InfoHub Logo

Burynǵy zamanda Tákir degen bir han óziniń súıikti ýázirin shaqyryp alyp:

         — Búgin tóbemnen bes qaz ótti, qazdyń aldyndaǵy bireýi artqy tórteýine bir sóz aıtty, sol sózdi taýyp ber, eger taba almasań, óltiremin! – deıdi. Tabýyna úsh kún keńshilik beripti. Úsh kúnde ýázir úlken-kishi halaıyqtan suraǵan eken, eshkim taba almapty. Ony Tákir hannyń qyzy biledi eken. Ýázir óziniń qyzyn jiberip suratady.

 Hannyń qyzy aıtady:

         — Aıtýǵa men ózim de qorqamyn, – deıdi.

 Ýázirdiń qyzy:

         — Meniń ákemdi patsha óltiredi ǵoı, – dep jalynyp qoımaǵan soń aıtypty. Aldyńǵy qaz artqy qazǵa:

         — «Jaqsy áıel jaman erkekti túzeıdi» – degen. Osylaı dep ýázir patshaǵa jaýap bersin! – deıdi. Biraq muny saǵan kim aıtty dep, ýázirden patsha surasa, ózim taptym desin! – deıdi.

         Úsh kúnnen qalmaı ýázir patshaǵa keldi.

         — Taqsyr, taptym, aldyńǵy qazdyń artqy tórt qazǵa aıtqany mynaý: «Jaqsy áıel jaman erkekti muratyna jetkizedi» degen. Sonda Han aıtty:

         — Ras, sen aqyldy ýázirimsiń, biraq ol qazdyń sózin, ózińniń bilýiń qıyn, hám múmkin emes, muny saǵan aıtqan adamdy aıt. Bolmasa báribir óltiremin! – deıdi. Ýázir janynan qorqyp, taqsyr, ózińizdiń qyzyńyz aıtty, – deıdi. Patsha qyzyn aldyryp surady. Qyzy: «Aıtqanym ras», – dedi. Onan soń ýázirdi bosatyp, sol qaladan bir jaman adam izdetti. Men soǵan qyzymdy beremin depti. Ol jibergen adamdar qaladan bir dıýana adamdy alyp keledi. Patsha qyzyn sol dıýana qaıyrshyǵa nekelep beripti, hám qaladan tysqary turmaqqa jarlyq qylypty. Kimde-kim bulardyń qasyna barsa, ony óltiremin dep jarlyq etedi. Patshanyń qyzy:

         — Áke, men seniń qyzyń edim ǵoı, tym bolmasa jegeni adal adamǵa qosyńyz dep, ákesine kóp jalyndy. Patsha:

         — Meniń jarlyǵym eki bolmaıdy, óz obalyń ózińe, – dep, qaladan aıdatyp jibertti.

         Patshanyń qyzy qudaıdyń salǵanyna shúkir dep, qaıyrshyny qolynan jetektep, qalanyń bir shetinen úı salyp, ózi is tigip, birneshe kúnniń ishinde kóp aqsha taýyp alyp, qaıyrshyǵa qolynan adal as berip, aqyryndap aqyl úıretedi. Jáne oǵan: «Men ne aıtsam, sony ǵana iste», – deıdi. Ol hannyń qyzynyń aıtqanyn istep júre beredi. Birneshe kúnderden keıin hansha bazarǵa baryp, ózi at tanıtyn synshy eken, kúıeýine bir júırik tulpar at jáne bir ótkir qylysh satyp alady. Sóıtip, kúıeýinin beline qylyshty baılap, atqa mingizip, ár kún saıyn qolyna aqsha berip, bazarǵa jiberip, kerekti nárselerin aldyratyn bolypty. Jaman adam endi sózge túsinip, aıtqanyn istep júre beripti. Ekeýi erli-zaıypty adam bolypty.

         Birneshe kúnderden keıin patsha jarlyq qylady. Ózime qaraǵan jerde basy altyn, quıryǵy kúmis bir kıik bar, sony kimde-kim ustap berse, sol adamǵa suraǵanyn berem deıdi. Sony ustaımyz dep qaladaǵy kóp adamdar saharaǵa shyǵyp, kıik júretin taýlardy qamap alypty.

         Jáne han aıtypty:

         — Kıik kimniń basynan sekirip ketse sonyń basyn joq qylyp, malyn qazynaǵa alamyn depti. Bul jıynǵa hansha tulparǵa mingizip, beline qylysh baılap, kúıeýin attandyryp bylaı dedi: «Kıikti ustaǵanda han tilegeniń ne dep surasa úsh kúnge deıin túnde ot jaqqyzbańyz», – dep aıt! – dep úıretedi.

         Barlyq halyq kıikti qamap alǵanda, kıik hannyń óziniń basynan sekirip ketti. Árıne, eshkim kıikti ustaı almady, jurt turǵan jerinde turyp qala beripti.

         Kúıeý kıikti qýyp kete beredi. Tús mezgilinde kıikti ustap alyp, hanǵa qaıtadan keledi. Han munyń baıaǵy kúndegi kıimin qaıdan bilsin, batyrym dep attan túsirip, aldyna baryp, sálem berip tilegińdi sura degende, kúıeý: Qol astyńyzdaǵy halyqqa úsh kúnge deıin kún batysymen jáne kún shyqqasha ot jaqtyrmaýyńyzdy suraımyn, – deıdi.

         Han erteńine halqyna jarlyq qylyp: úsh kúndik azyqtaryn kúndiz pisirip, túnde shamdaryn da jaqpasyn dep, ámir taratady. Úshinshi kúni jurt jatqan ýaqytta syrttan: «Ruqsat bolsa qonamyz, qudaıy qonaq edik», – degen daýysty estip, hansha júgirip shyǵyp, eki qonaqty kúrkelerine kirgizip, bar tamaǵyn ázirlep, aldaryna ákep qoıady.

         Hanshanyń biri on bolyp, sodan bylaı az ýaqytta qalanyń tıisti jerinen bir jaqsy úı alyp, jaqsy turyp ketipti. Kelgen eki qonaqtyń biri «baq», biri «dáýlet» eken. Hansha adal eńbegi men aqylynyń arqasynda «baqty» ózine qaratyp, basyna dáýlet qondyrǵan eken.

         Kóp ýaqyt ótken soń, Hansha bir kúni myrzasyn handy qonaqqa shaqyrýǵa jiberipti. Han bul kúıeýi ekeniń tanymaıdy, qonaqqa kelip «myrzeke» dep, sóılesip otyrypty.

         Tamaqty hansha jaqsylap pisirip, hanǵa alyp kelip beripti. Han jep kórip:

         — Meniń jaman adamǵa bergen qyzymnyń pisirgen tamaǵyndaı tátti eken dep jylap koıa beripti. Sol jerde qyzy da jylap, ákesine kórisip tanysypty. Han qyzy men kúıeýin qalaǵa alyp baryp, óziniń ornyna patsha qoıypty.

         Sóıtip, han qyzy muratyna jetedi. «Jaqsy áıel jaman erkekti túzeıdi» degen osydan qalǵan sóz eken.

---