Jazba jumysyna baılanysty qatemen jumys júrgizý joldary
Jazba jumysyna baılanysty qatemen jumys júrgizý joldary
Qazaq tili sabaǵynda alǵan bilimderin jazbasha saýatty kórsete bilýde jazba jumysynyń alatyn orny erekshe. Ol sabaq qurylymynyń 3 túrli maqsatyna sáıkes gramatıkalyq saýattylyǵyn tekserip qana qoımaı, este saqtaýyn, kórkem jazýyn, uqyptylyǵy men óz - ózine degen senimin nyǵaıtady. Qazaq tili sabaǵynda alynatyn dıktanttyń 7 - synypqa arnalǵan ádistemelik nusqaýda 12 túri kórsetilgen. Sonyń ishinde baqylaý dıktantynda qatemen jumys júrgizýdiń mańyzy zor.
Dıktanttyń negizgi maqsaty - oqýshylardyń teorıalyq bilimin synaý, baǵalaý, olardy saýatty jazýǵa úıretý bolsa, qatemen jumys júrgizýdiń maqsaty - jiberilgen qatemen saýatty jumys jasaý bolyp tabylady. Dıktantty durys, saýatty jazý úshin gramatıkany úırenip, taldaı bilý jetkiliksiz, sonymen qatar kórkem ádebıetti kóp oqý kerek.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń jalpy orta bilim departamentiniń nusqaýy boıynsha dıktant normalaryn pán muǵalimi bilýi tıis.
Dıktant kelesi sabaqqa tekserilip ákelinýi kerek. Jazba jumysynyń sońynda orfografıalyq, pýnktýasıalyq qate sany kórsetilip, kelesi joldyń oń jaǵyna dıktant baǵasy qoıylady. Mysaly, 1/0 nemese, 5/1 t. s. s. Shartty belgilerdi oqýshy bilýi tıis:
/ – emle qatesi;
V – tynys belgi qatesi;
? – túsiniksiz;
Z – azat jol.
Qazaq tili páninen alynǵan jazba jumystardaǵy jiberilgen qate boıynsha saralaý kestesi árbir jazba jumysynan keıin saraptamalyq taldaý negizinde jasalyp, oqýshymen deńgeılik tapsyrmalar negizinde tikeleı jumys jasaýǵa yqpal etedi. Sondaı - aq jazba jumystaryn bir - birimen salystyrýǵa da múmkindik beredi.
Qatemen jumys júrgizý joldary:
1. Tekserilgen jumyspen oqýshy tanysyp, qyzyl sıamen kórsetilgen sózdi jol basyna eń áýeli qate túrin, sodan keıin syzyqsha qoıý arqyly jol aıaǵyna deıin qatesiz jazý kerek;
2. Qate jazylǵan nemese oqýshyǵa tanys emes sózderge qazaq tiliniń túsindirme sózdigin paıdalana otyryp, maǵlumat berý;
3. Jiberilgen qate týraly ótilgen taqyryp boıynsha erejeni eske túsirý, mysaldar keltirtý;
4. Qate jazylǵan sózge fonetıkalyq, leksıkalyq, morfologıalyq taldaý jasatý;
5. Oqýshylardyń tasymal, tynys belgi týraly bilimderin naqtylaý, baǵdar berý;
6. Dıktant mátinindegi tirek sózderdi tapqyzyp, sóılem quratý.
7. Sabaqty shyǵarmashylyqpen ushtastyra otyryp, qate jiberilgen sózderdiń prozalyq, poezıalyq shyǵarmalarda qoldanylýyna nazar aýdartý, nátıjeli bolý úshin jatqa aıtqyzýǵa bolady.
Óz tájirıbemmen bólisý maqsatynda 7 - synypta júrgizilgen qatemen jumys sabaǵynyń úlgisin qosa berip otyrmyn.
Kúni: 15/02
Synyby: 7 «V»
Páni: qazaq tili
Sabaqtyń taqyryby: Qatemen jumys
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik. Jazbasha gramatıkalyq saýattylyǵynda jiberilgen olqylyqtardy joıý, bilimderin naqtylaý;
2. Damytýshylyq. Oıyn, este saqtaýyn, kórkem jazýyn damytý, taldaý jumystary arqyly bilim, bilik daǵdylaryn jetildirý;
3. Tárbıelik. Uqyptylyqqa, ańǵarympazdyqqa tárbıeleý, ózine degen senimin arttyrý.
Sabaqtyń tıpi: bilimdi bekitý
Sabaqtyń túri: taldaý
Ádis - tásili: baıqaý, taldaý, jeke oqýshymen jumys, salystyrý.
Kórnekiligi: slaıd
Pánaralyq baılanys. geografıa, ádebıet
Sabaqtyń barysy.
1. Uıymdastyrý.
Oqýshylarmen amandasyp, túgendeý. Sabaqqa nazar aýdartý.
2. Sabaqtyń maqsatyn qoıý.
Jazba jumysyn jazýda jiberilgen qatelermen jumys júrgizý.
Tildik taldaý arqyly teorıalyq bilimin praktıkada qoldana bilýge daǵdylandyrý.
3. Bilimdi tekserý kezeńi.
1. Dıktantta jiberilgen qatelerdi kórý arqyly baıqaý, muǵalimniń túzetýi boıynsha sol
sózdi salystyrý arqyly qate jáne qatesiz túrin tabý.
2. Sol sózdiń qatesiz túrin kóshirip jazý;
3. Ortaq qateler: oıpańyna, bos shóppen, túgin, basshylary, azat jol, azda, molda tambaıtyn, aspanynan.
Sózdikpen jumys.
Oıpań - tómen, oılaý jer. [Qazaq tiliniń túsindirme sózdigi. 626 - bet]
Tasymal týraly túsinik berý.
Tasymal - jazý kezinde sózdiń jolǵa syımaı qalǵan bóligin kelesi jolǵa kóshirý. Tasymal býynǵa negizdeledi.
Sózder mynadaı jaǵdaıda tasymaldanbaıdy:
1. Bir daýysty dybystan turatyn býyndy jolda qaldyrýǵa nemese kelesi jolǵa tasymaldaýǵa bolmaıdy. Mysaly, a - ta, áýlı - e.
2. Bir býyndy sóz tasymaldanbaıdy.
3. Qysqarǵan ólshem birligin (sm) ózi tirkesken sannan (30) bólip tasymaldaýǵa bolmaıdy.
4. Qysqarǵan sóz tasymaldanbaıdy.
5. ı, ý dybystary bar sózderdi býynǵa bólgende bul dybystar kelesi býynnyń basynda keledi jáne solaı tasymaldanady: da - ýys, qu - ıyn.
6. Eki áripten quralǵan ıa, ıý dybystaryna aıaqtalǵan sózder tasymaldanbaıdy: qoıý, kúıý, uıa.
7. Aty jáne ákesiniń aty qysqartylyp, basqy dybysy ǵana jazylǵanda, famılıasynan bólip tasymaldaýǵa bolmaıdy.
4. Ár oqýshyǵa jiberilgen qateleri boıynsha jeke tapsyrmalar berý.
a) Aspany sózin septeý.
b) Durys tasymaldanbaǵan sózderdiń tasymaldaný joldaryn tapqyzý.
v) Emle qateleri boıynsha sózderge sóılem quratý.
5) Shyǵarmashylyq tapsyrma.
Mátinnen etistiktiń shaǵyna baılanysty túrlerin taýyp, terip jazyńdar.
Berilgen sóılemdi sóılem múshesine taldańdar.
Qys jaýǵan qar sýy, jaz jaýǵan jańbyr – bári - bári osy jerge kelip úımeleıdi.
Osyny eskerip, aýyl basshylary Baqanas jaıylymyna malshylardy jyl saıyn úsh - úshten bólip, kezek qondyryp otyrady.
6) Oıpańyna sózine fonetıkalyq taldaý jasańdar.
Jeke oqýshymen jumys.
Aldyn - ala daıyndap kelgen taratpalarmen jumys júrgizý. (Mysaly, qatesiz jazǵan oqýshyǵa jeke tapsyrmalar berý, dıktantty qate jazǵan oqýshymen jumys: qate jazý sebebin anyqtaý, sol taqyryp boıynsha tapsyrmalar berý);
«Eń úzdik jazylǵan dıktant» aıdarymen dıktantty úzdik jazǵan oqýshyny anyqtaý, madaqtaý, yntalandyrý.
7) Kórinbeı ketedi, kelgenimen sózderin morfologıalyq taldaý jasańdar.
8) Mátinnen esimsheli sózderdi taýyp, terip jazyńdar.
Jibigen, otyrǵan, keletin, emes, jaýǵan, tambaıtyn, aıyrbastamaıtyndaı, ósken, otyrǵan.
9) Kartamen jumys. Baqanas kóli týraly túsinik berý.
10). Balalar, ózderińe tanys ádebıetten osyndaı ózen, kól ataýlaryna baılanysty qandaı shyǵarmalardy bilemiz? Qane, kim aıtady?
4. Úı tapsyrmasy.
Ózen, kól, jer - sý ataýlaryna baılanysty aqyn - jazýshylardyń shyǵarmalarymen tanysyp, úzindi jattaý.
5. Baǵalaý.
Qazaq tili sabaǵynda alǵan bilimderin jazbasha saýatty kórsete bilýde jazba jumysynyń alatyn orny erekshe. Ol sabaq qurylymynyń 3 túrli maqsatyna sáıkes gramatıkalyq saýattylyǵyn tekserip qana qoımaı, este saqtaýyn, kórkem jazýyn, uqyptylyǵy men óz - ózine degen senimin nyǵaıtady. Qazaq tili sabaǵynda alynatyn dıktanttyń 7 - synypqa arnalǵan ádistemelik nusqaýda 12 túri kórsetilgen. Sonyń ishinde baqylaý dıktantynda qatemen jumys júrgizýdiń mańyzy zor.
Dıktanttyń negizgi maqsaty - oqýshylardyń teorıalyq bilimin synaý, baǵalaý, olardy saýatty jazýǵa úıretý bolsa, qatemen jumys júrgizýdiń maqsaty - jiberilgen qatemen saýatty jumys jasaý bolyp tabylady. Dıktantty durys, saýatty jazý úshin gramatıkany úırenip, taldaı bilý jetkiliksiz, sonymen qatar kórkem ádebıetti kóp oqý kerek.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń jalpy orta bilim departamentiniń nusqaýy boıynsha dıktant normalaryn pán muǵalimi bilýi tıis.
Dıktant kelesi sabaqqa tekserilip ákelinýi kerek. Jazba jumysynyń sońynda orfografıalyq, pýnktýasıalyq qate sany kórsetilip, kelesi joldyń oń jaǵyna dıktant baǵasy qoıylady. Mysaly, 1/0 nemese, 5/1 t. s. s. Shartty belgilerdi oqýshy bilýi tıis:
/ – emle qatesi;
V – tynys belgi qatesi;
? – túsiniksiz;
Z – azat jol.
Qazaq tili páninen alynǵan jazba jumystardaǵy jiberilgen qate boıynsha saralaý kestesi árbir jazba jumysynan keıin saraptamalyq taldaý negizinde jasalyp, oqýshymen deńgeılik tapsyrmalar negizinde tikeleı jumys jasaýǵa yqpal etedi. Sondaı - aq jazba jumystaryn bir - birimen salystyrýǵa da múmkindik beredi.
Qatemen jumys júrgizý joldary:
1. Tekserilgen jumyspen oqýshy tanysyp, qyzyl sıamen kórsetilgen sózdi jol basyna eń áýeli qate túrin, sodan keıin syzyqsha qoıý arqyly jol aıaǵyna deıin qatesiz jazý kerek;
2. Qate jazylǵan nemese oqýshyǵa tanys emes sózderge qazaq tiliniń túsindirme sózdigin paıdalana otyryp, maǵlumat berý;
3. Jiberilgen qate týraly ótilgen taqyryp boıynsha erejeni eske túsirý, mysaldar keltirtý;
4. Qate jazylǵan sózge fonetıkalyq, leksıkalyq, morfologıalyq taldaý jasatý;
5. Oqýshylardyń tasymal, tynys belgi týraly bilimderin naqtylaý, baǵdar berý;
6. Dıktant mátinindegi tirek sózderdi tapqyzyp, sóılem quratý.
7. Sabaqty shyǵarmashylyqpen ushtastyra otyryp, qate jiberilgen sózderdiń prozalyq, poezıalyq shyǵarmalarda qoldanylýyna nazar aýdartý, nátıjeli bolý úshin jatqa aıtqyzýǵa bolady.
Óz tájirıbemmen bólisý maqsatynda 7 - synypta júrgizilgen qatemen jumys sabaǵynyń úlgisin qosa berip otyrmyn.
Kúni: 15/02
Synyby: 7 «V»
Páni: qazaq tili
Sabaqtyń taqyryby: Qatemen jumys
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik. Jazbasha gramatıkalyq saýattylyǵynda jiberilgen olqylyqtardy joıý, bilimderin naqtylaý;
2. Damytýshylyq. Oıyn, este saqtaýyn, kórkem jazýyn damytý, taldaý jumystary arqyly bilim, bilik daǵdylaryn jetildirý;
3. Tárbıelik. Uqyptylyqqa, ańǵarympazdyqqa tárbıeleý, ózine degen senimin arttyrý.
Sabaqtyń tıpi: bilimdi bekitý
Sabaqtyń túri: taldaý
Ádis - tásili: baıqaý, taldaý, jeke oqýshymen jumys, salystyrý.
Kórnekiligi: slaıd
Pánaralyq baılanys. geografıa, ádebıet
Sabaqtyń barysy.
1. Uıymdastyrý.
Oqýshylarmen amandasyp, túgendeý. Sabaqqa nazar aýdartý.
2. Sabaqtyń maqsatyn qoıý.
Jazba jumysyn jazýda jiberilgen qatelermen jumys júrgizý.
Tildik taldaý arqyly teorıalyq bilimin praktıkada qoldana bilýge daǵdylandyrý.
3. Bilimdi tekserý kezeńi.
1. Dıktantta jiberilgen qatelerdi kórý arqyly baıqaý, muǵalimniń túzetýi boıynsha sol
sózdi salystyrý arqyly qate jáne qatesiz túrin tabý.
2. Sol sózdiń qatesiz túrin kóshirip jazý;
3. Ortaq qateler: oıpańyna, bos shóppen, túgin, basshylary, azat jol, azda, molda tambaıtyn, aspanynan.
Sózdikpen jumys.
Oıpań - tómen, oılaý jer. [Qazaq tiliniń túsindirme sózdigi. 626 - bet]
Tasymal týraly túsinik berý.
Tasymal - jazý kezinde sózdiń jolǵa syımaı qalǵan bóligin kelesi jolǵa kóshirý. Tasymal býynǵa negizdeledi.
Sózder mynadaı jaǵdaıda tasymaldanbaıdy:
1. Bir daýysty dybystan turatyn býyndy jolda qaldyrýǵa nemese kelesi jolǵa tasymaldaýǵa bolmaıdy. Mysaly, a - ta, áýlı - e.
2. Bir býyndy sóz tasymaldanbaıdy.
3. Qysqarǵan ólshem birligin (sm) ózi tirkesken sannan (30) bólip tasymaldaýǵa bolmaıdy.
4. Qysqarǵan sóz tasymaldanbaıdy.
5. ı, ý dybystary bar sózderdi býynǵa bólgende bul dybystar kelesi býynnyń basynda keledi jáne solaı tasymaldanady: da - ýys, qu - ıyn.
6. Eki áripten quralǵan ıa, ıý dybystaryna aıaqtalǵan sózder tasymaldanbaıdy: qoıý, kúıý, uıa.
7. Aty jáne ákesiniń aty qysqartylyp, basqy dybysy ǵana jazylǵanda, famılıasynan bólip tasymaldaýǵa bolmaıdy.
4. Ár oqýshyǵa jiberilgen qateleri boıynsha jeke tapsyrmalar berý.
a) Aspany sózin septeý.
b) Durys tasymaldanbaǵan sózderdiń tasymaldaný joldaryn tapqyzý.
v) Emle qateleri boıynsha sózderge sóılem quratý.
5) Shyǵarmashylyq tapsyrma.
Mátinnen etistiktiń shaǵyna baılanysty túrlerin taýyp, terip jazyńdar.
Berilgen sóılemdi sóılem múshesine taldańdar.
Qys jaýǵan qar sýy, jaz jaýǵan jańbyr – bári - bári osy jerge kelip úımeleıdi.
Osyny eskerip, aýyl basshylary Baqanas jaıylymyna malshylardy jyl saıyn úsh - úshten bólip, kezek qondyryp otyrady.
6) Oıpańyna sózine fonetıkalyq taldaý jasańdar.
Jeke oqýshymen jumys.
Aldyn - ala daıyndap kelgen taratpalarmen jumys júrgizý. (Mysaly, qatesiz jazǵan oqýshyǵa jeke tapsyrmalar berý, dıktantty qate jazǵan oqýshymen jumys: qate jazý sebebin anyqtaý, sol taqyryp boıynsha tapsyrmalar berý);
«Eń úzdik jazylǵan dıktant» aıdarymen dıktantty úzdik jazǵan oqýshyny anyqtaý, madaqtaý, yntalandyrý.
7) Kórinbeı ketedi, kelgenimen sózderin morfologıalyq taldaý jasańdar.
8) Mátinnen esimsheli sózderdi taýyp, terip jazyńdar.
Jibigen, otyrǵan, keletin, emes, jaýǵan, tambaıtyn, aıyrbastamaıtyndaı, ósken, otyrǵan.
9) Kartamen jumys. Baqanas kóli týraly túsinik berý.
10). Balalar, ózderińe tanys ádebıetten osyndaı ózen, kól ataýlaryna baılanysty qandaı shyǵarmalardy bilemiz? Qane, kim aıtady?
4. Úı tapsyrmasy.
Ózen, kól, jer - sý ataýlaryna baılanysty aqyn - jazýshylardyń shyǵarmalarymen tanysyp, úzindi jattaý.
5. Baǵalaý.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
