InfoHub Logo

Sońǵy kezderi QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń jumysyna qatysty biraz másele áleýmettik jeliden bastap, birqatar saıttarda, BAQ-da qyzý talqylanyp jatyr. Árıne el damýynyń keleshegin qalyptastyratyn irgeli saladaǵy úzdiksiz reformalar barshanyń kóńilinen shyǵa bermeıtini de anyq. Depýtattar da bilim men ǵylym salasyn synnyń tezine alǵany este. Degenmen, «zaman talabyna saı bolýǵa, órkenıettik ozyq dúnıelerden  qalmaýǵa tıispiz» degenge mán bergen vedomstvonyń ustanymy da aıqyn. Osy rette QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Erlan Saǵadıevtyń «Egemen Qazaqstan» gazetine maqalasy jarıalanǵan eken. «bilim-all.kz» osy maqalany tutastaı jarıalaǵandy jón sanap otyr.  Sonymen mınıstr Erlan Saǵadıev bilim salasyndaǵy máseleler týraly bylaı deıdi:    

UBT týraly

Bilim jaıynda sóz qozǵaǵanda aldymen oıǵa oralatyn másele, bul - jańarǵan UBT, muny ata-ana da, oqýshylar da kútti. Jaman ótip jatqan joq. Nátıjesinde, 2016 jyly 17 myń bala joǵary bilim alý múmkindigine qosymsha ıe bolyp otyr. Tutastaı alǵanda, biz joǵary bilim alý múmkindigin jeńildetý kerek dep oılaımyz jáne solaı istelip te jatyr. «Ekonomıka 3.0»-diń negizgi qozǵaltqysh kúshi - joǵary bilimdi adam.

Aıtpaqshy, UBT týraly alańdamaýǵa da bolady. 1 aqpannan bastap baıqaý testileýdi úıde onlaın otyryp ta tapsyrýǵa bolady. Qosymsha biz baıqaý testileýdi mektepterde ótkizý úshin 300 myń broshúra basyp shyǵardyq, qajet bolsa, taǵy 500 myńyn shyǵaramyz. Iaǵnı, árbir bala UBT-ǵa deıin birneshe ret baıqaý testilerin tapsyra alady.

Bıyl grant sany bakalavrlar úshin 31 myńnan 36 myńǵa deıin ósti. Magıstranttar úshin 7 myńnan 10 myńǵa deıin, doktoranttarǵa - 1 100. Buǵan qosa biz aımaq ákimderinen jergilikti JOO-ǵa ózderiniń granttaryn bólýdi suraımyz.

Bul jumystyń joǵary jáne tehnıkalyq bilimniń sapasy kóterilmeı, oıdaǵydaı bolmaıtynyn túsinemiz. Biz menejmentten bastaýdy, naqtyraq aıtqanda, menejmentke qoǵamdyq baqylaý júrgizýden bastaýdy jón kórdik. Qazaqstannyń memlekettik joǵary oqý oryndarynda ákimdikter, bıznes, BǴM jáne qoǵam ókilderinen baqylaý keńesteri qurylyp jatyr. Olar qarjy, akademıalyq strategıany jáne kadrdy baqylaýǵa alady. Qazaqstanda alǵash ret memlekettik joǵary oqý oryndarynyń rektorlary Baqylaý keńesteriniń tańdaýymen saılanatyn boldy. Búginde 5 rektordyń saılaýy ótti. Birinshi jartyjyldyqta bul rásimnen taǵy 6 rektor ótpek.

Kelesi mindet - ishki aýdıt, korporatıvtik hatshylar qyzmetin qurý. Úsh JOO-nyń baqylaý keńesteriniń múshesi retindegi jeke tájirıbem kórsetkendeı, bul sharalar naqty nátıje beredi. JOO-lardyń strategıalary ózgerip jatyr. Buryn olar kóbine formaldy túrde ázirlenip, BǴM qarjysyna táýeldi bolatyn, olardy eshkim oqymady dese de bolady. Al qazirgi tańda, bastysy, bul - naryqtaǵy uzaq mer­zimdi básekege qabilettilik - talapkerler úshin kúres, jańa metodıkalar jáne baǵdarlamalar, JOO brendi. Munyń barlyǵy birtindep jaı sóz emes ekenin kórsetip keledi. Proses ázirge baıaý jyljysa da, birden-bir durys jol osy dep bilemin.

Qoǵam aldyndaǵy zor jaýapkershilik týraly aıtpasa da túsinikti. Joǵary oqý oryndaryndaǵy akademıalyq erkindik, qarjylyq derbestik, bastamashylyq - mınıstrliktiń emes, qoǵamnyń jiti baqylaýynda bolǵanda ǵana múmkin bolmaq. Bul ózgeristerdi engizýge byltyr birshama ýaqyt jumsadyq. Búgin de bul jumys bastalyp ketti.

  

Bastysy - jańartylǵan mazmunǵa ótý

Jańartylǵan mazmunnyń máni - fýnksıalyq saýattylyq - ony bilip qana emes, meńgerý qajet. Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymynyń (EYDU) 35 memleketi muny 15 jyl buryn iske asyra bastaǵan. Buǵan qosa, jańa baǵalaý júıesin quryp, 2000 jyldan bastap ózara básekege túsýde. Búginde aqparat kólemi eki jyl saıyn eselenip otyrady. Mysal úshin, 17 ǵasyr turǵynynyń búkil ómir boıy jınaǵan aqparat kólemin bizdiń zamandastar eki-aq aıda alady. Ǵasyrlar boıǵy mamandyqtar 5 jyl ishinde birte-birte joıyla beredi. EYDU elderi osyny 20 jyl buryn túsinip qoıǵan. Biz jańartylǵan mazmundy engizýdi keshirek bastasaq ta, 4 jylda bul máseleni sheshýge tıispiz.

Byltyr jańartylǵan mazmundaǵy baǵdarlamalar boıynsha 1-synyptar oqytyla bastasa, bıyl kezek 2, 5, 7-synyp oqýshylaryna keldi. Bul tusta aıta keterligi, muǵalimderdi daıarlaýda da kóp jumys bar. Byltyr jazda 74 myń muǵalim qaıta oqytylǵanyn kópshilik biledi. Búginde bul jumysty oqý jyly boıyna jalǵastyryp jatyrmyz. Bıylǵy jazda taǵy 75 myń ustaz oqytylmaq. Buǵan qosa 5 kúndik oqý aptasyna kóshý úderisi júredi.

Bazalyq oqýlyqtardyń mańyzy týraly da aıta ketken artyq bolmaıdy. Bul oqýlyqtardyń avtorlyq quqyǵy memleketke tıesili ekendigin aıtyp júrmiz. Bul - óte mańyzdy. Oqýlyqtardy 1-synypqa jasalǵandaı onlaınǵa kóshirý múmkindigi paıda bolady.

Kelesi mańyzdy másele - úı tapsyrmalarynyń kólemi. Aýqymdy halyqaralyq saraptama málimetteri boıynsha, bizdiń oqýshylar úı tapsyrmasyn oryndaýǵa jumsaıtyn ýaqyt kólemi jaǵynan 65 memleket ishinde 4-oryn alyp otyr. Degenmen, halyqaralyq sarapshylar úı tapsyrmasy kóleminiń balalarymyzdyń bilim alýda tabysty bolýyna yqpal etpeıtinin alǵa tartýda. Sol sebepti de úı tapsyrmasynyń kólemin qysqartýǵa negiz bar. Osy másele boıynsha muǵalimder men mamandardan quralǵan eki iri top jumys istedi. Olardyń eńbekteri úshin rahmet aıta ketkim keledi. Úı tapsyrmalaryn uıymdastyrý jáne oryndaý jóninde metodıkalyq usynymdardyń eki nusqasy daıyndaldy. Birinshisinde úı tapsyrmasyn barlyq pán boıynsha, biraq az kólemde berilý usynylsa, ekinshisinde úı tapsyrmasynyń barlyq pánnen de berilmeýi usynyldy. Eki nusqa boıynsha da úı tapsyrmasy bir kúnde ortasha 1 saǵatqa qysqaryp, demalys kúnderi berilmeıtin bolady. Búginde bul usynymdar ata-analar men pedagogtardyń talqylaýyna usynyldy.

Elektrondy kúndelik týraly aıryqsha aıtqym keledi. Bul júıe byltyr 4000 mektepke engizildi. Onlaın kúndelik júıesi 166 myń muǵalimdi (ustazdar sanynyń jartysynan kóbi), 1,3 mıllıon oqýshyny - bul da jartysyna jýyq jáne 747 myń ata-anany qamtyp otyr. Búginde aptasyna 20 mıllıonnan astam baǵa onlaın túrde qoıylyp, úı tapsyrmasy boıynsha 7 mln-nan asa suranys túsken. Iaǵnı, jyl aıaǵyna deıin shynaıy sıfrǵa júgine alamyz. Bunyń bári memlekettik-jekemenshik áriptestigi úderisi aıasynda jasalyp, oǵan memleket tarapynan bir tıyn da jumsamaıdy.

Búginde kóbine dál osy «Kúndelik» nege qabyldandy degen suraq qoıylady. Óıtkeni, olar memleketke, ata-ana men balalarǵa tegin qyzmet kórsetýdi birinshi bolyp usyndy. Iá, olar balalar taýarlaryn jarnamalaıdy, biraq júıeniń jumysyn júrgizý úshin olarǵa da tabys kózi kerek qoı.

Qaǵazbastylyqtan qalaı qutylamyz?

Taǵy bir problemany sheshý qajettiligi týraly birer sóz aıtýdyń reti kelip tur. Bul - muǵalimderdiń qaptaǵan tekserýshilerdiń aldyndaǵy qorqynyshy. Osy qorqynysh olardy qaǵaz jýrnaldy da, elektrondy jýrnaldy da qatar júrgizýge májbúrleýde.

Mektep dırektorymen arada bolǵan áńgimeni keltireıin:

- Siz nege elektrondy jáne qaǵaz jýrnaldy qatar júrgizesiz?

- Bul degen aqsha ǵoı. Erteń tekserýshiler keledi, sol úshin barlyǵy qaǵaz júzinde bolýy kerek.

- Al eger qaǵaz jýrnaldyń qoldanylýyna tyıym salsaq she?

- Báribir, túnde bolsa da toltyrýǵa týra keledi...

Búgingi basty mindet - prokýratýra, Bilim jáne ǵylym, sondaı-aq, Qarjy mınıstrlikteri birigip, ortaq buıryq shyǵaryp, zań aldynda elektrondy jáne qaǵaz jýrnaldaryn teńestirý. Bul týraly barlyq tekserýshilerge jetkizip, pedagogtardyń qorqynyshtaryn joıý qajet.

Ekinshi problema - ár mektepte, ár synypta Internettiń bolmaýy. Buny tez arada sheshý qajet. Sol sebepti de Prezıdent atap ótken «Sıfrly Qazaqstan» baǵdarlamasy boıynsha mektepter aldyńǵy kezekte tur. Biz jazda Interneti bar ár synypqa Wi-Fi ornatýymyz kerek. Bul iske jazǵy praktıka sheńberinde stýdentterdi iske tartýǵa bolady, qalaı bolǵanda da biz bul problemany sheshýdi qolǵa almaqpyz.

Úshinshi másele - kompúterler tapshylyǵy. Bıyl 11 myńnan asa «úshtik» jıyntyq, ıaǵnı kompúter, proektor jáne ekran satyp alamyz. Aldymen aýyldyq mektepterdi jabdyqtaımyz. Byltyr biz 7 300 kompúter jıyntyǵyn alsaq, kelesi, ıaǵnı 2018 jyly 12 000 «úshtik jıyntyq» alýdy josparlap otyrmyz. Túptiń-túbinde eń shalǵaıdaǵy aýyldardy elektrondy kúndelikti paıdalaný múmkindigimen, barlyq pán boıynsha úzdik beınesabaqtarmen qamtamasyz etý mindeti tur. Búginde bizde balalar úshin úsh tilde 50 myń beınesabaq jınaqtalǵan. Muǵalimderge arnalǵan beınesabaqtar úlgileri de barshylyq. Bul da aıtarlyqtaı kóp kúsh jumsalǵan is boldy. Biraq, bastysy ol jumys istep ketti.

Esep berý máselesine keleıik. Muǵalim búgingi tańda mınıstrlik, ákimdik, órt sóndirý, SES, polısıa, densaýlyq saqtaý, eńbek jáne áleýmettik qorǵaý salalarynyń jáne taǵy da basqa mekemelerge 100-den asa esep toltyrady eken. Jáne ol esepter túrlenip, qaıta-qaıta kóshiriledi. Mınıstrlik tek úsh júıeni ǵana qaldyrýdy maq­sat etip otyr. Olar: Ulttyq bilim berý derekter qory (UBBDQ), elektrondy jýrnal («Kúndelik») jáne býhgalterlik esep. Mektepter bulardan basqa eshqandaı esep toltyrmaýlary kerek. UBBDQ jylyna eki ret qana toltyrylady. Kúndelik - aǵymdaǵy úlgerim úshin qajet, al býhgalterlik esep esepshiler úshin ǵana.

Ol úshin ne qajet: a) UBBDQ-ǵa barlyq qyzmetke eń qajetti degen aqparattardy ǵana engizý, bul jumystar byltyr isteldi de, á) mektepten júıege qatysy joq aqparatty suratýǵa tyıym salynbaq. Alaıda, bul úshin zańǵa ózgertýler engizý qajet. Bul jumystardy da qolǵa alyp otyrmyz, b) budan ári barlyq jerge Internet ornatý. Bular - bıylǵy mindetter.

Muǵalimder mindetine jatpaıtyn jumystarǵa «jegilmeıdi»

Taǵy bir mańyzdy másele, bul muǵalimderdi mindetteri aıasyna kirmeıtin jumystarǵa tartýǵa tyıym salmaqpyz. Búginde olar medısınalyq analızder jınap, «Ońaı» kartochkalaryn taratý syndy jumystardy isteıdi, úı-úıdi aralap júr... Zań buǵan tyıym salady. Biz aldymen bul máseleni vedomstvoaralyq deńgeıde kóterip, sondaı-aq, qujat júzinde bárin rettep, máseleni túpkilikti sheshý jolyn tappaq nıettemiz. Aldaǵy úsh aıda muǵalimderdiń mindetten tys sharýalarǵa alańdamaýyna qatysty qatal tártip belgilep, birikken ereje bekitýdi josparlap otyrmyz.

Bıylǵy birinshi jartyjyldyqqa qoıyp otyrǵan taǵy bir aýqymdy mindetimiz - mektepterdegi aqsha jınaý máselesin sheshý. Aldymen anyqtap alatyn nárse - ár nárseni syltaýratyp aqsha jınaý bar da, erikti túrde aqsha jınaý bar. Óıtkeni, keıbireýler mektepke bolsyn, basqa da oqý ornyna bolsyn demeýshilik tanytýy múmkin. Osylardyń ara-jigin ajyratyp alǵan jón.

Jalpy, qoǵam tarapynan mektepke kómek berilip jatsa, jaman emes. Demeýshilik tanytqan Atymtaı jomartty qoǵam bilýi tıis. Qarajattyń qandaı mólsherde túsip, nendeı maqsattarǵa baǵyttalatynyn ashyq kórsetetin, árbir qadamy rettelgen ereje qabyldap, onyń qadaǵalanýyn mektep dırektory emes, qoǵamǵa (mekteptiń qoǵamdyq keńesi) tapsyrylýy tıis dep bilemiz. Osy kókeıtesti máseleniń bári mınıstrlikte qurylǵan jumys toptarynda biraz ýaqyttan beri qarastyrylyp jatyr. Osy jumys toptaryna el óńirlerinen tartylǵan mektep dırektorlary, muǵalimder, ata-analar búkil qaýymdastyqtyń talap-tilekterin jetkizip otyr. Túptep kelgende, qazirgi tańda barlyq tásil anyqtaldy, tek sheshim shyǵarylyp, ony mektepterge jetkizý ǵana qalyp otyr. Buǵan 2-3 aı ýaqyt ketedi.

Aldaǵy ýaqytta mektepterde ár oqýshyǵa jeke shkaf qoıylatyn bolady. Bul bastama Úkimet tarapynan da qoldaý taýyp otyr. Aldaǵy ýaqytta bastaýysh synyptyń shákirtteri ózderiniń oqýlyqtaryn, aýystyratyn aıaq kıimderin, formalaryn, t.b. ózderiniń jeke shkaftarynda qaldyra alatyn bolady. Bul shet elderde keńinen qoldanylyp kele jatqan tájirıbe.

Úkimetten qoldaý tapqan taǵy bir jaqsy bastama - oqýshylardy sapaly aýyz sýmen qamtamasyz etý. Ol úshin mektepterde dıspenser, súzgi, fontan sekildi arnaıy qurylǵylar ornatylady. Búginde bul máseleni 10-ǵa tarta kásiporyn sheshe alady.

Til úırenýge yńǵaıly ádisteme

Orys mektepterinde qazaq tilin oqytýdyń jańa ádistemesi jasaldy. Ol álemdik tilderdi tez oqytatyn úlgiler boıynsha quryldy. Biz úırenshikti gramatıkany oqytýdan ketip, komýnıkasıa jaǵyna bet buratyn bolamyz. Mınımým sózdigi engizilýde. Endi mehanıkalyq ereje jattaý jáne mátindi aýdarý degen bolmaıdy. Bastysy, balalardyń qazaq tilinde sóılep ketýi. Byltyr biz til mamandarymen jumysty bastadyq. Úlken jumystar atqaryldy. Bir aı buryn til bili­mi salasynda tuńǵysh ret qazaq tiliniń jıilik sózdigi qurastyrylyp, jurtshylyqqa tanystyryldy. Oǵan turmysta eń jıi qoldanylatyn sózder kirdi. Yńǵaıly bolý úshin jeke kompanıalar onlaın qosymshasyn jasaýda. Bıylǵy qyrkúıekten bastap qazaq tilin deńgeıli ádispen oqytý birneshe mektepke qanatqaqty negizde júrgizilip, ári qaraı búkil Qazaqstan boıynsha oqytylatyn bolady. Nege birden engizilmeıdi, degen suraq týyndaýy múmkin. Bul úshin qajetti oqýlyqtar, oqytý ádistemeleri, muǵalimderdiń daıyndyǵy jáne osyǵan qatysty birqatar aýqymdy jumystardy júrgizý qajet ekeni túsinikti. Sodan keıin bári saraptalyp, talqylanyp, taldanatyny da aıan. Kez kelgen jańashyldyq saraptamalyq jumysty, egjeı-tegjeıli talqylaýdy, túsindirýdi, qoǵamnyń pikirin daıarlaýdy talap etedi.

Aǵylshynsha oqytý jónine kelsek, bıyldan bastap 5000 ustaz - pán muǵalimderi tereńdetilgen tildik kýrstarda oqıdy. Iaǵnı, tildi tereń meńgermek. Bıylǵy kúzden bastap júzge tarta jańa synyp aǵylshyn tilinde oqýǵa kóshedi dep josparlap otyrmyz. 120 mektepte aǵylshyn tilinde sabaq berip júrgen qosymsha 2,7 myń muǵalim bar. Árıne, buny tek oqýshylardyń ata-analarynyń jazbasha ruqsatyn alǵannan keıin, erik bildirgen jaǵdaıda ǵana júrgizemiz. Bıyl biz daıyndyqqa qajetti ýaqytqa, oqytý sapasyna jáne muǵalimderdiń daıyndyǵyna qatysty kóptegen suraqtarǵa jaýap alamyz. Buǵan deıin habarlaǵanymyzdaı, joǵary synyptarda 4 pándi aǵylshyn tilinde oqytýǵa qatysty sheshim tek 2018 jyly qabyldanady.

Prezıdent aǵylshyn tilin meńgerýdiń eki jolyn kórsetip berdi. Aǵylshyn tilin bilý - bizdiń ilgerileýimizdiń negizi. Jáne muny biz jete túsine otyryp iske asyrýymyz kerek. Osy baǵytta jumys isteıtin bolamyz.

Balanyń kóńili... bilimde

Balalar úıleri týraly da aıtpaı ketýge bolmaıdy. Biz balalardy asyrap alýshy ata-analardyń qajetti aqparattarǵa qol jetkizý joldaryn jeńildetýdi qamtamasyz etý úshin respýblıkalyq derekter bazasyn ashý mindetin qoıǵan bolatynbyz. Nátıjesinde, 6 balalar úıi jabyldy, balalar úılerinde tárbıelenip jatqan balalar sany bir jyl ishinde 1 myńǵa azaıǵan. Eń bastysy, balalar úılerinde qoǵamdyq baqylaý ornatý qajet. Sondyqtan da, eldegi barlyq balalar úılerinde úkimettik emes uıymdardyń, partıa, máslıhat, t.b ókilderi kiretin qadaǵalaýshy keńester qurý josparymyzda bar. Sábıler úılerinde ne bolyp jatqanyn jergilikti qoǵam ókilderi qadaǵalaı alatyn bolady. Bul iske 3-4 aı ketedi dep josparlap otyrmyz ári jobanyń nátıje beretinine kámil senemiz. Jalpy, balalar úıleriniń dırektorlaryn, al bolashaqta mektepter basshylyǵynda qoǵamnyń qatysýynsyz eshkim taǵaıyndamaýy kerek.

Endi balabaqshalar men ondaǵy kezek máselesi. Aldymen kereksiz erejeler men jemqorlyqty joıyp, kezegimen tártip ornatý qajet. Biz sanıtarlyq normalardy qaradyq, oryndardyń jetispeýine onyń da kedergisi bar. Jańa sanıtarlyq erejeler men normalarǵa (SEN) sáıkes, balabaqsha ashý jeńildetiledi. Jańa SEN 3 aı talqylandy, myńǵa jýyq maman óz oılaryn ortaǵa saldy. Balabaqshalardyń barlyq kezegin respýblıkalyq biryńǵaı kezekke biriktirip jáne balabaqshaǵa joldama alýdy «elektrondy úkimet» arqyly avtomattandyrý qajet. Búginde túrli qalalar men oblystarda ol ártúrli.

Eger biz mektepke deıingi mekeme qyzmetiniń sapasy básekege qabiletti bolýyn qalasaq, «Balapan» baǵdarlamasy boıynsha tólenetin aqshany baǵyttaý týraly sheshim qabyldaýdy ata-ana enshisine qaldyrý kerek. Olar ózderiniń kóńilderinen shyǵatyn mekemeni tańdap, memlekettik tapsyrysty soǵan baǵyttaıdy. Memlekettik bola ma, jeke menshik bola ma - báribir. Bul mindet ońaı bolmasa da, aldaǵy jarty ne bir jylda oryndalady. Sonda barlyǵy ádiletti jáne ashyq bolady.

Basty mindetimiz - balalardyń barlyq árip pen sandardy bilip, 1-synypqa 100 paıyz daıyn bolyp kelýi. Búginde olardyń úlesi shamamen 70 paıyz, másele osy jerde, sol sebepti 0-synyp 2019 jyldan bastap, al barlyq qanatqaqty mektepter men balabaqshalarda bıyldan bastap engiziledi. Mektepter men balabaqshalarda ashylatyn 0-synyptyń máni - mektepke deıin biryńǵaı baǵdarlamamen «Álippe», «Býkvar» boıynsha álipbıdi úırený, áripterdi taný, býyndap oqý, qarapaıym sóılemder quraı bastaý. 1000 mektep pen balabaqshada qanat­qaqty júıe boıynsha oqytylady. Qandaı úlgi ekenin kórip otyrsyzdar - jaqsartýdy kózdeıtin barlyq jańashyl ister tek saraptaý, sapany anyqtaý jáne keńinen talqylaný arqyly qabyldanyp jatyr.

Esterińizde bolsa, bıylǵy 1 qańtardan bastap elimizdegi mektepterde Bilim jáne ǵylym salasyndaǵy baqylaý komıteti tarapynan júrgiziletin josparly tekseristerge tyıym salyndy. Osymen eski úlgidegi tekserýler kelmeske ketti dep oılaımyz. Táýekeldi baǵalaýdyń jańa júıesi engizilip, tekserýler sırek ótkizilmek ári barlyǵy birdeı júrgizile bermeıdi. Komıtettiń mindeti jazalaý emes, kómektesý. Onyń ústine, osy kúnge deıin ereje buzylǵany úshin birde-bir mektepti japqan emespiz. Sol sebepti de bul júıe túpkilikti qaıta qarastyrylyp jatyr.

Endi muǵalimderdiń attestasıasy máselesine kelsek. Attestasıa ondaǵan jyldardan beri ózgerissiz keledi. Qarańyzdar, reforma júrgizip jatyrmyz, al talaptar - eski. Iaǵnı, jumys istemeıtin qujat qanshama pedagogtardyń taǵdyryn sheshýde! Osyǵan baılanysty ne istelip jatyr? Barlyq damyǵan elderdegideı pedagogtyń standarty qabyldanady. Bul - pedagogtardyń standartyn, oqytylýyn, attestasıasyn jáne baǵalanýyn qamtıtyn salalyq biliktilik shegi. Bul jumyspen sarapshylardan quralǵan úlken top - 100-den asa maman aınalysyp jatyr, sondaı-aq, Dúnıejúzilik banktiń ókilderi de bar.

Elbasynyń tapsyrmasy boıynsha engizilip jatqan kásiptik jáne tehnıkalyq bilim berý týraly aıtý úshin bólek kólemdi maqala qajet. Bul taqyryp aldaǵy ýaqytta qozǵalady. Bul baǵytta zor jumystar atqaryldy. Ǵylym baǵytynda bolyp jatqan prosester týraly da bólek aıtý qajet. PhD izdenýshiler kólemi bir jylda 600-den 1800-ge deıin ósti. Bul Qazaqstannyń ǵylym salasyndaǵy áleýetiniń bolashaǵyna áser etpeı qoımaıdy.

Álemniń jyldam damyp kele jatqanyn túsinýimiz kerek. Ony ózimiz kórip te júrmiz. Bizdiń balalarymyz qaryshtap alǵa qaraı ketip bara jatqan zamanaýı, básekege qabiletti álemde ómir súrýleri kerek. 25 jylda kóp nárse isteldi. Biz ózge elderdiń jaǵymdy jáne jaǵym­syz tájirıbelerin jıi saralap otyrmyz.

Sózimizdi túıindeı kele aıtarymyz, ýaqyt bárin de kórsetedi...

---