InfoHub Logo

Burynǵy ótken zamanda bir úlken patsha bolypty. Onyn atyn Sultanshyn deıdi eken. Patshanyń úlken ýáziri bar, onyń aty Merali eken. Kúnderdiń birinde patsha ań aýlaýǵa shyǵady. Júrip kele jatsa, patsha qyzdyń baýsharbaǵyna kez kelipti. Sharbaqtan qyzdy kóredi. Áıeldikke alýǵa qyzyǵyp, patsha qyzǵa elshi jiberedi. Maǵan qyz tısin, deıdi. Oǵan patsha qyz aıtady: «Egerde patshańyz meni ózin jamaǵattyqqa alamyn dese, meniń ol patshadan suraıtyn saýalym bar, – deıdi. — Egerde saýalyma jaýap berse, tıemin, bolmasa tımeımin» – depti.  Meniń suraıtyn saýalym mynaý:

         «Bir baǵlanym bar, sol baǵlannymnyń maıy kóp pe, eti kóp pe?» – degen eken. Sonda patsha qyzdan bul saýaldy ózi taba almaıtyn bolǵan soń, qyzǵa ekinshi ret taǵy elshi jiberipti. Ruqsat qylsyn, bul saýaldy tabatyn adamdy izdep tabaıyn, ózim taba almadym dep jaýap beredi. Qyz patshanyń tabatyn adamdy izdeýine ruqsat etipti.

         Patsha ruqsat alǵan soń, el-jurtynyń barlyq jaqsy adamdaryn jınap, qyzdyń suraýyn aıtady: «Bir baǵlanym bar, maıy kóp pe, bolmasa eti kóp pe?», – dep. Jurttyń bar jaqsysy buǵan jaýap bere almady. Sonda patsha jasaýyldaryna buıyrady. Adamnyń jamanyn, shóptiń jamanyn, qustyń jamanyn taýyp kelińder, sonan suraımyn dep, izdetip jiberipti. Jasaýyldar ózderiniń bilýinshe shóptiń jamany dep, qus qonbas degen shópti alypty, qustyń jamany dep baıǵyz degen qusty alypty, endi adamnyń jamanyn izdep júrip bir as bolyp jatqan, kóp adamnyń jınalǵan jerine kelipti. Maldy kóp soıyp, qonaqqa kelgen adamdardyń bári de toıǵan ýaqytta, tamaq asqan jeroshaq basynda bir Qaraqul júr eken. Bastan qulaq, sıraqtan tuıaq ta tımeı júrgen Qaraquldy taýyp jasaýyldar ózderiniń oıynsha: «Adamnyń jamany osy bolar dep» oılap, Qaraquldy patshaǵa alyp kele jatqanda Qaraqul jasaýyldardan suraıdy: «Meni qaıda aparasyńdar?»–dep. Sonda patshanyń jasaýyldary aıtypty: «Bizder seni patshaǵa alyp baramyz, bizge patsha shóptiń jamanyn, qustyń jamanyn jáne adamnyń jamanyn alyp kel», – dep edi. «Shóptiń jamany dep qus qonbasty, qustyń jamany dep baıǵyzdy, adamnyń jamany dep seni aparamyz», – depti. Sonda Qaraqul aıtady: «Shóptiń jamany qus qonbas emes, ebelek degen shóp, sebebi ol janǵanda jalyny joq, sóngende shoǵy joq. Qustyń jamany baıǵyz emes, saýysqan. Adamnyń jamany men emes, adamnyń jamany kúshik kúıeý. Biraq bulardyń biri de patshanyń suraýyna jaýap bere almaıdy, al men jaýap berer edim, men bir baıdyń qulymyn, meniń qunym myń dilda. Sol baǵamdy qojama berip, satyp alsa, meniń barýǵa yqtıarym bar», – depti. Jasaýyldar bul sózdi patshaǵa baryp aıtady. Patsha estisimen, jyldam Qaraquldy jaldap alǵan kisige bir myń dilda berip, satyp alyp kelýge buıyrady.

         Patshanyń ámirin jyldam ornyna keltirýge tyrysyp, Qaraquldyń qojasynan Qaraquldy bir myń dildaǵa satyp alyp, Qaraquldy patshaǵa alyp keledi. Kelgen soń patsha Qaraquldan suraıdy: «Baǵlan qozym bar, eti kóp pe, bolmasa maıy kóp pe?» deıdi. Qaraqul patshaǵa: «Qyzdyń barlyq suraǵan saýalyna sol jerde jaýap beremin», – depti. Budan soń patsha ýázirin ertip, Qaraquldy alyp, qyz patshaǵa keledi. Qyz patsha áýeli patshadan suraıdy: «Bir baǵlanym bar, sonyń eti kóp pe, bolmasa maıy kóp pe?», – dep. Patsha jaýap bergen: «Qozyńyzdyń eti kóp», – dep. Budan soń patshany basqa bólmege qoıyp, ýázirden suraǵan: «Bir baǵlanym bar, sonyń eti kóp pe, maıy kóp pe?» – dep. «Eti kóp» dep jaýap bergen. Sonan soń ýázirdi de bir bólmege qamap qoıyp, Qaraquldan suraǵan: «Bir baǵlan qozym bar, eti kóp pe, maıy kóp pe?» – dep. Sonda  Qaraqul aıtqan eken «maıy kóp», – dep. Qyz patsha: «Maıy kóp degenińniń sebebin aıt», – deıdi. Sonda Qaraqul aıtqan: «Semiz baǵlan degenińiz, taqsyr, siz ózińiz, maı dep sizdiń buqara  halqyńyzǵa qylǵan adaldyǵyńyz ben jaqsylyǵyńyz dep oılaımyn, jaqsy daǵdyly patshanyń  halqyna jaqsylyǵy kóp bolar dep, ózińizdi baǵlanǵa, buqaraǵa qylǵan jaqsylyǵyńyzdy maıǵa uqsattym» deıdi. Sonda qyz patsha bir úıge Qaraquldy kirgizip, aldyna tabaq qoıyp, ústine bir qarbyz benen pyshaqty birge qoıady, Qarakul qarbyzǵa pyshaqty shanshyp, úıden shyǵyp ketedi. Dalaǵa shyqqan soń patsha, men ýázir, Qaraquldan suraıdy: «Qyz patshanyń saýalyna ne dep jaýap taptyń?» dep. Qaraqul aıtady: «Men esh nárseni bilmeımin, menen esh nárse suraǵan joq», – depti. Óziniń tapqanyn jasyrǵan soń, patsha ashýlanyp, Qarakuldy darǵa asýǵa ámir qylady.

         Sonda da Qaraqul patshaǵa shyn sózin aıtpaıdy. Qaraquldy asý úshin dardyń túbine alyp kelgen kezde, Qaraquldyn darǵa asylatyn habary qyz patshaǵa estilgen eken. Qyz patsha baıaǵy qarbyz ben pyshaqty qolyna alyp kelip, Qaraquldy asaıyn dep jatqandardyń túbine pyshaqpen qarbyzdy qaq bólip, ún joq, tún joq júre beripti. Sonda Qaraqul aıtypty: «Meni endi patshaǵa alyp bar, ras sózimdi aıtatyn ýaqyt jetti», – depti.

         Jasaýyldar patshaǵa Qaraquldy alyp kelgen soń, Qaraqul patshaǵa aıtypty: «Men qyz patshanyń saýalyna bylaı dep jaýap berdim: Baǵlan qozy degenińiz sizdiń ózińiz, maı degenińiz buqara halqyńyzǵa qylǵan jaqsylyǵyńyz dep, árıne, patshanyń buqara halyqqa qylǵan jaqsylyǵy kóp bolar dep oılaımyn dedim. Sonan soń qyz patsha maǵan bir bútin qarbyzdy ákelip berdi. Onyń mánisi, osy qarbyz jarylmaı rasyńdy aıtpa degen sóz edi. Men buǵan túsinip, pyshaqty qarbyzǵa shanshyp kettim, ol: osy pyshaqpen baýyzdasa da aıtpaımyn degenim edi, sondyqtan bul sózdi sizderge aıtpadym. Ólsem de aıtpas edim. Qyz patsha búgin qarbyzdy dardyń túbine ákelip jarmasa. Qyz patshanyń saýalyn tapqanymnyń bir mánisi taǵy mynaý: egerde maǵan jaqsylyq qylyp qarbyzdy jarmasa, men óler edim, mine meniń oıymsha, maıy kóp dep aıtqandyǵymnyń durystyǵy osy.

         Qyz patsha saýalyna jaýap taýyp bergen Qaraqulǵa tıip, barsha muratyna jetken eken.

---