InfoHub Logo

Ákemniń sózi esime tústi. «Aınalaıyn, balam, basymdaǵy panam, biz endi egemen elmiz. Táýelsizdigimizdi aldyq. Qudaıǵa shúkir, kók týymyz jelbirep, ánuranymyz asqaqtap, qazaq ekenimizdi bildik. Prezıdentimiz — Nursultan Nazarbaev. Endigi mindet — sol elińniń ósip, órkendeýine kómektesý. Osyny umytpa».

Átteń, átteń, dál qazir ákem janymda bolsa ǵoı. Jeńisimdi aıtyp maqtanar em...

Sorqıadan aýdandyq oqý bóliminiń ádiskeri Rázıa apaı meni tal túste Bilim mınıstrliginiń úlken ǵımaratyna ákep, Áset aǵaıǵa tapsyrdy.

— Sizderdiń aıtyp júrgen Murat degen jigitimiz — osy. Sheshesi zorǵa jiberdi. Qaıta qýanbaı ma? Baqtybekten bir, jalǵyz uldan qosa aırylar shamam joq dep jylasyn kep. Aýyl bop, aýdan bop Muratymyz qolǵa zorǵa tıdi, — dedi Rázıa apaı kúlip. — Kózińizden tasa qylmańyz.

— Qup bolady, — dedi Áset aǵaı qolyn áskershe shekesine aparyp. Ázilkesh adam ekeni kórinip tur. Sóıtti de, qabaǵyn túıe maǵan qarady.

— Baqtybek seniń baýyryń ba? — dedi.

— Ákesi ǵoı, — dedi meniń ornyma Rázıa apaı jaýap berip.

— Keshir, aınalaıyn. Bilmegen ý ishedi degen, — dedi sasyp qalǵan Áset aǵaı. Janaryma jas keptelip, óne boıym dirildep sala berdi. Bul meniń Áset aǵamen alǵashqy kezdesýim ǵoı.

Dál qazir meniń janymdaǵy oryndyqta beı-jaı uıyqtap jatyr. Sonaý bıik aspanda, on myń metr bıiktikte ushyp kele jatqanymyz oıyna kirip shyǵar emes. Osydan eki kún buryn Áset aǵaıdy kórseń, tipti tanymaı qalar ediń.

— Janym Murat! Aınalaıyn, saspa. Shikireıip kıingeni bolmasa, bular senen artyq emes. Bizdiń ultymyzdyń qanynda úlken danalyq bar. Ózińe aıtyp em ǵoı talaı. Áıtpese, anaý Ilá Erenbýrgtyń sózin esińe alshy. «Qazaqtar keń dalada jel jetpes júırik minip daǵdylanǵan. Qajet bolsa, júgire de biledi, bıik taýlarǵa órmelep te shyǵady. Olardy eshkim de, eshteńe de toqtata almaıdy» dep jazǵan joq pa? — degeni qulaǵymnan keter emes. Áli estilip turǵandaı.

Bizdiń bárimizdi záýlim bıik ǵımarattyń úlken saraıyna jınady. Árbireýimizdiń janymyzda bir-bir aýdarmashy. Ásıma degen jalbyr shashty qyz grek elindegi bizdiń elshilikte qyzmet isteıdi eken. Ol da basymnan qus ushyrmaı:

— Aınalaıyn, Murat. Mundaı múmkindik bola bermeıdi. Oıyńdy jınaqtap, esepterdi shyǵarýǵa tyrys. Elimizdiń atyn shyǵar. Búkil qazaǵymyzdy qýant, — deıdi.

Matematıka olımpıadasyna qatysýǵa dúnıe júziniń barlyq elderinen kelipti. Olımpıadalyq bes shyǵyrshyqtyń — bes qurlyqtyń balalaryn túgel kórdim desem, eshkim sene qoıar ma eken? Lıvıalyq qara qyz shashynyń buıralyǵymen tánti etse, amerıkandyq sary bala qulaǵyna syrǵa taǵypty. Ońtústik Koreıanyń káristeri bizdiń eldegi káristerden aýmaıdy eken. Al nemistiń qyzynyń aýzynan saǵyzy túsken joq. Avstralıadan kelgen bala áli kúnge deıin ózderinde ótken jazǵy Sıdneı olımpıadasynyń belgisi salynǵan aq qalpaqty kıip alypty.

Shyndyǵynda, oılap qarasań, esepke tildiń qajeti joq. Aýdarmashyny da kerek etpeıdi. Taqtada esep, ústel ústinde eki paraq bet, qalamsap. Áset aǵa aıtpaqshy: «Aldyńa as qoıdyq, eki qolyńdy bos qoıdyq». Tek «astyń» ornyna «esep» deý kerek.

Qoıshy, ár memleketten kelgen otyz úsh bala jarysty bastap jiberdik. Baıqap qarasam, asa bir qıyn emes sıaqty. Arıfmetıkalyq progresıa, áldebir deneniń aýdanyn tabý, formýlalardy paıdalanyp, belgisiz H-tiń mánin qoıý, taǵy... taǵy... On eseptiń altaýyn shyǵardym. Durys ekenine kózim anyq jetedi. «Asyqpa, Murat. Jeńis bizdiki bolý kerek» deımin kúbirlep. Qaıta shuqshıdym. Mine, úsh esep shyǵaryldy. Biraq «Alaqaı» deýge áli erte. Geometrıadaǵy teoremaǵa qurylǵan sońǵy esep quryq saldyrmaıtyn qunandaı asaý. Atam aıtpaqshy, «shaban at sharshasa, shalǵyn sal» demekshi, ár amalǵa bir salamyn, shóptiń «shúıgini» shylbyr emes. «Bir jol bar alys, alys ta bolsa — jaqyn». Alaqaı, ıkemge kele bastady. Mynasy nesi, túsinbedim? E, keri tańba eken ǵoı. İshimnen kúbirleıin kep. Ter qınalǵanda shyǵatyny belgili. «Ýh», — dedim-aý bir sát. Osyndaı kezde Áset aǵaıym janymda bolsa ǵoı... Biraq ózim de: «Eshkim de toqtata almaıtyn qazaqtyń balasy emespin be?».

Jan-jaǵyma baıyppen kóz tastadym. Appaq kerege, úıdeı úlken lústra sham, qaptaǵan kompúterler. Bizdi qadaǵalap otyrǵan qos muǵalim. Esepterime qaıta shuqshıdym. Endi kóz aldyma shyryldaǵan Ásımanyń beınesi keldi. Men bilsem, oqý bólimindegi Rázıa apaıdyń da nazary osynda. Anam búgin erte turyp, jeti shelpegin pisirgen shyǵar. Kórshi-kólemge taratyp, meniń tileýimdi tilegeni anyq. «Aınalaıyn anashym», — dedim ishimnen. Ýaqyt bolsa synyptaı syrǵyp ótip barady.

Ornymnan turyp qarsydaǵy ekeýge jetip, ádemilep kóshirgen qaǵazymdy ustata berdim. Áldeqandaı tilde kúńk etken kózildirikti aq paraqtardy alyp jymyń etti.

Qýanyshym sý sepkendeı basyldy.

— Osynshama asyǵyp ne kórindi sonsha? — deıdi Áset aǵaı qara tútin bop. — Birinshi shyǵyp neń bar?..

Másele endi túsinikti. Áset aǵaı maǵan senbeıtin sıaqty.

— Bárin de durys shyǵardym. Sońǵysy qıyn boldy. Báribir isti tyndyrdym, — deımin. Áset aǵaıdyń menimen sóılesýge qulqy joq...

— Jaradyń, Murat! — degen daýystan selk etip oıanyp kettim. Kózdi ashyp-jumýǵa úlgermedim, Áset aǵaı meni bas salyp qushaqtap súıe bastady.

— Sen birinshisiń.

Odan keıingisi eles sıaqty. Qolyma marapattaý qaǵazyn ustap, bıikke kóterilgenim esimde. Qazaqtyń kók týy jelbirep, aspanǵa kóterilip barady.

«Altyn kún aspany,

Altyn dán dalasy», —

dep bastalǵan ánurandy birge shyrqaǵanymdy ózim de sezer emespin. «Aınalaıyn Murat! Sen naǵyz ulsyń. Seniń altyn medal alyp, bıik minbege shyqqanyń egemen elimizdiń mereıiniń óskeni emes pe?! Bul — memlekettik qýanysh, — dep Ásıma apaıdyń quttyqtap qushaqtaǵany esimde. Janaryma jas keptelip qalypty. «Qýanyshtyń jasy ǵoı bul», — dedim ishimnen.

Sálden soń Almatyǵa túsemiz. Mine, ushaq tómendeı bastady. Stúardessa: «Beldikterińizdi taǵyńyzdar», — dep ámir berdi.

Qazir jerge túsemiz. Qazaqtyń topyraǵyn basamyz. El de, Rázıa apaı da, anam da qýanatyny anyq. Átteń-aı, átteń, altyn medalimdi kórsetetin ákemniń bolmaǵanyn qarashy. Nege dúnıeden erte ótti eken?

---