InfoHub Logo

Saryaǵash aýdany, Derbisek aýyly
№11 M. P. Okorokov atyndaǵy jalpy orta mektebi,
Muǵalim: Alıpbaeva N. N.

Sabaq: 3 «İshekqýystylar tıpine jalpy sıpattama».
Bıologıa 7 synyp.
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdiligi: Oqýshylarǵa ishekqýystylardyń klass tarmaqtarymen, olardyń erekshelikterin, kúresý sharalaryn túsindirý. Bilimderin nyǵaıtý.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń tez oılaý qabileti men esepteý mádenıetiniń damýyna yqpal jasaý.
Tárbıeligi: Oqýshylardyń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn týǵyzý. Toppen jumysta dostyq qatynasty qalyptastyrý. Uqyptylyqqa, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Tildik maqsattar: Oqýshylar oryndaı alady: İshekqýystylardy túsiný jáne aýyzsha túsindire bilý.
Bıologıalyq termınologıa: Gıdroıdty, Sıfoıdty, Polıpti
• Ektoderma, Entoderma
• Atpa jasýsha, júıke túıinderi, regenerasıa, taban
• Úıindi, jaǵalyq rıf, tosqaýyl rıf jáne sheńberli rıf (atol).
• Jynysty jáne jynyssyz kóbeıý, dara jynysty
Oqytý resýrstary:
Interbelsendi taqta, oqýlyq, bor, taqta, jumys dápterleri, túrli tústi qalam, túrli tústi qaǵaz, qaıshy, sýretter

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi:. Búgingi sabaqta kelesi erejeler boıynsha jumys atqaramyz.
• Sergitý sáti.
• Toptarǵa bólý.
• Ózindik jumys
• Kópirsheler arqyly oqytý
• Toptyq jumys
• Poster jasaý
• Jańa maǵlumat alamyz.
• Óz oılaryńdy aıtý.
• Refleksıa

Qyzyǵýshylyqty oıatý:
• Sergitý sáti: 2 mınýt
«Qyzyl órik» áýeni ınterbelsendi taqtada shyrqalady.
• Toptarǵa bólý: 1 mınýt
Gúlder boıynsha oqýshylardy toptastyrý. (qyzǵaldaq, raýshan, túımedaq)

İİ. Qaıtalaý:
- Ár top múshelerine 4 tanymdyq tapsyrmalar beriledi.
1. Kirpiksheli kebissheniń dene bólikterin sýretten kórset.
2. Túsindir:
- Titirkengishtik degenimiz ne?
- Bul jaǵdaı neden týyndaıdy?
- Qorshaǵan ortanyń qolaısyz jaǵdaılarynda qarapaıymdarda qandaı ózgeris bolady?(mysaly, temperatýra tómendegende)
3. Qarapaıymdardyń arasynda parazıtter óte kóp. Berilgen aýrýlardy týǵyzatyn qarapaıymdardy esińe túsirip, olardyń attaryn jaz.
4. Durys pikirlerdi tańdap, belgile.
o Qarapaıymdar – tek tushshy sýda tirshilik etetin janýarlar;
o Qarapaıymdar – erkin ómir súretin aǵzalar;
o Tamyraıaqtylardyń qozǵalý organoıdi – jalǵanaıaqtylar;
o Volvoks – shoǵyr túzip ómir súretin janýar;
o Qarapaıymdardyń denesi bir ǵana jasýshadan turady jáne bul jasýsha tutas bir aǵzanyń fýnksıasyn atqarady;
o Qarapaıymdardyń barlyǵy tek daıyn organıkalyq zattarmen qorektenedi;
o Barlyq qarapaıymdardyń dene pishini turaqty;
o Qarapaıymdardyń osmorettelý organıodi - jıyrylǵysh vakýol;
o Sıstalaný - qarapaıymdardyń «uıqydaǵy» kúıi;
o Kirpiksheli kebisshe - qurylysy kúrdeli qarapaıym tirshilik ıesi;
o Qarapaıymdardyń kópshiligi jynyssyz jolmen – jasýshasy ekige bólinýimen kóbeıedi;
o Qarapaıymdarda qorektiń qorytylýy asqorytý vakýolderinde júzege asady.
o Qarapaıymdar qorshaǵan ortanyń qolaısyz jaǵdaılarynda sısta túzedi.

 Oı tolǵanys:
- Oqýshylar sendermen biz búgingi sabaqta qarapaıymdardyń aýrý qozdyrýshy túrlerimen jáne olarmen kúresý sharalary týraly sholý jasadyq.
- Myna sýretke nazar aýdaraıyq. Bul sýrette neni kórip turmyz?
- Ia, bul teńiz janýary – kópaıaqty qyzyl marjan. Qyzyl marjan qandaı tıpke jatady?
- Jaraısyńdar. Bul ishekqýystylar tıpine jatady.
- Ia, búgin bizdiń jańa sabaǵymyzdyń taqyryby qandaı bolmaqshy?
Interbelsendi taqtadan sabaqtyń taqyryby shyǵady.

İİİ. Jańa materıaldy túsindirý: Prezentasıa 20 mınýt
Jańa sabaqty oqytý jáne oqý úshin ádisi boıynsha oqýlyqtaǵy taqyrypqa sholý jasaıdy. Oqýlyqtaǵy taqyryp boıynsha oqýshylarǵa tapsyrma beriledi.
İ top: Aktınıa
İİ top: Qyzyl marjan
İİİ top: Medýza

 Maǵynany taný:
Ár top poster jasap, qorǵaıdy. Poster jasaǵan kezde oqýshylar oqýlyqty paıdalanady. Ózderi izdenip, shyǵarmashylyq jumys pen jańa maǵlumattardy alady. Ár top jumysyn qorǵaý kezinde spıker saılap alady. Spıkerge kómekshi alýǵa da bolady.

İ top: Oralhan
Aktınıa - jyrtqysh janýar. Aktınıany ádemi gúlge uqsaıdy. Denesi eki qabattan turady. Entoderma jáne ektoderma. Onyń denesi kespeltek baǵana tárizdi, tómengi tabany jaǵymen sý ishindegi nársege bekinip, ústińgi kóp aıaq tárizdi qarmalaýyshtarymen qoregin ańdyp, qımylsyz otyrady. Atpa jasýshalarymen álsiretken balyqty qarmalaýyshtary - men qarmap, juta salady. Gıdra – tushshy sýda tirshilik etedi.

İİ top: Nurdáýlet
Qyzyl marjan - ol teńiz sýynan ár túrli kóptegen mıneraldy tuzdardy jınap, qyzyl túske boıalǵan jáne ákten quralǵan butaqty qańqa túzedi. Qyp - qyzyl butaqtardan qustyń qaýyrsyny tárizdi appaq 8 qarmalaýyshtardy - kópaıaqtardy kórýge bolady. Butaqty qańqanyń bıiktigin 40 sm deıin jetedi. Kópaıaqty marjandar áktengen butaqtary sý betine kóterilgen kezinde ár túrli araldar túzedi. Mundaı sý astynda paıda bolǵan marjandy jartas rıf túziledi.
Rıfter úshke jikteledi.
1. Tosqaýyl rıf
2. Jaǵalyq rıf
3. Sheńberli rıf

İİİ top: Arýjan
Medýza – jyrtqysh jándik, qolshatyr jıeginde tómen qaraı salbyrap turǵan qarmalaýyshtarymen atpa jasýsha álsiretken jándikti aýzyna salyp, ishekqýysynda qorytady da, qorytylmaǵan qaldyqty qaıta aýzy arqyly syrtqa shyǵarady. Medýzalar – móldir deneli, qolshatyr tárizdi jándikter. Medýza qozǵalǵan kezde qolshatyrdyń jıegi jıyrylyp, paıda bolǵan qýystaǵy sý syǵylady da, dóńes jaǵymen alǵa qaraı jyljıdy.

Ú. Sabaqty qorytyndylaý: 5 mınýt
Muǵalim. Al endi sabaǵymyzdy qorytyndylaıyq.
Vİ. Refleksıa

Tolyq nusqasyn júkteý