Bile me bizdiń qazaq ǵashyq jaıyn,
Uqsańyz, bilgenimshe sıpattaıyn.
Ǵashyqtyq — mahabbattyń eń kúshtisi,
Júrekke qatty ornyǵar basqan saıyn.

Árkimde ondaı ǵashyq jaralmaıdy,
Shyn asyl kóp halyqqa taralmaıdy.
Májnúnniń Láılá menen syry qıyn,
Esh adam baıybyna bara almaıdy.

Talaı jan onyń jaıyn uǵa almaǵan,
Oısyzdyń júregine juǵa almaǵan.
«Tez ońar, ásireqyzyl bolmaǵan soń,
Ár elge óleń bolyp shyǵa almaǵan.

Burynǵy báıitshini bilemisiń?
Men aıtsam, onyń kim dep kúlemisiń.
Sabyrbaı, Janaq, Shóje, Kenshimbaı dep,
Túk bilmeı onan ózge júremisiń.

Naýaı, Saǵdı, Shámsı, Fzýlı bar,
Saıqalı, Qoja Hafız, Ferdaýsılar.
Báıitshi, elden asqan sheshen bolyp,
Álemge sózdiń nuryn jaıǵan solar.

Májnúnniń Láılámenen az jumysy,
Áne sol shyn ǵashyqtyń qylǵan isi.
Bulardyń ápsánásin jazǵan adam —
Fzýlı Baǵdadı degen kisi.

Ondaı ǵyp esh báıitshi jaza almaǵan,
Naqyshyn shyn keltirip qaza almaǵan.
Kitabyn Fzýlıdiń izdep taýyp,
Kez boldy byltyrǵy jyl azar maǵan.

Men onyń keltire alman myńnan birin,
Aıtýǵa til jetpeıdi tátti jyryn.
Májnúnniń atyn biler, jaıyn bilmes,
Qazaqqa uqtyraıyn biraz syryn.

***
Ǵarapta bir baı boldy dáýleti asqan,
Saýdasy ár patsamen aralasqan.
Qudaıdan bir mırasqor bala surap,
Malynyń sadaqaǵa kóbin shashqan.

Baı edi qaıyry mol, bek qabaǵat,
Tiledi bala ber dep kóp jamaǵat.
«Kóp tilegi— kól» degen maqaldaıyn,
Bolypty báıbishesi eki qabat.

Bosanyp esen-aman, bir ul tapty,
Jan-jaqqa súıinshige kisi shapty.
Jaqsynyń toıǵa kelgen bárine de,
As qylyp at mingizip, shapan japty,

Qaıys dep sol balanyń atyn qoıdy,
Qýanyp neshe túrli qyldy toıdy.
Qyryq kúndeı kedeılerge tamaq berip,
Mekkede talaı túıe — qurban soıdy.

Kelbeti bul balanyń ózgeden jat,
Bir kórseń, kórgiń keler neshe qabat.
Betinde bek súıikti bir nury bar,
Qylasyń yqtıarsyz shyn mahabbat.

Balqytar jyly júzi súıegińdi
Bergendeı asa muqtaj tilegińdi.
Nege jaqsy kórgeniń maǵulym emes,
Arbap tur nurly júzi júregińdi.

Balanyń qyrqy tolyp ótip edi,
Toıdyń da tarqar kezi jetip edi.
Shyrqyrap bala jylap qoıa berdi,
Qatyndar toıǵa kelgen ketip edi.

Kóterdi ýata almaı qolyna alyp,
Oılaıdy qaldy ma dep naýqas shalyp.
Bar eken álem asqan bir dárigeri,
Ákeldi sony bireý jyldam baryp.

«Balanyń,— dedi dáriger,— deni taza,
Naýqasyn bilmeı kalsam, mende jaza.
Bir túrli júreginde qaıǵysy bar,
Bilmeımin ne sebepten boldy naza.

Kótersin bul balany daıashy qyz,
Syrtynan baıqap otyr ózderińiz.
Kóshede balalarmen aldandyrsyn,
Bolmasa bile almadyq mánisin biz».

Balany daıashy qyz alyp júrdi,
Artynan ata-anasy qarap turdy.
Kótergen bir balany daıashyǵa
Qudaıym álgi qyzdy jolyqtyrdy.

Kórgen soń birin-biri jaqyndasty,
Balany ýatýǵa aqyldasty.
Qolynda ekeýiniń eki bala,
Birine-biri qarsy betin ashty.

Balasy onyń-daǵy jylaıdy eken,
Kóterip ýatqany unaıdy eken.
Balalar jylaǵanyn qoıa qoıdy,
Sebebi bar nárseniń Qudaıda eken.

Úıine daıashy qyz qaıtyp keldi,
Qalaısha ýatqanyn aıtyp keldi.
Taǵy da erteń túste jylaǵan soń,
Qaıysty qyz qolyna qaıtyp berdi.

Bazarǵa daıashy qyz taǵy bardy,
Bireýdi bala ýatqan taýyp aldy.
Balanyń betin ashyp kórsetse de,
Shyrqyrap onan jaman oıbaı saldy.

Sol kezde keshegi qyz keldi taǵy,
Balasy zar qaǵyp júr qolyndaǵy.
Qaıysqa betin ashyp kórsetedi,
«Jylaýyn qoıa ma eken» dedi-daǵy.

Júrgen soń birin-biri jaqyndasyp,
Ýandy eki bala maýqyn basyp.
Kún saıyn sol arada jolyqpaqqa,
Eki qyz ýaǵda qyldy sóz baılasyp.

«Ata men jón surastyq anamyzdan,
Kótergen tanys boldyq balamyzdan.
Bala kim qolyńdaǵy?»—dep surady,
Qaıysty kótergen qyz ana qyzdan.

«Bul bala bir tóreniń jalǵyzy edi,
Demeseń aıyby áıel han qyzy edi.
Ózimmen osy bala týǵan bóle,
Tóreniń meniń sheshem baldyzy edi.

Qyryq kúnge týǵanyna jańa toldy,
Sheshesi sizdiń toıda úsh kún qondy.
Jylaǵan emes edi odan buryn,
Kelgen soń toıdan qaıtyp bylaı boldy:

Bul qyzdyń, surasańyz, aty – Láılá,
Biz taptyq jylaǵanǵa mundaı aıla.
Dalada kúnde búıtip otyrmalyq,
Bir úıden kúndiz kirer páter saıla».

Bir kempir esitip turdy sózdiń bárin,
Shaqyrdy «munda kel,— dep, – balalarym,
Balam joq, baıym ólgen, úıim ıesiz,
Otyrsań qalaı kirip, yqtıaryń.

Úıimde alaǵyzyp tura almaımyn,
Men baıǵus úı qydyryp júre almaımyn.
Kún saıyn jas balany bir ıisket,
Senderden odan basqa túk almaımyn».

Qaıysty kempir alyp súıip edi,
Tal boıy jas balaǵa ıip edi.
Jiberdi sút sorǵalap emsheginen,
Balanyń qoly baryp tıip edi.

İs boldy tań qalarlyq munyń ózi,
Minekı sondaǵy aıtqan kempir sózi:
«Jan bergen qara tasqa, qudaıym-aı!
Jetedi qudiretińe kimniń kózi!

Elýge kempir edim jasym jetken,
Sorly edim bala kórmeı zarlap ótken.
Tamyry quryp qalǵan tas jelinnen
Sút aqsa munan buryn qaıda ketken?

Sálem aıt bul balanyń anasyna,
Bolaıyn men kútýshi balasyna.
Emshekten bosaǵansha maǵan bersin,
Tapsyryp bir Allanyń panasyna.

Taptym ǵoı, tappasam da Qaıysty men,
Qoımaı ma muny kórse ózi de den.
Kózimnen osy bala tasa bolsa,
Maǵan joq bul tirshilik, sózime sen.

Qaıysty maǵan bersin, asyraıyn,
Jalynyp aıaǵyna bas uraıyn.
Pushpaǵym qanamaǵan bir sorly edim,
Syrymdy endi qaıtyp jasyraıyn.

Sózimdi umytpaı aıt bara sala,
Kórsetti qudiretin Haq taǵala.
Kózime jas, keýdeme sút toltyryp,
Jibitken tas emshegim osy bala.

Baladan meni aıyryp zarlatpasyn,
Kózimnen qandy jasty parlatpasyn.
Taǵdyrdyń jazýyna qarsy kelip,
Bireýdiń qanyn júktep qarǵatpasyn».

Láıláni kótergen qyz qaıran qalyp,
Qulaǵyn osy sózge turdy salyp.
«Muny da bir emizip berińiz» dep,
Kempirge jaqyn keldi balany alyp.

Láıláni kempir qolǵa alǵan shaqta,
Kóńili taǵy emizip baıqamaqta.
Emshektiń súti túgil ózi quryp,
Qaıtadan burynǵydaı boldy taqta.

Qaıysqa jáne emizse, súti daıyn,
Ketedi bulaq bolyp sorǵan saıyn.
Degende qyz emeıin, dáneme joq,
Qaıran bop bile almady munyń jaıyn.

Bul kempir urǵashydan týǵan zerek,
Kisi eken oqymysty jóni bólek:
«Ekeýin bir emshekten emizbeske
Allanyń bir hıkmeti bolsa kerek».

Oılady osylaı dep kempir ǵaryp,
Taǵdyrdy sheshe alady kim basqaryp.
Eki qyz kórgeniniń bárin aıtty,
Balany úıdi-úıine alyp baryp.

Muny esitip ata-anasy aqyldasty,
Kempirge bermek boldy Qaıys jasty:
«Keshegi biz syqyldy beıshara eken,
Zarlatyp qoıǵanymyz jaramas-ty».

Qaıysty ata-anasy qasyna aldy,
Kempirdiń qaqpasyna qaraı saldy.
Zarlynyń zarly jaıyn biledi eken,
«Qudaıǵa tapsyrdym» dep alyp bardy.

Qolynan ákep berdi óz balasyn,
Bulardyń aqylyna tań qalasyń:
«Mal aıar dep oılama, tartynbaı aıt,
Báıbishe, sútaqyńa qansha alasyń?»

«Emespin bas bolmasa, dúnıege zar,
Bes júz qoı, osy kúnde júz túıem bar.
Qaıysqa meniń sútim qaryz emes,
Sol maldy qaıta sizder alyńyzdar.

Joq edi buryn meniń mırasqorym,
Basymnan Qaıysty alyp ketti sorym.
Ollahı, maǵan maldyń keregi joq,
Ol malǵa ıe bolmaq sizderge oryn.

Sózime kýá bolsyn qaýymym da,
Bilemin bul sizderge aýyryn da.
Malmenen endi meniń jumysym joq,
Bolady Qaıys bolsa baýyrymda».

Dese de «mal almaımyz», bolmaıdy bir,
Qazyǵa eseptetip jazǵyzyp júr.
Qoıypty tamam malyn Qaıysqa arnap,
Al endi Láılá jaıyn tyńda da otyr.

Jylady Láılá taǵy erteń túste,
Jolyqqan ol bala da mundaı iske.
Kempirge daıashy qyz alyp kelip,
Ýatty sol arada azar kúshke.

Qaıystan bir tynbaıdy ketse jylap,
Baıqady anasy da ábden synap.
Ony da sol úıge ákep asyratty,
Ákesi sheshesi men qabat unap.

Er jetti eki bala sonda turyp,
Jasynan tatý boldy birge júrip.
Balalar toǵyz jasqa tolǵannan soń,
Apardy úılerine kıindirip.

Mektepke oqysyn dep berdi ekeýin,
Molda da balasyndaı kórdi ekeýin.
Biri baı, biri tóre jalǵyzy dep,
Qadirlep ardaqtaıdy el de ekeýin.

Barady eki ýaqyt sabaǵyna,
Qaıtady mezgilimen tamaǵyna.
«Bularda mahabbattyń nury bar» dep,
Qaraıdy jannyń bári qabaǵyna.

Otyrsa sabaq oqyp óńkeı bala,
Qaıysqa Láılá keler tura sala.
«Myna bir sabaǵyńdy umyttyń»— dep,
Ótirik bir oqýǵa jabar jala.

Sondaıdy syltaý qylyp sóz qatady,
İshtegi ǵashyq nege tek jatady.
Hat jazsa, «myna jazý durys pa» dep,
Birine-biri aparyp synatady.

Teris dep talasqansyp shyndasady,
Biri oqyp, keıde biri tyńdasady.
Qapyda balalardyń kózin aldap,
Sóılesip qabaǵymen ymdasady.

Tesilip ońashada qarasady,
Esinen, kóp qarasa, adasady.
Bir bolsa ishi qandaı, tysy da bir,
Syqyldy egiz bala jarasady.

Kitabyn umytqansyp tastap ketip,
Keledi izdegen bop qaıta jetip.
Kórispek, sóılespekpen bar yntyǵy,
Nárseni neshe túrli syltaý etip.

«Aý» deıdi, «Qaıys» dese Láılá kelip,
Jaýapty Láılá úshin Qaıys berip.
Jumysy kúni boıy — osyndaı is,
Aıtaıyn qaısy birin túgel terip.

Ǵashyqtyq óse berdi barǵan saıyn,
Búlardyń árkim bildi osyndaıyn.
Láıláni jibermedi sabaǵyna,
Sheshesi estigen soń qyzdyń jaıyn.

«On úshke jańa keldiń, balam,— dedi,
Sózim bar aıtatuǵyn saǵan, — dedi.
Bireýge jas basyńnan boldyń ǵashyq,
Anyqtap aıtty bireý maǵan, — dedi.

Sabaqqa jibermeımin endi seni,
Halqyma qaramastaı qyldyń meni.
Sen túgil úlkenderge laıyq emes,
Shyǵardyń oıymda joq nemeneni?

Túsip eń áldekimniń aldaýyna,
Sabaqqa sebep boldy barmaýyńa.
Egerde bul minezdi tastamasań,
Kesemin, qolyńdy ákel, baılaýyma».

«Ájeke-aý, ǵashyq degen qandaı jumys,
Bilmeımin maǵynasyn, aıtshy durys.
Oqýdy ǵashyq degen oqyǵam joq,
Uqtyryp bul sózińdi baıqap urys».

«Bilmeseń onan arman tipti bilme.
Bilseń de bilgizbespin saǵan múlde.
Sózimniń ǵashyq degen maǵynasy —
Erkekpen jas basyńnan oınap-kúlme».

Shoshydy sonda Láılá esi shyǵyp,
Aıtqanyn sheshesiniń ábden uǵyp.
«Munan da jerge kirgen jaqsy ǵoı» dep,
Uıalyp syrt aınalyp ketti buǵyp:

«Uıadan jańa shyqqan qaz edim ǵoı,
Uǵa almaı baǵanadan naz edim ǵoı.
Sóz edi bu ne degen, subhan alla!
Ondaıdan qudaıǵa haq, taza edim ǵoı.

Ájeke-aı, kóp emespin, jalǵyz edim,
Bolsam da jaqsy-jaman han qyzy edim.
Qoıǵandaı kóziń kórip sóz aıtasyń,
Artymnan meni qashan ańdyp ediń?

Ájeke-aı, ashýlanyp, nalyp aıttyń,
Zar-kúıiń birjolata salyp aıttyń.
Qudaıdan surap alǵan jalǵyzyńa
Bul sózdi qaıtyp aýzyń baryp aıttyń?

«Qaraǵym, bul sózińe men ne deıin,
Demeımin jalǵyz seni kemiteıin.
Ánsheıin úıde otyryp isińdi qyl,
Sabaqqa barmaı-aq qoı munan keıin.

Sert qyldym endi seni shyǵarmasqa,
Balam joq ermek qylar senen basqa.
Emessiń erkek bala molda bolar,
Jetedi osy oqý da sendeı jasqa».

Sony aıtyp shyǵarmady qyzyn úıden,
Láıláge osy jumys qatty tıgen.
Qyz jıyp kúndiz alań bolsa-daǵy,
Tún bolsa uıqy kórmeı janyp-kúıgen.

Sabaqqa qıyn boldy barmaǵany,
Kórmekke Qaıys edi arnaǵany.
Láılániń ǵashyq oty ishin órtep,
Bir úıde jalǵyz jatyp zarlaǵany:

Aı nury da azaıar,
Aınala sheti tolǵan soń.
Aq júzińnen nur taıar,
Armanda bolyp ońǵan soń.
Ońbasyńa amal joq,
Qyzyl gúliń solǵan soń.
Mahabbattan jaman joq,
Bir aırylmaq bolǵan soń.
Keshegi bizdiń kún qaıda,
Kúnde jaınap júretin?
Oılaǵanmen ne paıda,
Medrese qaldy kiretin.
Qas pen ǵana qabaqtan
Ymdaǵandy biletin.
Haıla qylyp sabaqtan,
Qaıys joq oınap-kúletin.
Óshirilmeı túnde sham,
Óz úıim boldy abaqty.
Qaıysty kórip otyrsam,
Oqymaı-aq sabaqty.
Ǵashyqtyq oty aldyma
Jasymnan tartty tabaqty.
Jaınaǵan ómir qaldy ma,
Qaqtyrmaı-aq qabaqty.
Men zarladym bul jerde,
Qaıysqa únim jeter me?
Jalynsam soqqan jelderge,
Sálemimdi alyp keter me?
Biz syqyldy zarlyǵa
Allasy rahym eter me?
Kózim jetpes aldyma,
Osymen ómir óter me?
Qaıysym, saǵan ne qyldym,
Jan, júregim sende tur.
Sen ne sezdiń, ne bildiń,
Seniń janyń mende tur.
Meniń janym ózińde,
Mende qury keýde tur.
Eki kózim kózińde,
«Bir kóreıin» deýde tur.
Kózimdi jumyp jataıyn,
Tússhi kelip oıyma.
Janymdy alshy, sataıyn,
Tal shybyqtaı boıyńa.
Kóńilime nuryń kelgende,
Kirgendeısiń qoınyma.
Tilegimdi bergende,
Toıdym qashan oınyńa.
Qosylmadym, qosyldym,
Aıta almaısyń beker dep.
Qosylýǵa shoshyndym,
Jalynym órtep keter dep.
Janymdy aıap qalmadym,
Ózime zalal eter dep.
Aýzyńnan súıip alǵamyn,
Osynym da jeter dep.
Men tartaıyn ýaıymdy,
Munymdy Qaıys bilmesin.
Osy kórgen jaıymdy,
Ol esitip júrmesin.
Qabaǵyn shytyp qamyǵyp,
Qaıǵyly ómir súrmesin.
Men sorlyny saǵynyp,
Mediresege kirmesin.
Kirip barsa Láılá joq,
Qaıysym qaıtip shydasyn.
Láılásiz jerde paıda joq,
Osyǵan ne amal qylasyń!
Sýretimdi sonda qyl,
Qudireti kúshti qudasyń.
Sýretke ber jáne til,
Men eken dep unasyn.
Soǵan tursa jubanyp,
Jalynǵa janyp jataıyn.
Qaıysym júrse qýanyp,
Qaıǵysyn men-aq tataıyn.
Ǵashyqtyqtyń dertine
Kún saıyn ári bataıyn.
Jetpek bolsam sertime,
Ol úshin jandy sataıyn.
Qıyndyq pa, qyzyq pa,
Bilemisiń syrymdy;
Alla jazǵan syzyq pa,
Kóremisiń túrimdi.
Baǵasyn eshkim bile almas,
Rahatqa bermen munymdy.
Jan pereýat qyla almas,
Osy kórgen kúnimdi.

***
Mektepke erteń erte Qaıys bardy,
Jan-jaqqa Láıláni izdep kózin saldy.
Sabaqqa kelmegenin esitken soń,
Ǵashyqqa shydaı almaı talyp qaldy.

Molda da, balalar da qaıran qalyp,
Úıine naýqas pa dep qoıdy aparyp.
Sý búrkip, gúlmen jelpip ata-anasy,
Otyrdy Qaıys esin jıyp alyp.

Aınaldy ata-anasy baladan kep,
Ǵaryptar zarlanyp júr ýaıym jep.
Tabıpqa jibergeli jatyr edi,
Balasy bezek boldy «jiberme» dep:

«Dárigerge qaratpaımyn jyn qaqsa da,
Dertimdi oıymdaǵy shyn tapsa da.
Qudaıdan basqa meniń dárigerim joq,
Bul dertten jazylmaımyn kim baqsa da.

Baıqaıyn serýendep taýǵa shyǵyp,
Sabaqqa ishim pysty tym qystyǵyp.
Osydan Qudaı ońdap jazylmasam,
Sizderden naýqasymdy qoıman tyǵyp».

Jalma-jan jabdyq-saıman jıyp jatyr,
Qurbysy, quly qaıda — bárin shaqyr.
Elsizge shyǵyp alyp Qaıys jatty,
Bir saıǵa tigip alyp altyn shatyr.

«Láılá» dep zarlanady uzaq túnge,
Júdedi qaıǵysy asyp kúnnen kúnge.
Ǵashyqtyq ishin órtep dıýana bop,
Qor bolyp adamdyqtan shyqty múlde.

Bir kúni ákesine berdi habar,
Jıyldy óńkeı qurby baıbatshalar.
Ata-ana, eli-jurty — bári baryp,
Qaıystan «qalaısyń?» dep suraıdy olar.

«Demeńiz, halqym, meni qudaıǵa shet,
Ata-anam haqyńdy kesh, marhamat et.
Daýasy naýqasymnyń sizder emes,
Aman bol, úmitińdi úz, qasymnan ket.

Dertime tabylmaıdy sizden aıla,
Kisendep, jyndy deseń, meni baıla».
Aýzynan «ah» degende jalyn shyǵyp,
Dedi de talyp ketti «Láılá! Láılá!»

El bildi naýqasynyń ne ekendigin,
Baıqady derti qatty, bekemdigin.
Láıláni suraı bardy jurt jıylyp,
Bilgen soń shyny ǵashyq ekendigin:

«Bolypty Qaıys ǵashyq balańyzǵa,
Kóz kórmeı ótirikke nanamyz ba?
Jasynda kórispese jylaýshy edi,
Oılańyz sony salyp sanańyzǵa.

Láıláni jyndy boldy kórmegen soń,
Jany bar keýdesinde ólmegen soń.
Qudaıym ishten týa qyldy ǵashyq,
Ekeýi qabat óler, bermegen soń».

Bul sózge ákesi aıtty: «Kónbeımin, – dep,
Ólse de jalǵyz qyzym, ólmeımin, – dep.
Bul úshin, halqym, maǵan ókpeleme,
Qyzymdy bir jyndyǵa bermeımin», – dep.

Láıláni bermegenin Qaıys bildi,
Ótkizdi jylaýmenen kúndiz-túndi.
Saýyqqa, uıqy, tamaq bir qaramaı,
Aırylyp aqylynan boldy jyndy.

Jalyndap ǵashyq oty órtedi ishin,
Sol qaıǵy aqyly men aldy kúshin.
Ǵarapsha «májnún» degen — jyndy demek,
«Májnún» dep at qoıyldy sonyń úshin.

Bul dertke em oılaıdy jurttyń bári,
Bar eken bir qarıa adamdary:
«Qushaqtap Baıtollany tilek qylsa,
Kóńilinen shyǵar, – deıdi, – ǵashyq jary».

Májnúnge eli-jurty túgel bardy,
«Mekege júrińiz» dep kóp jalbardy.
Halqy men ata-anasy zarlasa da,
Olardyń tilin alyp barmaı qaldy.

Kónbedi Baıtollaǵa aparmaqqa,
Bul habar jaıylypty shartarapqa,
Baıaǵy asyraǵan sorly kempir,
Sol estip izdep keldi Májnún jaqqa.

«Kózińnen aınalaıyn, Qaıysym-aı,
Qarlyqqan seni joqtap daýysym-aı!
Jibitken qara tasty, qarashyǵym,
Dúnıeniń kóz jumǵansha aýysýy-aı!

Jatyr em naýqastanyp esim jımaı,
Keýdeme ketti esitip qaıǵym syımaı.
Qaraǵym, tilegimdi beremisiń,
Kózimniń qoıamysyń jasyn tyımaı.

Mekege tilimdi alyp baramysyń,
Anańdy kórneý otqa salamysyń?
Láılámen birge ósirgen qaryzym bar,
Qaqymdy moınyńa alyp qalamysyń?»

Zarlady osylaı dep kempir ǵaryp,
Súıegin sonyń sózi ketti jaryp.
«Jylama, sorly anam,— dep aıtty Májnún, –
Haqyńnan qutylaıyn Meke baryp».

Mekege alyp bardy ata-anasy,
Kózinen tıa almaıdy aqqan jasyn.
Májnúnniń zarlap aıtqan sózi mynaý,
Qushaqtap Baıtollanyń bosaǵasyn:

«Arǵy atam — Adam Ata, haq paıǵambar,
Aırylyp Haýa Anadan bolypty zar.
Duǵasyn osy arada qabyl qyldyń,
Bere kór tilegimdi parýardigar!

Shyǵarma Láılá dertin júregimnen,
Aıyrma ǵashyq otyn súıegimnen.
Zarlatyp ómirimde kúıip-janǵyz,
Ózimniń boldy deıin tilegimnen.

Láılániń men almasam qurmetti atyn,
Kóńilime qatty bekit mahabbatyn.
Joldasym — beınet bolsyn, jaýym — rahat,
Kóp tartqyz ǵashyqtyqtyń mıhnatyn.

Kún saıyn rahatymdy qashyra ber,
Dertimdi jalyndatyp asyra ber.
Kóp júrgiz, beınet kórgiz, jasymda alma,
Qaıǵynyń eń aýyryn basyma ber!

Qoryqpaımyn jas kúnimde ólemin dep,
Aıtamyn bir Láılá úshin kónemin dep.
Bir Alla, rahmetińmen ýaǵda qyldyń,
«Pendeme, shyn tilese, beremin» dep.

Jalǵanda janýmenen ótkize kór,
Tynyshtyq, rahatymdy ketkize kór.
Dúnıede qosylýǵa jazbasań da,
Ólgen soń muratyma jetkize kór!»

Májnúnniń osy boldy bar tilegi,
Láıláden basqa da emes jan júregi.
El-jurty, ata-anasy kúder úzdi,
«Bul dertten joq eken, – dep, – túzelmegi».

Qaıtadan elge júrdi qadam basyp,
Kún saıyn jyndy boldy qaıǵysy asyp.
«Ań bolyp aıdalada júremin» dep,
Aıryldy halqymenen amandasyp.

Jalynǵan qaramady sózderine,
Jabylsa boı bermeıdi ózderine.
«Ata-ana, eli-jurtym aman bol» dep,
Kórinbeı ketti alysta kózderine.

Qańǵyryp shyǵyp ketti elsiz jerge,
Kez boldy osyndaı dert qaıran erge.
Adamnan ań syqyldy kórse qashyp,
Qosyldy daladaǵy kıikterge.

Elsizde ańmen birge qańǵyrypty,
Taý men tas daýysyna jańǵyryqty.
Jartaspen jańǵyryqqan jaýaptasyp,
Lebizi tıgen jerdi jandyrypty.

«Áı, jartas, men aıtqandy sen de aıtasyń,
Dertimdi mazaq qylyp ulǵaıtasyń.
Láılániń menen ózge ǵashyǵy joq,
Uqtyrshy, sen Láılá dep kimdi aıtasyń?

Seniń de Láılá degen jaryń bar ma,
İshinde men syqyldy zaryń bar ma?
Atama ǵashyǵymnyń qurmetti atyn,
Ynsap qyl, rahym, uıat, aryń bar ma?

Jandyrma janyp turǵan júregimdi,
Eritpe atyn aıtyp súıegimdi.
Láılániń atyn jalǵyz men ataıyn,
Zarlatpa, ber jalynǵan tilegimdi?

Seniń de jaryń bolsa Láılá attas,
Qaıǵyly sorly bolsań ózim zattas,
Sen nege qandy jasty aǵyzbaısyń,
Bolyp pa eń ǵashyǵyńnyń dertinen tas?

Kórmeımin kóz jasyńnyń parlaǵanyn,
Keýdeńniń bilip turmyn janbaǵanyn.
Qaıǵyly bir ǵarypty mazaq qylyp,
Jaraı ma ǵashyqpyn dep aldaǵanyń?»

Sony aıtyp Májnún jylap zarlaǵanda,
Kózinen qandy jasy parlaǵanda,
Ushqan qus, júgirgen ań shydaı almaı,
Jıylyp tus-tusynan ańdaǵanda.

Olarǵa muńyn aıtsa zarlandyryp,
Barshasy jabyrqaıdy tyńdap turyp.
Ańmenen ábden úıir bolyp alyp,
Shóp ottap, sý ishedi birge júrip.

«Láılá» dep zar qaǵady kúndiz-túni,
Jylaıdy ań shýyldap shyqqanda úni.
Ańnyń da aqyly bar, hal, tili bar,
Jalǵan dep oılamańyz, sirá, muny.

Sol kezde bir saıatshy qaqpan quryp,
Bir kıik ilinipti ottap júrip.
Kórgen soń kıikti ústap alǵandyǵyn,
Shydamaı keldi Májnún zyr júgirip.

Jalynyp saıatshyǵa jetip bardy:
«Aǵataı, men de osyndaı edim zarly».
Oqaly altyndaǵan tonyn berip,
«Ózimdeı ǵaryp qoı» dep kıikti aldy.

Ańshydan aldy satyp kıim berip,
Májnúnniń ketti kıik sońyna erip.
Ustaǵan bir kógershin jáne bireý
Jolyqty qarsy aldynan kezdeı kelip.

Qolynan altyn júzik berdi-daǵy,
Bosatyp qoıa berdi ony taǵy.
Kıik pen kógershinge bas urady,
Zarlanyp muńyn aıtyp oıyndaǵy.

«Senderge syr aıtýǵa uıalamyn,
Adasqan aqylymnan dıýanamyn.
Zalalsyz bir ǵaryppyn, menen qashpa,
Ańǵa ersem, adamǵa ermeı, ýanamyn», —

Deıdi de ekeýine ketedi erip,
Shóp jeıdi haıýansha julyp, terip.
Májnúnniń syryn bilip ań qashpaıdy,
Qudaıym olarǵa da aqyl berip.

Sonymen júre tursyn elsiz saıda,
Baıaǵy zarlap jatqan Láılá qaıda?
Azǵana sol týraly sóz aıtalyq,
Ol baıǵus jatyr eken qandaı jáıda.

Májnúnniń ǵashyǵymen kúıip-janyp,
Kórmeıdi uıqy, tamaq meıiri qanyp.
Bir túni aı jaryqta tysqa shyǵyp,
Bildirmeı esh adamǵa júr zarlanyp.

Sóılesti aspandaǵy aıdy kórip:
«Júresiń jerdiń júzin sen tekserip.
Bir túnde dúnıeni sharq urasyń,
Májnúnnen qýantsańshy habar berip.

Qaıda júr, tiri júr me, ne qylyp júr,
İshimdi ǵashyq oty jandyryp tur.
Bolsań da sen de mendeı kúnge ǵashyq,
Nurymen jarqyraısyń, janbaısyń qur.

Kún ǵashyq saǵan-daǵy saldy nuryn,
Bar ma edi ózińde nur onan buryn.
Ot saldy júregime meniń Májnún,
Aýzymnan shyqty jalyn, kórdiń túrin.

Munan soń bardy aıańdap toǵaı jaqqa,
Jemis pen aǵash ekken baý-sharbaqqa.
Túndegi jyly jeldiń lebizimen
Sóılesti jasyl gúl men japyraqqa:

«Jyly jel, ǵashyǵymnyń lebindeısiń,
Sen meni ne bilesiń, ne bilmeısiń.
Jelmenen sybyrlasqan japyraqtar,
Shyn ǵashyq bolsań nege egilmeısiń?

Tún bolsa dymqyl shyqpen býlanasyń,
Ótirik ǵashyqpyn dep qýlanasyń.
Qan aǵyz ǵashyq bolsań jas ornyna,
Egilip jylamaısyń, sýlanasyń.

Jel, sen de ǵashyqpyn dep daý qylasyń,
Keı-keıde kózden jańbyr jaýǵyzasyń.
Jasyldyń jerge bitken bári jaryń,
Kóńilińdi árkimge bir aýǵyzasyń.

Keıde sen japyraqty un qylasyń,
Aıamaı qyzyl gúldi syndyrasyń.
Soǵasyń keıde jumsaq, keıde qatty,
Qubylyp kimniń kóńilin tyndyrasyń».

Sóılesti onan keıin juldyzdarmen,
«Janym-aı, kórdiń be, — dep, – Májnúndi sen.
Jarymdy janym súıgen bir kóre almaı,
Suraıyn bir habaryn kóringennen.

Eı, juldyz, túnde týdyń, kúndiz batyp,
Qasyńdy kimge ymdaısyń qımyldatyp.
Ǵaryppyn men de ózińdeı tutqyndaǵy,
Zarlaımyn kúni boıy úıde jatyp.

Qaptaısyń tún bolǵanda kóktiń júzin,
Sorlymyn qatty tartqan qaıǵy syzyn.
Senderge dúnıede tasa jer joq,
Májnúnniń tym bolmasa kórsetshi izin!»

Bir juldyz aǵyp edi jerge taman,
Degendeı qýanady «jaryń aman».
Júripti juldyz aqqan jaqqa qaraı,
«Jobasyn kórsetti-aý, – dep, – osy maǵan».

Aldynda bir adam tur qarańdaǵan,
Seskenip Láılá jaqyn bara almaǵan.
«Dosym ba, duspanym ba, kim biledi,
Baıqamaı jaramas, – dep, – arandaǵan».

Ol kelgen Májnún eken Láıláni izdep:
«Ǵashyǵym, oılap pa ediń kóremiz», – dep.
Láılá aıtty: «Amanatyńdy al, qaraǵym,
Munan soń tiri kórmen, kúder úz», — dep.

Oılady qyzǵa jaqyn baraıyn dep,
Qushaqtap bir súıdirip qaraıyn dep.
Kórem be, munan keıin kórmeımin be,
Saqtaýly amanatty alaıyn dep.

Barady, jaqyndasa, janyp-kúıip,
Denege bolar emes dene tıip.
Ekeýi shydaı almaı talyp ketti,
Aýzynan alǵan eken birer súıip.

Kórdiń be shyn ǵashyqtyń anyq jaıyn,
İshtegi ot dáýirleıdi barǵan saıyn.
Bul jerde eki ǵashyq jata tursyn,
Batyrdan Naýfal degen sóz bastaıyn.

***
Ǵarapta bir batyr bar Naýfal atty,
Ustaǵan sharıǵattyń jolyn qatty.
Qaıdaǵy qaıǵysy kóp ǵarypty izdep,
Solarǵa qylady eken marhamatty.

Jalǵyz-aq sharıǵatty myqty ustaıdy,
Ólse de oǵan qarsy is qylmaıdy.
Shyqpaıdy adaldyqtan qyldaı taıyp,
Alsa da basyn kesip, burylmaıdy.

Muńly úshin janyn otqa salady eken,
Qasyna ásker ertip alady eken.
Bir jerde zorlyq kórgen jan bar dese,
Erinbeı ádeıi izdep barady eken.

Májnúnniń ata-anasy júrdi zarlap,
İzdenip em taba almaı eldi sharlap.
Naýfalǵa kempir bastap alyp bardy,
Kisideı sýǵa ketken taldy qarmap:

«Eı, batyr, atyń shyqqan jer-jıhanǵa,
Qaıdaǵy bolysýshy eń ǵaryp janǵa.
İsi haq, sharıǵatqa túzý bolsa,
Taıanysh bolýshy ediń jyǵylǵanǵa.

Ǵadalat, rahym qonǵan júregińe,
Ný bitken týmaı turyp súıegińe.
Kem-ketik beısharanyń ákesindeı,
Jetkizbeı qoımaýshy ediń tilegine.

Zarlanyp kelip turmyz aldyńyzǵa,
Bir balam ǵashyq edi han qyzyna.
Qaıǵydan qańǵyp ketti dıýana bop,
«Jyndy» dep bermeı qoıdy jalǵyzyma.

Ekeýi ǵashyq boldy týa sala,
Kórmese jylaıtuǵyn boldy bala.
Halqymnan surasań da, sózim ras,
Osyndaı kúıge saldy Haq taǵala.

Qańǵyryp aıdalaǵa ketti balam,
Ómiri qorlyqpenen ótti balam.
Osyǵan qudaı úshin marhamat qyl,
Sarǵaıyp óler halǵa jetti balam».

Ornynan Naýfal sonda atyp túrdy:
«Batyrlar, qaıdasyń? — dep bir aqyrdy,—
Jany úshin janym qurban balańa» —dep,
Áskerin ertip alyp Naýfal júrdi.

«Jalǵyz-aq bolsyn, — deıdi, — sóziń ras,
Jaralǵan sondaı iske bul ǵaryp bas.
Jolyna sharıǵattyń isim túzý,
Qudaıym bolsa járdem, ol qutylmas».

Májnúnge keshikpeı-aq jetip bardy,
«Jaryńdy áperem» dep ertip aldy.
«Qyramyn, qyz bermese, tuqymyn» dep,
Láılániń ákesine habar saldy.

O-daǵy namys qyldy kyzyn bermeı,
Elshini qaıyrypty sózge kónbeı.
Áskerin jıyp alyp qarsy shyqty,
«Láıláni bermeımin, – dep, – ózim ólmeı».

Soǵysyp, eki ásker aralasty,
Qyz úshin birin-biri jaralasty.
Qaıtpaǵan jannan beti ómirinde,
Naýfaldyń batyrlary qaıta qashty.

Naýfaldyń jatqan úıi altyn shatyr,
Sájdege basyn qoıyp Májnún jatyr.
Bir dúbir estigen soń Naýfal shyqsa,
Aldyna keldi qashyp óńkeı batyr:

«Taqsyr-aı! Qashpaýshy edik jaýdan yǵyp,
Jeńip ek jaý áskerin jerge tyǵyp.
Shydatpaı, bet qaratpaı qaıta qýdy,
Ǵajaıyp aldymyzdan bir órt shyǵyp.

Bilmedik qaıdan shyqty osy jalyn,
Mundaı is bolǵan emes buryn málim.
Sopydan keremetti surańyzshy,
Sol kisi bile me eken munyń halin?»

Sopy aıtty: «Májnún jatyr Haqtan tilep:
«Áskerin ǵashyǵymnyń qor qylma», —dep.
Anyq-aq bul keremet sodan boldy,
Surańyz nanbasańyz ózin ákep».

Ol aıtty: «Tilegenim ras Haqtan
Bul ásker keldi ǵoı dep jarym jaqtan».
Májnúnge Naýfal sonda jalynypty:
«Qaraǵym, duǵa qylma, endi saqtan.

Jatyrmyn qyrylysyp jaryń úshin,
Oılaımyn jeńeıin dep arym úshin.
Osynyń bári jalǵyz seniń qamyń,
Aıanyp turǵanym joq janym úshin», —

Dedi de ózi bastap Naýfal bardy,
Qoıdaıyn qasqyr tıgen qyryp saldy.
Urǵyzbaı ańdyp júrip joldasyna,
Tirideı qyz ákesin ustap aldy:

«Bermediń qyzdy nege suraǵanda,
Zar qylyp eli-jurtyń jylaǵanda.
Bireýdiń jalǵyzynyń qanyn júktep,
Tımeı me qyzyń baıǵa bu zamanda?»

«Eı, batyr, dátimdi aıtqyz, sózim tyńda
Bermedim namys oılap men basynda.
Amalsyz oınasyna qyz berdi dep,
Duspanym tabalaıtyn tur qasymda.

Qańǵyryp ketti Qaıys onan keıin,
Jyndyǵa qyz berem dep men ne deıin.
Jańada bireý kelip quda tústi,
Halqymnan surańyz, men úndemeıin.

Láıláni aıttyrdy kep Ebnsalam,
Qalaısha jalǵan aıtyp tiri qalam.
Áperseń, kisi haqyn áperesiń,
Óziń bil ne qylsań da endi, balam».

Naýfaldyń qany qashty kózi jaınap,
Barmaǵyn yza bolyp aldy shaınap.
«Sen maǵan kisi haqyn áperme, — dep,
Bir jaǵynan Májnún tur aǵata
Almaımyn áperseń de kisi haqyn,
Bar edi Láılige bir jazǵan hatym.
Senimdi joldasyńnan sony jetkiz,
Sizge joq onan ózge amanatym».
Jetkizbek boldy Naýfal amanatty,
Osyndaı kórdiń be shyn bekzatty.
Shaqyryp Záıit degen bir joldasyn,
Tapsyrdy qyzǵa ber dep osy hatty
Qutyldy qyz ákesi shynyn aıtyp,
Qaıtemiz bosqa beker sózdi uzaıtyp.
Qudaıdyń qospaǵan bir isi eken dep,
Eline Naýfal batyr ketti qaıtyp.
Zarlanyp qaldy Májnún onan jaman,
Basyna qaıta tústi aqyr zaman.
Dalada taty qańǵyp júre tursyn,
Kelelik Láıli degen qyzǵa taman.
Baǵana eki ǵashyq qalǵan talyp,
Otyrǵan Láıli esin jıyp alyp.
Májnúndi talyp jatqan turdy kútil,
Betine tortyn shálin jaba salyp.
Tura almaı ǵashyq jary qaldy esi aýyp,
Láılini daıashy qyz alǵan taýyp.
Májnúndi kórmegensip júre berdi,
Ósekke qalar ma dep qylyp qaýip.
Azdan soń turdy Májnún esin jıyp,
Ári-beri sháldi ıiskep jatty súıip.
Onan soń Naýfal taýyp alyp ketken,
Jaryńdy áperem dep jandy qıyp.
Láıli qyz úıde otyryp kúıip-jandy,
Aınaldy bir kóbelek jaqqan shamdy.
Sham menen kóbelekke muńyn aıtyp,
Ótkizdi kirpik qaqpaı uzaq tandy:
«Kóbelek, sen de mendeı shamǵa ǵashyq,
Bolasyń qaıtip ǵashyq menen asyp.
Kúıseń de ólmeseńshi men syqyldy,
Ólesiń eki aınalmaı munsha sasyp.
Qaramaı shyńdasańshy janǵanyńa,
Bilgen soń jetpesińdi armanyńa,
Tartsańshy neshe jyldaı jar kúıigin,
Razy ma jaryń óle qalǵanyńa?
Sham, sen de lapyldaısyń janǵan bolyp,
Kóńilińde qaıǵyly dert arman bolyp.
Baılaýly qol-aıaǵyń, basyń qara,
Jylaısyń kókke nazar salǵan bolyp.
Jalyndap sen janasyń jalǵyz túnde,
Turasyń janbaı aman uzaq kúńde.
Janamyn kúndiz-túni men qaıǵydan,
Rahattan kúderimdi úzdim múlde.
Kózimnen, mine, aǵyp tur qandy jasym,
Ǵashyqtyń qaıǵyly oty — ishken asym.
Kózińniń qany túgil jasy da joq,
Janǵansyń túni boıy maı jutasyń.
Dosyń — maı, duspanyń — jel, tez ólesiń,
Janǵanǵa shydaı almaı jónelesiń.
Súıikti dosym — beınet, jaýym — rahat,
Qalaısha endi maǵan teńelesiń».
Sony aıtyp otyr edi jaqqan shamǵa,
Uqsady bireý bir hat usynǵanǵa.
Qarasa — ǵashyǵynyń jazǵan haty,
Otyrdy azar shydap oqyǵanda.
Hatty alyp Záıit eken kelgen kirip,
Ysylǵan mundaı iske talaı júrip.
Májnúnniń jazyp bergen sózi mynaý,
Aıta alsam dál ózindeı qısyndyryp:
«Ǵashyǵym, janǵa ólshegen Láıli janym,
Belgili bir sen úshin zarlaǵanym.
Egerde óziń súıip tıgen bolsań,
Qaıyrly, qutty bolsyn jar tapqanyń.
Men-daǵy sen qýansań, qýanamyn,
Kún kórgen kóleńkeńde dýanamyn
Qaraǵym, jarlymysyń, zarlymysyń,
Anyqtap syryńdy aıtsań, uǵynamyn.
Aldaǵan sózim emes, baıqaıyn dep,
Jaryńnan kóńilińdi shaıqaıyn dep.
Qosylǵan óziń súıip jaryń bolsa, -
Oıladym razylyǵymdy aıtaıyn dep
Oıymnan mahabbatyń ketpeıdi bir,
Sen súıseń bóten jardy, ol nege tur.
Júregim áli ózimniń jarym deıdi,
Hat jazdym sandalaqtap sonymen qur.
Bir hat jaz osy hatty aparǵannan,
Alǵansha habaryńdy júregim qan.
Shynyńdy aıt, qudaı úshin alań qylma,
Qurbanyń bolsyn endi bul shybyn jan.
Jyldam ber ne de bolsa habaryńdy,
Topyraq baspaı turyp ajarymdy.
Sen ketseń ózge jarǵa, tez ólemin
Bilmedim onan basqa tabarymdy».
Bar sózin hatyndaǵy oqyp bilip,
Qaǵaz ben qalam aldy Láıli turyp.
Qaıtadan ǵashyǵyna jaýap jazdy,
Kóziniń qandy jasyn sıa qylyp:
«Bul sózge tańǵalamyn nanǵanyńa,
Jetkizer kimdi jalǵan armanyna.
Qaraǵym, qaıtip aýzyń baryp aıttyń
Ózgege seni tastap barmaǵyma.
Oraıym bar ma meniń senen keter,
Ondaıǵa alań bolmaı júrseń neter.
Ákemniń beremin dep aıtqany ras,
Áýre bop bolmas iske júr ǵoı beker.
Oıladym esitkende óleıin dep,
Sen úshin qý janymdy bereıin dep.
Toqtattym ózimdi-ózim qaıta oılanyp,
Qudaıym shyny jazsa, kóreıin dep.
Jaratqan alla meni bir sen úshin,
Jaralǵan jar ediń ǵoı sen men úshin.
Baram dep ózge adamǵa oılamaımyn,
Kóńilim bir qudaıǵa sengen úshin.
Kim qyldy bala kúnde saǵan ǵashyq,
Ýandym seni kórsem maýqym basyp. -
Qaraǵym, sony oılamaı nege jazdyń,
Allanyń taǵdyryna qarsylasyń.
Qaraǵym, men — seniki, sen — meniki,
Oraısyz qury úmit qoı ózgeniki.
Allanyń bekitkeni buzyla ma,
Bura ma qudaı isin pendeniki?
Taǵdyrda ne jazyldy, kóreıik te,
Kóńildi bir allaǵa bereıik te.
Kóz burmaı, kóńil burmaı, minez burmaı,
Shyn ǵashyq betimizben óleıik te.
Ózge oıdy, razy emespin, kóp oılasań,
Keshikpeı jolyǵyp ket, meni oılasań.
Kózińdi kóriskende jetkizeıin,
Bul sózdi shyp emes qoı dep oılasań».
Ol hatty Záıit ketti taǵy da alyp,
Keshikpeı, aıaldamaı qaıta salyp.
Adasyp aqylynan jatqan jerde,
Májnúnge Láıli hatyn berdi aparyp.
Ol kezde jatyr edi esi kirmeı,
Qolyna berdi hatty Záıit bilmeı.
Aldy da qaltasyna sala saldy,
Záıitti adam bar dep kózine ilmeı.
Jatqanyn esi ketip sonda bildi,
Qasyńda aıyqsyn dep kútip turdy.
«Ǵashyǵyń qatty naýqas, shaqyrdy» dep,
Záıitke bireý kelip habar qyldy.
Tura almaı Záıit ketti, Májnún qalyp,
Jerinen túregeldi jatqan talyp.
Esine alǵan haty sońda túsip,
Oqytty qaltasynan julyp alyp.
Bilgen soń hatyn oqyp kóńili tyndy,
Sózinen taba almady eshbir mindi.
Láıliniń jaıyn endi sóz qylaıyq,
Toqtatyp qoıa turyp Májnúndi.
Láıli júr Májnún úshin janamyn dep,
Aıttyrǵan Ebnsalam alamyn dep.
Bir kúni atasyna berdi habar
Qol ustaı búgin keshke baramyn dep.
Toı qylyp shaqyrypty talaı eldi,
Qansha syı tartýmenen kúıeý keldi.
Bir qatyn Ebnsalam baıbatshaǵa
Láılini kesh batqan soń ákep berdi.
Tósekke kúıeý jatty, Láıli jatpaı,
«Qaraǵym, nege otyrsyń sózde qatpaı?
Shesh-taǵy kıimińdi qoınyma kir,
Uıalyp otyrmysyń maǵan batpaı».
Oılady bir aıla aıtyp qaraıyn dep:
«Qasyńa jatyq edim baraıyn dep,
Bir peri jas kúnimnen ańdýshy edi,
Kelip tur jaqyndasam alaıyn dep».
Tósekten kúıeý basyn julyp aldy,
«Qaıda tur ol peri», — dep kózin saldy.
Aıtsa da aldaıyn dep Láıli ótirik,
Bir peri túsi sýyq kelip qaldy.
Murny kók, tómengi erni jer tireıdi,
Daýysy jaýǵan kúndeı kúrkireıdi.
«Láıliniń qudaı qosqan jary emessiń,
Qanekı, mańaıynan júrshi!» - deńdi.
«Eshqashan buǵan jaqyn kelme, — deıdi, —
Ózin de júzi túgil kórme, — deıdi. —
Bireýdiń ǵashyq jaryn alamyn dep,
Qorlyqpen azap kórip ólme, - deıdi. -
Láıliden, óltirmeımin, aýlaq júrseń,
Ólesiń qolyn ustap, júzin kórseń.
Myń janyń bolsa-daǵy seni qoıman,
Osyndaı is kórdim dep habar berseń».
Ant etti Ebnsalam: «aıtpaımyn, — dep, —
Sertimnen bir aıtqan soń qaıtpaımyn, — dep, —
Allanyń qospaǵanyn alamyn dep,
Moınyma kisi haqyn artpaımyn», — dep.
Dedi de «ýaǵdańnan júrme taıyp»,
Sol peri bolyp ketti kózden ǵaıyp.
Bolsa da ishten qusa Ebnsalam
Bul syryn janǵa aıtpady elge jaıyp.
Ol-daǵy batyr edi er júrekti,
Júregin ǵashyq oty eljiretti.
Láıliniń júzin kórmeı tura ala ma,
Aıaǵy basqan saıyn keıin ketti.
Periden qoryqpasa da ýaǵdasy bar,
Taıa ma aıtqanynan qaırattylar.
Sarǵaıyp zapyrandaı soldy júzi,
Bolsa da denesi tas qaıdan shydar.
Kelse de Láılimenen bir jatpaıdy,
Qolynan, júzin kórip, dám tatpaıdy.
Jazylmas dertti boldy qaıran batyr,
Adamdy shyn ǵashyqtyq shydatpaıdy.
Júregin ǵashyq oty ketti sharpyp,
Kún saıyn júdeı berdi qaıǵysy artyp.
Jaqyndap óler halge boldy dertti,
Esil er ala almady boıyn tartyp.
Naýqasy barǵan saıyn ketti dendep,
Dert emes jazylarlyq dáriger emdep.
Ólimge taıanǵanyn bilgennen soń,
Láılini shaqyrypty jaqyn kel dep:
«Men saǵan jar emespin, jaqynyńmyn,
Qaıǵymen qapyda ótken paqyryńmyn.
Imenbeı endi meniń qasyma kel,
Barynda qoshtasaıyn aqylymnyń.
Májnúnge ǵashyǵyńdy bilmeýshi edim,
Ortańa, ony bilsem, kirmeýshi edim.
Ol saǵan ǵashyqtyǵyn bilsem-daǵy,
Sen oǵan ǵashyq qoı dep júrmeýshi edim
Kórsetti taǵdyr maǵan jasyryndy,
Ashty ǵoı peri kelip bar syryńdy.
Kóńilimdi seni almasqa bekitkenmin,
Oılama jalǵanshy dep paqyryńdy.
Periden oılap edim qashpaıyn dep,
Ólermin ázer bolsa, saspaıyn dep.
Bilgen soń ózimdi-ózim toqtatqamyn,
Ǵashyqtyń syryn elge shashpaıyn dep.
Sorly edim bir aıtqan soń moıyn burmas,
Ólim men ýaǵda buzǵan — bári bir bás.
Májnúnge sálemimdi aıt, kóre qalsań,
Qurby edim bir jyl týǵan túıdeı qurdas.
Májnúnge jazyp qoıǵan bar bir hatym,
Tilegim— sony tapsyr — amanatym.
Artymnan duǵa qylsyn haqyn keship,
Umytpasyn, Ebnsalam — meniń atym.
Sen de kesh ádepsizdik isterimdi,
Kóre alman endi qaıtyp tústerińdi.
Taǵdyrda qosqan bolsa, kórisersiz,
Kúıdirme qaıǵy oılap ishterińdi.
Minekı qaıǵy oılaǵan men ne boldym,
Gúl edim jaınap turǵan, búgin soldym.
Deýshi edim jerdiń júzin aralarmyn,
Jalǵannyń bir qyzyǵyn kórmeı óldim.
Sizdi aıtsa, bizdi de aıtar keıingiler,
Qoıady kimdi jutpaı bul qara jer.
Allanyń jazǵanyna rızamyn,
Ataqsyz, atsyz eler keı pendeler.
Sizder de sóz bolarsyz artqylarǵa,
Jany ashyr, jany bardyń ǵashyq jarǵa.
Aýzynan keshý alyp keter edim,
Májnúndi kórmeı óldim, amal bar ma?
Men-daǵy jeti atadan edim jalǵyz,
Qaraǵym, jazam bolsa, esten qalǵyz.
Qalyńǵa bergenimniń bárin keshtim,
Malymdy ákeńe aıtyp jıyp alǵyz.
Uzamaı maǵan ajal keler áli-aq,
Qylǵamyn áldeqashan seni talaq.
Senderge meniń qylar bógetim joq,
Meni oılap óz jaryńnan bolma salaq.
Májnúnge aıt, dúnıege qoısyn senbeı,
Júredi nege túzde saǵan kelmeı.
Jaryna jany barda bir jolyqsyn,
Bolmasyn qaıdan bildi o da mendeı.
Aıttym ǵoı, adaspasam, bilgenimdi,
Sizderdiń kórmeı óttim kúlgenińdi.
Dúnıe-aı, kórer me ekem aqyrette,
Májnúnmen qushaqtasyp júrgenińdi».
Esirkep Láıli turyp jaqyn keldi,
Júregi tazasyna kóńili sendi.
«Men keshtim, sizder de kesh», - dedi-daǵy,
Shahadat ıman aıtyp jóneldi endi.
Taǵdyrda solaı jazǵan parýardiger,
Bul syrdy ózge bilmes, Láıli biler.
Láıliniń úıden shyqqan únin estip,
Júgirdi tysta turǵan kúzetshiler.
Ótkenin Ebnsalam halqy bildi,
Birtalaı, esitken soń, jurt jıyldy.
Shyǵaryp janazasyn taza arýlap,
Qabirin bek aıbattap kúmbez qyldy.
Láıliniń oıyndaǵy ǵashyq jary,
Oılaıdy baıy óldi dep jurttyń bári.
Ólgenin Ebnsalam syltaý qylyp,
İshinen shyqty tysqa qaıǵy-zary.
Májnúndi nege umytsyn ólgeninshe,
Zarlandy sony joqtap óz kóńilinshe.
Otyr dep baıyn joqtap halyq oılaıdy,
Jasyrmaı jylaǵan soń jurt kózinshe.
Shaharǵa bir kún Májnún keldi qańǵyp,
Oıy bar bir jolyqpaq Láılini andyp.
Bir shaldy bireý uryp jetelep júr,
Kisendep tepkileıdi betin shań ǵyp.
Júgirip Májnún keldi «aǵataılap»;
«Ǵaripti nege urasyń qolyn baılap
Sorlynyń álde qandaı jazasy barý
Uqtyryp aıtyńyzshy maǵan jaılap.
«Ákemdi osy óltirdi taspen uryp,
Ketipti urǵan tasy mıǵa kirip.
Osydan kegińdi al dep qazy berdi,
Jazasyn tartqyzamyn óstip júrip.
Munymdy sharıǵatqa syıǵyzamyn,
Jetelep elden qaıyr jıǵyzamyn.
Óltirsem, qınasam da erik ózinde,
Kónbese qazir moınyn qıǵyzamyn».
«Júktediń, sorly-aý, nege adam qanyn,
Esirkep, shyqpaı qaldy azar janym.
Bar edi bul adamda qandaı kegiń,
Ákesin óltirgeniń ne qylǵanyń?»
«Uryp em ashy qysyp taspen atyp,
Basyna jibergen tas ketti batyp.
Qateden mundaı kúıge dýshar boldym,
Qaıtesiń men sorlyny bylshyldatyp».
«Bul shaldy ne qylasyń, meni-aq aıda,
Kisendep aıaǵym men qolym baıla.
Beınetti munyń úshin maǵan tartqyz.
Bar deısiń qaıyr surap, aıtshy qaıda?»
Bosatty ózin berip álgi shaldy,
Kisendi aıaǵyna ózi saldy.
Májnúndi shap ornyna noqtalap ap,
Jetelep ár qaqpaǵa alyp bardy.
«Láıli»dep zar qaǵady tynbaı jylap,
Júredi keshke jaqyn qaıyr surap.
Otyrǵan terezede Láıli kórip,
Jyǵyldy esi ketip tamnan qulap.
Dúrs etip jerge tústi Láıli baryp,
Tanydy ony Májnún kózi shalyp.
Ólgeli ánsheıinde júrgen sorly
Kórgen soń qulaǵanyn qalda talyp.
Tyrp etpeı jatyp aldy esin jımaı,
Kisi tur jetelegen ony qımaı.
Aýzynan «ah» degende jalyn shyqty,
Qalyń dert júrektegi ishke syımaı
Kisendi aıaǵynan sheship aldy,
Noqtany sypyra almaı kesip aldy.
Jyndyny qaıtemin dep ketti tastap,
Sorlynyń ólmegende nesi qaldy.
Birqatar sol arada jatty talyp,
Azdan soń ekeýi esin jıyp alyp,
Ońasha, qarańǵy tún, esh adam joq,
Ǵaripter muńdasady jaqyn baryp.
«Qaraǵym, — dedi Láıli, — qaryzyńdy;
Qushaqtap, qoıynyma qolyńdy sal.
Jolyqpaq kúnde mundaı tabylmaıdy,
Bir tatqyz tym bolmasa tilińmen bal.
Májnún-aý! Ǵashyq bolsań sóziń ójet,
Dertime osy arada bir dármen et.
Tilińnen sorǵyz-daǵy bir qushaqtat,
Áıtpese óz qolyńnan óltirip ket.
Ólemin qosyla almaı qalsam-daǵy,
Umytpaımyn aqyretke barsam-daǵy.
Bolady sen saý qalsań, men óleıin,
Qushaqtap shydaı almaı jansam-daǵy».
Jaqyndap keldi tilin bereıin dep,
Sorǵyzyp maýqyn basyp kóreıin dep.
Aýzyna aýzy baryp tıgen kezde,
Órtenip bara jatyr óleıin dep.
Umtyldy qushaqtaıyn jansam da dep,
Bul jerde janyp ólip qalsam da dep.
Aıqasyp ash belinen jabysady,
Ólemin aqyr qaıda barsam da dep.
Laqyldap shydatpady kúıip-janyp,
Qoldaryn keıin ketti jazyp alyp.
Qarasa bireý jaqyn kelip qapty,
Syrt berip júre berdi Láıli qalyp.
Májnúnnen bir qalmaıdy álgi jaıaý,
Shahardan shyqqan kezde keldi taıaý
Kidirmeı álde kim dep ketip edi,
Sybyrlap «toqtańyz» dep aıtty baıaý.
Toqtady kóreıin dep munyń túrin,
Bilerlik adam ba dep Láıli syryn.
Qarasa óńi surlaý, jap-jas jigit,
Umytpasa, kórgen emes munan buryn.
Qasyna kelip turdy sálem berip:
«Baıqadym qushaqtasqan sizdi kórip.
Qoınyńnan qosylǵanda ot shyqqan soń,
Kelip em bileıin dep artyńa erip.
Bilýshi em ǵashyqtyqtyń men de halin,
Jasyńnan seniń jaıyń bizge málim.
Ádeıi aıyrmaqqa baryp edim,
Bolýshy eń men bolmasam kúl men jalyn.
Bilemin ólim emes saǵan buıym,
Janyńdy aıamaısyń jalǵyz tıyn.
Beınetke shydaı almaı óldi dese,
Bolmaı ma bárinen de osy qıyn.
Jolyqsań qushaqtama, qur júzin kór,
İshtegi jalyn shyqsyn, sóılese ber.
Jalǵanda qosylýǵa jazǵan bolsa,
Tabady ózi-aq ebin parýardiger.
Jalynǵa sen shydasań, qyz shydamas,
Óltirseń ózin órtep, tipti unamas.
Erkekten qaıda kórseń áıel názik,
Qańǵyrǵan sony kórip men bir qý bas.
Bar edi meniń de bir súıgen jarym,
Kórmesem qurýshy edi yntyzarym.
Shydamaı ǵashyqtyqqa ólip ketti,
Kóp aıtsam qozǵalady ishte zarym.
Men senen aqyldy emen, jol kórgemin,
Qaıǵyny óz álimshe mol kórgemin.
Ǵashyǵym dúnıeden ótkennen soń,
Bile almaı qaıterimdi sendelgemin.
Demeńiz ádebi joq netken tantyq,
Aıtamyn janbasyn dep erte qamtyp.
Teń emes baqaıyńa biz búıtkende,
Sizderdiń ǵashyqtyǵyń júz ese artyq.
Sorlynyń sen de mendeı bireýisiń,
Láıliniń ǵashyq bolǵan kúıeýisiń.
Beremin tym bolmasa habar alýǵa,
Sen meniń kim ekenim bilemisiń?
Bilmeseń — Záıit edi meniń atym,
Az emes basymdaǵy mıhnatym.
Bir qyzǵa Zeınep degen ǵashyq bolyp,
Kún saıyn asyp edi mahabbatym.
Qyz eldi, men artynda tiri qaldym,
Zarlanýǵa molasyna kúnde bardym.
Ólgenshe joldas bolyp júreıin dep,
Artyńnan ádeıi izdep jaıaý saldym.
Men seniń baıaǵydan dosyń edim,
Hat tasyp habaryńdy qosyp edim.
Ol kezde aqylyńnyń joq kezi edi,
Azǵana aıyqsyn dep tosyp edim.
Zeınepten sonda habar alyp edim,
Degen soń qatty naýqas baryp edim.
Men sorly shydaı almaı jónelgende,
Jıa almaı sen esindi qalyp ediń».
Májnúnge joldas boldy qosa zarlap,
Ekeýi eki qyzǵa jylaıdy arnap.
Barmaǵan taý, baspaǵan jer qoımaıdy,
Sharq uryp dúnıeni júrdi sharlap.
Bir kúni Záıit aıtty Májnúnge kep,
Bir aqyl kóńilime túsip tur dep.
Láılige ebin taýyp jolyǵaıyq,
Baraıyq, sen soqyr bop, men jetelep.
Májnúndi soqyr qyldy kózin tartyp,
Jetelep, keıde arqalap, moınyna artyp.
Qolyna taldan jýan taıaq berip,
Shahardyń kóshesinde júr sandalyp.
Láıli de óler boldy zarlaı-zarlaı,
Shydasyn o da qaıtip kúıip-janbaı.
Qasyna bir qyz ertip tysqa shyqty,
Jatýǵa kúni boıy shydaı almaı.
Joqtaıdy Láıli jylap ǵashyq jaryn,
Qarańyz tereń oımen qylǵandaryn.
Bultqa aspandaǵy muńyn aıtyp,
Bolady shyǵarmaqshy ishten zaryn:
«Qaıǵyrdyń, qara bult, munsha nege,
Keldiń be razy bolmaı dúnıege.
Májnúndi kóre almaǵan men syqyldy,
Júrmisiń ǵashyq bolyp birdemege.
Qaraıyp, qamyǵasyń tym qurystap,
Kúrkirep ýhileısiń dertiń ustap.
Kóńiliń — ot, kózińnen jas jaýdyrasyń
Saǵynǵan ǵashyq jaryn maǵan uqsap.
Keı-keıde shatyrlaısyń qaharlanyp,
Kórsetip qaıratyńdy tym maqtanyp.
Aýzyńnan otty jalyn, oq shyǵady,
Qaıtesiń, biz jazasyz ketsek janyp.
Ǵaripke jarasa ma osyndaı jol,
Eshkimge, ǵashyq bolsań, zalalsyz bol.
Qylasyń birde ashý, birde rahym,
Tómensiń sen de menen, aıtqanym sol.
Sen nege kúnniń kózin jasyrasyń,
Qaıǵysyn qaıǵylynyń asyrasyń.
Nurymen ǵashyǵynyń tursa jaınap,
Surlanyp jerdiń óńin qashyrasyń.
Rahymsyz netken jaman seniń nıetiń,
Kórmese jer muńaıar kúnniń betin.
Kún jerge, jerdegi shep kúnge ǵashyq,
Derti zor, ýly júrek bolar shetin.
Qyzyl gúl buzylmaı ma kún kórmese?
Jarynan jarqyraǵan nur kórmese?
Rahym et, kóz jasyńnan sý berip ket,
Qaıǵydan qýrap óler dym kórmese.
Kókoraı kóleńkeńnen kúńgirt tartty,
Kórdiń be, jer jabyrqap qaıǵysy artty.
Quıyp ket kóz jasyńdy sorǵalatyp,
Burshaqpen shóp qıratyp jaýma qatty.
Torlamaı, aınalyp ket jer men kúndi,
Muńaıtpa kúndi bermeı, o da muńdy.
Qyzyl gúl — men syqyldy ol bir zarly,
Kóre almaı kúıip júrgen Májnúndi».
Tur edi kókke qarap Láıli zarlap,
Jaqyndap eki jaıaý keldi barlap.
Bul kelgen baǵanaǵy Záıit eken,
Májnúndi soqyr qylyp júrgen aldap.
«Aǵam, — dep, — kózi shyqqan» aıta salyp,
Jetelep bir soqyrdy qasyna alyp.
Árkimnen kóshedegi qaıyr surap,
Láıliniń mańaıyna turdy baryp.
Soqyrǵa qaıyr berdi jıylǵan kóp,
Aılamen Záıit tapty osyndaı ep.
Láılige jaqyn keldi álgi soqyr,
«Qaraǵym, marqabatyń bolmaı ma? » — dep.
Ekenin munyń Májnún Láıli bildi,
Kózi shyn shyqty ma dep qaıǵy qyldy.
Qaltadan peshettegen bir hat alyp,
Soqyrǵa sadaqa dep sony berdi.
«Sanap ap ashyp kórip adam joqta,
İshińde aqshasy bar, az ba, kóp pe.
Qaıyrdy kórineý bergen maqtaý bolar,
Paıǵambar jasyryn ber degen joq pa? »
Bergen soń sol qaǵazdy aldy soqyr,
Ashpaı-aq qaltasyna saldy soqyr.
Alsa da sadaqasyn ketip qalmaı,
Sol jerde taban aýmaı qaldy soqyr
Ǵashyǵyn kóre tura ketsin qaıtip,
Záıit tur aldandyryp sózdi uzaıtyp
Ózgeler ket dese de til almaıdy,
Láılige ketemin dep muńymdy aıtyp:
«Joqtaımyn bul kóz emes, shyn kózimdi,
Kim uǵyp, kim uqpaıdy bul sózimdi.
Baqytym joq, dertim qatty bir sorlymyn,
Salamyn janǵan otqa kúnde ózimdi.
Bul kózim joq bolsa da bardaı kózim,
Joǵalǵan shyny ǵashyq jardaı kózim.
Qaıǵydan bosanarlyq ýaqytym joq,
Kómilip topyraqqa qalmaı kózim.
Kórsem de dúnıeni kórgenim joq,
Kóńilimdi ózge janǵa bergenim joq.
Jalǵannyń rahatynan múlde bezdim,
Shyqpaı tur qury janym, ólgenim joq.
Kózim tur, dýa qylsań, kóreıin dep,
Kóńilim tur kúıe bermeı óleıin dep.
Qaıǵydan qashyp ólgen erlik emes,
Beınetke júregim tur kóneıin dep.
Qalqam-aý! Óleıin be, ólmeımin be?
Em suraı munan keıin keleıin be?
Kózimniń daýasynyń aqysy úshin,
Janymdy osy arada bereıin be?
Ǵarippin, jylap týǵan ózimdi kór,
Shatasqan dıýana bop sezimdi kór.
Dertime bu jalǵanda daýa bar ma?
Soqyr dep jırenbeseń, kózimdi kór».
Kóterdi kóleńkelep oramaldy,
İshinen sezdi Láıli bul amaldy.
Kózine qudaı úshin qaraıyn dep,
Bilgen soń jaqyn bardy ol amaldy.
Dedi de kórsetedi mine kózim,
Qarańyz aıla qylyp aıtqan sózin:
«Soqyrmyn, túzý turmaı jyǵylamyn,
Belińnen ustat, — deıdi, — myqtap óziń».
Amalmen ash belinen aldy oralyp,
Jyǵyldy shydaı almaı Láıli talyp.
İshtegi ǵashyqtyqtyń qyzýy ótip,
Láıliniń bara jatyr ústi janyp.
Júgirdi kórgen jandar tura sala,
Soqyrdy Záıit ketti súırep ala.
Láılini óz úıine alyp bardy,
Ár jeri kóıleginiń kúıgen shala.
Aqylyn jıyp aldy biraz turyp,
Buǵan da aıla tapty oılap júrip:
«Salýly qaltamdaǵy sirińkeni
Jandyrdy-aý álgi soqyr qaqyrynyp...»
Bir jerin denesiniń jalyn sharpyp,
Kún saıyn ishtegi dert barady artyp.
Júre almaı burynǵydaı túregelip,
Bir jola jatyp aldy tósek tartyp.
Májnúndi ońashaǵa alyp ketti,
Láıliden aıryldym dep nalyp ketti.
Jarynyń sadaqa dep bergen hatyn
Aýlaqta qaltasynan alyp kórdi.
Bir júzik, eki bólek salǵan haty,
Bireýi Ebnsalam amanaty,
Bireýin óz qolymen Láıli jazǵan,
Qoshtasyp ǵashyǵyna aıtqan dáti.
Bul óleń qyzyq emes kórer kózge,
Syrty muz, ishi jalyn, maǵynasy ózge.
Jamaǵat qulaq salmaı, oıyndy sal,
Láıliniń hatyndaǵy mynaý sózge:
«Qaraǵym! Eki hattyń biri amanat,
Ózińe sálem aıtty neshe qabat.
İshi dert, ýaǵdasy berik, bir sorly eken,
Baıǵustyń qatesin kesh, qyl marhamat.
Ózimniń ekinshi hat — jazǵan hatym,
Qoshtasqan birjolata minajatym.
Kózińnen aınalaıyn, jylaı kórme,
Men ketsem, qaldy ózinde mahabbatym
Qaraǵym, jerim qıyn, kele almaısyń,
Bir kelip tilegimdi bere almaısyń.
Burynǵy kóp sóziniń biri deme,
Munan soń dúnıede kóre almaısyń.
Demeýshi em, qalqam, seni kúıgizeıin,
Deýshi edim kúnde saǵan súıgizeıin.
Deneńe denem tıse jana berdim,
Ólgen soń qushaqtatyp tıgizeıin.
Ǵashyqqa sendeı shydap júre almadym,
Qoınyńa, armanym sol, kire almadym.
Qaıteıin atym áıel, denem názik,
Erkekteı qaırat qylyp tura almadym.
Sen jeńdiń, men jeńildim, buryn óttim,
Jolyńa shybyn jandy qurban ettim.
Qolyna saǵynǵanda qarasyn dep,
Belgige júzigimdi berip kettim.
Artyńnan túneýgide bireý ketti,
Shahardan shyǵa bere saǵan jetti.
Sol barǵan, endi oılasam, Záıit eken,
Shoshyma men Záıitpin dese netti.
Sol jerde-aq amanatyń bermes pe edim,
Qushaqtap jatyp seni ólmes pe edim.
Ne ólip, ne qosylyp sol arada
Taǵdyrda ne jazylsa kórmes pe edim?!
Ókinip ótken iske almas paıda
Záıitteı izdeseń de joldas qaıda?
Júzimdi tiri kúnde bir kórip qal,
Bir aıla tabar Záıit osyndaıda.
Baptanar jaı oılanyp zaman emes,
Keshikseń, men bolamyn aman emes.
Záıittiń senen góri esi durys,
Zeınepke qosylam dep alań emes.
Záıitke sálemimdi aıt, aıla tapsyn,
Bir amal jolyǵýǵa qylyp baqsyn.
Shoshımyn júregimniń soǵysynan,
Kóre almaı, aıaldasań, qalar-aqsyń.
Aman bol, jolyqpasań, munan bylaı
Beıiste qosylýǵa jazsyn qudaı!
İshimdi ishten týa eljiretip,
Eritken júregimdi, ǵashyǵym-aı!
Men úshin Májnún boldy-ay Qaıys atyń,
Ózgeden bólek edi mahabbatyń.
Kózi — nur, kóńili maıda, qarashyǵym!
İshińdi kúıdirmesin jazǵan hatym.
Men úshin kezip kettiń aıdalaǵa,
Bilmedim ketkenińdi qaı dalaǵa.
Qaraǵym, aqyrette tabysaıyq,
Bul ómir endi qaıtyp aınala ma?
Qaraǵym, amanatyń ketti meńde,
Saqtap kel qaryzymdy buzbaı sende.
Enshalla, keıingige jyr bolarmyz,
Esirker, duǵa qylar týǵan pende.
Qaraǵym, basqa jarǵa kóziń salma,
Jalǵanda opa bar dep qapy qalma.
Bireýge amanatym beril ketip,
Beıiste qosyla almaı sonda uıalma.
Jalǵanda bilgennen soń turmasymdy
Jolyńa qyldym qurban bir basymdy.
Ánsheıin úlgi bolsyn dep aıtamyn,
Bilemin janǵa moıyn burmasyńdy.
Men úshin tentirediń, Meke bardyń,
Qudaıdan aýyr naýqas surapaldyń.
Ánsheıin shala ǵashyq jamansha ólmeı,
Belgi bop keıingige mıras qaldyń.
Kim qylar bizdiń qylǵan isimizdi,
Jaratqan ózgeden jat ishimizdi.
Ǵashyqtyń áýlıesi dep-aq aıtar,
Artqylar kórmese de túsimizdi.
Kelip júr ólsem-daǵy kúmbezime,
Kóriner men ketken soń kim kózińe?
Ólgen joq, men ólsem de, mahabbatym,
Ketip tur amandasyp kúnde ózime.
Kesh, qalqam! Áıel edim, nashar edim,
Maýqyńdy tiri bolsam basar edim.
Zarlanyp qabirime kelip tursań,
Qoınymdy álim kelse ashar edim.
Qudaıa, qosylmadym bu jalǵanda,
Bolady men syqyldy kim armanda.
Qaq jaryp qabirimdi jibergeısiń
Basyma kelip Májnún zarlaǵanda.
Qaraǵym! Men óldi dep qaıǵy jeme,
Bilemisiń jan ólmeıdi, óler dene.
Kelgende amandasa beıitime,
Sózińdi aıt tiridegi, óldi deme.
Qur denem bilmese de janym bilsin,
Janyna ólgenderdiń málim qylsyn.
Sen de ólip, janym janǵa qosylǵansha,
Saǵynbaı daýysyńdy sezip júrsin.
Qaraǵym, jaza bersem, jandyrarmyn,
Dertińdi aýyrlatyp qaldyrarmyn.
Jylama, qudaı qossa, qıamette
Qushaqtap qumaryńdy qandyrarmyn».
Májnúnge qıyn tıdi hatty oqyǵan,
Otyrdy shyǵa jazdap qur shybyn jan.
Kózinen jas ornyna qan sorǵalap,
Qaǵazdyń beti boldy qyp-qyzyl qan.
Qarańyz ǵashyǵyna aýǵan nıetin,
Mahabbat bılegen jan qandaı shetin.
Egilip etpetinen jata qaldy,
Betine basyp alyp hattyń betin.
Kettiń dep nege tastap meni qıyp,
Alady anda-sanda hattan súıip.
Májnúndi Záıit kelip qushaqtaıdy,
Kóziniń o da ala almaı jasyn tyıyp.
Ol-daǵy aqylynan ketti adasyp
Júregin ecil-derti qaıta basyp.
Bolsa da jany temir shydata ma,
Qoshtasyp jazylǵan hat amandasyp.
Kóterdi esin jıyp Záıit basyn,
Jek kórdi hat sóziniń maǵynasyn.
Májnúndi ýatýǵa sóz aıtady:
«Ǵashyǵyń tiri, nege zarlanasyń?
"Hatynda bir jolyq dep aıtqan joq pa,
Bastama jaman yrym,ázir toqta.
Onan da jolyǵýǵa qam qylaıyq, :
Umtylma kúni buryn qurýly oqqa.
Bos oımen ne qylasyń bosqa eńirep,
Kettiń dep nege tastap zarladyń kep.
Ólmegen ony eldi dep óziń ólseń,
O da aıtsa ne der ediń tastadyń dep.
Hatynan tiri ekeni baıqalady,
Onyń da kóńili ózindeı shaıqalady.
Senderde ǵashyq oty azǵana ma,
Qalaısha ólmeımin dep aıta alady?
Nana tur qudaı úshin bul sózime,
Belgili meniń jaıym boldy ózińe.
Keýdemde janym bolsa bir qosaıyn,
Jaryńdy kórsetemin bir kózińe.
Áýeli men keleıin onda baryp,
Onan soń baramyz ǵoı qaıta salyp.
Jolyqpaq ýaǵdamen jer daıyndap,
Qumardy bir basalyq ońasha alyp».
Sony aıtyp Záıit ketti shahar jaqqa,
Láılige tiri bolsa jolyqpaqqa.
Úmittiń qaýip penen arasynda
Teńselip Májnún otyr sandalaqta:
«Tiri me, óli me eken, kóremin be,
Jolyǵyp amanatyn beremin be?
Kelgenshe qaıta habar shydaı almaı,
Láılini bir kóre almaı ólemin be? »
Oılashy osy kezde Májnún qandaı?
Janyp tur tula boıyn órt alǵandaı.
Qolymen basyn súıep sup-sur bolyp,
Óziniń barlyǵyn da baıqaı almaı.
Joǵalar dem alysy múlde sarqyp,
Mańdaıyn «ýh» degende jalyn sharpyp.
Ózegi úzilgenshe óksigende,
Lebizin ala almaıdy qaıta tartyp.
Móldirep eki kózi kókke qarap,
Bilmeımin qaı tilekti qyldy talap.
«Láıli» dep áli kelse bir aıtady,
Betinde qandy jasy tur sor talap.
Keı-keıde tirilgendeı, ólip ketip,
Kóterer qaıta basyn qalt-qult etip.
Sýretin kelistirip aıta almadym,
Qolymdy jyly júrek dirildetip.
Kóńilińe túsirdim be shyn kelbetin,
Mundaıdy kelistirmek tipti shetin.
Oqysa bir hýdojnık bul sózimdi,
Buljytpaı salar edi-aý dál sýretin.
Jigitter, kimdi aıaısyń muny aıamaı,
Shydaıdy ol ǵaripti kim aıamaı?
Júregim, mahabbatym toqtatpaıdy,
Jazaıyn desem-daǵy tym aıamaı.
Birjola ólse, áıteýir, Jumys bitti,
Bul Májnún eki ólimniń birin kútti.
Záıit kep bir habaryn bergeninshe,
Bolar ma munan qıyn ýaqyt tipti?
Bolsań da shydar ma ediń qandaı batyr,
Osyndaı kúıde boldy Májnún paqyr.
Óli emes, tiri emes bop otyrǵanda
Bir adam shahar jaqtan kele jatyr.
Bir turyp, bir otyrdy kelgeninshe,
Habaryn ne de bolsa bergeninshe.
Qaıǵydan ómirinde bir bosamaı,
Qaıran jas qańǵyp ótti-aý ólgeninshe!
Záıitte jaı basady, entelemeı,
Ne tiri, ne bolmasa óldi demeı.
Májnúnge túsi sýyq kórinedi,
Namysyn alyp kelgen perishtedeı.
«Eı, Záıit, qandaı habar alyp keldiń,
Surlanyp, qanyń qashyp naǵyp keldiń.
Shynyn aıt, azar bolsa ólgen shyǵar,
Tiri dep bolmaı izdep baryp keldiń.
Joldasym, kórgenińdi buryp aıtpa,
Meni aıap et-júregiń jylyp aıtpa.
Júzinde ǵashyǵymnyń ólimi tur,
Qurbymsyń, maǵan aıla qylyp aıtpa!»
«Ǵashyǵyń, — dedi, — aman, maǵan nansań,
Jalǵan dep amalym ne nanbaı qalsań?
Kúni erteń jolyǵýǵa sóz baıladym,
Baqshada jolyǵasyń, keshke barsań.
Biz baryp otyrmaqpyz kóp zıratqa,
Baqsha bar oǵan jaqyn shahar jaqta.
Ymyrtta Láıli kelmek baqshasyna,
Sol jerde ýaǵda qyldy jolyqpaqqa».
Nandyrdy ne qylsa da jyly sózben,
Ǵashyǵy tirilgendeı kúder úzgen.
Otyrdy tań atqansha azar shydap,
Qan aǵyp jas ornyna eki kózden.
Beınetti rahat desip ǵashyq jarǵa,
Teginde, shyny da sol baıqaǵanǵa.
Zeıneppen júrgendegi jaıyn aıtyp,
Ermek qyp Záıit otyr uzaq tańǵa.
Bul Májnún tura tursyn tandy kútip,
Ketpelik Láılini de tipti umytyp.
Baǵana tósek tartyp jatty dep ek,
Salmaqty bolyp derti qaıǵy jutyp.
Ol Láıli kúnnen kúnge nasharlandy,
Uıqy joq, tynyshtyq joq, astan qaldy.
Bir sumdyq denesinen sezdi-daǵy,
Shaqyryp ata-anasyn qasyna aldy:
«Ata-anam, bir sózim bar sizderge aıtar,
Ómirin ajaldynyń kim uzaıtar?
Keteıin amandasyp syrymdy ashyp,
Jalǵannan ýaqyt jetti endi qaıtar.
Jybyrlap sorly júrek qaıta soqty,
Bolmańyz izdep áýre ketken joqty.
Májnúnge týa sala ǵashyq edim,
Minekeı boldym soǵan aıtqan toqty.
Jasymda-aq shydamappyn ony kórmeı,
Qoıdyńdar kóre tura meni bermeı.
Bul sizdi tabalaǵan sózim emes,
Taǵdyr sol, qalǵan shyǵar jóni kelmeı.
Endi men syr aıtýǵa uıalmaımyn,
Aıtpaýǵa júregimdi tyıa almaımyn.
Tiriden edi kisi Uıala ma?
Áıteýir dúnıede tura almaımyn.
Jastyqpen bolǵanym joq júre ǵashyq,
Ketpedim tym bolmasa maýqym basyp.
Shydamaı bir qushaqtap súıemin dep,
Órtendi óne boıym dertim asyp.
Kúıeýge bermeı jáne qoımadyńdar,
Toı qylyp, jurtty jıyp oınadyńdar.
Sen berdiń, táńirim bermeı saqtap qaldy,
Aldy dep Ebnsalam oıladyńdar.
Haty bar malyn sizge bergen qattap,
Syrynyń sońda jazǵan bárin dattap.
Ózimdi júzim túgil bir kóre almaı,
Sonan da qalyp edi qudaı saqtap.
Májnúnniń janynda bar jazǵan haty,
Shyqty qur aldy degen jaman aty.
Sarǵaıyp qusamenen ólip ketti,
Onyń da mende bolyp mahabbaty.
Májnúnge jas kúnimnen bas urýshy em,
Uıqymdy bir sol úshin qashyrýshy em.
Ólgenin Ebnsalam syltaý etip,
Dertimdi onan buryn jasyrýshy em.
Ata-anam, men ólemin, sen qalasyń,
Aırylyp jalǵyz qyzdan sandalasyń.
Ólimge taıanǵanda talyp ketsem,
Betimnen súıemin dep qamdanasyń.
Betimnen, etimnen de súımeńizder,
Bireýdiń ǵashyǵyna. tımeńizder.
Denemniń ólsem-daǵy oty sónbes,
Jalyndy súıemin dep kúımeńizder.
Deseńiz janǵa ólshegen jalǵyz balam,
Keshiń der qaryzyńdy, ata-anam!
Tilegim, ólerimde súıme meni,
Májnúnnen basqa janǵa tánim aram.
Qıanat qylmańyzdar Májnún jasqa,
Men úshin qańǵyrdy ǵoı taý men tasqa.
Barshasyn dúnıeniń qyldy talaq,
Jalǵannyń nesin aldy menen basqa!
Ólgen soń qabirime Májnún keler,
Mańymnan aýlaq ketsin onda ózgeler.
Jetpeı me tirilikte bermegeniń,
Denemdi tym bolmasa ońasha ber.
Basymda zarlanǵanda Májnún kelip,
Shyǵa tur qabirimdi oǵan berip.
Kúıeýiń qyzyńmenen qosylǵanda,
Turǵanyń uıat bolar kóziń kórip.
Ol kirer qabirimdi ashyp qoıynyma,
Aıqasyp salar qolyn moıynyma.
Bolsa da ol kıimsheń, men jalańash,
Unaı ma qaraǵanyń oıynyma.
Laqatty keńdeý qazǵyz sol syıarlyq,
Qylmasyn ekeýimizge qabir tarlyq.
Májnúnmen bir beıitte qosylýǵa
Qudaıdan, enshalla, bolar jarlyq.
Buljymaı osy sózim keler anyq,
Bolsa da sizge kúmán, maǵan qanyq.
Qabirge kirip ólse, qozǵamańyz,
Syrtynan janaza oqyp qaıtsyn halyq.
Májnúnge hat jazǵamyn munan buryn,
Qoshtasqan sol hatta bar barsha syrym.
Kórseńiz, úsh qaıtara sálemimdi aıtyńyz.
« Alasart jastyǵymdy endi aqyryn».
Ákesi ýaǵda berdi: «Unadym, - dep, -
Qaraǵym, aıtqanyńdy qylamyn» dep.
«Qosh, — dedi, ıman aıtyp kózin jumdy, -
Sóıleýge baǵanadan shydadym», — dep.
Bolǵanyn bir sumdyqtyń kózi kórdi,
Oıbaılap ata-anasy jylaı berdi.
«Májnún!» dep jan shyǵarda úsh aıtty da,
Jalǵannan Láıli súıtip jóneldi endi.
Nemene aıtyp-aıtpaı, dúnıe sholaq,
Adamnyń osy júrgen bári qonaq.
Eritken tas júrekti qaıran Láıli,
Aldy-arty ómiriniń boldy sol-aq.
Esirkep eli-jurty kóp jylady,
Láıli úshin qatty ýaıym jep jylady.
Májnúnge suraǵanda bermeı qalǵan
Obaly ákesine dep jylady.
Arýlap erteń túste janazalap,
Qabirge alyp júrdi solaı qarap.
İshine bir kúmbezdiń qondy-daǵy,
Sandyqtap mármár taspen qoıdy qalap.
Sizderden bilgen sózdi aıanbalyq,
Bul bitti, Májnúnge aıańdalyq.
Baqshada jolyǵam dep kútip edi,
Biz endi sonyń jaıyn baıandalyq.
Otyrdy tandy kútip talaı zaman,
Kún shytyp, jaqyndady túske taman.
Aınalyp áńgimege otyrǵanda,
Buzyldy Májnún óńi tipti jaman.
Qadaldy sup-sur bolyp kókke qarap,
Záıit júr ne boldy dep janasalap.
«Láıliniń jany kelip shaqyryp tur,
Qasynda birtalaı jan júr antalap.
Záıit-aý, Láıli saǵan kez keldi me,
Shynymen meni tastap jóneldi me?
Láıliniń ótkenine kózim jetti,
Durys aıt, keshe óldi me, jańa óldi me? »
«Qaraǵym, — dedi Záıit, - keshe ketken,
Kezimde ótken eken jańa jetken.
Bolǵan soń ábden qoıyp aıtaıyn dep,!
Men sizden jasyryp em so sebepten.
Keshe aıtsam keshikpeısiń, tez barasyń,
Láılini ólip jatqan bas salasyń.
Qushaqtap ólip keter dep oıladym,
Ólimge onsyz-daǵy qasqarasyń».
«Záıit-aý! Endi otyrmyz kimge aınalyp,
Men tiri júre adam ba onan qalyp?
Júr-júrlep jany kelip shaqyryp tur,
Qabirin týra kórset tez aparyp».
Toqtamaı sony aıtty da ketip qaldy,
Láıliniń beıitine jetip bardy.
Túlki alǵan qyran búrkit syqyldana,
Qushaqtap qý molany jatyp aldy:
«Qaraǵym! Nege kettiń ala ketpeı,
Qor bolyp muratyma qaldym jetpeı.
Sen úshin tynym almaı úsh jyl jandym,
Artyńa tastap kettiń rahym etpeı!
Qaraǵym! Men ólgen soń, nege ólmediń,
Bilesiń, bir sen úshin ne kórmedim.
Janyńnan janymdy artyq kórgenim joq,
Tartaıyn beınetińdi dep ólmedim.
Sózińe ne de bolsa kónbes pe edim,
Janymdy surasań da bermes pe edim?
Kózimshe eń bolmasa ólseń etti,
Qushaqtap jatyp seni ólmes pe edim!
Ǵashyǵym, nege kettiń meni tastap,
Shaqyryp alyp keldi janyn, bastap.
Qabirdiń astynda sen, ústinde men,
Qosylmaı óleıin men mola jastap!
Qalqam-aı! Qaıta turyp, júremisiń,
Qabirge meni de ala kiremisiń?
«Ólgen soń tıgizeıin denemdi», — dep,
Hatynda jazǵanyńdy bilemisiń?
Ólseń de kelgenim joq qashaıyn dep,
Maýqymdy kelip turmyn basaıyn dep.
Hatynda aldamasań, taǵy aıtqansyń,
«Sen kelseń, qoıynymdy ashaıyn», - dep.
Sen kettiń, tiri qaldym, ulǵaıdy arman,
Aırylyp sorly boldym ǵashyq jardan.
Aıtqanyń qate bolyp kórip pe edi
Ólgen soń bola ma endi sóziń jalǵan.
Tilińnen sorǵyz dediń, bermedim be,
Jerińe ýaǵdalasqan kelmedim be.
Qaryzym moıynynda ketken joq pa,
Júzińdi shynymenen kórmedim be?
Deme sen «ólip qaldym, sen menen qash»,
Aıtqanyń ras bolsa, qabirińdi ash!
Jatalyq bir orynda qushaqtasyp,
Bolsaq ta men kıimsheń, sen jalańash».
Jiberdi sol qabirdi táńirim jaryp,
Láılini qushaqtady Májnún baryp.
Qaıtadan qalybyna tústi sandyq,
Qosyldy osylaısha eki ǵarip.
Qabirdiń Záıit-taǵy basynda edi,
Kete almaı joldasynyń qasynda edi.
Jalǵannan sóıtip ótti Láıli, Májnún,
Sol jyly dál on alty jasyńda edi.
Syrtynan janaza oqyp halqy ketti,
Bul ólim talaı jandy eńiretti.
Aıamaı ajal shirkin kimdi almaıdy,
Ol túgil paıǵambarǵa qaza jetti.
Záıit pen Láıli, Májnún ata-anasy
Zarlaýmen sonda turyp ótti jasy.
Májnúndi asyraǵan sorly kempir,
Onyń da sol arada bitti jasy.
Jigitter, endigi sóz — meniń sózim,
Májnúnnen az-aq keıin kórgen kúnim.
Men ondaı qyzǵa ǵashyq bolmasam da,
Ǵarippin derti qalyń, shyn osynym.
İzdegen ǵashyq bolyp bes nársem bar,
Bereıin atyp atap, uqsańyzdar:
Mahabbat, ǵadelet pen taza júrek,
Bostandyq, tereń ǵylym, mine, osylar.
Jaramas sóz uǵýǵa syrtqy qulaq,
İshtegi qulaǵyńmen tyńda, shyraq!
Bular joq dúnıede dep oılama,
Qazaqta ol beseýi bolmas biraq.
Ol qaıdan tabylsyn dep oıyńa alma,
Elde joq nárse ǵoı dep aıta salma.
Aqylǵa múmkin istiń bári «máýjit»,
Ólgenshe izdenip baq, qapy qalma.
Mahabbat buryn óldi, men tirimin,
Kóp ıttiń julyp júrgen jemtigimin.
Basta baq, qolda dáýlet bolsa-daǵy,
Osy eldiń óz oıymsha kemitimin.
Aq júrek, ǵadeletke qolym jetpeı,
Qý janym qýaryp júr ólip ketpeı.
İshinde kóp aramnyń júrgenimshe,
Qudaıym tez alsa eken tentiretpeı!
Degenim «qol jetpeıdi» aqym emes,
Jorysań sózimdi olaı, maqul emes.
Tappadym taza júrek, armanym sol,
Adalǵa eli-jurtym jaqyn emes.
Qazaqta qaıdan bolsyn tereń ǵylym,
Túbi aram aıla qýǵan óńkeı jylym.
İzdegen bes isimniń birin tappaı,
Ne boldy qaıǵy bolmaı kórgen kúnim?
Ózim de tap baspaımyn ǵadeletke,
Urǵyzbaı keteıin dep kóp jeńde je.
Sonymen óz boıymdy aramdadym,
Aıtarlyq emiń bar ma mundaı dertke?
Qubyldym, quıqyljydym, shatyp baqtym,
Bir mezgil bilmegensip jatyp baqtym.
Shydatpaı shymbaıyma batyrǵan soń,
Ol atsa, mende olardy atyp baqtym.
Jyndandy bári birdeı barǵan saıyn,
Tereńge kete berdi salǵan saıyn.
Kóńilim dúnıeden sýı berdi,
Halqymnan kúder úzip qalǵan saıyn.
Alǵan joq eshkim jeńip ózimdi óli,
Ketken soń ne qylaıyn eldiń sáni.
Mahabbat, jyly júrek, aq peıil joq,
Qurysyn meni búıtip «han» qoıǵany.
Májnúnnen meniń dertim boldy qalaı?
Basymda bar emes pe qaıtym talaı?
Mal emes, mansap emes izdegenim,
Jazylmas jara bergen qudaıym-aı!
Bostandyq— boıymdaǵy bir armanda,
Ózimdi-ózim bılep júre alǵanda.
Eriksiz ne súıdirip, ne kúıdirmeı,
Qoıa ma qazaq tynysh bu jalǵanda?
Ne qýlyq, ne sumdyqpen Jumysym joq,
Aldaǵan aıla qylyp bir isim joq.
Arsyzben arany ashyq arpalysyp,
Jalǵanda taqatym joq, tynysym joq.
Basynda Májnún boldy barǵa ǵashyq,
Jolynda bir Láıliniń jantalasyp.
Men sorly joqqa ǵashyq bolyp óttim,
Meniki ketken joq pa onan da asyp?
Qazaqta ǵadeletti ǵalym bar ma?
Bul kúnde momyn jemtik zalymdarǵa.
Munym ne, joqqa ǵashyq bolǵan emeı,
Májnúnshe zarlamasqa halim bar ma?
Bolsa da syrtym búgin, ishim túgin,
Úzedi tiri jannan kim úmitin.
Óli dep esep qylsań bolar meni,
Deýshi edim týysqanǵa erte kúnin.
Munymdy eskermedi birde-biri,
Qoıady estıdi de ony qury.
Talaıdan sózim anaý, ózim mynaý,
Júrer dep oılaıdy eken qansha tiri.
Aq júrek taba almadym eldi sharlap,
Halqym dep jabyrqadym kúnde zarlap.
Láıliniń qabirine barǵandaımyn,
Tabamyn men de qabir bir kún qarmap.
Dertimdi asyrmańyz, bógeńizder,
Maqtaıdy ózin-ózi demeńizder!
Ony aıtsań, súıegimdi kemirgeniń,
Jemtikti ıtten qalǵan jemeńizder.
Onyń je, kimiń jeseń jemtigimdi,
Toımasań toltyra ber kemtigińdi.
Adamǵa adam eti halal emes,
Óziń bil oılamasań eń túbińdi.
Qýansań etim saǵan buıyrǵanǵa,
Qasqyrsha tabandap tart sydyrǵanda.
Meni jep tirilikte taımasań da,
Toıarsyń kózińe qum quıylǵanda.
Taǵy jut qarynyńdy tompaıtpasam,
Bolmassyń bir jolata shońqaıtpasam.
Qyl kópir, tas tarazy qurylǵanda,
Aýzym joq ázir meniń, sonda aıtpasam!

---