Jeke tulǵany qalyptastyrýda jańa pedagogıkalyq tehnologıalardy paıdalaný
Jeke tulǵany qalyptastyrýda jańa pedagogıkalyq tehnologıalardy paıdalaný
Táýelsiz el tiregi – bilimdi urpaq desek, jańa dáýirdiń kún tártibinde turǵan másele - bilim berý, ǵylymdy damytý. Órkenıet bitkenniń ózegi, ǵylym, tárbıe ekendigine eshkimniń talasy joq. Osy oraıda bilim ordasy – mektep, al mekteptiń jany – muǵalimderdiń basty mindeti – óz ultynyń tarıhyn, mádenıetin, tilin qasterleı jáne ony jalpy azamattyq deńgeıdegi rýhanı qundylyqtarǵa ushtastyra biletin tulǵa tárbıeleý.
Muǵalimderdiń aldyna qoıylyp otyrǵan basty mindetterdiń biri – oqytýdyń ádis – tásilderin únemi jetildirip otyrý jáne jańa pedagogıkalyq tehnologıany meńgerý. Osyǵan oraı, Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly» Zańynda «Bilim berý júıesiniń basym mindetteriniń biri – oqytýdyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelilerge shyǵý» dep atap kórsetilgen.
Jańa pedagogıkalyq tehnologıa – muǵalimniń kásibı qyzmetin jańartýshy jáne satylanyp josparlanǵan nátıjege jetýge múmkindik beretin is – áreketter jıyntyǵy. Jańa tehnologıalarda basty mindet – oqýshynyń oqý – tanymdyq áreketin jandandyra otyryp, alǵa qoıǵan maqsatqa tolyqtaı jetý.
Oqytý úrdisin jandandyrý oqýshylardyń oqý materıalynyń teorıalyq mazmunyn ıgerý jónindegi eńbekti tıimdi uıymdastyrý jáne olardyń tájirıbelik iskerligi men daǵdylaryn qalyptastyrý bolyp tabylady. Oqý úrdisiniń tıimdiligi men sapasy muǵalimniń ádistemelik daıyndyǵy jáne sabaq júrgizý tásilderi men ádisterine, jańa pedagogıkalyq tehnologıalyq tehnologıalardy ıgerýlerine tikeleı baılanysty bolady.
Jańa tehnologıalardyń basty mindeti – oqýshynyń oqý – tanymdyq áreketin jandandyra otyryp, alǵa qoıǵan maqsatqa tolyqtaı jetý bolyp tabylsa, pedagogıkalyq tehnologıa kásiptik qyzmettiń erekshe túri bolyp esepteledi. Oqytýdyń jańa tehnologıalaryn meńgerý muǵalimnen orasan zor iskerlik pen shyǵarmashylyqqa negizdelgen izdenisterdi qajet etedi. Osyndaı maqsat kózdegen júıeli izdenister muǵalimniń jańa tehnologıany meńgerip, ınovasıalyq jetilýine ákeledi.
Jańa pedagogıkalyq tehnologıamen jumys isteý úshin tómendegideı alǵysharttar kerek: oqý úrdisin ıntensıvtendirýdi jappaı qolǵa alý, oqýshylardyń sabaqtastyǵyn boldyrmaý sharalaryn keshendi túrde qarastyrý, onyń ǵylymı – ádistemelik, oqytý – ádistemelik, uıymdastyrýshylyq sebepterine únemi taldaý jasap, nazarda ustaý, jańa býyn oqýlyqtarynyń mazmunyn zerttep bilý, pándik bilim standartymen jete tanysý, bilimdi deńgeılep berý tehnologıasyn ıgerý arqyly oqýshylarǵa bilimdi memlekettik standart deńgeıinde ıgertýge qol jetkizý, oqý úrdisin izgilendirý men demokratıalandyrýdy únemi basshylyqqa alý.
Jańa tehnologıalardyń pedagogıkalyq negizgi qaǵıdalary:
- Balaǵa izgilik turǵysynan qaraý
- Oqytý men tárbıeniń birligi
- Balanyń tanymdyq kúshin qalyptastyrý jáne damytý
- Balanyń óz betimen árekettený ádisterin meńgertý
- Balanyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq ıkemdiligin damytý
- Ár oqýshyny onyń qabileti men múmkindigine oraı oqytý
- Barlyq oqýshylardyń damýy úshin júıeli jumys isteý
- Oqý úrdisin oqýshynyń sezinýi
Jańa pedagogıkalyq tehnologıany meńgerý barysynda oqytý mindetteri jańasha sıpat alady. Olar: pedagogıkalyq qyzmettiń ózekti máselelerin bilý, oqý baǵdarlamasynyń túrlendirilgen nusqaýlaryn qarastyrý, oqý modýlin qurastyrý, oqý jobalarynyń mazmunyn anyqtaý, ár oqýshyǵa arnalǵan tapsyrmalar qurastyrý, oqýshylardyń jańa materıaldardy meńgerýi boıynsha deńgeılengen jattyǵýlar júıesin jasaý, oqý áreketiniń baǵalaý kórsetkishterin anyqtaý.
Pedagogıkalyq tehnologıany ıgerýge qoıylatyn jańa mindetterdi meńgerý oqytýdyń eń joǵary nátıjesine jetýge múmkindik beretin oqý – tárbıe úrdisin utymdy ári úılesimdi jobalap, uıymdastyryp basqarýdy júzege asyrýǵa tikeleı baılanysty.
Jańa tehnologıa úrdisteriniń talaby – oqýshylarǵa bilim berýde belgilengen maqsatqa jetý, oqýshylardyń is – áreketi arqyly oılaý daǵdylaryn, oqý – tanymdyq is – áreketin belsendire otyryp, sabaqtaǵy úsh birikken maqsatty júzege asyrýǵa qol jetkizý.
Belgili bir dárejede oqý – tanymdyq is – áreketti belsendirýdiń qajettigi týyndaıdy. Munda oqytý úrdisindegi ádistemelik júıeniń ózara baılanysy negizinde oqý – tanymdyq is – áreket mindetterin júzege asyrylýyn talap etiledi.
Qazirgi kezeńgi qoǵam talabyna saı oqytýda jańa tehnologıany paıdalana otyryp, oqýshylardyń oqý – tanymdyq is – áreketin belsendirýdiń shyǵarmashyl áleýetin kóterýdiń mańyzy zor.
Jańa pedagogıkalyq tehnologıa arqyly oqytý barysynda oqýshylardy tulǵa retinde qalyptastyrýǵa birden – bir áser etedi. Muǵalim men oqýshylar birlesip oqı otyryp, sýbekt – sýbekt retinde bolady. Muǵalimniń róli kóbinese oqý úrdisin uıymdastyrýshy top basshysy, oqýshylardyń ynta – yqylasyn belsendi etýshi qalpynda kórinedi. Jańa tehnologıa oqýshylardyń óz ómir tájirıbesine, bilimine súıenýlerine negizdelgen. Sondyqtanda olar yntymaqtastyq pedagogıkasynyń júzege asýyna, birlesip «áreket etýge», sabaqta jaıly da jaǵymdy psıhologıalyq jaǵdaı ornaýyna múmkindik jasaıdy. Oqytý nátıjesi oqýshylardyń bir – birimen baılanys birliginen kórinip, oqýshylar oqý nátıjesinde bir – biriniń jaýaptylyǵyn sezinedi.
Jańa tehnologıa qoldanýda praktıkalyq turǵyda zertteýshi qajet etetin dıdaktıka mindetteriniń birinen sanalady. Jańa tehnologıany paıdalaný muǵalim men oqýshynyń qarym – qatynas jaǵdaıyn asa sheberlik, bilimdilik, demokratıalyq baǵytta ýaqyt talabyna saı tańdaýdy qalaıdy. Pedagogıkalyq úrdiste jańa tehnologıany engizip, paıdalaný muǵalimderdi sheberlik jaǵynan shyńdaıdy.
Elimiz egemendik alyp, qoǵamdyq ómirdiń barlyq salasynda, sonyń ishinde, bilim berýde júrip jatqan demokratıalandyrý men izgilendirý, osy kezge deıingi daǵdarystan shyǵaratyn qýatty talpynystarǵa jol ashty. Qazirgi kezde bilim berýdiń jańa júıesi jasalyp, álemdik bilim berý keńistigine enýge baǵyt alady. Osyǵan oraı, qazirgi mektepterde oqý – tárbıe úrdisine engizgen jańa pedagogıkalyq tehnologıalar oqýshylardy tıimdi bilim alý joldarymen jáne tulǵanyń jeke qalyptasýyndaǵy is – áreketterine keń túrde qoldanylýda.
Paıdalanylǵan ádebıetter:
1. Buzaýbaqova Q. J. Jańa pedagogıkalyq tehnologıa. – Taraz, 2003
2. «HH ǵasyrdaǵy qazaq mektebi: damý bolashaǵy» atty respýblıkalyq ǵylymı – praktıkalyq konferensıa materıaldary. – Almaty, 2006
Táýelsiz el tiregi – bilimdi urpaq desek, jańa dáýirdiń kún tártibinde turǵan másele - bilim berý, ǵylymdy damytý. Órkenıet bitkenniń ózegi, ǵylym, tárbıe ekendigine eshkimniń talasy joq. Osy oraıda bilim ordasy – mektep, al mekteptiń jany – muǵalimderdiń basty mindeti – óz ultynyń tarıhyn, mádenıetin, tilin qasterleı jáne ony jalpy azamattyq deńgeıdegi rýhanı qundylyqtarǵa ushtastyra biletin tulǵa tárbıeleý.
Muǵalimderdiń aldyna qoıylyp otyrǵan basty mindetterdiń biri – oqytýdyń ádis – tásilderin únemi jetildirip otyrý jáne jańa pedagogıkalyq tehnologıany meńgerý. Osyǵan oraı, Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly» Zańynda «Bilim berý júıesiniń basym mindetteriniń biri – oqytýdyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelilerge shyǵý» dep atap kórsetilgen.
Jańa pedagogıkalyq tehnologıa – muǵalimniń kásibı qyzmetin jańartýshy jáne satylanyp josparlanǵan nátıjege jetýge múmkindik beretin is – áreketter jıyntyǵy. Jańa tehnologıalarda basty mindet – oqýshynyń oqý – tanymdyq áreketin jandandyra otyryp, alǵa qoıǵan maqsatqa tolyqtaı jetý.
Oqytý úrdisin jandandyrý oqýshylardyń oqý materıalynyń teorıalyq mazmunyn ıgerý jónindegi eńbekti tıimdi uıymdastyrý jáne olardyń tájirıbelik iskerligi men daǵdylaryn qalyptastyrý bolyp tabylady. Oqý úrdisiniń tıimdiligi men sapasy muǵalimniń ádistemelik daıyndyǵy jáne sabaq júrgizý tásilderi men ádisterine, jańa pedagogıkalyq tehnologıalyq tehnologıalardy ıgerýlerine tikeleı baılanysty bolady.
Jańa tehnologıalardyń basty mindeti – oqýshynyń oqý – tanymdyq áreketin jandandyra otyryp, alǵa qoıǵan maqsatqa tolyqtaı jetý bolyp tabylsa, pedagogıkalyq tehnologıa kásiptik qyzmettiń erekshe túri bolyp esepteledi. Oqytýdyń jańa tehnologıalaryn meńgerý muǵalimnen orasan zor iskerlik pen shyǵarmashylyqqa negizdelgen izdenisterdi qajet etedi. Osyndaı maqsat kózdegen júıeli izdenister muǵalimniń jańa tehnologıany meńgerip, ınovasıalyq jetilýine ákeledi.
Jańa pedagogıkalyq tehnologıamen jumys isteý úshin tómendegideı alǵysharttar kerek: oqý úrdisin ıntensıvtendirýdi jappaı qolǵa alý, oqýshylardyń sabaqtastyǵyn boldyrmaý sharalaryn keshendi túrde qarastyrý, onyń ǵylymı – ádistemelik, oqytý – ádistemelik, uıymdastyrýshylyq sebepterine únemi taldaý jasap, nazarda ustaý, jańa býyn oqýlyqtarynyń mazmunyn zerttep bilý, pándik bilim standartymen jete tanysý, bilimdi deńgeılep berý tehnologıasyn ıgerý arqyly oqýshylarǵa bilimdi memlekettik standart deńgeıinde ıgertýge qol jetkizý, oqý úrdisin izgilendirý men demokratıalandyrýdy únemi basshylyqqa alý.
Jańa tehnologıalardyń pedagogıkalyq negizgi qaǵıdalary:
- Balaǵa izgilik turǵysynan qaraý
- Oqytý men tárbıeniń birligi
- Balanyń tanymdyq kúshin qalyptastyrý jáne damytý
- Balanyń óz betimen árekettený ádisterin meńgertý
- Balanyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq ıkemdiligin damytý
- Ár oqýshyny onyń qabileti men múmkindigine oraı oqytý
- Barlyq oqýshylardyń damýy úshin júıeli jumys isteý
- Oqý úrdisin oqýshynyń sezinýi
Jańa pedagogıkalyq tehnologıany meńgerý barysynda oqytý mindetteri jańasha sıpat alady. Olar: pedagogıkalyq qyzmettiń ózekti máselelerin bilý, oqý baǵdarlamasynyń túrlendirilgen nusqaýlaryn qarastyrý, oqý modýlin qurastyrý, oqý jobalarynyń mazmunyn anyqtaý, ár oqýshyǵa arnalǵan tapsyrmalar qurastyrý, oqýshylardyń jańa materıaldardy meńgerýi boıynsha deńgeılengen jattyǵýlar júıesin jasaý, oqý áreketiniń baǵalaý kórsetkishterin anyqtaý.
Pedagogıkalyq tehnologıany ıgerýge qoıylatyn jańa mindetterdi meńgerý oqytýdyń eń joǵary nátıjesine jetýge múmkindik beretin oqý – tárbıe úrdisin utymdy ári úılesimdi jobalap, uıymdastyryp basqarýdy júzege asyrýǵa tikeleı baılanysty.
Jańa tehnologıa úrdisteriniń talaby – oqýshylarǵa bilim berýde belgilengen maqsatqa jetý, oqýshylardyń is – áreketi arqyly oılaý daǵdylaryn, oqý – tanymdyq is – áreketin belsendire otyryp, sabaqtaǵy úsh birikken maqsatty júzege asyrýǵa qol jetkizý.
Belgili bir dárejede oqý – tanymdyq is – áreketti belsendirýdiń qajettigi týyndaıdy. Munda oqytý úrdisindegi ádistemelik júıeniń ózara baılanysy negizinde oqý – tanymdyq is – áreket mindetterin júzege asyrylýyn talap etiledi.
Qazirgi kezeńgi qoǵam talabyna saı oqytýda jańa tehnologıany paıdalana otyryp, oqýshylardyń oqý – tanymdyq is – áreketin belsendirýdiń shyǵarmashyl áleýetin kóterýdiń mańyzy zor.
Jańa pedagogıkalyq tehnologıa arqyly oqytý barysynda oqýshylardy tulǵa retinde qalyptastyrýǵa birden – bir áser etedi. Muǵalim men oqýshylar birlesip oqı otyryp, sýbekt – sýbekt retinde bolady. Muǵalimniń róli kóbinese oqý úrdisin uıymdastyrýshy top basshysy, oqýshylardyń ynta – yqylasyn belsendi etýshi qalpynda kórinedi. Jańa tehnologıa oqýshylardyń óz ómir tájirıbesine, bilimine súıenýlerine negizdelgen. Sondyqtanda olar yntymaqtastyq pedagogıkasynyń júzege asýyna, birlesip «áreket etýge», sabaqta jaıly da jaǵymdy psıhologıalyq jaǵdaı ornaýyna múmkindik jasaıdy. Oqytý nátıjesi oqýshylardyń bir – birimen baılanys birliginen kórinip, oqýshylar oqý nátıjesinde bir – biriniń jaýaptylyǵyn sezinedi.
Jańa tehnologıa qoldanýda praktıkalyq turǵyda zertteýshi qajet etetin dıdaktıka mindetteriniń birinen sanalady. Jańa tehnologıany paıdalaný muǵalim men oqýshynyń qarym – qatynas jaǵdaıyn asa sheberlik, bilimdilik, demokratıalyq baǵytta ýaqyt talabyna saı tańdaýdy qalaıdy. Pedagogıkalyq úrdiste jańa tehnologıany engizip, paıdalaný muǵalimderdi sheberlik jaǵynan shyńdaıdy.
Elimiz egemendik alyp, qoǵamdyq ómirdiń barlyq salasynda, sonyń ishinde, bilim berýde júrip jatqan demokratıalandyrý men izgilendirý, osy kezge deıingi daǵdarystan shyǵaratyn qýatty talpynystarǵa jol ashty. Qazirgi kezde bilim berýdiń jańa júıesi jasalyp, álemdik bilim berý keńistigine enýge baǵyt alady. Osyǵan oraı, qazirgi mektepterde oqý – tárbıe úrdisine engizgen jańa pedagogıkalyq tehnologıalar oqýshylardy tıimdi bilim alý joldarymen jáne tulǵanyń jeke qalyptasýyndaǵy is – áreketterine keń túrde qoldanylýda.
Paıdalanylǵan ádebıetter:
1. Buzaýbaqova Q. J. Jańa pedagogıkalyq tehnologıa. – Taraz, 2003
2. «HH ǵasyrdaǵy qazaq mektebi: damý bolashaǵy» atty respýblıkalyq ǵylymı – praktıkalyq konferensıa materıaldary. – Almaty, 2006
You Might Also Like
-
Sabaqtyń maqsaty: 1. Bilimdilik – oqýshylardy qustardyń san alýan túrlerimen tanystyra otyryp, olardyń tirshilik áreketterine qyzyǵýshylyqtaryn oıatý.
-
Sabaqtyń taqyryby: Ǵun memleketiniń qalyptasýy (prezentasıasymen)
