InfoHub Logo

Maqal – mátelder

It – toıǵan jerine,
Er – týǵan jerine.

Kisi elinde sultan bolǵansha,
Óz elinde ultan bol.

Óz elim – óleń tósegim.

Mal qonysyn izdeıdi,
Er jigit týysyn izdeıdi.

El - eldiń bári jaqsy,
Óz eliń bárinen jaqsy.

İrgesi berik eldi
Jaý ala almas,
Aýyzy bir eldi
Daý ala almas.

Suńqar qıasyn saǵynady,
Torǵaı uıasyn saǵynady.

Ultaraqtaı bolsa da,
Ata qonysy jer qymbat.
At tóbelindeı bolsa da
Týyp ósken el qymbat.

Jat eldiń jaqsysy bolǵansha,
Óz elińniń saqshysy bol.

Esi bar jigit elin tabar,
Esi joq jigit jattyń otyn jaǵar.

Yrys aldy – yntymaq.

Birlik bolmaı – tirlik bolmas.

Altaý ala bolsa,
Aýyzdaǵy ketedi;
Tórteý túgel bolsa,
Tóbedegi keledi.

Tirlik, tirlik túbi – birlik.
Aǵaıyn tatý bolsa – at kóp,
Abysyn tatý bolsa – as kóp.

Eki quzǵyn talassa,
Bir qarǵaǵa jem bolar.

Qyryq kisi – bir jaq,
Qyńyr kisi – bir jaq.

Saýsaq birikpeı –
Ine ilikpeıdi.

Toktyǵynda jaraspaǵan,
Ashtyǵynda qaraspaıdy.

Baılyq baılyq emes, birlik – baılyq.

Yntymaqsyz eldi –
Urysy bıleıdi.
Yntymaqty eldi –
Durysy bıleıdi.

Bir kisiniki – maqul,
Eki kisiniki – aqyl.

Bas jarylsa, bórik ishinde,
Qol synsa, jeń ishinde.

Altyn alma, alǵys al,
Altyn degen – jer syıy,
Alǵys degen – el syıy.

Kóńiliń tartpaǵan iske qol urma.

Er taryqpaı, molyqpaıdy.

Er súrinbeı, el tanymas.
At súrinbeı, jer tanymas.

“Maly joq” dep
Erden túńilme.
Egini joq dep
Jerden túńilme.

Er úmitin er aktar,
Er ataǵyn el saqtar.

Er moınynda qyl arqan shirimes.

Oq jetpes jerge qylysh sýyrma.

Er qartaısa, qazanshy bolady,
Búrkit qartaısa, tyshqanshy bolady.

Er kanaty – at.

Kúsh atasyn tanymaıdy.

Erdi namys óltirer,
Qoıandy qamys óltirer.

Er jigit el úshin týady,
El úshin óledi.

Shyn er – jeńse, tasymas,
Jeńilse, jasymas.

At basyna kún týsa,
Aýyzdyǵymen sý isher;
Er basyna kún týsa,
Etigimen sý kesher.

Úıde sheshen, daýǵa joq,
Úıde batyr, jaýǵa joq.

Batyr maqtansa,
Jaýǵa shapqanyn aıtar.
Qý maqtansa,
Aldap qaqqanyn aıtar.

Er daýsyz bolmaıdy,
Er jaýsyz bolmaıdy.

Erdi kebenek ishinde tany.

Sheshingen sýdan taıynbas.

Túpki aıyldyń batqanyn
Iesi bilmes, at biler.
Er jigittiń qadirin
Aǵaıyn bilmes, jat biler.

Erdiń atyn,
Ne aty shyǵarar,
Ne qatyny shyǵarar.

Er bir ret óledi,
Ez myń ret óledi.

Táýekel taý jyǵar.

Sý jetpeıin demeıdi,
Jar jetkizbeıdi.
Er jetpeıin demeıdi,
Mal jetkizbeıdi.

Bas bolmaq ońaı,
Bastamaq qıyn.

Jaman joldas jaýǵa aldyrar,
Jaman bı daýǵa aldyrar.

Er baqyttyń
Qonǵanyn bilmeıdi,
Ushqanyn biledi.

Qoryqqanǵa qos kóriner.

Qorqaqtyń kózi úlken,
Aqymaqtyń sózi úlken.

Jaý joqta batyr kóp,
Daý joqta aqyl kóp.

Qylyshynan qan tamǵan batyrdy,
Tilinen bal tamǵan aqyn alady.

Erdiń jaqsysy
Elimen oılasady.
Áıeldiń jaqsysy
Erimen oılasady.

Er qadirin bilmegen
El qadirin bilmeıdi.

Birlik qaıda bolsa,
Erlik sonda.
Erkindik qaıda bolsa,
Eldik sonda.

Jyǵylǵan kúreske toımaıdy.

Qamysty bos ustasań,
Qolyńdy kesedi.
Qasyńdy bos ustasań,
Tóbeńdi tesedi.

Kóz qorqaq, qol batyr.

Kúshti bolsań – nápsińdi tyı.

Shyndyq – qamal buzar.

Qyryq jyl kyrńyn bolsa da,
Ajaldy óledi.

Úırengen jaý atyspaqqa jaqsy.

Saqtyqta qorlyq joq,
Sálemde zorlyq joq.

Buqa bolar buzaý,
Bıtteıinen belgili.
Batyr bolatyn bala,
Tıtteıinen belgili.

Er aıtsa – el aıtqany,
Eldiń qamyn jep aıtqany.

Elýinde er – dana,
Elý jylda el jańa.

At basyna kún týsa,
Aıyl, turman sadaǵa;
Er basyna kún týsa,
Bastan qulaq sadaǵa.

Armanymen – er sulý,
Ormanymen jer sulý.

Ózin ózi bilgen er baqytty.
Ózin ózi bılegen el baqytty.

El ishi – altyn besik.

El qulaǵy – elý.

Qyryqtyń biri - qydyr.

Búlingen elden,
Búldirgi alma.

Taý men tasty sý buzar,
Er arasyn qý buzar.

El bolatyn jigitter,
El namysyn jyrtady,
El bolmaıtyn jigitter,
Elin urlap kurtady.

Balyq izdeseń, kólge bar,
Bereke izdeseń, elge bar.

El - jurtyńnyń kadirin
İs túskende bilersiń.
Sary tonnyń kádirin
Kys túskende bilersiń.

Óser eldiń balasy
Qozysyn kútip qoı qylar.
Óspes eldiń balasy
Qozysyn soıyp, toı qylar.

Kópti jamandaǵan –
Kómýsiz qalar.

Ózim bilem jigittiń
Basyna oıran salǵany;
Kóp biledi degen jigittiń;
Basyna qorǵan salǵany.

Aqylsyz adam aıqaı keledi,
Jan - jaǵyn jaıpaı keledi.
Aqyldy adam jaı - jaı keledi,
Jan jaǵyn baıqaı keledi.

Sulý sulý emes,
Súıgen sulý.

Bolar adam – on besinde bas bolar,
Bolmas adam – qyryq besinde jas bolar.

Jaman ıtti erkeletseń,
Aýzyńdy jalar.
Jaman adamdy erkeletseń,
Janyńdy alar.

Aǵash tamyrymen myqty.
Adam dos - jarymen myqty.
Joldasy joq jigittiń –
Oljasy joq.
Jaman joldastan,
Jaqsy dushpan artyq.
As adamnyń - arqaýy.
Baýyr shyryn, bas tátti,
Aǵaıynmen ishken as tátti.
Pyshaǵy bar, súıgenin jer,
Pyshaǵy joq, tıgenin jer.
Tarta jeseń, taı qalar,
Qoıa jeseń, qoı qalar,
Koımaı jeseń, ne qalar?!
Jazym bolsa, bylamyqqa tis synar.
Kydyryp jegen janbastan,
Shaqyrýly jegen jaýyryn artyq.
Óle jegenshe,
Aǵaıynmen bóle je.
Az qaıǵyny as basady,
Kóp qaıǵyny dos basady.

Jylqynyń etin jeseń,
Tisińe kiredi,
Jemeseń túsińe kiredi.

Az ǵana asym,
Daýsyz basym.

Deniń saý bolsa,
Jarlymyn deme.
Joldasyń kóp bolsa,
Jalǵyzbyn deme.

Tur - turdan habar kelse,
Uıqydan maza ketedi.

Kisiniń kisiligi,
Kıiminde emes,
Biliminde.

Aıla altaý,
Aqyl jeteý.
Aıla men aqyl qosylsa,
Aldyrmaıtyn ekeý.

Aqyl kópke jetkizer,
Óner kókke jetkizer.

Itke tósek ne kerek,
Estige ósek ne kerek.

Kıimine qarap, qarsy alady,
Bilimine qarap, shyǵaryp salady.

Aqyldy ózinen kóredi,
Aqylsyz aǵaıynnan kóredi.

Aqymaq ishken - jegenin aıtady,
Aqyldy kórgen - bilgenin aıtady.

Er jigittiń ólgeni –
Essiz bolsa alǵany.
Ádil bıdiń ólgeni –
Sóziniń bolsa jalǵany.

Eńbegi joq ǵalym –
Ystyǵy joq jalyn.
Bilim gaýhar –
Baǵasy joq.
Nadandyq kesel –
Daýasy joq.

Bilekti birdi jyǵady,
Bilimdi myńdy jyǵady.

Kúsh - bilimde,
Bilim – kitapta.

Qarǵystyń en jamany:
Óziń bilme,
Bilgenniń tilin alma.

Tústik ómiriń bolsa,
Keshtik bilim jyı.

Bilmeseń úndeme,
Bilgendi kúndeme.

Aqyly joqtyń – armany joq.

Óner aldy – qyzyl til.

Til tas jarady,
Tas jarmasa,
Bas jarady.
Basqa pále tilden.

Bas kespek bolsa da,
Til kespek joq.