Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 18 saǵat buryn)
Kúz týraly shyǵarmalar jınaǵy
Kúz týraly shyǵarmalar jınaǵy
Mine, qabaǵyn túıip jańbyrly kúz keldi. Kúz – molshylyqtyń, baılyqtyń, berekeniń aıy. Qyrman basy tazalanyp, baý-baqsha jınalyp, qus bazary tarqaıtyn kez.
İnim ekeýmiz tereze aldynda otyrmyz. Syrtqa shyǵa almaımyz. Apam ruqsat etpegen. Kesheden beri aspandy sýyq bult torlap aldy. Tús mezgili bolsa da, qala ishi túnerip tur.
«Br - r...» Ón boıymyz áldenege diril qaǵyp, jaýraǵandaı sezindik ózimizdi. «Ýh, qandaı sýyq edi!..»
Sálden soń kún ashyldy. Aýyr - aýyr bulttar tarqap, qıǵashtaı quıylǵan nurly shýaqtan aınala qulpyryp, mamyrajaı kúıge endi. İnim ekeýmiz syrtqa shyqtyq. Iilgen qaıyń butaǵyndaǵy juqa, sary japyraqtar samalmen dirildep tur. Biz baq ishine kirdik. Baq ishi sary boıaýǵa malynyp tur, typ - tynysh. Jazdaǵydaı qustardyń ásem úni estilmeıdi. Tek taban astyndaǵy taptalǵan japyraqtardyń sýdyr - sýdyr etken dybysy baqtyń tynyshtyǵyn buzǵandaı. İnim sary japyraqqa alaqanyn tosty. «Qap, tesilip qapty!» dedi. Aıap tur. Kenet sýsyldap, kúnbatystan sýyq jel soqty. Aǵash japyraqtary usha jóneldi. Biz úlkenderdiń «ústerińdi las qylmańdar!» degenin umytyp, jup - jumsaq japyraqtardyń ústinde aýnap oınadyq. Qaıyń, úıeńki japyraqtarynan gúl shoqtaryn jasadyq. Aýa zildene tústi. Kógildir aspanǵa shyǵa kelgen bulttar birte - birte qoıýlanyp, jańbyrdyń lebi esti. Áýeli iri - iri tamshylar batylsyz tamdy da, keıin údep ketti.
Jańbyr tamshylary esikti, terezeni, qańyltyr shatyrdy taqqylaı jóneldi. Kóshe ishi sýǵa tolyp, oıyq jerlerde kólshik paıda boldy. Adamdar ony «jańbyrly kúz», «sýyq kúz», «qara kúz» dep, aıyptap jatady. Al biz ony «altyn kúz» deımiz. Biz altyndaı sap - sary japyraqtardan gúl shoqtaryn jasap alyp, úıge qaraı júgirdik. Apam bizge uryspaıdy!

Altyn kúz
Sur bult, túsi sýyq, qaptaıdy aspan,
Kúz bolyp dymqyl tuman jerdi basqan.
- dep Abaı atamyz aıtqandaı, mine, kúz de kelip jetti. Japyraqtar sarǵaıyp, jerge túsip jatyr. Kúz mezgili «altyn kúz» dep aıtylatyn sebebi, aınalanyń bári sary túske aınalady.
Jyl, tórt mezgilden turady. Ár mezgil óz sulýlyǵymen erekshelenedi. Al men úshin orny bólek – kúz mezgili. Óıtkeni kúz molshylyqtyń, baılyqtyń kezi bolyp sanalady. Osy ýaqytta barlyq adamdar qysqa daıyndyq jasaýda. Al men bolsam, anama úıdiń jańyndaǵy baqshadan kókónisterdi, alma aǵashtan almalardy terip sebetterge jınaýǵa kómektesemin. Jemisterdi qysta saǵyna jeımiz, sonymen qosa olar bizdiń densaýlyqqa óte paıdaly. Taǵy kúz maýsymynyń bir ereksheligi, jerge sary kilem tósep qoıǵandaı jumsaq, dymqyl tuman jerdi basqandaı. Aspan bulttanyp, aýa - raıy buzylyp, jıi - jıi jańbyrlar jaýady. Kún sırek kórinip, az jylytady. Qustar da jyly jaqqa qaıtyp oralady. Ádettegideı, bizdiń mektepte «Altyn kúz» atty merekesi ótedi. Bul saıysqa qatysyp, men bas júldege ıe boldym. Osy kúni kóterińki kóńil - kúıimdi jaqyndarymen bólistim.

Meniń oıymsha, kúz mezgili ár adamǵa baılyǵy men berekesin ákeledi jáne de barshamyzǵa tamasha áser etedi.

Sary kúz
Altyn kúz keldi. Japyraqtar sarǵaıyp, jerge túsip jatyr. Jerge sary kilem tósep qoıǵandaı jup - jumsaq bolyp tur. Kúz mezgilin «altyn kúz» dep aıtatyn sebebimiz aınalanyń bári sary túske aınalady. Kúz mezgilinde bıdaı, tary, kúrish, suly arpa daqyldary pisedi. Maǵan kúz mezgili unaıdy. Kúz mezgili keldi, Jemisterin berip túr. Japyraqtar sarǵaıyp, Qus ataýy kóship tur.

Sary alma júkteý
Kúz kelbeti. júkteý
Qońyr kúz júkteý

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama