- 04 tam. 2023 00:00
- 275
Jıdebaı batyr (İİ nusqa)
Jıdebaı áýlıe de, aqyn da, juldyzshy da bolǵan. Batyr joryqqa shyǵarda qol jınap, qoıdyń tis tımegen jaýyrynyna qarap (keıde otqa jaǵyp, kúline qarap ta) joryqtyń qandaı nátıjemen bitetinin aldyn ala aıtyp otyrady eken. Aldaǵy isti boljaǵysh, kóripkel, qolbasshy bolǵan. Abylaı han Jıdebaı batyrǵa Balqash-Aqmola óńirine jaýdy kirgizbeı, saqshy bolýdy tapsyrǵan eken. Jıdebaı batyr júzden asqanda qaıtys bolǵan. Óziniń bir óleńinde:
Jıdebaı batyr bolǵanym —
Abylaı hannyń batasy.
Jońǵar handy jeńgenim —
Qabanbaı men Bógenbaıdyń arqary.
Jasymnyń júzge jetkeni —
Musylmannyń alǵysy.
Eki kózimniń ketkeni —
Jońǵarlardyń qarǵysy.
Eldiń aıryqsha bir aıtatyny — Jıdebaıdyń ádilettiligi. Ol birde soǵys arasyndaǵy shabýyldan soń at tynyqtyryp, er-toqym keptirýge eline kelipti. Bir zamandasynyń úıine baryp, as iship, áńgime-dúken quryp otyrsa, aýyl irgesinde jaıylyp jatqan malǵa qasqyr shaýypty. Jıdebaı toqtaǵan úıdiń buzaýyn aram óltirip ketipti. Bul bolmashy oqıǵaǵa úı ıesi renish bildirmese de, batyr oılanyp otyryp bylaı depti:
— Apyr-aı, men osy úıge kelmesem, qasqyr buzaýdy jemes edi! Úı ıesi maǵan alań bolyp, buzaýyn qasqyr jedi. Bul qıanat qoı, — depti de, qosshy jigitti óz aýylyna jiberip, bir buzaý aldyryp beripti. Osyny estigen el qatty tańdanyp, Jıdebaı batyrdyń ádilettigin sóz etip, budan bylaı júginiske osy kisiniń aldyna keletin bolypty. Batyr bılik aıtyp, halyqty birlikke, adaldyqqa shaqyryp, ishki jaýdan da, syrtqy jaýdan da saq bolýdy úıretken.
Oqýǵa keńes beremiz:
Abylaı hannyń Jánibekti synaýy
Jánibektiń qartaıǵan kezinde keshirmelerin eske alýy
Jánibek batyrdyń Abylaıdyń oń tizesinen oryn alýy