InfoHub Logo

Áz Jánibektiń qyryq ýáziri bir kúnderde kúndep: «Jırensheniń áıeli sizge laıyq kisi eken» dep, «dúnıede kórmegen áıel» dep maqtap, hanǵa aıtyp ósirip sóılep, Jırenshe men hannyń arasyna pále salýǵa ózderin ólimnen alyp qalǵany este joq. Burynǵylardyń aıtqany bar emes pe, «jamanǵa jaqsylyq qylsań, atyńdy erttep qoıyp qyl!». Nege deseń, jamanǵa istegen jaqsylyǵyń ózińe úlken zalal bolady. Páleden basy bosanyp alǵan soń sol jaman ózińe tap beredi. Ózińniń sońyńa túsedi. Sonan qashyp qutylý úshin taǵy burynǵylar aıtqan «.. buryn kútin, kútinbeseń, aqyr bir kún shyǵar tútin» degen.

Áz Jánibek urǵashyǵa oıy bólingen. Urǵashy jandy qýdyń biri edi. Bir kúnderde Jánibektiń qusy qashypty qaz alatyn lashyn deıtuǵyn. Bir kúnderde birneshe ýaqyt ótkensin esitipti: «Qusy baryp Jırensheniń úıiniń ústine qonyp, qatyn ustap alyp, asyrap saqtap, túletip sylantyp qoıǵan eken». Jánibek han estigen soń ózi bardy. Jırenshe úıde joq, qatyn búrkenip, alyp shyǵyp qusty beredi. Qarasa, qusqa jarastyqty tomaǵa tigip, bıalaı tigip, balaq baýyn, uzyn baýyn uqshatyp jarastyryp qoıǵan eken. Buryn tomaǵaı bıalaıdy kórgen-bilgen jan joq eken. Jeńderimen ustap, ýyqtyń baýyn taǵyp ushqanda, qustyń aıaǵynda bir qulash bolyp salbańdap, shubatylyp júredi eken. Han tamashalap qusyna qararyn da bilmeıdi, qatynǵa qararyn da bilmeıdi. Atynan qısaıyp, aýyp túse jazdap baryp ońaldy. Qatynǵa qarap:

— Biz búgin osynda bolarmyz reti kelse, — dedi. Qatyn turyp:

— Taqsyr, úıde erkek joǵyn ózińiz kórip tursyz. Alda-jalda «erkek joq bolsa da qonaıyn» deseńiz biraz kúndi araǵa salyp kelińiz. Kirimiz bolsa, jýyp, as-maıyn ázirlep, qonaq jabdyǵyn daıyndaıyq. Jana da jigit jeleńmen kelmeńiz, kóp qonaqty kútýge mursham kelmeıdi. Óz basyńyz ǵana bolmasa, — degen soń, han:

— Jaraıdy, — dep, «ońasha kelińiz» degen sózinen dámeli bolyp, kóńili ósip qaıta berdi.

Birneshe kúnder ótken soń han keldi. Qatyn ushyp júgirip aldynan shyǵyp, qoltyǵynan súıep túsirip, úıge kirgizip, bar dúnıeligin jaınatyp, hannyń zyǵyrlanyn qaınatyp qoıǵan eken. Kórpe jaıýly, tósek salýly, shymyldyq qurýly, handy otyrǵyzyp qoıyp, tamaq jabdyǵyna kirisip sharýaǵa aınaldy. Han jalǵyz otyryp jan-jaǵyna kóz salsa, qatynnyń nárseleriniń bári kesteleýli kestemenen mynaý sózder jazylǵan: «Sen bireýdiń esigin qolyńmen qaqsań, óz esigińdi bireý aıaqpenen teber» dep jazylypty. Jastyqta, kórpede, shymyldyqta, oramal, dastarhanda, bárinde de kestemen jazylǵan osy sóz. Han bul sózge túsine almaı, esi-derti qatynnyń eteginde bolyp otyra berdi. Qatyn palaý basyp, ár túrli ydysqa salyp alyp kelip, hannyń aldyna qoıdy. Han buryn palaý jep júrse de, ár ydysta bolǵan soń, basqa-basqa tamaq shyǵar dep árqaısysynan bir alyp tatsa, báriniń dámi birdeı tań-tamasha bolyp otyrdy.

Qatyn aıtty:

— Taqsyr, ydystyń basqalyǵy bolmasa, bári bir tamaq, — dedi. Hanmen ázili jarasqan soń qatyn jaıǵa suraq qoıdy:

— Han taqsyr, sabyn aınysa ne túzeıdi?

Han:

— Maı túzeıdi daǵy, — dedi.

— Maı aınysa, ne túzeıdi?

Han:

— Maı aınysa, tuz túzeıdi daǵy, — dedi.

— Halyq aınysa kim túzeıdi?

Han aıtty:

— Han túzeıdi daǵy.

— Han aınysa kim túzeıdi eken? — degende, han buǵan jaýap tabalmaı terledi. Basqadaı dáneme aıtýǵa shamasy kele almady. Qolyndaǵy altyn júzigin qatynǵa syılap, tún ishinde qaıtyp ketedi.

---