǵyp-aq keter edi. Mańqystaýda daýyl, boran degenderiń tańsyq emes.

Ánes shań jutyp munarlanǵan kózildirigin qol oramalymen súrtip kıdi de, jelge bir qyryndaı aıańdap ketti. Aǵa operatorǵa jumys jetip jatady: toptyq qondyrǵyǵa qarasty 18 skvajına túgeldeı iske qosylyp tur ma, grafık boıynsha qaısysyn qaı kúni tazalaý kerek, skvajına boıyndaǵy peshter túgel janyp tur ma? Munaı óndirý prosesi bul kúnde avtomattandyrylǵan degenmen, tehnıkany basqaratyn adam ǵoı. Ózen munaı óndirý basqarmasynda jumystyń kóbi tehnıka kúshimen isteledi. Mysaly, túnderde búkil skvajınalardyń jumysyn bir-aq dıspecher baqylap otyrady. Óıtkeni olardyń bári ortalyqtaǵy apparatqa jalǵastyrylǵan. Sol apparat qaı skvajınanyń qalaı jumys istep turǵanyn kórsetip turady.

Jańa, jumysqa kelgen boıda túngi vahtada bolǵan dıspecher Vıktor № 26 skvajınanyń saǵat jarymnan beri jumys istemeı qalǵanyn habarlaǵan. Grafık boıynsha bul skvajına ótkende ǵana tazalanypty. Ánes jalma-jan operator Shaımerdendi №26-ǵa jiberdi de, ózi de shydap otyra almaı sońynan jaıaý tartqan. Ár skvajına táýligine 830-880 tonna munaı beredi. Sonda ár saǵat saıyn bir skvajına orta eseppen 40 tonnaǵa jýyq «qara altyn» qoryn óndiredi eken. Aldyna ákelip bergen tamaqty aýyzǵa sala almaý degeniń baryp turǵan múgedektik qoı. Jurt sharq uryp osyndaı munaı qoryn Mańqystaýdan taǵy tabamyz dep jer dúnıeni sharlaıdy. Biz bolsaq, fontandap atyp turǵan munaıdy durys ala almaımyz. Tegi skvajınany jylytyp turatyn pesh jaǵylmaı qalǵan ǵoı. Bul jerdiń quramynda parafın mol, munaıy asa sapaly bolǵanmen, jer astynan shyqsa boldy — dirildep qatyp qalatyny-aq jaman (árbir skvajına, trýba boılarynda ysytyp turatyn peshtiń bolýy da sondyqtan). Keshe keshkisin skvajınalar men peshterdi túgel tekserip ketý kerek edi. Kúnde ózi aıaqtaı júrip, operatorlardy jiberip aralaıtyn-dy. Keshe bir sátsizdik bolǵany...

Bári de jaqsy istep tur ǵoı, kúdik týǵyzardaı skvajına joq degen Shákeńniń sózi qamshy boldy da, shet jaqtaǵy 7 skvajınaǵa barmap edi.

— Oý, ne bolyp qalypty? — boldy anadaı jerde pesh mańynda kúıbeńdep júrgen Sháımerdendi kórgen Ánestiń birinshi sózi.

— Pesh janbaı tur eken. Skvajına boıyna munaı qatyp qalǵan ǵoı deımin.

— Endeshe ekeýmiz myqshyńdaǵanmen eshteńe shyǵara almaımyz. Sen tezdep bar da, Zylıhaǵa, jigitterge habarla. Kompresor qoıyp, kondensatpen skvajına boıyn tazalamasaq, myna sýyqta jarylyp ketýi múmkin. Qamkashqa da habarlap qoımasa. Ortalyqtan kólik jibereme...

...Skvajınany tazalaý jumysy biraz ýaqytty aldy. Sáske túske deıin áýrelenip, áreń degende iske qosyldy. Myń metr tereńdiktegi trýbanyń 300 metrlik joǵarysynda parafın qatyp qalǵan eken. Qan tamyrlaryndaı taramdalǵan skvajına boıymen taǵy da kógildir tolqyn júıtkı bastaǵanda, baǵanadan beri qarater bolǵan jigitter de bir dem alysqan edi. Ánes te yssylap ketken; qulaqshynyn kóterińkirep, sál qońqaqtaý qyrly murnyna jarasa qalǵan qıyq murtyn sıpap qoıady Bul — anyq kóńili jaılanǵanynyń belgisi. Ánes tabıǵatynan kúıgelek, tynymsyz adam bolǵanmen, jumysta sál nársege kóńili tolmasa boldy, tynysh taýyp otyra almaıdy. Birde brıgada múshelerin jınap aldy da:

— Osy bizde ǵoı eshqandaı kidirissiz jumys isteýge múmkindik bar. Al skvajınalardy túgel jumys istetip baqylap, kezinde tazartyp otyrý qoldan keledi. Endeshe skvajınanyń bir de-birin toqtatpaı 100 prosent jumys istetip kórsek qaıtedi? — dedi.

— Birde bolmasa birde birli-jarymy isten shyǵyp qalýy múmkin, ne trýba jarylyp, ne joǵary klapandar ashylyp munaı júrmeı kalýy múmkin.

Brıgada músheleriniń ishinen bir-ekeýi osylaı dep kórip edi, biraq kópshilik:

— E, nesi bar! «Túıeniń tanyǵany japyraq» dep skvajınadan basqa ne bar bizde, qup bolady, — desti.

— Odan da osylaı dep úndeý jarıalaıyq, —  dep, á degennen alyp-ushqandar da bolyp edi. Aqyrynda:

— Aldymen osylaı isteýge múmkindigimiz kele me, — sony baıqap alýymyz kerek. Birden úndeý tastaımyz,bastama kóteremiz dep dabyrlaǵanmen, kúshimiz jetpeı, qoldan kelmeı jatsa, ózimizdi ózimiz uıatqa qaldyramyz. Sondyqtan bir aıdaı ózimizdi synap kóreıik, — degen Ánestiń sheshimine kelisip tarasqan.

Merzimdi bir aı da etti. Oıdy iske asyrý múmkindigi bar sıaqty. Sonda № 35 toptyq qondyrǵynyń aǵa operatory Ánes Aıtnıazov bastaǵan brıgada skvajınalardy eshbir kidirissiz 100 prosent jumys jasatý týraly oblys munaıshylaryna úndeý tastady. Buny oblystyq partıa komıtetiniń búrosy maquldap, keıin oblystyq gazetke de jarıalandy. Sodan bergi ótken alty aıda osy birinshi ret kezdesken kidiris. Tehnıka jaryqtyq ta báıge aty tárizdi — babyna keltirip, baǵyp-qaqpasań, áp-sátte isten shyǵyp qala qoıady. Basqa-basqa, buǵan Ánestiń kózi baıaǵyda jetti. Oılap otyrsa, jıyrma jasynan bastap, osy munaıdyń sońyna túsken eken. Oǵan da 27 jyl bolypty. Túrkmenstannyń munaı óndirý basqarmasynda operator bop eńbek jolyn bastaǵan ol Mańqystaýǵa ádeıi maman jumysshylardy shaqyrǵan kezde 1968 jyly ǵana kelgen. Áýeli № 12 toptyq qondyrǵyda, sońǵy eki jyl boıy osy ujymda istep keledi. Brıgada músheleriniń kóbisi jas bolǵanmen, ylǵı bir elgezek, eńbek dese jandaryn salatyn adamdar.

Master Zylıha Imanǵalıeva — ınstıtýt bitirgenine eki-aq jyl bolǵan jas. Basqarmada aǵa geolog bolyp ornalasqan jerinen «álden kontorda otyram ba, óndiriske baramyn» dep qoıarda-qoımaı osynda suranyp keldi. Amanqos, Vıktor, Jamal — bári de óńsheń jastar. Árıne, jas bolǵanmen smena bastyǵy Qamqashtyń orny bir bólek. Eńbek ómirbaıanyn erte bastaǵan, halyq qalaǵan úkimet múshesi.

...Ánes ózgelermen birge avtobýsqa otyrmaı, ortalyqqa jaıaý ketti. Jel báseńdeıin degen be, áıteýir baǵanaǵy yzǵardyń beti qaıtqan tárizdi. Aǵa operator artyna burylyp, skvajınanyń aıqysh-uıqysh tartylyp jatqan alyp trýbalaryna taǵy bir qarap qoıdy. Munaı darıasy solardyń boıymen tolassyz aǵyp barady. Qaıda, qaı arnaǵa quıady? Jer asty teńizi jer betine qaraı aqtarylyp jatyr, tolastaý, saıabyrlaý degen bolmaı ma eken álde?!

---