InfoHub Logo

Orazanyń ishi edi.

Meniń qonyp otyrǵanym Qalabaıdiki. Búkil aýyl jeti-segiz úı. Eki qatar qonǵan. Aldyńǵy qatar Qalabaı toby bes úı. Artqy qatarda Sekembaılar. Úsh úıdiń ońtústik jaq shetkisi Ybraıdiki, alty qanat qońyr tóbel úı, aldyńǵy úziginiń jartysy qara kúńgirt, jartysy bozǵyldaý.

Keshke jaqyn qonaqtyń dalada otyratyn ádeti. Arbanyń túbinde otyryp boı jazdyq. Meniń eki kózim Ybraıdyń úıinde boldy. Kári kempir sheshesi úıdiń sol jaq qabyrǵalyǵynda birdeme istep otyr. Qyzyl púlish qamzoly bar. Shashaqty jaýlyq kestelep salynǵan bir kelinshek úı menen jer oshaqtyń arasynda ersili-qarsyly júgirip júr. Syrtqy pishini, júris-turysy bir túrli tanys sekildi.

Men qysty kúnide kelgem. Ybraı onda ál ústinde naýqas edi. Kári sheshesi, byltyr alǵan jamaǵaty Zeınep ekeýi de birdeı moıyndaryna burshaq salyp, Ybraıdyń tirligin qudaıdan zar jylap surap otyr edi. Ybraı ólse jasy jetken kempir de, jas baldyrǵan Zeınep te dúnıege qosh aıtysatyn túrleri bar edi.

Men solaı dep oılaýshy edim.

Ybraıdyń saýynda da kórgem. Zeıneppen ekeýiniń arasyndaǵy súıispendilik adam balasynda bolmaǵan derlik edi. «Qaraqtarymnyń qyzyǵyn kórdim, osylardyń aldynda ólsem, dúnıede armanym joq!» dep kempir de qudaıyna myń-myń shúkir etetin sekildi edi.

Ybraı ólgen soń da kórgem.

Qarańǵy jer úıdiń qalaýsyz peshine arqasyn súıep, ıyǵynda shoqpyt kúpi, kózinińjasy kel bolyp otyr edi. Basyna Ybraıdyń qara bókebaıyn bos salyp, beli myqtap býýly eki búıirin taıanyp:

«Dýshar boldym dert qatty,

Naýqastandy dert batty.

Alǵanyn tastap sarbazym

Alys jolǵa jón tartty!..»

dep, Ybraıdyń janynan artyq kóretin jary Zeınep otyr edi. Qaıǵysy kúshti edi. Jylaǵanda kózinen qan tamatyn edi. Men kóńil aıtqanymda:

«Kesteli kóılek etegim,

Kelmedi jaıym, ketemin.

Qalqadan qalyp, qurdas-aý,

Qaıyryn surap netemin...» —

dep edi Zeınep.

Men de jylap edim. Zeıneptiń qaıyryn suramasyna kóńilim bekip edi.

Ybraıdyń úıine barǵym keldi. Qaıǵyly sorly sheshesiniń, qan jylaǵan jary Zeıneptiń az da bolsa sóılesip kóńilin kótergim keledi. Aýyldyń ortasynan qaq jaryp júretin joldyń ústinde tórt-bes kishkene balalar qum úıip oınap jatyr eken. Menen qoryqty... birine-biri jaltańdap qarap: «Orys kele jatyr...» dep tura qashty. Bireýiniń at qyp mingen taly qaldy. Bireýiniń shýda jipten baý taqqan quryǵy qaldy. Men balalarǵa kúldim...

Úıdiń qasyna kelgenimde, basyn kóterip alyp, kempir tese qarady.

— Qaraǵymnyń qurdasy eken ǵoı, — dedi.

Bet ajaryna qaıǵynyń izi júgirip, kóziniń janarynda móltildegen jas ta kórindi. Men otyryp amandastym.

Úıdiń ishinde shyryldaǵan dybys shyqty. Sybdyrlatyp áldekimniń júrgeni bilindi. Syqyrlaýyq «shyqyr» ete qaldy. Shyldyrlaǵan dybys úıden shyqqandaı, kempir maǵan jaqyndaǵandaı boldy. Men burylyp qaradym. Kózime sengim kelmedi.

Kesteli jaýlyqty arshyp jarymdaı qylyp salynǵan, qatarlap oraǵan altyn úsh tumarshadan kórinbeıdi, púlish qamzoldyń omyraýy alqym baý, ilgekpen tolǵan — Zeınep kelip tónip tur.

— Myna kisi eken toı, — dedi.

Qylmıyp kúldi. Eki beti qyp-qyzyl narttaı, Ybraıdyń tirisindegiden de ádemilengen.

Kempir jaýtańdap kelinine bir, maǵan bir qarady. «Myna kisi eken ǵoı...»

Buryn, Ybraıdyń tirisinde kelgenimde Zeınep:

— Qurdas eken ǵoı... — deıtin.

Kóksholaq atqa jelqom erdi salyp mingen, ımek tumsyqtaý qara bala jigit qystaý jaqtan keledi. Úıdiń janyna tústi. Zeınep sylq-sylq etip burala basyp, qarsy alyp, taǵy qylmıyp kúldi.

— Áı, — dedi.

Qara bala kúlimsirep qarady.

Buzaý joq, jamyrap ketken shyǵar, atyńmen taýyp ákelseń qaıtedi?!

* * *

Kún túnergen bult, mınýt saıyn qarańǵy tartyp barady... Jelsiz typ-tynyq. Biren-saran sary masalar betke, qolǵa qonyp mazany alady...

Qalambaıdyń úıiniń syrtyna, qara jelendi bos salyp, omyraýynda jyltyraǵan kúmis saǵattyń baýy, molda shyqty. Olaı-bylaı qarady. Tós qaltasynan saǵatyn shyǵaryp, qulaǵyna aparyp tyńdady. Birer taranyp sypaıylanyp alǵan soń, eki qolymen qulaǵyn ustap azan aıtýǵa kiristi.

— Alla ákpár...

Baryldaǵan daýsy tynyq áýemen jańǵyryǵyp búkil eldi basyna kótergendeı boldy.

Men turyp kempirmen qoshtastym.

— Kelip tur, qaraǵym, — dedi.

Móltildegen jas eriksiz kózinen shyǵa bastady...

Zeınep jer oshaqtyń basynda tur edi, tusynan óte bergenińde burynǵydan beter qylmıyp kúldi...

Dúnıedegi baqytty adam jalǵyz ózi sekildendi.

Dúnıedegi súıispendik qara balamen ekeýinde ǵana tárizdendi...

---