InfoHub Logo

Jer-dúnıedegi komýnıser partıalarynyń birikken uıymynyń (ınternasıonalynyń) Petrogradtaǵy ortalyq atqarý, oryndaý komıteti uıymǵa kirgen ár halyqtyń komýnıs partıalarynyń 7-qarashada tórtinshi jalpy jıylysyn ashty. Jıylysqa kúlli dúnıedegi komýnıs partıalarynan ýákilderi keldi. Barlyq dúnıede 53 halyqta Komýnıs partıasy bar eken. Sonyń bári birge uıymdasqan. Jáne jer-dúnıeniń komýnızm jolyndaǵy uıymdasqan jastardyń (jastar ınternasıonalynyń) elshileri keldi. Ám jáne jer-dúnıedegi kásipshilerdiń birikken uıymdarynyń (ınternasıonalynyń) elshileri keldi.

Dúnıedegi birge uıymdasqan komýnıser partıalarynyń bul tórtinshi jalpy jıylysyna myna tómendegi halyqtardyń Komýnıs partıalarynan ýákilder keldi: Amerıkadan, Avstrıadan, Anglıadan, Argentınadan, Avstralıadan, Armenıadan, Ázirbaıjannan, Bolgarıadan, Belgıadan, Brazılıadan, Buharadan, Kavkazdan, Vengrıadan, Gresıadan, Germanıadan, Grýzıadan, Danıadan, Daǵystannan, Jyraq kúnshyǵystan, Mysyrdan, Úndistannan, Irlandıadan, Ispanıadan, Kanadadan, Qytaıdan, Koreıadan, Lúksembýrgten, Latvıadan, Lıtvadan, Meksıkadan, Norvegıadan, Polshadan, Persıadan, Kýdsýstan, Portýgalıadan, Rýmynıadan, Rossıadan,Túrkıadan (Stambýl úkimetindegi), Ankara úkimetindegi Túrkıadan, Ýkraınadan, Ýrýgvaıdan, Fransıadan, Fınlándıadan, Hıýadan, Chılıden, Shvesıadan, Shveısarıadan, Chehoslovakıadan, Estonıadan, Iýgoslavıadan, Ońtústik Afrıkadan, Iavoldan, Japonıadan ám jer júzindegi komýnıs jolyndaǵy birikken jastar uıymynan jáne jer- dúnıedegi kásipshilerdiń birikken uıymdarynan.

Mine, osy aıtylǵan elderdiń bárinen Petrogradtaǵy bul ashylǵan tórtinshi jalpy jer-dúnıe komýnıser jıylysyna elshiler kelip otyr.

Jıylystyń maqsaty, jalpy jol-jobasy, kózdegen túpki maqsaty, tártibi bir hám bir jalpy uıymǵa kirgen jer-dúnıe komýnıseriniń sońǵy ýaqyttardaǵy istegen isterin baǵalap hám keleshektegi isteıtin isterine plan jasaý jáne bul jańaǵy joǵarydaǵy aıtylyp ótken ýákilderi kelip otyrǵan halyqtardyń komýnıs partıalarynyń ortalarynan saılap qoıǵan Petrogradtaǵy ortalyq komıtettiń istegen isteri týraly baıandamasyn tyńdap, onyń istegen isterine baǵa berip, kemdigi bolsa aıtyp ám keleshekte isteýine, oryndaýyna túrli ister, túrli joldar kórsetpek. Jáne bul jıylystyń maqsatyn jer-dúnıedegi Komýnıs partıasynyń jobasymen qurylyp ám sol Komýnıs partıasynyń nusqaýymen is júrgizip otyrǵan Rossıadaǵy keńes úkimetiniń sońǵy ýaqyttardaǵy istep otyrǵan isterin baǵalap, sharýashylyq jaıyn bilip, sharýashylyqty túzeý retindegi istegen isterge baǵa berý.

Jáne bul jıylystyń eń úlken maqsaty — jalpy dúnıedegi memleketterdiń júrgizip, qoldanyp otyrǵan saıasattaryn qarap tekserip, sol jalpy dúnıedegi memleketterdi bılep otyrǵan baılar úkimetterimen budan bylaı qalaı kúresýdiń lajyn qurý, planyn jasaý. Jer-dúnıedegi jumyskerler taby qaıtkende baılardyń quldyǵynan tezirek qutylady, sonyń lajyn qarastyryp, soǵan túrli joldar, lajdar belgileý.

Jıylys Oktábr tóńkerisiniń bes jyldyq meıramy kúni, 7-qarashada Petrogradta ashyldy.

Jıylysqa jer-dúnıe komýnıseriniń (ınternasıonaldyń) Petrogradtaǵy ortalyq komıtetiniń tóraǵasy ortalyq komıtettiń istegen isteri týraly baıandama qyldy. Bul baıandamany jıylys anyqtap qarap ótti. Jıylysqa ár halyqtan kelgen komýnıser árqaısysy óz halyqtarynyń úkimetteriniń saıasaty týraly, memleket jaıy týraly, kásip ám ózderiniń Komýnıs partıalarynyń istegen isteri týraly baıandamalar jasady.

Jıylysqa Lenın joldas Reseı Keńes úkimetiniń isteri, saıasaty týraly, jer-dúnıedegi kúshti memleketterdiń saıasattary týraly ám jer-dúnıedegi bolashaq ózgeris, revolúsıa týraly baıandamalar jasady. Bul baıandamalardyń bári bir bajaılanyp qatty yjdahatpen qaralyp, tekserilip ótti.

Qazir jıylystyń bitetin ýaqyty taıandy.

Bul jalpy dúnıedegi Komýnıs partıalarynyń birlesken uıymynyń (ınternasıonalynyń) 4-jıylysy budan bulaı jalpy dúnıedegi baılar taby men jumyskerler, kedeıler taby kúreskende jumyskerler, kedeıler tabyna qalaı bas bolyp, qalaı áreket qylýyn belgilemek. Ár halyqtyń jumyskerler tabynyń kóp-azdyǵyna, áldi-álsizdigine qaraı jáne ár halyqtyń aýyldaǵy sharýasy, qara buqara halqynyń ańdy-ańsyzdyǵyna qaraı sol ár halyqta partıa isin ártúrli tásilmen, ártúrli ádispen júrgizýge nusqalar jasamaq.

Bul búkil dúnıe júzi Komýnıs partıasynyń birikken uıymy (ınternasıonaly) Rossıada Keńes úkimeti ornaǵan soń ǵana jasaldy. Osy az jyldyń ishinde bul uıym mundaı kóbeıip, ulǵaıyp, 53 halyqtyń Komýnıs partıasyn birge jıystyryp otyr. Komýnıs partıalarynyń ınternasıonaly — jalpy dúnıe jumyskerleriniń, kedeıleriniń ám baılar, tóreler bılegen kúshti memleketterdiń tabandarynyń astynda ezilgen nashar halyqtardyń jolbasshysy, qorǵany. Bul Komýnıs partıalarynyń ınternasıonaly arqasynda jalpy dúnıedegi nasharlar taby baılardy jeńýine senemiz.

1923 jyl

---