Esim han (1598 - 1628)
Esim han (1598 - 1628)
Konspekt
Táýekeldiń inisi Esim qazaqtyń kóp sandy áskerin basqarǵan, Tashkent, Túrkistan aımaǵyn bılegen kórnekti sultan boldy. Condyqtan qazaq áskeri men sultandardyń kópshiligi Esimniń han bolýyn qalaǵan. 17 ǵasyrdyń alǵashqy kezinde Qazaq handyǵyn eki han bılep, elde saıası bytyrańqylyq oryn aldy. Táýekeldiń inisi Esim handyq bılikti alǵan tusta, Tursyn Muhammed sultan 1613 - 1614 jyldar shamasynda ózin han etip jarıalady. Esim hannyń astanasy – Túrkistan boldy, al Tursyn Tashkent qalasynda ózin táýelsiz han dep jarıalady. Esim han Buhar hanymen bitim jasasyp, Orta Azıa qalalarymen ekonomıkalyq baılanys ornatýǵa umtyldy. Alaıda Buhar hany qazaq handyǵynyń bytyrańqylyǵyn paıdalanyp, bitim shartty buzyp, qazaq jerine joryqtar uıymdastyrdy. Alǵashqy qazaq - buhar shaıqasy 1603 jyly Samarqan mańyndaǵy Aıǵyrjar jerinde boldy. Buhar áskeri jeńiledi. 1611 jyly Tashkent túbindegi urysta Imamqulı han basqarǵan buhar áskerin Esim han jeńedi. Buhar hany kelisimge kelýge májbúr boldy. Alaıda Esim men Tursyn arasynda qaıshylyqtar shıelenise tústi.
17 ǵasyrdyń alǵashqy kezinde Qazaq handyǵy men Moǵol handyǵy arasynda odaqtyq qarym - qatynastar ornady. Bul qatynastar eki handyqtyń qarama - qarsy toptary arasynda quryldy. Bul jaǵdaı qazaq handary arasyndaǵy qaıshylyqtardy tereńdete tústi. 1627 jyly Esim han qalmaqtarǵa qarsy joryqqa attanady. Osyny paıdalanǵan Tursyn han Túrkistandy shaýyp ketedi. Esim han beıbit eldi oırandaýǵa belsene qatysqan Qataǵan rýy men Tursyn handy jazalady. Tursyn hannyń bul búligi tarıhta “Qataǵan qyrǵyny” atandy.
“Esim hannyń eski joly” degen sóz Esim hannyń tusynda jasalǵan dalalyq zańdarǵa baılanysty aıtylǵan. Jaýgershilik zamanda eldiń qorǵanys qabiletin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan zańdary Esim hannyń shyn máninde memleket turǵysyndaǵy iri qaıratker ekenin kórsetti.
Konspekt suraqtar
1. 17 ǵasyrda Qazaq handyǵymen odaqtyq qarym - qatynas ornatqan el:
2. Tarıhtaǵy Tursyn hannyń búligi:
3. “…keshegi eńsegeı boıly er Esimdi de bilemin…” dep jyrlaǵan áıgili jyraý:
4. Esim han jeńiske jetken Tashkent túbindegi shaıqastyń bolǵan merzimi:
5. Alǵashqy qazaq - buhar shaıqasy ótken jer:
6. Qazaq handyǵyn eki han bılep, saıası bytyrańqylyq ornaǵan kez:
Taqyryptyń testi
Esim han (1598 - 1628). júkteý
Konspekt
Táýekeldiń inisi Esim qazaqtyń kóp sandy áskerin basqarǵan, Tashkent, Túrkistan aımaǵyn bılegen kórnekti sultan boldy. Condyqtan qazaq áskeri men sultandardyń kópshiligi Esimniń han bolýyn qalaǵan. 17 ǵasyrdyń alǵashqy kezinde Qazaq handyǵyn eki han bılep, elde saıası bytyrańqylyq oryn aldy. Táýekeldiń inisi Esim handyq bılikti alǵan tusta, Tursyn Muhammed sultan 1613 - 1614 jyldar shamasynda ózin han etip jarıalady. Esim hannyń astanasy – Túrkistan boldy, al Tursyn Tashkent qalasynda ózin táýelsiz han dep jarıalady. Esim han Buhar hanymen bitim jasasyp, Orta Azıa qalalarymen ekonomıkalyq baılanys ornatýǵa umtyldy. Alaıda Buhar hany qazaq handyǵynyń bytyrańqylyǵyn paıdalanyp, bitim shartty buzyp, qazaq jerine joryqtar uıymdastyrdy. Alǵashqy qazaq - buhar shaıqasy 1603 jyly Samarqan mańyndaǵy Aıǵyrjar jerinde boldy. Buhar áskeri jeńiledi. 1611 jyly Tashkent túbindegi urysta Imamqulı han basqarǵan buhar áskerin Esim han jeńedi. Buhar hany kelisimge kelýge májbúr boldy. Alaıda Esim men Tursyn arasynda qaıshylyqtar shıelenise tústi.
17 ǵasyrdyń alǵashqy kezinde Qazaq handyǵy men Moǵol handyǵy arasynda odaqtyq qarym - qatynastar ornady. Bul qatynastar eki handyqtyń qarama - qarsy toptary arasynda quryldy. Bul jaǵdaı qazaq handary arasyndaǵy qaıshylyqtardy tereńdete tústi. 1627 jyly Esim han qalmaqtarǵa qarsy joryqqa attanady. Osyny paıdalanǵan Tursyn han Túrkistandy shaýyp ketedi. Esim han beıbit eldi oırandaýǵa belsene qatysqan Qataǵan rýy men Tursyn handy jazalady. Tursyn hannyń bul búligi tarıhta “Qataǵan qyrǵyny” atandy.
“Esim hannyń eski joly” degen sóz Esim hannyń tusynda jasalǵan dalalyq zańdarǵa baılanysty aıtylǵan. Jaýgershilik zamanda eldiń qorǵanys qabiletin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan zańdary Esim hannyń shyn máninde memleket turǵysyndaǵy iri qaıratker ekenin kórsetti.
Konspekt suraqtar
1. 17 ǵasyrda Qazaq handyǵymen odaqtyq qarym - qatynas ornatqan el:
2. Tarıhtaǵy Tursyn hannyń búligi:
3. “…keshegi eńsegeı boıly er Esimdi de bilemin…” dep jyrlaǵan áıgili jyraý:
4. Esim han jeńiske jetken Tashkent túbindegi shaıqastyń bolǵan merzimi:
5. Alǵashqy qazaq - buhar shaıqasy ótken jer:
6. Qazaq handyǵyn eki han bılep, saıası bytyrańqylyq ornaǵan kez:
Taqyryptyń testi
Esim han (1598 - 1628). júkteý
You Might Also Like
-
8 TARAÝ. Qazaq memleketiniń 16 - 17 ǵasyrlardaǵy áleýmettik - ekonomıkalyq jaǵdaıy. Qazaq handyǵynyń memlekettik - ákimshilik qurylymy
