Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 kún buryn)
Esimin ıelengen Áıtekeniń...
Sabaq taqyryby: Esimin ıelengen Áıtekeniń....

Maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa týǵan jer týraly derekter bere otyryp, bilimdiligin qalyptastyrý
Tárbıelik: Týǵan jerge degen súıispenshilikke, patrıotızmge tárbıeleý
Damytýshylyq: Oı órisi men sana sezimin damytý
Sabaqtyń túri: aralas
Ádisi: áńgimeleý, túsindirý, derekter keltirý
Barysy
İ. Alǵashqy uıymdastyrý
(amandasý, túgeldeý, sabaqqa nazaryn aýdarý)
İİ. Jańa taqyrypty ıgertý
Esimin ıelengen Áıtekeniń....
- Balalar bizdiń aýdan ortalyǵymyz qalaı atalady?
- Ol qansha aýmaqpen shektesetinin bilesińder me?
Biz búgin ózimizdiń aýdan ortalyǵymyzdyń tarıhy týraly ótemiz.
Áıteke bı aýdany – Aqtóbe oblysynyń solt.- shyǵys bóligindegi ákimshilik bólinis.
Jer aýmaǵy 36, 3 myń km².
Turǵyny 40, 3 myń adam, ortasha tyǵyzdyǵy 1 km²- ge 0, 9 adamnan keledi (2006).
Aýdan ortalyǵy – Komsomol aýly. Aýdan 1996 jylǵa deıin Qarabutaq aýdany ataldy. Aýdanda 50 - deı eldi meken bar. Olardyń irileri: Araltoǵaı, Araltóbe, Bógetsaı, Qarabutaq, Jabasaq, Qumqudyq aýyldary.
Geografıasy. Aýdan jeri negizinen ústirtti jazyq (bıiktigi 100 – 400 m) keledi. Solt.- shyǵysyn Muǵaljar taýy alyp jatyr. Klımaty tym kontınenttik, qysy sýyq, jazy ystyq. Qańtardyń ortasha temperatýrasy – 17°S, shildede 22°S. Jaýyn - shashynnyń jyldyq mólsh. 200 – 250 mm.
Aýdan jerinen soltústikten ońtústikke qaraı Yrǵyz ózen jáne onyń Qarabutaq, Qaıraqty, Sholaqqaıraqty, Ulytaldyq, Balataldyq, t. b. salalary aǵyp ótedi. Aýdan aýmaǵynda Belqopa, Áıke, Tegissor kólderi bar. Aýdan jeri negizinen qońyr, qyzǵylt qońyr topyraqty keledi.
Ósimdikterden boz, betege, jýsan, qamys, kıikoty, jońyshqa, ızen, tobylǵy, kókpek, qaraǵan, alabota ósedi.
Janýarlardan túlki, qarsaq, qoıan, qasqyr, kúzen, borsyq, aq bóken, kıik; qustardan qaz, úırek, tyrna, dýadaq, jylqyshy, taýqudiret, balyqshy, qyzǵysh, qaraqus, japalaq, boztorǵaı, búrkit, t. b. mekendeıdi.
Aýyl sharýashylyǵyna jaramdy jer aýmaǵy 188, 9 myń ga. Onyń ishinde jyrtylatyn jeri 69, 3 myń ga, shabyndyǵy 4, 3 myń ga, jaıylymy 835, 8 myń ga.
Aýdan jeri arqyly Qostanaı – Aqtóbe temir joly, Qyzylorda – Aqtóbe avtomobıl joldary ótedi.
Áıteke bı aýdanynyń okrýgtik kartasymen tanystyrý
Áıteke bı aýdany alty aýmaqpen shektesedi:

Reseı Federasıasy
Qostanaı oblysy Yrǵyz aýdany
Muǵaljar aýdany Shalqar aýdany
Hromtaý aýdany
Áıteke bı aýdanynyń jer kólemi boıynsha ornalasqan okrýgteri:
№ Okrýg attary Jer kólemi
Basqudyq 758. 870
Aqtasty 413. 815
Qaıraqty 403. 888
Jabasaq 377. 238
Qarabutaq 290. 059
Áıke 254. 275
Komsomol 218. 330
Aqkól 175. 474
Qumqudyq 171. 549
Araltoǵaı 171. 025
Araltóbe 125. 760
Jambyl 118. 086
Sulýkól 79. 818
Úshqatty 1525
Sarat 1325

Qorytyndylaý: Áıteke bı aýdany alty aýmaqpen shektesedi, on bes okrýgtik aýyldar aýdan qaramaǵynda. Áıteke bı aýdany kishi júzge tanymal bı Áıteke bıdiń esimin ıelengen. Keńestik kezeńde bul aýdan Komsomol ataldy.

Úıge tapsyrma
Áıteke bı aýdany týraly qosymsha derekter izdený

Qoldanylǵan ádebıetter:
1. Aqtasty alqabynda
2. Aqtóbe ensıklopedıasy
3. Internet materıaldary

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama