InfoHub Logo

Qazaqstan álem efırinen oryn alǵanyna jaqynda 26 jyl. Sol syndarly jyldar barysynda bastan keshken qýanyshymyz ben taýqymetimiz az emes. Kóshken qustaı bir-biriniń sońynan ilesken ýaqyt 6 ǵasyrǵa jýyq tarıhy bar qazaq kóshin jyldar jyljyǵan saıyn ilgeriletti. Túrli ózgeristerge boı úıretip, talaı jańashyldyqqa bet burdyq. Sansyz jobalarmen jumys atqaryp, kóptegen strategıa, ıdeıalar barysynda halyq arasynda aýyz toltyryp aıtarlyqtaı jahandaný, jandaný tolqyny kórinis aldy.

El ıgiligi úshin jumys atqaryp jatqan jobalardyń sońǵysy «Rýhanı jańǵyrý» aıasynda taldanǵan «LATYN ÁLİPBIİNE KÓSHÝ» jobasy sáýir aıynyń ortasynda oraıy túsi , oń jambasymen  Úkimet basshylary arasyna top ete  túsken edi.

Bul joba 2017 jyldyń aıaǵyna deıin biryńǵaı standartty nusqasy jasalýy tıis bolǵan. Sonyń negizinde oqý pragrammasy latyn árpinde júrgizilýi , mektepter men basqa da oqý oryndarynda jazba túrine engen jańa jazýdyń jetildirilýi keler 2018 jyldyń anyq ta, aıqyn  maqsaty.

Óz oıymdy bildirmes buryn, latynnyń búgingi tańda álem áleýetinde alar orny men quny qansha, bul jazylym qaı memlekettiń synaǵynan ótip kórgen, qoldanystan  keıingi til dárejesiniń baǵdary oń ba degen saýaldarǵa qysqasha toqtalyp ótkendi jón kórdim.

Eýropa elderin bylaı qoıǵanda, túrki tildes týystarymyz túgelge derligi osy latyn qarpin qoldaýda. Atap aıtsaq,  shegelengen shegaramyzben shektese kórshiles bolyp otyrǵan ózbek eli, «álemdegi eń úlken kól» statýsy bar Kaspıı arqyly kórshilesip jatqan Ázirbaıjan jurty  jáne de Qazastandy óz táýelsizdiginde alǵash bolyp moıyndaǵan musylman baýyrlarymyz,  ıaǵnı Túrkıa syndy memleketer  táýlesizdikteriniń alǵashqy jyldarynda–aq ózderine  latyndy laıyq kórgender qatarynda. Al ol elderde til mádenıeti artpasa, kemimegendigin synshy kózimiz kórip-aq júr. Anaý aıtqandaı qıyndyq pen ókinishti bastan keshirgen eldi kózimiz shalmady. Bir sózben aıtqanda, tek jaqsy nátıje úshin kúresten ózge másele  joq.

Kóshbasshymyzdyń  «Bolashaqqa baǵdar: RÝHANI JAŃǴYRÝ» maqalasy aıasynda sózinme dálel bolatyny «revalúsıalyq emes , evalúsıalyq damý» bólimi . Menińshe, bul da bir satylap damý úderisi.

Eń bastysy  bul áripter  ısi qazaqqa tansyq emes .  Aǵa ustazdarymyz dep biletin Ahmetter bastaǵan býyn ókilderiniń  kózin kórgen latyn tili bizdiń qazaqta qonaq bolyp ketken til. Búgingi oqyp otyrǵan álipbıimizdi quraǵandardyń latyn árpimen saýat ashqanyn eskersek  , biz bul latynnyń laı – laıyn shyǵararymyz anyq, al latynǵa kóshýdi adasýshylyqqa balaýshylyq – naq jalqaýlyqa bastaý deı alamyn. Zaman men ýaqyt talabyna saı memleketimizdi jańalamaı alǵa basýshylyq kórinis tappasy anyq. Tarıhta adam aıtsa nanǵysyz ozbyrlytqan búgingi táýelsiz elge aınalǵan qazaq,  kezekti  synnan da súrinbesine hám senimdimin.

                                                                                                  Sara Makýova

Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy gımnazıanyń 11 synyp oqýshysy

---