Kıiz úı. Kıiz úı jıhazdary
Taqyryby: Kıiz úı. Kıiz úı jıhazdary
Maqsaty: a/Oqýshylardy kıiz úı súıegimen jáne kıiz úı jıhazdarymen tanystyrý, keńirek málimet berý.
á/Ulttyq muramyzdy saqtaýǵa, qadirleýge tárbıeleý.
b/Dúnıetanymyn keńeıtý, sózdik qorlaryn baıytý.
Quraldary: kıiz úı maketi, sandyq maketi, órnekti syrmaq, sýretter, slaıd
Barysy
Búgingi taqyrypty jumbaq sheshý arqyly tabaıyq.
Tireýsiz kúmbez,
Sylaqsyz qabyrǵa
Tutqasyz esik
İrgetassyz ǵımarat. (Kıiz úı)
Búgingi taqyryp kıiz úı jáne onyń jıhazdary týraly bolmaq.
Kıiz úı kóptegen kóshpeli halyqtardyń negizgi baspanasy bolǵan. Bizdiń halqymyzda kıiz úıdi san myńdaǵan jyldar boıy óziniń tól baspanasy etip keledi.
Mal sharýashylyǵymen aınalysyp, kóshpeli ómir súretin adamdar úshin kıiz úı yńǵaıly da jeńil, qolaıly baspana. Eń keremeti ony jarty saǵatta jyǵyp, taǵy sondaı ýaqytta tigip úlgirýge bolady.
Tutyný qajetine oraı kıiz úı úsh túrge bólinedi. 1. . Kıiz úı úsh qanattan bastap, on eki, on segiz, otyz qanatqa deıin jetetin úlgileri bolǵan. Jalpy kıiz úı basty - basty tórt túrli jabdyqtan turady.
1 - oqýshy. Kıiz úıdiń súıegi qaıyń, moıyl, sámbi taly, qaraǵaı sıaqty aǵashtardan jasalatyn jabdyqtar (kerege, ýyq, shańyraq, mańdaısha, tabaldyryq, jaqtaý nemese taıanysh, syqyrlaýyq)
2 - oqýshy. Kıiz úıdiń kıizderi negizinen qoıdyń kúzen júninen jasalatyn jabdyqtar (týyrlyq, úzik, túńlik, kıiz esik, ýyq qap, dódege t. b)
3 - oqýshy. Kıiz úıdiń baý - shýy qoı, túıe júninen, jylqy jalynan esiletin, toqylatyn jipter (arqandar, bas baý, aıaq baý, ýyq baý, túńlik baý, qur, terme, basqur, jel baý t. b)
4 - oqýshy. Kıiz úıdiń ishi - tysyna tutatyn shıdiń túrleri - shym shı, oraýly shı, kilem shı, alasha shı, aq shı.
Kıiz úıdiń syrtqy kórinisine, sáýleti men kólemine qaraı aq úı, boz úı, qońyr úı jáne t. b attarymen ataıdy.
Endi kıiz úı jıhazdarymen tanysaıyq. Kıiz úı jıhazdaryna abaja, abdyra, aǵash tósek, adalbaqan, asadal, bógire, jaǵylan, jozy, júkaıaq,
kebeje, sandyq jatady. Solardyń ishinen birnesheýimen tanysaıyq.
5 - oqýshy. Adalbaqan - turmystaǵy tazalyqtyń kepili. Oǵan kıimderdi, jeńil buıymdardy ilip qoıady. Adalbaqan kıiz úıdi qurý kezinde shańyraqty kóterip turý qyzmetin de atqarady.
6 - oqýshy. Qazaq halqynyń turmysta qoldanatyn sandyq beıneli úı jıhazdary negizinen abaja, ábdire, sandyq, qobdısha dep bólinedi. Sandyqqa kıim - keshek, zattardy salady.
7 - oqýshy. Júkaıaq - qazaq turmysyndaǵy úı jıhazdarynyń biri. Ol jıǵan júktiń, sandyqtyń astyna qoıatyn aǵash tuǵyr.
8 - oqýshy. Kebeje - bıdaı, arpa, tary, kúrish sıaqty dándi - daqyldardy, taǵy basqa da azyq - túlik túrlerin salyp qoıý úshin arnaıy jasalǵan ydys.
9 - oqýshy. Asadal - asyń adal bolsyn degen sóz. Oǵan ydys - aıaqtardy saqtaıdy.
Kıiz úı maketine daıyndap kelgen bólikteri arqyly kıiz úıdi qurý. Bólikter qaǵazǵa salynǵan sýretter. Ár bólikte suraqtar bar. Suraqtarǵa shyqqan ár oqýshy jaýap beredi.
1 - shi kerege - dostyq týraly 5 maqal aıt.
2 - shi kerege - eńbek týraly 5 maqal aıt.
3 - shi kerege – otan týraly 5 maqal aıt.
Shańyraq – rámizderdi ata
Ýyq – úsh júzdiń bıin ata.
Esik - tórt túliktiń atasyn ata.
Shı - qazaq batyrlaryn ata.
Týyrlyq - bilim týraly maqal aıt.
Kıiz esik - eńbek týraly maqal aıt.
Túńlik - apta kúnderiniń qazaqsha ataýy.
10 - oqýshy. Kıiz úı
Kıiz úı dóp - dóńgelek,
Jyqqan kezde on bólek.
Tikken kezde top etip
Qona qalar dóńge kep.
Kóship - qonyp únemi
Kók jaılaýda júredi.
Samal soqsa ańqyldap,
Jelge irgesin túredi.
San ǵasyrlar aralap,
Tanys bolǵan bar alap.
Saıahatshy bir ózi,
Qoı aıdaǵan qoralap.
« Saıahatty súıemin,
Órkeshinde túıeniń!»-
Dep jyrlaǵan bul úıge
Búgin ózim ıemin.
11 - oqýshy
Shańyraq
Kóterilse shańyraq,
Aq baqandy astyna ap.
Jatqan ýyq jamyrap,
Birigedi bas qurap.
Ata - baba tilegen
Qalmasyn dep qańyrap.
Tóbesi kók tiregen
Osy – qara shańyraq!
12 - oqýshy. Kerege
Yńǵaıly joq ózindeı,
Torjol dápter kózindeı,
Tez jınalar, qalasań.
Kerilgende qarasań.
Sekildi alyp paraqtar,
Keregeler unaıdy.
Jalǵasa kep qanattar,
Kıiz úıdi quraıdy.
Kıiz úıdiń sulbasy
Qıysady ne qıly.
Ýyqtardyń bir basy
Keregege bekıdi.
13 - oqýshy. Ýyq
Degenimiz - ýyqtar -
Imek basty syryqtar.
Shańyraqty ýysqa ap,
Turady ylǵı nyq ustap.
14 - oqýshy. Úzik pen baqan
Kıiz úı, bir qyzyǵy,
Salady eske atany:
Aq shapany - úzigi,
Aq taıaǵy - baqany.
15 - oqýshy. Túńlik
Kıiz úıdiń araıly
Terezesi - túńlik.
Ashyq tursa qaraıdy,
Túnde juldyz úńilip.
Túńlikti ashqanda,
«Qutyldym!»- dep qýanyp,
Tútin ushar aspanǵa,
Shýda qusap shubalyp.
Qaıyrylyp, túrilip,
Turady onyń bir basy.
Bir jaǵynan túńlik -
Kıiz úıdiń murjasy.
16 - oqýshy. Beldeý
Kıiz úıdiń belbeýi -
Belindegi beldeýi.
Bolsyn kúndiz, tún meıli,
Bosatýdy bilmeıdi.
Tireserdeı dáýińmen,
Kúreserdeı dáýińmen.
Qashan aýyl kóshkenshe,
Bireý kelip sheshkenshe,
Turǵany tas túıin bop:
«Kelip qalar quıyn!» dep.
Al endi búgingi sabaqta bilgenderimizdi kıiz úı toptamasyna jazaıyq.
Sabaqty qorytyndylaý.
Maqsaty: a/Oqýshylardy kıiz úı súıegimen jáne kıiz úı jıhazdarymen tanystyrý, keńirek málimet berý.
á/Ulttyq muramyzdy saqtaýǵa, qadirleýge tárbıeleý.
b/Dúnıetanymyn keńeıtý, sózdik qorlaryn baıytý.
Quraldary: kıiz úı maketi, sandyq maketi, órnekti syrmaq, sýretter, slaıd
Barysy
Búgingi taqyrypty jumbaq sheshý arqyly tabaıyq.
Tireýsiz kúmbez,
Sylaqsyz qabyrǵa
Tutqasyz esik
İrgetassyz ǵımarat. (Kıiz úı)
Búgingi taqyryp kıiz úı jáne onyń jıhazdary týraly bolmaq.
Kıiz úı kóptegen kóshpeli halyqtardyń negizgi baspanasy bolǵan. Bizdiń halqymyzda kıiz úıdi san myńdaǵan jyldar boıy óziniń tól baspanasy etip keledi.
Mal sharýashylyǵymen aınalysyp, kóshpeli ómir súretin adamdar úshin kıiz úı yńǵaıly da jeńil, qolaıly baspana. Eń keremeti ony jarty saǵatta jyǵyp, taǵy sondaı ýaqytta tigip úlgirýge bolady.
Tutyný qajetine oraı kıiz úı úsh túrge bólinedi. 1. . Kıiz úı úsh qanattan bastap, on eki, on segiz, otyz qanatqa deıin jetetin úlgileri bolǵan. Jalpy kıiz úı basty - basty tórt túrli jabdyqtan turady.
1 - oqýshy. Kıiz úıdiń súıegi qaıyń, moıyl, sámbi taly, qaraǵaı sıaqty aǵashtardan jasalatyn jabdyqtar (kerege, ýyq, shańyraq, mańdaısha, tabaldyryq, jaqtaý nemese taıanysh, syqyrlaýyq)
2 - oqýshy. Kıiz úıdiń kıizderi negizinen qoıdyń kúzen júninen jasalatyn jabdyqtar (týyrlyq, úzik, túńlik, kıiz esik, ýyq qap, dódege t. b)
3 - oqýshy. Kıiz úıdiń baý - shýy qoı, túıe júninen, jylqy jalynan esiletin, toqylatyn jipter (arqandar, bas baý, aıaq baý, ýyq baý, túńlik baý, qur, terme, basqur, jel baý t. b)
4 - oqýshy. Kıiz úıdiń ishi - tysyna tutatyn shıdiń túrleri - shym shı, oraýly shı, kilem shı, alasha shı, aq shı.
Kıiz úıdiń syrtqy kórinisine, sáýleti men kólemine qaraı aq úı, boz úı, qońyr úı jáne t. b attarymen ataıdy.
Endi kıiz úı jıhazdarymen tanysaıyq. Kıiz úı jıhazdaryna abaja, abdyra, aǵash tósek, adalbaqan, asadal, bógire, jaǵylan, jozy, júkaıaq,
kebeje, sandyq jatady. Solardyń ishinen birnesheýimen tanysaıyq.
5 - oqýshy. Adalbaqan - turmystaǵy tazalyqtyń kepili. Oǵan kıimderdi, jeńil buıymdardy ilip qoıady. Adalbaqan kıiz úıdi qurý kezinde shańyraqty kóterip turý qyzmetin de atqarady.
6 - oqýshy. Qazaq halqynyń turmysta qoldanatyn sandyq beıneli úı jıhazdary negizinen abaja, ábdire, sandyq, qobdısha dep bólinedi. Sandyqqa kıim - keshek, zattardy salady.
7 - oqýshy. Júkaıaq - qazaq turmysyndaǵy úı jıhazdarynyń biri. Ol jıǵan júktiń, sandyqtyń astyna qoıatyn aǵash tuǵyr.
8 - oqýshy. Kebeje - bıdaı, arpa, tary, kúrish sıaqty dándi - daqyldardy, taǵy basqa da azyq - túlik túrlerin salyp qoıý úshin arnaıy jasalǵan ydys.
9 - oqýshy. Asadal - asyń adal bolsyn degen sóz. Oǵan ydys - aıaqtardy saqtaıdy.
Kıiz úı maketine daıyndap kelgen bólikteri arqyly kıiz úıdi qurý. Bólikter qaǵazǵa salynǵan sýretter. Ár bólikte suraqtar bar. Suraqtarǵa shyqqan ár oqýshy jaýap beredi.
1 - shi kerege - dostyq týraly 5 maqal aıt.
2 - shi kerege - eńbek týraly 5 maqal aıt.
3 - shi kerege – otan týraly 5 maqal aıt.
Shańyraq – rámizderdi ata
Ýyq – úsh júzdiń bıin ata.
Esik - tórt túliktiń atasyn ata.
Shı - qazaq batyrlaryn ata.
Týyrlyq - bilim týraly maqal aıt.
Kıiz esik - eńbek týraly maqal aıt.
Túńlik - apta kúnderiniń qazaqsha ataýy.
10 - oqýshy. Kıiz úı
Kıiz úı dóp - dóńgelek,
Jyqqan kezde on bólek.
Tikken kezde top etip
Qona qalar dóńge kep.
Kóship - qonyp únemi
Kók jaılaýda júredi.
Samal soqsa ańqyldap,
Jelge irgesin túredi.
San ǵasyrlar aralap,
Tanys bolǵan bar alap.
Saıahatshy bir ózi,
Qoı aıdaǵan qoralap.
« Saıahatty súıemin,
Órkeshinde túıeniń!»-
Dep jyrlaǵan bul úıge
Búgin ózim ıemin.
11 - oqýshy
Shańyraq
Kóterilse shańyraq,
Aq baqandy astyna ap.
Jatqan ýyq jamyrap,
Birigedi bas qurap.
Ata - baba tilegen
Qalmasyn dep qańyrap.
Tóbesi kók tiregen
Osy – qara shańyraq!
12 - oqýshy. Kerege
Yńǵaıly joq ózindeı,
Torjol dápter kózindeı,
Tez jınalar, qalasań.
Kerilgende qarasań.
Sekildi alyp paraqtar,
Keregeler unaıdy.
Jalǵasa kep qanattar,
Kıiz úıdi quraıdy.
Kıiz úıdiń sulbasy
Qıysady ne qıly.
Ýyqtardyń bir basy
Keregege bekıdi.
13 - oqýshy. Ýyq
Degenimiz - ýyqtar -
Imek basty syryqtar.
Shańyraqty ýysqa ap,
Turady ylǵı nyq ustap.
14 - oqýshy. Úzik pen baqan
Kıiz úı, bir qyzyǵy,
Salady eske atany:
Aq shapany - úzigi,
Aq taıaǵy - baqany.
15 - oqýshy. Túńlik
Kıiz úıdiń araıly
Terezesi - túńlik.
Ashyq tursa qaraıdy,
Túnde juldyz úńilip.
Túńlikti ashqanda,
«Qutyldym!»- dep qýanyp,
Tútin ushar aspanǵa,
Shýda qusap shubalyp.
Qaıyrylyp, túrilip,
Turady onyń bir basy.
Bir jaǵynan túńlik -
Kıiz úıdiń murjasy.
16 - oqýshy. Beldeý
Kıiz úıdiń belbeýi -
Belindegi beldeýi.
Bolsyn kúndiz, tún meıli,
Bosatýdy bilmeıdi.
Tireserdeı dáýińmen,
Kúreserdeı dáýińmen.
Qashan aýyl kóshkenshe,
Bireý kelip sheshkenshe,
Turǵany tas túıin bop:
«Kelip qalar quıyn!» dep.
Al endi búgingi sabaqta bilgenderimizdi kıiz úı toptamasyna jazaıyq.
Sabaqty qorytyndylaý.
You Might Also Like
