Jańa tas ǵasyry (neolıt)
Jańa tas ǵasyry (neolıt)
Konspekt
Eńbek quralynyń damýy adamzatty terimshilik pen ańshylyqtan eginshilik pen mal sharýashylyǵyna alyp keldi. Adamdar tabıǵat syıyna táýeldilikten qutylyp, ómir súrýge qajetti azyq - túlikti ózderi óndirdi. Jer óńdeýdiń qarapaıym túrin meńgerip, jabaıy janýarlardy qolǵa úıretti. Ken óndirý jáne toqymashylyqpen aınalysa bastady. Sonymen, neolıt dáýiriniń basty ereksheligi – ónimdi eńbektiń paıda bolýy.
Tas óńdeý bıik deńgeıge kóterildi. Usaq tastardan ótkirlenip alynǵan ushtar men keskishter quramaly quraldar jasaý úshin qoldanyldy. Mundaı quraldarǵa jebe men naıza, júzi ótkir tastardan jasalǵan pyshaq pen oraqtar jatady. Quramaly quraldar eki túrli materıaldan qurastyrylyp, quraldyń ushy nemese júzi usaq ótkir tastan jasalǵan.
Neolıttik turaqtar men qonystar elimizdiń aýmaǵynda kóptep kezdesedi. Olardyń jalpy sany 500 - den astam. Neolıttik turaqtar adamdar ýaqytsha jáne uzaq ýaqyt aralyǵynda turaqty ómir súrgen qonystar bolyp ekige bólinedi.
Ejelgi adamdardyń negizgi aýlaıtyn ańdary asha tuıaqty bolyp, jaıylymyn jıi ózgertetin bolǵandyqtan, ańshylar olardyń sońynan jyljyp kóship otyrǵan. Sondyqtan mekenderdiń kópshiligi ýaqytsha bolǵan.
Neolıttik turaqtar: Ýst- Narym (Shyǵys Qazaqstan), Qaraǵandy, Zelenaıa Balka (Ortalyq Qazaqstan), Penkı (Soltústik Qazaqstan). Bul turaqtar Saryarqanyń soltústiginde, Ertisten Esilge deıingi aralyqta ornalasqan jáne jańa tas ǵasyrynyń sońǵy kezi – b. z. b. 5 myńjyldyqqa jatady.
Jańa tas ǵasyry (neolıt) b. z. b. 5 - 3 myńjyldyqtar aralyǵyn qamtıdy. Tas dáýiriniń damyǵan kezeńi neolıtte adamzat kóptegen jańalyqtar oılap tapty. Mata toqyp, kıim tigýdi úırendi. Qysh qumyra (keramıka) jasaýdy bilip, ydystarǵa órnekter salǵan. Sondyqtan bul dáýirdi “qysh qumyralar zamany” dep ataıdy. Sazdan jasalǵan qysh ydys kóze dep atalady.
Jezqazǵan óńirinen 150 - ge jýyq turaq, kóne ken shyǵarý, jerleý oryndary tabyldy. Qabirdiń qabyrǵasy tas plıtalarmen qorshalǵan. Adamnyń basyn soltústik - batysqa qaratyp, shalqasynan jerlegen. Bul o dúnıege degen senimniń bolǵandyǵyn bildiredi.
Qyzylorda oblysynda ornalasqan Sekseýil turaǵynyń mańynda sý qoımasy bolǵan. Turaqtan qoı men sıyrdyń (80 paıyz) jáne jabaıy jylqylardyń qańqalary tabyldy. Bul turaqtyń turǵyndary mal ósirýmen jáne ańshylyqpen aınalysqan.
Konspekt suraqtar
1. Quramaly quraldar jasaý shyqqan kezeń:
2. Qazaqstan aýmaǵyndaǵy neolıttik turaqtar sany:
3. Neolıttik turaqtardyń eń kónesiniń merzimi:
4. B. z. b. 5 - 3 myń jyldyq aralyǵyn qamtıtyn kezeń:
5. Neolıttik adamdardyń jerleý dástúri:
6. Mańynda sý qoımasy bolǵan neolıttik turaq:
7. Ónim óndirý shyqqan kezeń:
8. Neolıt dáýirine jatatyn Penkı turaǵy Qazaqstannyń qaı aımaǵynan tabyldy:
9. Neolıt dáýiriniń negizgi jańalyqtarynyń biri qandaı:
10. Jezqazǵan óńirinen tabylǵan neolıttik turaqtar sany:
11. Neolıt kezeńine jatatyn Qazaqstan aýmaǵynan qansha turaqtar tabylǵan:
Taqyryptyń testi
Jańa tas ǵasyry (neolıt). júkteý
Konspekt
Eńbek quralynyń damýy adamzatty terimshilik pen ańshylyqtan eginshilik pen mal sharýashylyǵyna alyp keldi. Adamdar tabıǵat syıyna táýeldilikten qutylyp, ómir súrýge qajetti azyq - túlikti ózderi óndirdi. Jer óńdeýdiń qarapaıym túrin meńgerip, jabaıy janýarlardy qolǵa úıretti. Ken óndirý jáne toqymashylyqpen aınalysa bastady. Sonymen, neolıt dáýiriniń basty ereksheligi – ónimdi eńbektiń paıda bolýy.
Tas óńdeý bıik deńgeıge kóterildi. Usaq tastardan ótkirlenip alynǵan ushtar men keskishter quramaly quraldar jasaý úshin qoldanyldy. Mundaı quraldarǵa jebe men naıza, júzi ótkir tastardan jasalǵan pyshaq pen oraqtar jatady. Quramaly quraldar eki túrli materıaldan qurastyrylyp, quraldyń ushy nemese júzi usaq ótkir tastan jasalǵan.
Neolıttik turaqtar men qonystar elimizdiń aýmaǵynda kóptep kezdesedi. Olardyń jalpy sany 500 - den astam. Neolıttik turaqtar adamdar ýaqytsha jáne uzaq ýaqyt aralyǵynda turaqty ómir súrgen qonystar bolyp ekige bólinedi.
Ejelgi adamdardyń negizgi aýlaıtyn ańdary asha tuıaqty bolyp, jaıylymyn jıi ózgertetin bolǵandyqtan, ańshylar olardyń sońynan jyljyp kóship otyrǵan. Sondyqtan mekenderdiń kópshiligi ýaqytsha bolǵan.
Neolıttik turaqtar: Ýst- Narym (Shyǵys Qazaqstan), Qaraǵandy, Zelenaıa Balka (Ortalyq Qazaqstan), Penkı (Soltústik Qazaqstan). Bul turaqtar Saryarqanyń soltústiginde, Ertisten Esilge deıingi aralyqta ornalasqan jáne jańa tas ǵasyrynyń sońǵy kezi – b. z. b. 5 myńjyldyqqa jatady.
Jańa tas ǵasyry (neolıt) b. z. b. 5 - 3 myńjyldyqtar aralyǵyn qamtıdy. Tas dáýiriniń damyǵan kezeńi neolıtte adamzat kóptegen jańalyqtar oılap tapty. Mata toqyp, kıim tigýdi úırendi. Qysh qumyra (keramıka) jasaýdy bilip, ydystarǵa órnekter salǵan. Sondyqtan bul dáýirdi “qysh qumyralar zamany” dep ataıdy. Sazdan jasalǵan qysh ydys kóze dep atalady.
Jezqazǵan óńirinen 150 - ge jýyq turaq, kóne ken shyǵarý, jerleý oryndary tabyldy. Qabirdiń qabyrǵasy tas plıtalarmen qorshalǵan. Adamnyń basyn soltústik - batysqa qaratyp, shalqasynan jerlegen. Bul o dúnıege degen senimniń bolǵandyǵyn bildiredi.
Qyzylorda oblysynda ornalasqan Sekseýil turaǵynyń mańynda sý qoımasy bolǵan. Turaqtan qoı men sıyrdyń (80 paıyz) jáne jabaıy jylqylardyń qańqalary tabyldy. Bul turaqtyń turǵyndary mal ósirýmen jáne ańshylyqpen aınalysqan.
Konspekt suraqtar
1. Quramaly quraldar jasaý shyqqan kezeń:
2. Qazaqstan aýmaǵyndaǵy neolıttik turaqtar sany:
3. Neolıttik turaqtardyń eń kónesiniń merzimi:
4. B. z. b. 5 - 3 myń jyldyq aralyǵyn qamtıtyn kezeń:
5. Neolıttik adamdardyń jerleý dástúri:
6. Mańynda sý qoımasy bolǵan neolıttik turaq:
7. Ónim óndirý shyqqan kezeń:
8. Neolıt dáýirine jatatyn Penkı turaǵy Qazaqstannyń qaı aımaǵynan tabyldy:
9. Neolıt dáýiriniń negizgi jańalyqtarynyń biri qandaı:
10. Jezqazǵan óńirinen tabylǵan neolıttik turaqtar sany:
11. Neolıt kezeńine jatatyn Qazaqstan aýmaǵynan qansha turaqtar tabylǵan:
Taqyryptyń testi
Jańa tas ǵasyry (neolıt). júkteý
You Might Also Like
