Esimsheniń túrlenýi
Sabaq taqyryby: Esimsheniń túrlenýi
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Esimshe, onyń jasalýy men túrleri, erekshelikteri, sóılemdegi qyzmeti týraly túsinik berý;
á) Damytýshylyq: Oqýshy boıynda adamgershilik qasıetterdi qalyptastyra otyryp, tanymdyq belsendiligin arttyrý;
b) Tárbıelik: Saýattylyqqa baýlý, alǵan bilimi negizinde oılaý
qabiletin damytyp, shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, baıandaý.
Sabaqtyń túri: jańa taqyrypty ótý.
Sabaqtyń kórnekiligi: syzbalar, qımalar, tablısa.
Sabaqtyń barysy.
Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylardy sabaqqa psıhologıalyq daıyndaý, oıyn bir ortaǵa toptaý maqsatynda ortaǵa mynadaı oı tastalady:
- Bizdiń búgingi jáne erteńgi, bolashaqtaǵy maqsatymyz balalar osy suraqqa myna túrde jaýap beredi:
- Oqý, bilim alý.
- Tárbıeli, sanaly azamat bolý.
- Eńbek etý.
- El ekonomıkasyn, mádenıetin kóterý.
- Ózimizden keıingi urpaqtarǵa úlgi - ónege kórsetý.
- Ol úshin ne isteý kerek?
- Úlkendi tyńdap, kishige qamqorlyq kórsetip, sabaqty zeıin qoıa tyńdaý kerek.
- Biz ata - babalarymyzdyń salt - dástúrin jańǵyrtatyn, jańalyqqa umtylatyn izdenimpaz oqýshylarmyz!
Ótken materıaldy eske túsirý
Taqtada etistiktiń maǵynalyq toptary jazylǵan, "Maǵynalyq beldeýler" syzbasy ilinedi. Ondaǵy strelki ár sabaq jańa taqyryp ótken kezde jyljyp otyrady.
- Balalar, bizdiń etistikter shıregindegi sońǵy aıaqtalǵan beldeýimiz - etis. Strelki etisti kórsetip túr. Bul taqyrypty, onyń túrlerimen tolyq tanysyp shyqqan bolatynbyz. Ótken materıaldy eske túsirý úshin myna qımalardaǵy suraqtarǵa jaýap berýleriń kerek.
Qımadaǵy suraqtar:
1. Etis degenimiz ne?
2. Etistiń qandaı túrleri bar?
3. Etister etistikterden qalaı jasalady, mysal keltir.
4. Ózdik etis neni bildiredi jáne qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
5. Ózgelik etis neni bildiredi jáne qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
6. Yryqsyz etis neni bildiredi, qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
7. Ortaq etis neni bildiredi, qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
8. Bir túbirge birneshe etis jurnaǵy qalaı jalǵanady, mysal keltir.
Jańa taqyryp Esimshe.
Esimsheniń jasalýy men túrleri
Maqsat qoıý kezeńi:
Búgingi taqyrypta neni bilýimiz kerek? Taqtaǵa sabaqtyń maqsaty jazylǵan plakat ilinedi.
1. Esimsheniń erejesin.
2. Esimsheniń jasalý joldaryn.
3. Esimsheniń ezine tán erekshelikterin.
4. Esimsheniń sóılemdegi qyzmetin.
Búgingi taqyrypta neni úırenýimiz kerek? Taqtaǵa úıreniletin suraqtar jazylǵan plakat ilinedi.
1. Esimsheni etistiktiń basqa túrlerinen ajyrata bilý.
2. Qaı sóılem múshesi bola alady?
3. Esimshe jasaı bilý.
Osydan keıin taqtaǵa sóılem jazylǵan plakat ilinedi..
M: Júgirgen jetpes, buıyrǵan ketpes.
Estigen qulaqta jazyq joq..
Asyq oınaǵan azar, dop oınaǵan tozar...
Osy sóılemderden balalardyń ózderi etistikterdi tabady. Suraq qoıý arqyly etistiktiń túbirin, qosymshasyn ajyratady.
Birinshi sóılemde etistik júgirgen, túbiri — júgir, - gen — qosymsha.
Júgirgen — qımyldyń belgisin bildirip túr. Jetpes, túbiri jet, pe - bolymsyzdyq etistiktiń jurnaǵy, s - qosymsha. Jetpes — qımyldy, is - áreketti bildirip túr.
Ekinshi sóılemde etistik — estigen, túbiri — esit, gen —-. qosymsha. Estigen — qımyldyń sapasyn bildirip túr.
Úshinshi sóılemde: oıyn, oınaǵan, túbiri — oıyn zat esim, a - zat esimnen etistik týdyratyn jurnaq, ǵan — qosymsha.
Oınaǵan — qımyldyń sapasyn bildirip túr.
Ozar, túbiri - oz, ar - jurnaq.;
Ozar — qımyl - áreketti bildirip túr.
Osy sóılemdegi etistikterdi taýyp, onyń túbirin, maǵynalyq túrlerin oqýshylarmen birge anyqtap, kózderin jetkize otyryp, búgingi taqyryp esimsheniń birneshe qasıetterin anyqtap alamyz jáne olarǵa jeke-jeke toqtalamyz.
Joǵarydaǵy mysaldardan kórgenimizdeı, esimshe — etistiktiń erekshe túri. Túbiri etistikten bolǵan, birde etister, birde esimder qyzmetin atqaratyn etistiktiń túri esimshe dep atalady.
Esimshe esimderdiń ornyna zattanyp. Qoldanylǵanda septeledi, kópteledi, táýeldenedi.
Esimsheniń jasalý joldary
Esimshe etistiktiń negizgi jáne týyndy túbirine etis jáne bolymsyz etistik tulǵalaryna tómendegideı jurnaqtar qosylý arqyly jasalady. Taqtaǵa jurnaqtar jazylǵan plakat ilinedi.
1. - qan, - ken, - ǵan, - gen — ótken shaq esimshe.
M.: aıt - qan, jaz - ǵan, kór - gen, ket - ken.
2. - ar,- er,- r, - s — boljaldy keler shaq.
M.: aıt - ar, jaz - ar, qór - er, kórme - s.
3. - maq, - mek, - baq, - bek, - paq, - pek — maqsatty keler shaq.
M.: aıt - paq, jaz - baq, kór - mek, sez - bek.
4. - atyn, - etin, - ıtin, ıtyn - aýyspaly keler shaq.
M.: bar - atyn, kel - etin, qara - ıtyn, sóıle - ıtin.
Aqmola oblysy, Selınograd aýdany,
Farfor aýyly, № 10 orta mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Toqtaǵan Manarbek
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Esimshe, onyń jasalýy men túrleri, erekshelikteri, sóılemdegi qyzmeti týraly túsinik berý;
á) Damytýshylyq: Oqýshy boıynda adamgershilik qasıetterdi qalyptastyra otyryp, tanymdyq belsendiligin arttyrý;
b) Tárbıelik: Saýattylyqqa baýlý, alǵan bilimi negizinde oılaý
qabiletin damytyp, shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, baıandaý.
Sabaqtyń túri: jańa taqyrypty ótý.
Sabaqtyń kórnekiligi: syzbalar, qımalar, tablısa.
Sabaqtyń barysy.
Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylardy sabaqqa psıhologıalyq daıyndaý, oıyn bir ortaǵa toptaý maqsatynda ortaǵa mynadaı oı tastalady:
- Bizdiń búgingi jáne erteńgi, bolashaqtaǵy maqsatymyz balalar osy suraqqa myna túrde jaýap beredi:
- Oqý, bilim alý.
- Tárbıeli, sanaly azamat bolý.
- Eńbek etý.
- El ekonomıkasyn, mádenıetin kóterý.
- Ózimizden keıingi urpaqtarǵa úlgi - ónege kórsetý.
- Ol úshin ne isteý kerek?
- Úlkendi tyńdap, kishige qamqorlyq kórsetip, sabaqty zeıin qoıa tyńdaý kerek.
- Biz ata - babalarymyzdyń salt - dástúrin jańǵyrtatyn, jańalyqqa umtylatyn izdenimpaz oqýshylarmyz!
Ótken materıaldy eske túsirý
Taqtada etistiktiń maǵynalyq toptary jazylǵan, "Maǵynalyq beldeýler" syzbasy ilinedi. Ondaǵy strelki ár sabaq jańa taqyryp ótken kezde jyljyp otyrady.
- Balalar, bizdiń etistikter shıregindegi sońǵy aıaqtalǵan beldeýimiz - etis. Strelki etisti kórsetip túr. Bul taqyrypty, onyń túrlerimen tolyq tanysyp shyqqan bolatynbyz. Ótken materıaldy eske túsirý úshin myna qımalardaǵy suraqtarǵa jaýap berýleriń kerek.
Qımadaǵy suraqtar:
1. Etis degenimiz ne?
2. Etistiń qandaı túrleri bar?
3. Etister etistikterden qalaı jasalady, mysal keltir.
4. Ózdik etis neni bildiredi jáne qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
5. Ózgelik etis neni bildiredi jáne qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
6. Yryqsyz etis neni bildiredi, qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
7. Ortaq etis neni bildiredi, qandaı jurnaqtar arqyly jasalady, mysal keltir.
8. Bir túbirge birneshe etis jurnaǵy qalaı jalǵanady, mysal keltir.
Jańa taqyryp Esimshe.
Esimsheniń jasalýy men túrleri
Maqsat qoıý kezeńi:
Búgingi taqyrypta neni bilýimiz kerek? Taqtaǵa sabaqtyń maqsaty jazylǵan plakat ilinedi.
1. Esimsheniń erejesin.
2. Esimsheniń jasalý joldaryn.
3. Esimsheniń ezine tán erekshelikterin.
4. Esimsheniń sóılemdegi qyzmetin.
Búgingi taqyrypta neni úırenýimiz kerek? Taqtaǵa úıreniletin suraqtar jazylǵan plakat ilinedi.
1. Esimsheni etistiktiń basqa túrlerinen ajyrata bilý.
2. Qaı sóılem múshesi bola alady?
3. Esimshe jasaı bilý.
Osydan keıin taqtaǵa sóılem jazylǵan plakat ilinedi..
M: Júgirgen jetpes, buıyrǵan ketpes.
Estigen qulaqta jazyq joq..
Asyq oınaǵan azar, dop oınaǵan tozar...
Osy sóılemderden balalardyń ózderi etistikterdi tabady. Suraq qoıý arqyly etistiktiń túbirin, qosymshasyn ajyratady.
Birinshi sóılemde etistik júgirgen, túbiri — júgir, - gen — qosymsha.
Júgirgen — qımyldyń belgisin bildirip túr. Jetpes, túbiri jet, pe - bolymsyzdyq etistiktiń jurnaǵy, s - qosymsha. Jetpes — qımyldy, is - áreketti bildirip túr.
Ekinshi sóılemde etistik — estigen, túbiri — esit, gen —-. qosymsha. Estigen — qımyldyń sapasyn bildirip túr.
Úshinshi sóılemde: oıyn, oınaǵan, túbiri — oıyn zat esim, a - zat esimnen etistik týdyratyn jurnaq, ǵan — qosymsha.
Oınaǵan — qımyldyń sapasyn bildirip túr.
Ozar, túbiri - oz, ar - jurnaq.;
Ozar — qımyl - áreketti bildirip túr.
Osy sóılemdegi etistikterdi taýyp, onyń túbirin, maǵynalyq túrlerin oqýshylarmen birge anyqtap, kózderin jetkize otyryp, búgingi taqyryp esimsheniń birneshe qasıetterin anyqtap alamyz jáne olarǵa jeke-jeke toqtalamyz.
Joǵarydaǵy mysaldardan kórgenimizdeı, esimshe — etistiktiń erekshe túri. Túbiri etistikten bolǵan, birde etister, birde esimder qyzmetin atqaratyn etistiktiń túri esimshe dep atalady.
Esimshe esimderdiń ornyna zattanyp. Qoldanylǵanda septeledi, kópteledi, táýeldenedi.
Esimsheniń jasalý joldary
Esimshe etistiktiń negizgi jáne týyndy túbirine etis jáne bolymsyz etistik tulǵalaryna tómendegideı jurnaqtar qosylý arqyly jasalady. Taqtaǵa jurnaqtar jazylǵan plakat ilinedi.
1. - qan, - ken, - ǵan, - gen — ótken shaq esimshe.
M.: aıt - qan, jaz - ǵan, kór - gen, ket - ken.
2. - ar,- er,- r, - s — boljaldy keler shaq.
M.: aıt - ar, jaz - ar, qór - er, kórme - s.
3. - maq, - mek, - baq, - bek, - paq, - pek — maqsatty keler shaq.
M.: aıt - paq, jaz - baq, kór - mek, sez - bek.
4. - atyn, - etin, - ıtin, ıtyn - aýyspaly keler shaq.
M.: bar - atyn, kel - etin, qara - ıtyn, sóıle - ıtin.
Aqmola oblysy, Selınograd aýdany,
Farfor aýyly, № 10 orta mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Toqtaǵan Manarbek
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
