Men – Táýelsiz Qazaqstannyń azamatymyn!
Taqyryby: Men – Táýelsiz Qazaqstannyń azamatymyn!
Maqsaty: Oqýshylardy Otanymyzdy súıýge, elimizdiń rámizderin qasterleýge baýlı otyryp, týǵan jerine degen súıispenshiligin oıatý. Elin, jerin, tilin, tarıhyn qurmetteıtin jany taza, adamgershiligi mol azamatty qalyptastyrý. Jeltoqsan oqıǵasyn negizge ala otyryp, patrıottyq tárbıe berý.
Kórnekiligi: QR rámizderi, Ata zań, sýretter, sharlar, «Táýelsizdik shejiresi», «Almaty 1986 Jeltoqsan» kitaptary, «Táýelsizdik hronıkasy» jınaǵy, qanatty sózder jazylǵan plakattar:
1. «Máńgilik maqtan, 2. «Jasaı ber, jasa,
Daýylpaz dastan – Táýelsiz el –
Qazaqstan!» Qazaqstan!»
3. «Táýelsizdikke 15 jyl!» 4. «Men – Táýelsiz Qazaqstannyń azamatymyn!»
Túri: dóńgelek ústel
Barysy: 1. QR Memlekettik Ánurany oryndalady.
2. «Táýelsizdik shejiresi»
Muǵalim: - Qaı halyq, qandaı ult bolmasyn óz erkindigin ańsaıdy. Ár el óziniń egemen, táýelsiz bolýyn armandaıdy. Halqymyzdyń jyldar boıy ańsaǵan izgi armandary júzege asqan kezeńde táýelsizdigimizge qol jetkizdik. Búgingi táýelsizdik kúnine oraı ótkizgeli otyrǵan «Men – Táýelsiz Qazaqstannyń azamatymyn!» atty tárbıe saǵatyna qosh keldińizder! Táýelsizdigimiz baıandy bolsyn, aǵaıyn! Mine, Táýelsizdigimizdi táý etip, egemendigimizdi tý etip jelbiretkeli 15 jyl bolypty. Osy azǵantaı ýaqyttyń ishinde eldigimizdi tanytyp, eńsemizdi kótergen qanshama uly oqıǵalar boldy. Memleketimizdiń táýelsizdik alǵaly jetken jetistikteri ǵasyrǵa para - par. Osy ótken ómir joldarymyzǵa qarasaq, ár jyldyń óz shejiresi, syry, tarıhy, qasıeti bar.
1 - oqýshy. Azattyq. Teńdik. Táýelsizdik. Osy úsh uǵymnyń saltanat qurýy úshin kimder bas tikpedi, kimder qurban bolmady.
2 - oqýshy. Táýelsizdik shejiresine kóz toqtatyp qaraıyqshy. Sonaý dúbirli batyrlar zamanynan beri el men jer úshin qanshama qan tógildi, qanshama adam qurban boldy.
3 - oqýshy. Abylaı zamany – batyrlar zamany. Naızanyń ushymen, qylyshtyń júzimen qasyq qany qalǵansha el men jer úshin aıqasqan babalar amanatyn jalǵastyrǵan bozdaqtar qanshama.
4 - oqýshy. Aqtańdaq jyldardaǵy qazaq dep qabyrǵasy qaıysqan qaıratkerler de táýelsizdigimizge jetkizer uly joldaǵy qurbandar edi.
5 - oqýshy. Qashan da órshil, namysqoı, erjúrektik qasıetti bıik ustaıtyn qazaq halqy Uly Otan soǵysy jyldarynda da aıanbaı shaıqasqan.
6 - oqýshy. 1986 jyldyń 16 jeltoqsany. Qazaqtyń sanasyn silkindirgen jeltoqsan yzǵary jyldar boıy arman men táýelsizdiktiń qaınar kózi boldy.
7 - oqýshy. Bul – teńdik úshin, eldik úshin bas kótergen, tipti tánin aıamaı, janyn pıda qylǵan jastarymyzdyń ańsaǵan armandarynyń, kózdegen maqsattarynyń ushqynnan jalynǵa aınalyp eńseli el bolǵan kúnimiz.
8 - oqýshy. Bul kún – halqymyzdyń qýanyp, bolashaq urpaqtyń urandap eske saqtar kúni.
Muǵalim:
- Elimizdiń egemendigine eń alǵash qadam jasaǵan Jeltoqsan oqıǵasyna 20 jyl toldy. Búgingi jarqyn ómirimiz sol qaraly kúnderdiń jeńisti jemisi ispetti. Olaı bolsa, qurmetti qaýym, Táýelsizdik kúnine jáne Jeltoqsan oqıǵasynyń 20 jyldyǵyna oraı synyp oqýshylary shyǵarma jazǵan edi. Úzdik dep tanylǵan shyǵarmalardan úzindi tyńdańyzdar.
Shyǵarma oqý. «Táýelsizdik jańǵyryǵy»
3. Táýelsizdik hronıkasy.
Muǵalim:
- Búginde Qazaqstan kók baıraǵy kókke jelbiregen, qazyna baılyǵyn paıdalana bilgen, urpaqtaryna ulttyq tálim - tárbıe bergen egemen el. Az ýaqyt ishinde basqalarǵa óz basymdylyǵyn kórsete bilgen, ekonomıkasy, mádenıeti órkendegen azıalyq aıbyndy memlekettke aınaldy. «Bolashaqtyń barysy» degen aıdarly eldiń biri bolýǵa beldi bekem baılap, álem keńistigine boılaı enip, basym bedelge bet túzeýde. Al osy az ǵana ýaqyttyń ishinde elimizde eleýli ózgerister boldy. Endi táýelsizdik hronıkasyna nazar aýdaraıyq.
1991 jyl, 1992 jyl, 1993 jyl, 1994 jyl, 1995 jyl, 1996 jyl, 1997 jyl, 1998 jyl, 1999 jyl, 2000 jyl, 2001 jyl, 2002 jyl, 2003 - 2006 jyldar boıynsha elimizdiń jetistikterine toqtalý. 2002 jyly «Báıterek» ǵımaraty ashyldy. 97m.(Astananyń 1997 jyly ashylý qurmetine baılanysty) 2003 - 2005 jyldar «Aýyl jyldary» boldy.
- Al, 2006 jylǵy bolǵan uly ózgerister, oqıǵalar týraly ne aıta alasyńdar?
(Oqýshylardyń jaýaby tyńdalady)
4. Rámizder.
- Táýelsiz el - qandaı el? (Oqýshylardyń jaýaby tyńdalady).
- Sonymen, táýelsiz el - óz nyshandary, jeri, dástúri, ádet - ǵurpy, tarıhy, mádenıeti, óz el basqarýshysy bar erkin el. Al árbir azamat óz eliniń negizgi nyshan, belgilerin - rámizderin jaqsy bilýi qajet. Káne, dúnıetaný páninen alǵan bilimderimizdi ortaǵa salaıyq.
(Úsh oqýshy rámizder týraly biletinderin aıtyp beredi)
- Balalar, biz óz elimizdiń negizgi belgilerin bilip qana qoımaı, olardy qasterleýimiz kerek. Bul barsha Qazaqstan azamattarynyń paryzy. Al, bizdiń elimizde kóptegen ult ókilderi turady emes pe, olaı bolsa elimiz qandaı memleket bolyp sanalady?
- Kóp ultty.
- Iá, balalar, keń peıildi qazaq halqynyń darhan dalasyn jaılaǵan barsha ult ókilderi qazaq jerin «Otanym» deıdi.
Suńqar: Elimizdiń barlyq jerinde qazaqtardan basqa orystar, uıǵyrlar, ózbekter, koreıler, tatarlar, ýkraındar, sheshender, dunǵandar, jáne basqa da kóptegen ulttardyń adamdary tatý - tátti ómir súrip eńbek etýde.
Gýlnaz: Bul halyqtar túrine, násiline qaramastan teńdeı bilim alyp, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ata zańy negizinde ózderiniń Otanyna aınalǵan qazaq eline barynsha qyzmet etip, bedelin ústem etip keledi emes pe.
5. Ata Zań.
- Durys, balalar Gúlnazdyń aıtqanyndaı elimizdegi barlyq halyqtar Ata zańymyz – Konstıtýsıaǵa baǵynady. Zań degenimiz – ereje. Erejeni buljytpaı oryndaý kerek emes pe. Qandaı ereje - baptardy bilesińder? (1 - 2 oqýshydan suralady)
- Durys, sondaı - aq, Ata Zańymyzda árkimniń bilim alýyna, densaýlyǵyn saqtaýǵa, tynyǵýǵa quqyǵy bar ekendigi kórsetilgen. Sonymen qatar, Otandy qorǵaý, memlekettik nyshandardy qurmetteý, tarıhı - mádenı eskertkish - muralardy qorǵaý, tabıǵatty saqtaý jáne qorǵaý ár azamattyń mindeti ekendigi basa kórsetilgen. Osyny esten shyǵarmaıyq.
6. Otan degen ne?
- Ia, balalar, bizdiń týǵan jerimiz altyn besigimiz - Qazaqstan keń-baıtaq. Keń baıtaq Otanymyzdyń bir shetinen ekinshi shetine jetý úshin qus qanaty talady eken. Biz úshin Otannyń sheti de, shegi de joq.
Otan degen ne, kim qalaı túsinedi?
Muǵalim: Kóp aýzynan túspeıtin,
Otan degen nemene?
Onyń tulǵa, tús keıpin,
Dostym bilgiń kele me?
Moldash: Áýelgi Otan – ana aldy, ottyń basy,
Aýyl aldy, aýnaǵan shóptiń qasy.
Saǵynǵanda tym ystyq kórinedi,
Jazda oınaǵan úıshik qyp saıdyń tasy.
Mánshúk: Otan deımiz ot jaqqan jerimizdi,
Otan deımiz ósirgen elimizdi.
Otan deımiz týǵan jer, atameken –
Bıik taý, orman, toǵaı, kólimizdi.
Qýanysh: Otan deımiz keń - baıtaq astanany,
Jasyl jaılaý, jańa jol, jas qalany.
Otannyń sheti de joq, shegi de joq,
Ol biraq óz úıińnen bastalady.
Alýa: Otan – tarıh, Otan – til,
Jasaǵan eliń, óz – halqyń.
Otan - óleń, Otan – jyr,
Kótergen kókke el dańqyn.
Mansur: Otan - seniń ata - anań,
Otan – dosyń, baýyryń,
Otan - ólkeń, astanań,
Otan – aýdan, aýylyń.
Baýyrjan: Otan – osy dostarym,
Kóńilge muny túıe bil!
«Otan» - dep ós jas qaýym,
Ony ardaqtap súıe bil!
- Durys, balalar, Otan degenimiz – adamnyń týyp - ósken jeri, týǵan týystarymen, jaqyndarymen birge turatyn mekeni. Al, qazir bárimiz Otanymyzǵa taǵy bir márte qurmet kórsetip, «Otan» ánin oryndaıyq.
Hor: «Otan»
Qortyndy: - Mine, balalar, búgin ózderińdi Táýelsiz elimizdiń bolashaǵy ekenderińdi, ıaǵnı, naǵyz azamat ekendikterińdi kórsete bildińder. Belgili aqyn atamyz J. Moldaǵalıev:
Ótkenińdi eske alsań,
Óskenińniń belgisi.
Ótkenińdi umytsań,
Óshkenińniń belgisi,
- degen eken. Sondyqtan, halqymyzdyń búgingi ýaqytqa deıingi jetken jetistikteri ózderińe amanat. Sondaı - aq, elimizdiń egemendigin tanytatyn resmı erekshelik belgileri: Ana tilimiz, Eltańbamyz, Týymyz, Ata zańymyz, Ánuranymyzdy boıyndaǵy boıtumaryndaı saqtap qana qoımaı, qashanda elimizdiń, jerimizdiń erkindigin saqtar myqty urpaq, myqty azamat bolatyndaryńa senimim mol. Joldaryń ashyq, jarqyn bolsyn, Táýelsiz eldiń azamattary!
Maqsaty: Oqýshylardy Otanymyzdy súıýge, elimizdiń rámizderin qasterleýge baýlı otyryp, týǵan jerine degen súıispenshiligin oıatý. Elin, jerin, tilin, tarıhyn qurmetteıtin jany taza, adamgershiligi mol azamatty qalyptastyrý. Jeltoqsan oqıǵasyn negizge ala otyryp, patrıottyq tárbıe berý.
Kórnekiligi: QR rámizderi, Ata zań, sýretter, sharlar, «Táýelsizdik shejiresi», «Almaty 1986 Jeltoqsan» kitaptary, «Táýelsizdik hronıkasy» jınaǵy, qanatty sózder jazylǵan plakattar:
1. «Máńgilik maqtan, 2. «Jasaı ber, jasa,
Daýylpaz dastan – Táýelsiz el –
Qazaqstan!» Qazaqstan!»
3. «Táýelsizdikke 15 jyl!» 4. «Men – Táýelsiz Qazaqstannyń azamatymyn!»
Túri: dóńgelek ústel
Barysy: 1. QR Memlekettik Ánurany oryndalady.
2. «Táýelsizdik shejiresi»
Muǵalim: - Qaı halyq, qandaı ult bolmasyn óz erkindigin ańsaıdy. Ár el óziniń egemen, táýelsiz bolýyn armandaıdy. Halqymyzdyń jyldar boıy ańsaǵan izgi armandary júzege asqan kezeńde táýelsizdigimizge qol jetkizdik. Búgingi táýelsizdik kúnine oraı ótkizgeli otyrǵan «Men – Táýelsiz Qazaqstannyń azamatymyn!» atty tárbıe saǵatyna qosh keldińizder! Táýelsizdigimiz baıandy bolsyn, aǵaıyn! Mine, Táýelsizdigimizdi táý etip, egemendigimizdi tý etip jelbiretkeli 15 jyl bolypty. Osy azǵantaı ýaqyttyń ishinde eldigimizdi tanytyp, eńsemizdi kótergen qanshama uly oqıǵalar boldy. Memleketimizdiń táýelsizdik alǵaly jetken jetistikteri ǵasyrǵa para - par. Osy ótken ómir joldarymyzǵa qarasaq, ár jyldyń óz shejiresi, syry, tarıhy, qasıeti bar.
1 - oqýshy. Azattyq. Teńdik. Táýelsizdik. Osy úsh uǵymnyń saltanat qurýy úshin kimder bas tikpedi, kimder qurban bolmady.
2 - oqýshy. Táýelsizdik shejiresine kóz toqtatyp qaraıyqshy. Sonaý dúbirli batyrlar zamanynan beri el men jer úshin qanshama qan tógildi, qanshama adam qurban boldy.
3 - oqýshy. Abylaı zamany – batyrlar zamany. Naızanyń ushymen, qylyshtyń júzimen qasyq qany qalǵansha el men jer úshin aıqasqan babalar amanatyn jalǵastyrǵan bozdaqtar qanshama.
4 - oqýshy. Aqtańdaq jyldardaǵy qazaq dep qabyrǵasy qaıysqan qaıratkerler de táýelsizdigimizge jetkizer uly joldaǵy qurbandar edi.
5 - oqýshy. Qashan da órshil, namysqoı, erjúrektik qasıetti bıik ustaıtyn qazaq halqy Uly Otan soǵysy jyldarynda da aıanbaı shaıqasqan.
6 - oqýshy. 1986 jyldyń 16 jeltoqsany. Qazaqtyń sanasyn silkindirgen jeltoqsan yzǵary jyldar boıy arman men táýelsizdiktiń qaınar kózi boldy.
7 - oqýshy. Bul – teńdik úshin, eldik úshin bas kótergen, tipti tánin aıamaı, janyn pıda qylǵan jastarymyzdyń ańsaǵan armandarynyń, kózdegen maqsattarynyń ushqynnan jalynǵa aınalyp eńseli el bolǵan kúnimiz.
8 - oqýshy. Bul kún – halqymyzdyń qýanyp, bolashaq urpaqtyń urandap eske saqtar kúni.
Muǵalim:
- Elimizdiń egemendigine eń alǵash qadam jasaǵan Jeltoqsan oqıǵasyna 20 jyl toldy. Búgingi jarqyn ómirimiz sol qaraly kúnderdiń jeńisti jemisi ispetti. Olaı bolsa, qurmetti qaýym, Táýelsizdik kúnine jáne Jeltoqsan oqıǵasynyń 20 jyldyǵyna oraı synyp oqýshylary shyǵarma jazǵan edi. Úzdik dep tanylǵan shyǵarmalardan úzindi tyńdańyzdar.
Shyǵarma oqý. «Táýelsizdik jańǵyryǵy»
3. Táýelsizdik hronıkasy.
Muǵalim:
- Búginde Qazaqstan kók baıraǵy kókke jelbiregen, qazyna baılyǵyn paıdalana bilgen, urpaqtaryna ulttyq tálim - tárbıe bergen egemen el. Az ýaqyt ishinde basqalarǵa óz basymdylyǵyn kórsete bilgen, ekonomıkasy, mádenıeti órkendegen azıalyq aıbyndy memlekettke aınaldy. «Bolashaqtyń barysy» degen aıdarly eldiń biri bolýǵa beldi bekem baılap, álem keńistigine boılaı enip, basym bedelge bet túzeýde. Al osy az ǵana ýaqyttyń ishinde elimizde eleýli ózgerister boldy. Endi táýelsizdik hronıkasyna nazar aýdaraıyq.
1991 jyl, 1992 jyl, 1993 jyl, 1994 jyl, 1995 jyl, 1996 jyl, 1997 jyl, 1998 jyl, 1999 jyl, 2000 jyl, 2001 jyl, 2002 jyl, 2003 - 2006 jyldar boıynsha elimizdiń jetistikterine toqtalý. 2002 jyly «Báıterek» ǵımaraty ashyldy. 97m.(Astananyń 1997 jyly ashylý qurmetine baılanysty) 2003 - 2005 jyldar «Aýyl jyldary» boldy.
- Al, 2006 jylǵy bolǵan uly ózgerister, oqıǵalar týraly ne aıta alasyńdar?
(Oqýshylardyń jaýaby tyńdalady)
4. Rámizder.
- Táýelsiz el - qandaı el? (Oqýshylardyń jaýaby tyńdalady).
- Sonymen, táýelsiz el - óz nyshandary, jeri, dástúri, ádet - ǵurpy, tarıhy, mádenıeti, óz el basqarýshysy bar erkin el. Al árbir azamat óz eliniń negizgi nyshan, belgilerin - rámizderin jaqsy bilýi qajet. Káne, dúnıetaný páninen alǵan bilimderimizdi ortaǵa salaıyq.
(Úsh oqýshy rámizder týraly biletinderin aıtyp beredi)
- Balalar, biz óz elimizdiń negizgi belgilerin bilip qana qoımaı, olardy qasterleýimiz kerek. Bul barsha Qazaqstan azamattarynyń paryzy. Al, bizdiń elimizde kóptegen ult ókilderi turady emes pe, olaı bolsa elimiz qandaı memleket bolyp sanalady?
- Kóp ultty.
- Iá, balalar, keń peıildi qazaq halqynyń darhan dalasyn jaılaǵan barsha ult ókilderi qazaq jerin «Otanym» deıdi.
Suńqar: Elimizdiń barlyq jerinde qazaqtardan basqa orystar, uıǵyrlar, ózbekter, koreıler, tatarlar, ýkraındar, sheshender, dunǵandar, jáne basqa da kóptegen ulttardyń adamdary tatý - tátti ómir súrip eńbek etýde.
Gýlnaz: Bul halyqtar túrine, násiline qaramastan teńdeı bilim alyp, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ata zańy negizinde ózderiniń Otanyna aınalǵan qazaq eline barynsha qyzmet etip, bedelin ústem etip keledi emes pe.
5. Ata Zań.
- Durys, balalar Gúlnazdyń aıtqanyndaı elimizdegi barlyq halyqtar Ata zańymyz – Konstıtýsıaǵa baǵynady. Zań degenimiz – ereje. Erejeni buljytpaı oryndaý kerek emes pe. Qandaı ereje - baptardy bilesińder? (1 - 2 oqýshydan suralady)
- Durys, sondaı - aq, Ata Zańymyzda árkimniń bilim alýyna, densaýlyǵyn saqtaýǵa, tynyǵýǵa quqyǵy bar ekendigi kórsetilgen. Sonymen qatar, Otandy qorǵaý, memlekettik nyshandardy qurmetteý, tarıhı - mádenı eskertkish - muralardy qorǵaý, tabıǵatty saqtaý jáne qorǵaý ár azamattyń mindeti ekendigi basa kórsetilgen. Osyny esten shyǵarmaıyq.
6. Otan degen ne?
- Ia, balalar, bizdiń týǵan jerimiz altyn besigimiz - Qazaqstan keń-baıtaq. Keń baıtaq Otanymyzdyń bir shetinen ekinshi shetine jetý úshin qus qanaty talady eken. Biz úshin Otannyń sheti de, shegi de joq.
Otan degen ne, kim qalaı túsinedi?
Muǵalim: Kóp aýzynan túspeıtin,
Otan degen nemene?
Onyń tulǵa, tús keıpin,
Dostym bilgiń kele me?
Moldash: Áýelgi Otan – ana aldy, ottyń basy,
Aýyl aldy, aýnaǵan shóptiń qasy.
Saǵynǵanda tym ystyq kórinedi,
Jazda oınaǵan úıshik qyp saıdyń tasy.
Mánshúk: Otan deımiz ot jaqqan jerimizdi,
Otan deımiz ósirgen elimizdi.
Otan deımiz týǵan jer, atameken –
Bıik taý, orman, toǵaı, kólimizdi.
Qýanysh: Otan deımiz keń - baıtaq astanany,
Jasyl jaılaý, jańa jol, jas qalany.
Otannyń sheti de joq, shegi de joq,
Ol biraq óz úıińnen bastalady.
Alýa: Otan – tarıh, Otan – til,
Jasaǵan eliń, óz – halqyń.
Otan - óleń, Otan – jyr,
Kótergen kókke el dańqyn.
Mansur: Otan - seniń ata - anań,
Otan – dosyń, baýyryń,
Otan - ólkeń, astanań,
Otan – aýdan, aýylyń.
Baýyrjan: Otan – osy dostarym,
Kóńilge muny túıe bil!
«Otan» - dep ós jas qaýym,
Ony ardaqtap súıe bil!
- Durys, balalar, Otan degenimiz – adamnyń týyp - ósken jeri, týǵan týystarymen, jaqyndarymen birge turatyn mekeni. Al, qazir bárimiz Otanymyzǵa taǵy bir márte qurmet kórsetip, «Otan» ánin oryndaıyq.
Hor: «Otan»
Qortyndy: - Mine, balalar, búgin ózderińdi Táýelsiz elimizdiń bolashaǵy ekenderińdi, ıaǵnı, naǵyz azamat ekendikterińdi kórsete bildińder. Belgili aqyn atamyz J. Moldaǵalıev:
Ótkenińdi eske alsań,
Óskenińniń belgisi.
Ótkenińdi umytsań,
Óshkenińniń belgisi,
- degen eken. Sondyqtan, halqymyzdyń búgingi ýaqytqa deıingi jetken jetistikteri ózderińe amanat. Sondaı - aq, elimizdiń egemendigin tanytatyn resmı erekshelik belgileri: Ana tilimiz, Eltańbamyz, Týymyz, Ata zańymyz, Ánuranymyzdy boıyndaǵy boıtumaryndaı saqtap qana qoımaı, qashanda elimizdiń, jerimizdiń erkindigin saqtar myqty urpaq, myqty azamat bolatyndaryńa senimim mol. Joldaryń ashyq, jarqyn bolsyn, Táýelsiz eldiń azamattary!
You Might Also Like
-
Óz eliniń patrıoty bolý úshin ár adamnyń boıynda bolý kerek:
-
Altyn kúz, ásem aınalam, Eline bereke syılaǵan.
