InfoHub Logo

Negizi suqbat degenimiz (aǵylsh. interview) - eki nemese odan da kóp adamdar arasyndaǵy áńgimelesýdiń bir túri. Onda ıntervúer óziniń áńgimelesýshilerine suraqtar qoıyp, kóbirek aqparat alýǵa tyrysady. Negizi suqbat ár túrli formatta ótýi múmkin. Iaǵnı, keıbir jaǵdaıda bul jazba, aýdıo nemese tikeleı efır formatynda  bola alady.

Suqbat ádette betpe-bet, jeke ótedi, biraq keı ýaqytta geografıalyq turǵydan kezdese almaǵandyqtan, onyń ornyna beınekonferensbaılanys arqyly nemese telefondyq suqbat sıaqty ótýi múmkin. Suqbat árdaıym eki nemese odan da kóp adamdar arasyndaǵy suraq-jaýap tásilin bildiredi. Alaıda, keıde suraqtar men jaýaptardy engizgen eki adam arasynda dıalog ta oryn alýy múmkin. Iaǵnı, suqbat aldyn-ala belgilengen josparsyz nemese daıyndalǵan suraqtarsyz, erkin jáne ashyq áńgime retinde óte alady.

Suqbat birqatar áleýmettik jáne gýmanıtarlyq ǵylymdarda (psıhologıa, áleýmettaný, komýnıkasıa, PR, marketıń jáne basqalar), sondaı-aq adam qyzmetiniń ártúrli salalarynda (mysaly, jýrnalısıka, personaldy basqarý (sonyń ishinde jumysqa qabyldaý) jáne t.b.) zertteý ádisi retinde qoldanylady.

Suqbat nátıjesinde alynǵan aqparat qyzyǵýshylyqty qanaǵattandyrý úshin  nemese kásibı,  jeke jáne korporatıvtik maqsattar úshin de jasalýy múmkin.Soǵan baılanysty jýrnalısik suqbat - erekshe áleýmettik mańyzdy qubylys bolyp tabylady. Aıtyp ketkendeı, jýrnalısik suqbat maqsatyna qaraı 6 túrge bólinedi. Olar:

Aqparattyq suqbat - bul janrdyń eń kóp qoldanylatyn túri. Aqparattyq suhbat jańalyqtar úshin qajetti derekterdi jınaýǵa baǵyttalǵan. Qatań ýaqyt standarttary suhbattyń bul túrin óte dınamıkalyq etedi. Mysaly, ulttyq mańyzy bar apatty jaryqtandyrý úshin telejýrnalıst jedel túrde,  bir saǵat ishinde kóptegen adamdarmen suhbattasýy kerek. Aqparattyq suqbattyń negizgi mańyzdy suraqtary: Kim? Ne? Qaıda? Qashan? Nelikten? Ne úshin? Alaıda, bul tizim mamandandyrylǵan senimdi aqparat alý úshin aıtarlyqtaı keńeıtilýi múmkin.

Jedel suqbat - bul aqparattyń qysqasha túri. Ol kez-kelgen naqty, ádette, qysqa másele boıynsha ártúrli pikirler jınaýdy maqsat etedi. Bul kórinis blıs saýalnamasy nemese kóshedegi saýalnama dep atalady. Mundaı suhbattyń ereksheligi-múmkindiginshe kóp adamǵa qoıylatyn suraqtardyń standartty nysany. Saýalnama taqyrybyna baılanysty oǵan bir nemese ártúrli áleýmettik toptardyń ókilderi qatysady. Blıs saýalnamasy sosıologıalyq saýalnamadan ókildik bolmaýymen erekshelenedi.

Suqbat-tergeý. Ol problemany nemese oqıǵany baıypty, egjeı-tegjeıli zertteý úshin júzege asyrylady. Bul suqbattyń túri muqıat daıyndyqty, suraqtardyń tujyrymdamasy jáne olardyń dáıektiligi muqıat qarastyrylýyn talap etedi. Suqbat alýshy úshin suhbat berýshiniń oıyn  muqıat tyńdaý jáne kommýnıkatıvti ıkemdilik pen aýyzsha emes qarym-qatynas formalaryn saýatty meńgerý mańyzdy.

Suqbat-portret (jeke suqbat) bir keıipkerge baǵyttalǵan. Ol ózin qoǵamdyq ómirde kórsetken, sondyqtan kópshiliktiń nazaryn ózine aýdarǵan kez kelgen adam bola alady. "Qarapaıym adamdarmen" portrettik suhbat áldeqaıda az kezdesedi. Bul suqbat túrine eki nusqa bar: 

1.Bul adam ózin bir nársede kórsetti

2. Bul adam óte qarapaıym, eshkimge tanys emes.

Suqbat-portrette keıipkerdiń daralyǵyn qalyptastyratyn belgiler men bólshekterdi kórermenge berilýi kerek.

Áńgime (dıalog) — jýrnalıs keıipker men kórermen arasyndaǵy deldal ǵana emes, sonymen birge birlesken jumystyń arqasynda suqbattasýshymen teń bolatyn suqbattyń bir túri. Shyǵarmashylyq bedel men úlken kásibı tájirıbe mundaı suhbattyń mindetti sharty bolyp tabylady. Sondaı-aq, durys áńgimelesýshini tańdaý mańyzdy. Shynynda da, onyń kómegimen jýrnalıs saýatty jáne qyzyqty materıal qurýy kerek.

Blıs-suqbat (sondaı-aq flesh — suhbat) - qysqa suqbattyń bir túri, kóbinese teledıdarda tikeleı sporttyq habarlardyń úzilisinde qoldanylady. Jýrnalıs suqbat alǵan sportshyǵa/jattyqtyrýshyǵa machtyń ótken bóligi jáne oıynnyń kelesi bóliginiń perspektıvalary týraly birneshe suraqtar qoıady (sporttyń oıyn túrlerinde — sýdıanyń sońǵy ysqyryǵynan keıin). Blıs suhbaty 90 sekýndtan aspaıdy jáne stadıonnyń arnaıy bólingen bóliginde ótkiziledi. Kóbinese-habar taratý demeýshileriniń logotıpteri bar jarnamalyq bannerler aıasynda.

Suqbat almas buryn shaqyratyn adamdy durys tańdaı bilý qajet jáne ol qandaı sanattan ekenin zertteý mańyzdy. Dástúrli túrde suhbat berýshilerdi úsh sanatqa bólýge bolady:

1) qandaı da bir naqty salada naqty bilimi bar memlekettik jáne saıası qaıratkerler, mamandar jáne t. b. adamdar; suqbattyń maqsaty-bul adam quzyretti nárseni bilý;

2) ataqty adamdar. Olar qandaı-da bir másele boıynsha pikirlerin bilý úshin suhbattasady jáne olardyń qyzmeti men ómiriniń egjeı-tegjeıleri kópshiliktiń menshigine aınaldy;

3) arapaıym adamdar. Biz olarmen kóshede, úıde, jumysta kezdesemiz. Suqbattyń maqsaty-qandaı da bir oqıǵa týraly qoǵamdyq pikirdi anyqtaý. Biraq munda bóliný bar: eresekterge arnalǵan suhbat jáne balalarmen suqbat.

Genrıh Blovıs. Jýrnalısıkada suqbat janryn birinshi bolyp ashqan adamdardyń biri pedagog, pýblısıs jáne fransýz ben cheh jýrnalısi Genrıh Djordj Stafan Adolf Opper de Blovıs esepteledi. Genrıh Opper 1825 jyly 28 jeltoqsanda Chehıanyń Blovıse qalasynda dúnıege kelgen. On alty jasynda ol Fransıaǵa baryp, birneshe jyldan keıin erler gımnazıasynda nemis muǵalimi bolyp shyqty. Kóp uzamaı ol sheteldik ádebıettiń salystyrmaly tarıhy týraly kópshilik aldynda dáris oqı bastady jáne Marsel ýnıversıtetiniń oqytýshysy bolyp taǵaıyndaldy.

1860 jyldan bastap Opper ózin tek jýrnalısıkaǵa arnady. Napoleon III rejıminiń qarsylasy retinde ol 1869 jyly Úkimettiń kandıdaty Ferdınand de Lessepstiń paıdasyna júrgizilgen kúrdeli ıntrıgalardy ashty jáne osylaısha onyń jeńisine kedergi keltirdi. Ol úshin  Genrıh Fransıadan qýyldy. Alaıda, ekinshi ımperıanyń qulaǵanynan keıin Marselge qaıta oraldy.

1878 jyly Blovıs Berlın kongresi kezinde Germanıa astanasynan kelgen hat-habarlarymen áıgili boldy. Ol Germanıa kansleri Otto fon Bısmarkty qupıany bilý ónerimen tań qaldyrdy. Kongres otyrystary kezinde ol egjeı-tegjeıli esepterdi jarıalap οtyrdy, sondyqtan Bısmark, keıbir málimetterdiń ashylýy úshin narazy bolǵannan, keıde: "ústeldiń astyndaǵy Blovıs bar ma?" dep jýrnalısiń kishkentaı boıyna menzedi. Ol sonymen qatar Berlın traktatynyń mátinin basqa tilshilerden áldeqaıda erterek ala aldy.

Negizinen Genrıh Blovısty jýrnalısıkaǵa suhbat janryn engizgen adam retinde tanıdy. Ol ony birinshi bolyp qoldanysqa engizip qana qoımaı, oǵan birden úlken saıası mán berdi. Osylaısha, ol Bısmark, Gambetta, Rýmynıa koroli Karol I, Rım papasy Leo XIII, Abdýl-Hamıd jáne t.s.s. suqbattaryn jarıalap otyrdy. Osy suqbattardyń árqaısysy belgili bir maqsatqa umtyldy jáne onymen qosa suqbat berýshiniń pikirin naqty jetkize alý retinde qarastyryldy.

Qazirgi kezdegi álemniń úzdik ıntervúerleri.

"Akter sheberleginiń stýdıasynda" - Djeıms Lıptonnyń ańyzǵa aınalǵan shoýy, ol 1994 jyly bastalyp, áli de jalǵasýda. Joba tarıhynda 274 epızod túsirildi. Olardyń árqaısysynda Lıpton áıgili adammen suqbat júrgizdi.

Shoýdyń formaty qyzyqty, óıtkeni suqbat stýdentter aýdıtorıasynyń aldynda ótkiziledi, olar da suraqtar qoıa alady, sondyqtan suhbat tiri jáne standartty emes bolyp shyǵady. Shoý bolǵan jyly ol álemdik deńgeıdegi juldyzdardyń kópshiligin atap ótti. Olardyń arasynda Djýlıa Roberts, Angelına Djolı, Mett Deımon, Bred Pıtt, Djım Kerrı, Al Pachıno jáne taǵy basqalar bar.

Lıpton suhbat alýshyǵa kóptegen suraqtar qoıady. Mine, ol shoýdyń barlyq qatysýshylarynan suraıtyn eń súıikti ondyqtyń biri:

1. Sizdiń súıikti sózińiz qandaı?

2. Sizdiń eń súıikti sózińiz qandaı?

3. Sizdi ne shabyttandyrady?

4. Sizdi ne basady?

5. Sizge qandaı dybys nemese shý unaıdy?

6. Siz qandaı dybysty nemese shýdy jek kóresiz?

7. Sizdiń súıikti antyńyz qandaı?

8. Múmkindiginshe qandaı mamandyqty kórgińiz keledi?

9. Siz eshqashan ne istegińiz kelmeıdi?

10. Eger Qudaı bar bolsa, jumaqtyń qaqpasynyń aldynda odan estigińiz keledi me?

Barlyq suqbattar óte qyzyqty, ázil - ospaqpen hosh ıistendirilgen. Biraq olardy túpnusqada kórý úshin Siz aǵylshyn tilin jaqsy bilýińiz kerek — Upper-intermediate nemese odan joǵary deńgeı. Lıptonnyń ózi árdaıym túsinikti, biraq 2006 jylǵa deıingi shyǵarylymdarda óte jaqsy dybys joq, sondyqtan túsiný úshin kóp kúsh salý kerek. Jıi shaqyrylǵan qonaqtar naqty sóıleýge tyryspaıdy.

Opra Ýınfrı shoýy  -álemdegi eń tanymal tok-shoýlardyń biri, ol 145 elde kórsetildi. Shoý AQSH-tyń pop-mádenıetine úlken áser etti, sondyqtan ol "teledıdar nusqaýlyǵy boıynsha amerıkandyq tarıhtaǵy eń úlken 50 shoýdyń" tizimine endi.

Opra shoýynyń tarıhy áserli-ol 1986 jyldan 2011 jylǵa deıin efırge shyqty. Barlyǵy 4561 epızod shyǵaryldy, onda Opra ómirdiń ártúrli salalaryndaǵy sansyz ataqty adamdarmen suqbat júrgizdi. Opra-Amerıkandyq Aǵylshyn tiliniń keremet úlgisi. Onyń suqbat stıli óte erekshe-ol birden mańyzdy taqyryptar men ázilderdiń arasynda aýysa alady. Múmkin, dál osy úshin kórermender ony jaqsy kóredi.

Larrı Kıng shoýy -1985 jyldan 2010 jylǵa deıin CNN-de shyqqan. AQSH-taǵy eń tanymal tok-shoýlardyń biri. Shoýdyń 25 jyl ishinde shoýdyń tilshisi de, efır ýaqyty da ózgergen joq. Barlyǵy 6120 baǵdarlama shyǵaryldy.

Shoý tek AQSH-ta ǵana emes, sonymen qatar odan tys jerlerde de úlken tanymaldyqqa ıe boldy. 2000 jyly tipti Vladımır Pýtınde  Larrı Kıngtiń shoýyna qonaq retinde jaryq kórdi.

Larrı Kıng álemdegi eń bedeldi ıntervúerlerdiń biri bolyp sanalady. Ol suqbat óneri týraly birqatar kitaptar jazdy, sondyqtan onyń tanymal tulǵalarmen dıalogtary árqashan qyzyqty jáne trıvıaldy emes.

Sonymen qosa, TMD elderiniń kóbine tanymal baǵdarlamlardyń biri «vDýd» baǵdarlamasy týrady aıtýǵa bolady. «vDýd» - bul ınternet-shoý. Bul baǵdarlamany ashqan  jáne ony júrgizetin jýrnalıs  Iýrıı Dýd mýzyka, kıno, saıasat, mádenıet jáne ınternet salasyndaǵy tanymal adamdardan ashyq suqbat alady.

"vDýd" shoýy hobbı retinde ashylǵan bolatyn, biraq onyń alǵashqy shyǵarylymy bir kúnniń ishinde Youtube jelisinde 100 000-nan astam qaralym jınady. 2022 jyldyń aqpan aıyndaǵy jaǵdaı boıynsha arnanyń 9,8 mln jazylýshysy bar jáne olardyń sany turaqty ósýde.

Búgingi tańda Iýrıı Dýd TMD-da eń tanymal ıntervúerlerdiń biri bolyp sanalady.

Qazirgi tańdaǵy qazaqstandyq úzdik ıntervúerler.

Tımýr Balymbetov mamandyǵymen jýrnalıs bolmasa da qazirgi kezde Qazaqstandǵy úzdik ıntervúerlerdiń biri bolyp sanalatyny sózsiz. Tımýr Balymbetov qazaq, orys, aǵylshyn tilin jetik mengergen, sondyqtan da ózge tilde suqbat alý oǵan eshqandaı problemalar týǵyzbaıdy. Onyń “Timur Balymbetov” Youtube arnasyndaǵy “Ashyǵyn aıtqanda” baǵdarlamasy ashyq jáne erkin suqbat formatynda ótedi. Kelgen qonaqtar ózin yńǵaıly jáne erkin sezinip, kórermenderge jańa qyrynan ashyla alady.

Nartaı Aralbaıuly Qazaqstandaǵy eń ekspresıvti, tanymal jýrnalıserdiń biri. Ol óziniń Youtube arnasyndaǵy suqbattarda shaqyrylǵan qonaqtaryna ótkir suraqtar qoıyp, kórermenderdiń suqbatqa degen  qyzyǵyn artyrady. Óziniń shaqyrǵan qonaqtarynan shynaıylyq pen týrashyldyqty talap etedi.

Dınara Jańabaıqyzy Sátjan — qazaqstandyq jýrnalıs, telejúrgizýshi,  "Habar" telearnasynda jańalyqtar júrgizýshisi retinde keńinen tanymal boldy. "Statýs QUO" baǵdarlamasynyń avtory jáne júrgizýshisi. 2017 jyly "Qazaqstan" TRK Basqarma Tóraǵasynyń keńesshisi retinde "Qazaqstan"Ulttyq telearnasynyń rebrendıngimen aınalysty. 2008 jyldyń sońynda Dınara "Habar" TRK sol laýazymǵa aýysyp, 2012 jylǵa deıin jańalyqtar júrgizdi. 2012 jyly Dınara Satjan "Statýs-QUO" jobasyn iske qosty, onda saıasat, bıznes, sport juldyzdarynan suqbat aldy. Baǵdarlama óte reıtıńti boldy.

Qazirgi ýaqyttaǵy jýrnalısıkada, ýaqyt birliginde adam kóptegen túrli aqparat alǵan kezde, aqparattyq janrlar birinshi orynǵa shyǵady. Dástúr boıynsha, olarǵa suhbat kiredi, onyń janrlyq erekshelikteri oqyrmanǵa, radıo tyńdaýshyǵa jáne kórermenge suhbat berýshi jýrnalıs kórgen jáne estigenin oqýǵa, estýge jáne kórýge múmkindik beredi, biraq "birinshi kezekte". Bul suhbattyń tanymaldylyǵyn túsindiretin shyǵar. Suhbattyń jańa belgilermen, mysaly, esse erekshelikterimen jan-jaqty baıytylýyn baıqaýǵa bolady. Mundaı baıytý suhbatty saralaý máselesin, belgili bir materıaldyń osy janrǵa jatatyndyǵyn anyqtaýda qıyndyq týdyrýy múmkin; degenmen, prezentasıanyń ózindik ereksheligi jáne osy janrǵa arnalǵan jańa stılısıkalyq sheshimder barlyq elderdegi adamdardy oǵan qaıta-qaıta oralýǵa májbúr etedi.

---