InfoHub Logo

Lıder degenimiz – bedeldi, mańyzdy tulǵa. Harızmatıkalyq tulǵaǵa ıe, jaýapty sheshimderdi qabyldaı biletin kóshbasshy. Djon Maksvelıdiń «Kóshbasshynyń 21 mindetti qasıeti» atty eńbeginde lıder uǵymyn jan jaqty qarastyrady. Lıder bolatyn tulǵanyń boıynda mynadaı qasıetter bolýy shart dep túsindiredi:

1. Eń aldymen aqyldy adam estigenniń jartysyna senedi, al qyraǵy adam qaı jartysyna sený kerektigin biledi degen. Lıderlikke qabileti bar adam ózińe jáne óziniń komandasyna ne kerek ekenin anyq bilýi mańyzdy.

2. Ekinshiden, lıderlikke qabileti bar adam qol astyndaǵylarǵa úmit otyn syılaı bilýi kerek, motıvasıa bere alýy qajet. Shabyttandyra alatyn lıder tobyn jetistikke jetkizip qana qoımaı, nátıjeli bolýyna úlken áser etedi.

3. Lıder tulǵa kez kelgen isti bolsyn oń nátıjeli qylyp, isiń oıdaǵydaı  asyra bilý shart. Bastaǵan isti sońyna deıin jetkize almaıtyn tulǵa quzirettiligi bola almaıdy. Bul lıderlik daǵdyǵa múldem jatpaıdy. Lıderlik daǵdylardy qalyptastyrýda lıder tek óz basynyń qamyn oılap qana qoımaı, ol eń aldymen óz qaramaǵandaǵylardy, tobyn, komandasyn oılaıdy. Onyń óz basynyń qaýipsizdigi ne bolmasa paıdasy, bedeldi sekildi máseleler keıinge qaldyrýy tıis.

Osy oraıda, Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ fılologıa fakúltetiniń magıstratýra bazasynda oqytylatyn «Basqarý psıhologıasy» páni buǵan aıqyn dálel bola alady. Jalpy jáne qoldanbaly psıhologıa kafedrasynyń profesory, psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty Jýbanazarova Nazırash Súleımenqyzynyń jetekshiligimen pándi oqý barysynda magıstranttarǵa tek teorıalyq bilimdi ǵana alyp qoımaı, ony praktıka júzinde aıqyndap otyrýdy, ómirlik jaǵdaılarmen sáıkestendirip sheshe bilýdi úıretedi. «Lıderlik daǵdylardy túsiný jáne qoldaý» atty taqyrypta oı-talqylaý kezinde magıstrant joldastardyń árqaısysy oıyń ortaǵa salyp, ózindik jumys oryndap, zertteýlerge sholý jasady. Lıderliktiń psıhoanalıtıkalyq teorıasy taldandy. Sonymen qatar, ǵylym basshy jáne lıder degen ujymǵa shekara qoıa alsa da, qarama qarsy qoıa almaıtyny týraly pikirtalastar boldy. Nátıjesinde lıderlik tulǵanyń basty qabiletteri men óziń ózi ustaýy, kez kelgen máseleni aldyn ala kóre bilýi kerektigin, shyndyqty qabyldaı alýyn, basty maqsattan sheginbeý kerektigi týraly túrli pikirler aıtyldy. Semınar sońynda qorytyndy jasap, tujyrymdadyq. Semınardaǵy talqylaý kezinde kóp toqtalǵan ári qozǵalǵany lıderlerdiń jaýapkershiligi. Stýdentterdiń biraz bóligi – lıder tulǵanyń boıynda bolý qajet eń birinshi qasıet jaýapkershilik dep túsindirdi. Sebebi jaýapkershilikti sezinbegen tulǵa, komandasyn (tobyn) aldyǵa emes, kersinshe artqa tartýy múmkin. Sonymen, lıderdiń basty mindeti – ujymnyń (toptyń) etalonǵa jaqyn tártibin qadaǵalaý (jaýapkershilik, tilektestik, ózara baılanys), jumystaǵy keleńsiz tártip túrlerin sheshý, kez-kelgen jaǵdaıda qoldaý.

psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, profesor Jýbanazarova N.S.

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ magıstranty Mamırbaeva A.A.

---