- 08 jel. 2023 00:00
- 326
Jalbyr batyr (İ nusqa)
Jalbyr — Bóribaı batyrdyń kenje balasy. Jalbyr týǵanda óte kishkentaı bolyp týylypty. Bóribaı balanyń orasan názik kishkentaı bop týǵanyna kóńili tolmaı, óziniń qarttyǵyn esepke alyp: (Bóribaıdyń jasy 82-de eken) «Áı, tiri bolsa, bul da bir adam bolyp shyǵady da» dep, atyn Baısal qoıypty. Jalbyr týǵannan kún sanap ósip, bes jasynda jıyrma jastaǵy jigitteı alyp deneli bolady. Ol kezde qazaq eli «jeńgen aldy» jaýgershilik zaman. El shetine jaý tıip, «attan!» degen qorqynyshty uran shyqsa, halyqtyń iske jaraıtyn er-áıelderi tegis attanyp, jaýǵa qarsy soǵysqa shyǵady eken. Jalbyr on jasynda-aq kópten qalmaı, qolyna túsken taı-týlaqty ustap, jaıdaq minip jaýǵa qarsy shaba beripti.
Balanyń alyp deneli, aıbarly talabyna rıza bolǵan ákesi Bóribaı batyr Jalbyrdy on eki jasynda arnaýly atqa mingizip, tal jibekten tyǵyzdap toqyǵan, asyl temirden oımaqtatyp jeńil saýyt kıgizipti. Sheshesi jylqydan Aqboz at aldyryp mingizip, úsh qulash qyl shylbyr esip baılapty.
«Balam jaýdan jaraly qaıtsa, aqqan qyzyl jarastyq, balam attan qulasa, uzyn shylbyrdyń bir shetin beline baılasa, súıegi jaýda qalmas» dep. Jalbyr qarý-jaraq ustaýǵa uqypsyz. «Attan!» degen daýys shyqqanda, ornynan turyp atqa qonyp júre beredi eken. «Batyr, qolyńa qarýyńdy alsaıshy!» deýshilerge: «Sol shirkinniń ózderi de qur qol kelmes», — dep jaýdyń óz qarýyn ózine jumsarmyn degen oımen kete beredi eken. Aıtqanyndaı, soǵysqa kirgende, qarsylasqan jaýdyń naızasyn tartyp alyp, qaıyra jaýdyń ózine jumsaıdy eken. Bir qatty soǵysta Jalbyr aýyr jaraly bolyp kelgende, ákesi qart Bóribaı:
— Jalbyrdyń jaraqaty aldynan bolsa aýylǵa alyp kel, artynan bolsa ákelmeńder, dalaǵa tastańdar, ol jaýdan taıyp, qashqan qorqaq neme týmaı ketsin! — depti. Habarshy jigit:
— Batyr, ata, omyraýynda úsh naıza uńǵysynan synyp, qadalyp tur, — depti. Bóribaı batyr:
— Jaraıdy, ońasha úıge kirgizip jatqyzyńdar, ózim baryp kóremin, — depti.
Jalbyrdy ákelip jatqyzǵan soń, seksen alty jastaǵy qart Bóribaı baryp qadalǵan naızalardyń uńǵysyn, qyl shylbyrdy myqtap baılap, qol kúshimen birtindep sýyryp tastaǵanda, Jalbyr qabaǵyn shytpapty.
Oqýǵa keńes beremiz:
Naýsha batyr týraly
Syrymnyń Nuraly handy shabýy (İİ nusqa)
Baımaǵambet sultan men Syrym batyr