InfoHub Logo

№ 187 M. Shoqaı atyndaǵy qazaq orta mektebiniń
9 synyp oqýshysy Bekban Nazerke Toqabaıqyzy
Jetekshisi: Rahmetova Jadyra Sándibekqyzy tarıh páni muǵalimi
Ǵylymı jetekshisi: Ibraev Ýalıhan Serikuly
Qorqyt Ata atyndaǵy Qyzylorda memlekettik
ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty

Ǵylymı joba taqyryby: Myrzabaı Ahýn
Baǵyty: Qazaqstannyń tarıhı eskertkishteri jáne bolashaq damýy bar saıahat marshrýttary
Jetekshisi: Rahmetova Jadyra Sándibekqyzy tarıh páni muǵalimi
Ǵylymı jetekshisi: Ibraev Ýalıhan Serikuly
Qorqyt Ata atyndaǵy Qyzylorda memlekettik ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty

Myrzabaı Ahýn Azamatuly (1833 - 1917)
Kirispe
Taqyryptyń ózektiligi. Halqymyzdyń san ǵasyrlar boıy uly Shyǵys órkenıetiniń aıasynda damyǵany belgili. Ultymyzdyń perzentteri bilim men ilimniń ozyq úlgilerine ıslam mádenı ortalyqtaryndaǵy orta jáne joǵary oqý oryndarynda sýsyndady. Osy oqymysty - ǵulamalar búkil el aýmaǵynda meshit, medrese, mektep ashý arqyly saýattandyrý, ımandylyqqa tárbıeleý, kásipke baýlý jáne t. b. aǵartýshylyq qyzmet júrgizip, memlekettik bıliktiń myzǵymas tiregi boldy.

Syr óńiri - búkil alashqa málim dúldúl aqyn, shaıyrlar, batyr, bıler mekeni ǵana emes ahýndar men ıshandar, molda men maqsym atanǵan oqymysty, ǵulamalardyń eli. Saıasat, óner, bilim, ǵylym salasynda bıik deńgeıden kóringen Syr boıy perzentteriniń Orta Azıa ǵana emes, búkil Shyǵys mádenıetinde alar orny berik. Olardyń qatarynda qazaqtyń óz aldyna derbes el retinde qurylýyna, mádenıetin damytýǵa úlken eńbek sińirgen memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, aǵartýshy kúreskerler bar. Mine, sondaı dara tulǵalardyń biri, bar ómirin halqynyń saýattylyǵy men mádenı damýyna, rýhanı kemeldenýine sarp etken Myrzabaı Ahýn Azamatulynyń orny erekshe.

Qazaq dalasynda aǵartýshylyq isti ıshandar men ahýndar, oqymysty ǵulamalar óristetti. Olar el ómirindegi yqpaldy áleýmettik top retinde halyqty musylman dininiń basty ustanymy ımandylyqqa tárbıelegen, meshit saldyryp, medreseler ashqan, Shyǵystyń klasıkalyq ádebı muralaryn nasıhattaǵan, Reseı ımperıasynyń otarshyldyq saıasatyna ózderi júrgizgen dinı tálim - tárbıe, oqý - aǵartý isteri arqyly kedergi jasaǵan shyn mánindegi kúreskerlerge aınaldy.

Reseı otarshylarynyń halqymyzdy ulttyq kelbetten, tilden, dinnen, jerden aıyrýǵa baǵyttalǵan strategıalyq saıasatyna 200 jylǵa jýyq júıeli qarsylyq kórsetken de aǵartýshylyq ustanymdaǵy qaıratkerlerimiz. İshinara júzege asyrylǵan osy strategıany tolyq oryndaý úshin ımperıanyń laıyqty izbasary Keńestik júıe kórnekti aǵartýshylarymyzdy, olardyń dástúrin túbegeıli joıǵanda ǵana qol jetkizetinin túsinse kerek. Tarıhı turǵydan óte qysqa ýaqyt ishinde medrese - meshitter oırandaldy; ıslam qaǵıdalarynyń ornyna komýnıstik ıdeologıa engizildi; mádenı, tarıhı, rýhanı muralarymyzdan aıyrý maqsatynda alfavıtti aýystyrdy; búkil qazaqty saýatsyz, al álemdik órkenıettiń shamshyraǵy Shyǵys mádenıetin «eski», Reseı bilimin «jańa» degen uǵymdardy sanamyzǵa sińirdi; jerdi basqarý erkinen aıyryp, qoǵamymyzǵa jat taptyq kózqarasty kúshtep tańý arqyly halqymyzdyń úshten birin bosqynǵa aınaldyrdy, jerimizge dili jat, salt - dástúri basqa kelimsekterdi qaptatty. Osyndaı náýbet, zobalańǵa ashyq qarsylyq kórsetken alash zıalylary men ıshan, ahýn, molda jáne t. b. ult aǵartýshylaryn áleýmettik top retinde joıdy.