InfoHub Logo

Aýyl - qazaq halqy úshin ár ýaqytta rýhanı besigi bolyp esepteldi. Aýyl - halqymyzdyń barlyq qundylyqtary men salt-dástúrimizdiń shyqqan jeri. Aýyl ómirin oılaǵanda oıymyzǵa eń aldymen taza aýa, jazyq dala, bıik taýlar, jap-jasyl ormandar,sarqyraǵan kólder men ózenderdi kóz aldymyzǵa elesteımiz. Qalanyń ý-shý ómirine qaraǵanda aýyldyń jaıbaraqat, beımaral tynysh ómiri kóp adamdarǵa jaqyn. Alaıda sońǵy jyldarda aýyl turǵyndary óz aýyldarynan qalaǵa nemese basqa jerlerge kóshýde. Buǵan ne sebep? Qandaı problema týyndaýda? Osy máseleni talqylap kórsek.

Qazirgi kezde aýyldardyń áleýmettik jaǵdaıy tómen deńgeıde, ıaǵnı aıtqanda ol ınfraqurylymnyń joqtyǵyna baılanysty. Mysalǵa, aýyl turǵyndarynyń keıbireýlerinde qarapaıym baspanalary joq, al baspanasy barlarda jaryq, jylý nemese aýyz sý alýmen belgili bir problemalar bar. Onymen qosa joldardyń durys jóndelmegenide aıta ketkeni jón. Aýyldyq jerlerdegi ónim shshyǵaratyn zaýyt, fabrıkalardyń adamdy jumyspen qamtyǵany men qorshaǵan ortaǵa shyǵarylatyn hımıalyq qoqystary men tútinderi ekologıanyń búlinýi men sol jerde jumys jasaıtyn adamdardyń densaýlyǵyna zıan tıgizedi. Sol jerlerde aýyl turǵandaryna densaýlyq jaǵynan talap etiletin sapaly, joǵary deńgeıdegi aýrýhanalarda azdaý. Onyń ishindede kerekti barlyq dári-dármekter nemese apparattar jetkiliksiz. Soǵan baılanysty aýyl turǵyndarynyń kópshiligi basqa alys jerlerden jaqsy em alýǵa májbúr bolady, biraq oǵan kóbiniń qarajaty jetpeıdi.

Aýyldan qońys aýdarýdyń nemese kásibı mamandardyń aýylǵa qaraı barmaýynyń basty sebepteriniń biri ol jumys oryndarynyń jetispeýi nemese bolmaýy. Bul jaıly 2020 jyly "Aýyl partıasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary Tóleýtaı Raqymbekov: "Aýyldardaǵy jumyssyzdyq deńgeıi 90 paıyzdan asyp ketti" dep aıtyp ketken bolatyn. Sonymen qatar "Jastar" ǵylymı-zertteý ortalyǵy 19-23 jáne 24-28 jastaǵy aýyl-aımaqtaǵy turǵyndary arasynda júrgizgen saýalnamasy boıynsha 40% azyq-túliktiń jetispeýi men jalaqynyń tómen ekendigi týraly sóz qozǵady, al 38% jumyssyzdyq máselesin qozǵaǵan bolatyn. Negizi jumyssyzdyq faktory áleýmettik jaǵdaıdy tómendetetin basty sebepteriniń biri.

Áleýmettik jaǵdaıdyń jasalmaýyna baılanysty bilim deńgeıide túsedi. Kóbinese orta bilim beretin mektepterde oqýshylarǵa tolyqqandy bilim alýǵa jaǵdaı jasalmaǵan. Mektepterde zerthanalyq jumys júrgizýge arnaıy jabdyqtar men kabınetter, keıbir pán sabaqtaryna mamandar jetispeı jatady. Tipti kádimgi kitaphanalarda oqýshylarǵa kitaptar jetispeýimen qatar ǵalamtorǵa shyǵý múmkindik bolmaı jatady. Pandemıa ýaqyty kezinde aýyl-aımaqtardyń onlaın oqýǵa múmkindik joq ekeni anyq baıqaldy. Bul faktorlar oqýshylardyń bilim jaǵynan múmkindikterin shektedi dep esepteımin.

Aıtylǵan problemalar bir-birimen baılanysty ekeni sózsiz jáne olarda sheshýge bolady. Soǵan baılanysty "Nur Otan" partıasynyń 18 sezinde "Aýyl - el besigi" atty jobasy qabyldanǵan bolatyn. Bul jobanyń basty maqsaty – aýyl turǵyndarynyń ómir súrý sapasy men ál-aýqatyn jaqsartý, aýyldardy turaqty damytý. Joba sheńberinde aýyldyq eldi mekenderde áleýmettik jáne ınjenerlik ınfraqurylymdardy damytý, aýyl halqynyń áleýmettik ıgilikter men memlekettik qyzmetterge qoljetimdiligin qamtamasyz etý jáne jalpy jaıly ómir súrý ortasyn qalyptastyrý boıynsha birqatar mindetterdi sheshý kózdelgen. "Aýyl el besigi" jobasy atalǵan 2025 jylǵa deıin júzege asyrylyp, aýylǵa jáne aýyl turǵyndaryna jaqsy jaǵdaı jasalatynyna úmittenemin.

---