InfoHub Logo

Jeke tulǵanyń qalyptasýyndaǵy synyp jetekshiniń róli
Tárbıe – tártiptiń quly dep Baýyrjan Momyshuly aıtqandaı
Tárbıe - halyqtyń ǵasyrlar boıy jınaqtalǵan izgi qasıetterin jas urpaqtyń boıyna sińirý, balalardyń qorshaǵan ortadaǵy qarym - qatynasyn, ómirge degen kózqarasyn qalyptastyrý. Al tárbıeniń negizgi maqsaty - deni saý, ulttyq sana - sezimi, rýhanı oılaý dárejesi bıik, mádenıetti, ar - ojdany mol, isker, boıynda ıgi qasıetter qalyptasqan adam tárbıeleý. Jalpy oqýshylardyń ómirinde mekteptegi tárbıeniń róli zor. Mekteptegi basty tulǵa ustazdyń mindeti tek bilim berý ǵana emes, sonymen qatar árbir oqýshynyń júregine jol taýyp, olardy tálim - tárbıemen sýsyndatý bolyp tabylady.

Oqýshyǵa árdaıym syn kózben qarap, pikir aıta bilsek, talap qoıyp, bolashaqqa umtylýǵa sendirsek, keleshekte abzal azamat shyǵary sózsiz. Sondaı - aq oqýshynyń qorshaǵan ortasy, dos - jarandary, qurby qurdastary ımandy, adamgershiligi mol, izgilikti, eljandy bolýy kerek. Árbir balanyń boıynda elikteýshilik basym keledi, sondyqtan árdaıym balanyń janynda júrgen jetkinshekterge nazar aýdarýymyz kerek. Jalpy mádenıetti tulǵany qalyptastyrýda adamgershilik, estetıkalyq, patrıottyq, ekologıalyq, saıası baǵyttardy ustanamyz.

Oqýshynyń boıynda osyndaı qasıetterdi qalyptastyrýda synyp jetekshisiniń róli zor. Búgingi kúni synyp jetekshisi oqýshy men qoǵamnyń arasyndaǵy rýhanı jalǵastyrýshy, túrli is - sharalar barysynda oqýshylar arasynda yntymaqtastyq qarym - qatynasty qalyptastyrýshy, olardyń jeke tulǵa retinde damýyn baqylaýshy, oqýshynyń kúndelikti ómirine keńes berer kómekshi, synypta qolaıly ahýal týdyrýshy, úılestirýshi.

Qazirgi kezde synyp jetekshisi bolý aýyrtpashylyǵy bar, jaýapkershiligi mol, qıyn da qyzyqty jumys. Oqýshylar ujymyn qalyptastyrý, oqýshynyń psıhıkalyq ahýalyn, áleýmettik turmysyn jete bilý, balaǵa senim bildirý jáne onyń kózqarasymen sanasý, jańashyl, izdenimpaz ustaz - tárbıeshi bola bilý synyp jetekshisiniń mindeti. Oqýshy tárbıesinde árbir synyp jetekshisi synypta psıhologıalyq - pedagogıkalyq turǵydan zertteý jumysyn júrgizýi qajet. Ol psıhologtyń kómegimen monıtorıń, saýalnama, dıagnostıka, test túrinde oqýshynyń adamgershilik, ıntellektýaldyq, estetıkalyq quzyrlylyǵyn, belsendilik deńgeıin anyqtaıdy.

Synyp jetekshisi ata - anamen tyǵyz baılanysta bolýy kerek. Olardy mektepte, synypta ótkiziletin túrli is - sharalarǵa shaqyryp, jan - jaqty áser etýimiz kerek. Jeke, toptyq, ujymdyq jumystar arqyly bala men ata - ana arasyndaǵy shynaı qasıetti qalyptastyrýǵa bolady.
Oqýshy - qoǵamnyń belsendi múshesi, jarqyn keleshek kepili. Oqýshy mádenıetin qalyptastyrý arqyly biz jeke tulǵa qalyptastyramyz. Jeke tulǵanyń mereıiniń asqaqtaýyna otbasy jáne mekteptegi tárbıeniń mańyzy erekshe.

Osy qasıetterdi negizge ala otyryp ata - analar, mektep, ustaz birigip jas urpaqtyń ulttyq sana sezimin, qoǵamdyq saıası oı - órisin baıytyp, tulǵa boıynda mádenı qundylyqtardy damytýǵa tıispiz. Tárbıe kezeńderindegi ózine tán zańdylyqtaryn sátti paıdalaný urpaq tárbıesiniń jemisti bolýynyń kepili bolmaq.

Qazirgi tańda árbir balany eń aldymen, óz ultyna, memleketine, tiline degen qurmetiniń ózi de tárbıeden bastalady. Tárbıe bolmasa adam óz keleshegine balta shapqandaı. Sebebi, sol tárbıe arqyly úlkendi qurmetteýge, kishige izet kórsete bilý, jaqsy men jamandy, aq pen qarany ajyrata alamyz. Tárbıe birinshi otbasynan bastalady.

Ákege qarap ul óser,
Sheshege qarap qyz óser – dep beker aıtylmasa kerek.
Osy áke men shesheniń jáne ustazdyń bergen tárbıesin oı - sanasyna baǵyndyrǵan, sol sózderden nátıje shyǵarǵan bala erekshe bolyp sanalady.
Biz otbasynda da, jumysta da jaqsy, qatań tártip bolýyn tileımiz dep Makarenko aıtqandaı eki jaqtan jaqsy tárbıe alsa tártip bolady dep oılaımyn.