Kıeli aspap - qobyz
Mýzyka páni muǵalimi Sapıeva Lázzat
Sabaqtyń taqyryby: Kıeli aspap - qobyz
Sabaqtyń maqsat - mindetteri:
A) bilimdilik:
Kıeli aspap qobyz arqyly qazaq halqynyń tarıhyn, mýzykalyq mádenıetin, ulttyq mýzykasyn nasıhattaı otyryp, ulttyq ónerdi oqýshylardyń boıyna sińirý, mýzykalyq bilimin jetildirý.
Á) damytýshylyq: Mýzykalyq qabiletin, isker - daǵdysyn, dúnıetanymyn baıytý
B) tárbıelik: Rýhanı adamgershilikke, álemdik etıketke, ulttyq rýhta tárbıeleý. Ásemdikke, mýzykany túsine bilýge baýlý.
Sabaqtyń tıpi: Bilik pen daǵdyny qalyptastyrý
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisteri: Túsindirý, taldaý, oı qozǵaý, tyńdaý, salystyrý, suraq - jaýap
Sabaqtyń formasy: Jeke, toptyq
Sabaqtyń kórnekiligi: proektr, slaıd, taqyryptyq kórnekilikter
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi:
Oqýshylarmen mýzyka tilimen amandasý, túgendeý, sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
Oqýshylardy eki topqa bólý (jasyryn sýretter arqyly)
1) Qobyzshylar
2) Dombyrashylar
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi
Sabaqtyń taqyrybyn ashý maqsatynda suraqtarǵa jaýap berý.
1) Arfa tektes aspaptar qalaı paıda boldy?
2) Arfa aspabynyń únin qandaı qudiretti kúshke balaǵan?
3) Jetigen aspaby týraly qandaı ańyz saqtalǵan?
4) Qytaıdyń sın aspabynyń árbir ishegi neni bildiredi?
5) Qýraı aspabyn qalaı jasaǵan?
Jaýap bergen oqýshylardyń qorjynyna skrıpka kiltin berý. (mýzyka jiberý)
İV. Maqsat qoıý kezeńi
Qorqyt Úİİİ - İH ǵasyrlarda ǵumyr keshken oǵyz - qypshaq taıpalarynyń uly oıshyly, aldaǵy kúndi boljaǵan kóripkeli jáne sheber kúıshisi bolǵan. Qorqyt - qobyz aspabynyń qudiretin tanytqan uly kúıshi. Ol qobyzdy tek baqsy - balger men kezbe dýanalardyń qolynda júretin jaı qural esebinde emes, naǵyz halyqtyq mýzyka aspaby retinde tanyta bildi.
Búgingi bizdiń sabaǵymyzdyń taqyryby: Kıeli aspap - qobyz.(Qobyz aspabynyń shyǵý tarıhy jóninde aıtylady)
Ú. Jańa materıaldy túsindirý
Qobyz – ysqyshpen oınalatyn ishekti mýzykalyq aspap. Moıny ımek keletin bul aspap sol qol saýsaqtary tyrnaqtarynyń syrtyn ishekke tıgizý arqyly oınalady. Aspaptyń shanaǵy terimen qaptalyp, ysqyshtary men ishekteri jylqynyń qylynan jasalady. Ertede qobyzdy baqsylar qudiretti kúsh retinde paıdalanǵan. Búginde qobyz aspabynda oınaý sheberliginiń kúrdelenýine baılanysty tórt ishekti qobyz da paıda boldy. Bul qobyzdyń ishekteri symnan jasalady.
Kıeli qobyz aspaby jóninde ǵalymdar ne deıdi?
Qobyz – tańqalarlyq pishindi jáne ǵajaıyp sazdy, baı tembrli aspap.
Bireýler ony qus daýsyna uqsatady: «Onyń daýsy aspaptyń shegin attyń jalynan kerilgen qyldan tartylǵan espe ysqyshpen úıkelegende aqqýdyń únine uqsas daýys shyǵady» – deıdi (P. Pallas).
Endi bireýler qobyz únin adam daýsyna uqsatady (B. Sarybaev)
Ashshy, zarly, óksikti ún shyǵarady degen de pikir aıtady (I. Gmelın).
Qobyz aspaby orkestrdegi skrıpka aspabynyń atasy bolyp sanalady. Bul jaıly batystyq ǵalymdar Slavı Donchev, Verner Bachman, qazaqtyń belgili óner zertteýshisi, profesor Ásıa Muhambetova dáleldedi
Qobyz aspabynyń kıesi qandaı?
1. Qobyz aspabyn baqsylar adam emdeý úshin paıdalanǵan.
2. HV - XVII ǵasyrlarda jyraýlar qobyz aspabymen uzaq jyrlardy oryndaǵan. Jyraý qobyzdy kıeli aspap retinde batyrlar men jaýyngerlerdiń rýhyn kóterip jyr oryndaýda qudiretti kúsh beredi dep sengen. Sonymen birge qobyz jyraýlarǵa bolashaqty boljap, istiń jónin nusqaýda mol áserin tıgizetin bolǵan.
Qobyz ónerin damytqan uly kúıshiler
o Qorqyt ata
o Yqylas
o Jappas Qalambaev
o Dáýlet Myqtybaev
Qobyz qazaq halqynyń ulttyq maqtanyshy. Ol qazirgi kezde ultymyzdyń sımvoly esebinde syı kádelerge usynylatyn qundylyǵymyzdyń biregeıi.
Qobyz aspabynyń jasalýy beınerolık
Yqylas “Aıraýyqtyń ashshy kúıi”
Bul áýelde Taılaq degen batyrdyń sybyzǵyda tartqan kúıi eken. Kúıdiń shyǵý tarıhy bylaısha syr shertedi. Taılaq batyrlyǵymen qatar sheber sybyzǵyshy bolǵan adam eken. Batyrdyń qartaıǵan shaǵynda jaý bir úıir jylqysyn aıdap áketedi. Taılaqtyń Seker jáne Baraq atty egiz uly maldy qaıtarmaq bolyp jaýdyń artynan qýady. Shaıqasta Baraq jaý qolynan kaza tabady. Al, Seker jaýdy jeńip, maldy qaıyrady. Sekerdiń qaza bolǵan Baraqty at aldyna óńgerip alyp kele jatqanyn kórgen seksendegi qart batyr sybyzǵysyn alyp qaıǵyly saryn tartady.
Mýzyka tyńdaý:
1. Yqylas «Aıraýyqtyń ashshy kúıi»
2. Qorqyt «Qobyz týraly saryn» A, Tájibaevanyń oryndaýynda klıp tyńdaý.
Sergitý sáti:
- Yrǵaqtyq jattyǵýlar jasatý.
Án úırený: « Qazaqtaı el qaıda» ánine taldaý jasaý, úırený.
Shyǵarmashylyq tapsyrma
Eki topqa dombyra, qobyz aspaptarynyń sýretin berý, aspaptardyń maǵynasyn ashý, óleń shyǵarý.
Qorytyndylaý
• Qobyz aspaby qalaı paıda boldy?
• Kıeli qobyz aspaby jóninde ǵalymdar ne deıdi?
• Qobyz aspabynyń kıesi qandaı?
• Qobyz ónerin damytqan uly kúıshiler kimder?
Úıge tapsyrma
• Kıeli aspap - qobyz túsingenin aıtý
• Qobyz aspabynyń sýretin salý
• Qobyz sózine sózjumbaq quraý
• Qazaqtaı el qaıda ánin (jattap alý)
Oqýshy bilimin baǵalaý
Oqýshylardyń bilimine qaraı baǵalaý, smaılıktar berý.
Sabaqtyń taqyryby: Kıeli aspap - qobyz
Sabaqtyń maqsat - mindetteri:
A) bilimdilik:
Kıeli aspap qobyz arqyly qazaq halqynyń tarıhyn, mýzykalyq mádenıetin, ulttyq mýzykasyn nasıhattaı otyryp, ulttyq ónerdi oqýshylardyń boıyna sińirý, mýzykalyq bilimin jetildirý.
Á) damytýshylyq: Mýzykalyq qabiletin, isker - daǵdysyn, dúnıetanymyn baıytý
B) tárbıelik: Rýhanı adamgershilikke, álemdik etıketke, ulttyq rýhta tárbıeleý. Ásemdikke, mýzykany túsine bilýge baýlý.
Sabaqtyń tıpi: Bilik pen daǵdyny qalyptastyrý
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisteri: Túsindirý, taldaý, oı qozǵaý, tyńdaý, salystyrý, suraq - jaýap
Sabaqtyń formasy: Jeke, toptyq
Sabaqtyń kórnekiligi: proektr, slaıd, taqyryptyq kórnekilikter
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi:
Oqýshylarmen mýzyka tilimen amandasý, túgendeý, sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
Oqýshylardy eki topqa bólý (jasyryn sýretter arqyly)
1) Qobyzshylar
2) Dombyrashylar
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý kezeńi
Sabaqtyń taqyrybyn ashý maqsatynda suraqtarǵa jaýap berý.
1) Arfa tektes aspaptar qalaı paıda boldy?
2) Arfa aspabynyń únin qandaı qudiretti kúshke balaǵan?
3) Jetigen aspaby týraly qandaı ańyz saqtalǵan?
4) Qytaıdyń sın aspabynyń árbir ishegi neni bildiredi?
5) Qýraı aspabyn qalaı jasaǵan?
Jaýap bergen oqýshylardyń qorjynyna skrıpka kiltin berý. (mýzyka jiberý)
İV. Maqsat qoıý kezeńi
Qorqyt Úİİİ - İH ǵasyrlarda ǵumyr keshken oǵyz - qypshaq taıpalarynyń uly oıshyly, aldaǵy kúndi boljaǵan kóripkeli jáne sheber kúıshisi bolǵan. Qorqyt - qobyz aspabynyń qudiretin tanytqan uly kúıshi. Ol qobyzdy tek baqsy - balger men kezbe dýanalardyń qolynda júretin jaı qural esebinde emes, naǵyz halyqtyq mýzyka aspaby retinde tanyta bildi.
Búgingi bizdiń sabaǵymyzdyń taqyryby: Kıeli aspap - qobyz.(Qobyz aspabynyń shyǵý tarıhy jóninde aıtylady)
Ú. Jańa materıaldy túsindirý
Qobyz – ysqyshpen oınalatyn ishekti mýzykalyq aspap. Moıny ımek keletin bul aspap sol qol saýsaqtary tyrnaqtarynyń syrtyn ishekke tıgizý arqyly oınalady. Aspaptyń shanaǵy terimen qaptalyp, ysqyshtary men ishekteri jylqynyń qylynan jasalady. Ertede qobyzdy baqsylar qudiretti kúsh retinde paıdalanǵan. Búginde qobyz aspabynda oınaý sheberliginiń kúrdelenýine baılanysty tórt ishekti qobyz da paıda boldy. Bul qobyzdyń ishekteri symnan jasalady.
Kıeli qobyz aspaby jóninde ǵalymdar ne deıdi?
Qobyz – tańqalarlyq pishindi jáne ǵajaıyp sazdy, baı tembrli aspap.
Bireýler ony qus daýsyna uqsatady: «Onyń daýsy aspaptyń shegin attyń jalynan kerilgen qyldan tartylǵan espe ysqyshpen úıkelegende aqqýdyń únine uqsas daýys shyǵady» – deıdi (P. Pallas).
Endi bireýler qobyz únin adam daýsyna uqsatady (B. Sarybaev)
Ashshy, zarly, óksikti ún shyǵarady degen de pikir aıtady (I. Gmelın).
Qobyz aspaby orkestrdegi skrıpka aspabynyń atasy bolyp sanalady. Bul jaıly batystyq ǵalymdar Slavı Donchev, Verner Bachman, qazaqtyń belgili óner zertteýshisi, profesor Ásıa Muhambetova dáleldedi
Qobyz aspabynyń kıesi qandaı?
1. Qobyz aspabyn baqsylar adam emdeý úshin paıdalanǵan.
2. HV - XVII ǵasyrlarda jyraýlar qobyz aspabymen uzaq jyrlardy oryndaǵan. Jyraý qobyzdy kıeli aspap retinde batyrlar men jaýyngerlerdiń rýhyn kóterip jyr oryndaýda qudiretti kúsh beredi dep sengen. Sonymen birge qobyz jyraýlarǵa bolashaqty boljap, istiń jónin nusqaýda mol áserin tıgizetin bolǵan.
Qobyz ónerin damytqan uly kúıshiler
o Qorqyt ata
o Yqylas
o Jappas Qalambaev
o Dáýlet Myqtybaev
Qobyz qazaq halqynyń ulttyq maqtanyshy. Ol qazirgi kezde ultymyzdyń sımvoly esebinde syı kádelerge usynylatyn qundylyǵymyzdyń biregeıi.
Qobyz aspabynyń jasalýy beınerolık
Yqylas “Aıraýyqtyń ashshy kúıi”
Bul áýelde Taılaq degen batyrdyń sybyzǵyda tartqan kúıi eken. Kúıdiń shyǵý tarıhy bylaısha syr shertedi. Taılaq batyrlyǵymen qatar sheber sybyzǵyshy bolǵan adam eken. Batyrdyń qartaıǵan shaǵynda jaý bir úıir jylqysyn aıdap áketedi. Taılaqtyń Seker jáne Baraq atty egiz uly maldy qaıtarmaq bolyp jaýdyń artynan qýady. Shaıqasta Baraq jaý qolynan kaza tabady. Al, Seker jaýdy jeńip, maldy qaıyrady. Sekerdiń qaza bolǵan Baraqty at aldyna óńgerip alyp kele jatqanyn kórgen seksendegi qart batyr sybyzǵysyn alyp qaıǵyly saryn tartady.
Mýzyka tyńdaý:
1. Yqylas «Aıraýyqtyń ashshy kúıi»
2. Qorqyt «Qobyz týraly saryn» A, Tájibaevanyń oryndaýynda klıp tyńdaý.
Sergitý sáti:
- Yrǵaqtyq jattyǵýlar jasatý.
Án úırený: « Qazaqtaı el qaıda» ánine taldaý jasaý, úırený.
Shyǵarmashylyq tapsyrma
Eki topqa dombyra, qobyz aspaptarynyń sýretin berý, aspaptardyń maǵynasyn ashý, óleń shyǵarý.
Qorytyndylaý
• Qobyz aspaby qalaı paıda boldy?
• Kıeli qobyz aspaby jóninde ǵalymdar ne deıdi?
• Qobyz aspabynyń kıesi qandaı?
• Qobyz ónerin damytqan uly kúıshiler kimder?
Úıge tapsyrma
• Kıeli aspap - qobyz túsingenin aıtý
• Qobyz aspabynyń sýretin salý
• Qobyz sózine sózjumbaq quraý
• Qazaqtaı el qaıda ánin (jattap alý)
Oqýshy bilimin baǵalaý
Oqýshylardyń bilimine qaraı baǵalaý, smaılıktar berý.
You Might Also Like
