Muǵalimniń kásibı quzyrlylyǵy – nátıjeli bilim berýdiń negizi
Muǵalimniń kásibı quzyrlylyǵy – nátıjeli bilim berýdiń negizi
Elimizdegi jańa bilim berý reformasy 12 jyldyq bilim berýge kóshý shyǵarmashylyq pen damyǵan jeke tulǵany qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan jańa ulttyq úlgini jasaýdy, «jalpyǵa arnalǵan bilimnen», «bilim árkimge ómir boıy» úlgisine kóshýdi maqsat etedi. Qazirgi zamandaǵy muǵalimniń mindeti ǵylym men tehnıkanyń qarqyndy damyp kele jatqan zamanda ómir súrýge ıkemdi, qoǵam paıdasyna qaraı ózin - ózi tolyq júzege asyrýǵa daıyn bilimdi, shyǵarmashylyqqa beıim, quziretti jáne básekege qabiletti tulǵany qalyptastyrý. Bul mindetti tek kásibı bilimi jetik, quziretti, básekege qabiletti ustazdar ǵana atqara alady. Muǵalimniń kásibı quzirettiligi onyń biliminiń jan - jaqtylyǵy, ustazdyq sheberligi, oqytýdyń jańa ádisterin, ınovasıalyq tehnologıany meńgerýimen ólshenedi. Muǵalim qanshalyqty bilimdi shyǵarmashyl bolsa, onyń quzirettilik qabileti de keń bolmaq.
«Quzyrlyq» sózi týraly qazaq tili termınderiniń salalyq ǵylymı túsindirme sózdiginde: «quzyr (kompetensıa) – jalpy alǵanda qaısybir tapsyrmany oryndaýǵa qabilettilik nemese bir nárseni jasaý» dep berilgen. Latyn tilinen aýdarǵanda «quzyrlyq – óz isin jetik bilý, tanymy mol, tájirıbeli» degen maǵynany bildiredi. Belgili bir saladaǵy quzyrlylyqty meńgergen tulǵa óz salasyna sáıkes bilim men biliktilikpen qarýlanǵan qandaı da bir negizi bar oı - tujyrym jasaıtyn jáne tıimdi áreket ete alatyn adamdy esepteýge bolady. Endi osy uǵymdardyń mánin tereńirek taldaıtyn bolsaq onda «quzyr» - tulǵanyń belgili bir pánder sheńberine qatysty bilimi, biliktiligi, daǵdysy men is - áreketi salasyna saı quzyrlyqtardy meńgerýi. Quzyrlylyq belgili sala boıynsha jan - jaqty habardar, bilgir degen maǵynany qamtı otyryp, qandaı da bir suraqtar tóńireginde bedeldi sheshim shyǵara alady degendi bildiredi. Kásibı quzirettilik dep pedagogtyń jeke bas salalary men onyń psıhologıalyq – pedagogıkalyq jáne teorıalyq bilimniń, kásibı biliktiligi men daǵdysynyń, tájirıbesiniń bir arna toǵysýy deýge bolady.
Kásibı quzyrlylyqtyń qataryna kelesi qabiletter jatady:
• Baǵdarly quzirettilik (azamattyq belsendilik, saıası júıeni túsiný, baǵa bere bilý, eljandylyq);
• Mádenıettanymdylyq quzirettilik (ulttyq erekshelikterdi tanı bilý, óz halqynyń mádenıeti men ózge ulttar, álem mádenıetin salystyrý, saralaı bilý qabileti);
• Oqý - tanymdyq quzirettilik (óziniń bilimdilik qabiletin uıymdastyra bilý, josparlaı bilý, izdenýshilik - zertteýshilik áreket daǵdylaryn ıgerý, taldaý, qorytyndy jasaı bilý);
• Kommýnıkatıvtik quzirettilik (adamdarmen ózara qarym - qatynas tásilderin bilý, memlekettik til retinde qazaq tilinde, halyqaralyq qatynasta shetel tilinde qatynas daǵdylary bolýy);
• Aqparattyq - tehnologıalyq quzirettilik (aqparattyq tehnologıalarmen, tehnıkalyq obektiler kómegimen baǵdarlaı bilý, óz betinshe izdeı bilý, tańdaı, taldaı bilý, ózgerte bilýdi júzege asyra bilý qabileti);
• Áleýmettik - eńbek quzyrettiligi (áleýmettik - qoǵamdyq jaǵdaılarǵa taldaý jasaı bilý, sheshim qabyldaı bilý, túrli ómirlik jaǵdaılarda jeke basyna jáne qoǵam múddesine sáıkes yqpal ete bilý qabileti);
• Tulǵalyq ózin - ózi damytý quzirettiligi (otbasylyq eńbek, ekonomıkalyq jáne saıası qoǵamdyq qatynastar salasyndaǵy belsendi bilimi men tájirıbesiniń bolý qabileti).
Elimizdegi jańa bilim berý reformasy 12 jyldyq bilim berýge kóshý shyǵarmashylyq pen damyǵan jeke tulǵany qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan jańa ulttyq úlgini jasaýdy, «jalpyǵa arnalǵan bilimnen», «bilim árkimge ómir boıy» úlgisine kóshýdi maqsat etedi. Qazirgi zamandaǵy muǵalimniń mindeti ǵylym men tehnıkanyń qarqyndy damyp kele jatqan zamanda ómir súrýge ıkemdi, qoǵam paıdasyna qaraı ózin - ózi tolyq júzege asyrýǵa daıyn bilimdi, shyǵarmashylyqqa beıim, quziretti jáne básekege qabiletti tulǵany qalyptastyrý. Bul mindetti tek kásibı bilimi jetik, quziretti, básekege qabiletti ustazdar ǵana atqara alady. Muǵalimniń kásibı quzirettiligi onyń biliminiń jan - jaqtylyǵy, ustazdyq sheberligi, oqytýdyń jańa ádisterin, ınovasıalyq tehnologıany meńgerýimen ólshenedi. Muǵalim qanshalyqty bilimdi shyǵarmashyl bolsa, onyń quzirettilik qabileti de keń bolmaq.
«Quzyrlyq» sózi týraly qazaq tili termınderiniń salalyq ǵylymı túsindirme sózdiginde: «quzyr (kompetensıa) – jalpy alǵanda qaısybir tapsyrmany oryndaýǵa qabilettilik nemese bir nárseni jasaý» dep berilgen. Latyn tilinen aýdarǵanda «quzyrlyq – óz isin jetik bilý, tanymy mol, tájirıbeli» degen maǵynany bildiredi. Belgili bir saladaǵy quzyrlylyqty meńgergen tulǵa óz salasyna sáıkes bilim men biliktilikpen qarýlanǵan qandaı da bir negizi bar oı - tujyrym jasaıtyn jáne tıimdi áreket ete alatyn adamdy esepteýge bolady. Endi osy uǵymdardyń mánin tereńirek taldaıtyn bolsaq onda «quzyr» - tulǵanyń belgili bir pánder sheńberine qatysty bilimi, biliktiligi, daǵdysy men is - áreketi salasyna saı quzyrlyqtardy meńgerýi. Quzyrlylyq belgili sala boıynsha jan - jaqty habardar, bilgir degen maǵynany qamtı otyryp, qandaı da bir suraqtar tóńireginde bedeldi sheshim shyǵara alady degendi bildiredi. Kásibı quzirettilik dep pedagogtyń jeke bas salalary men onyń psıhologıalyq – pedagogıkalyq jáne teorıalyq bilimniń, kásibı biliktiligi men daǵdysynyń, tájirıbesiniń bir arna toǵysýy deýge bolady.
Kásibı quzyrlylyqtyń qataryna kelesi qabiletter jatady:
• Baǵdarly quzirettilik (azamattyq belsendilik, saıası júıeni túsiný, baǵa bere bilý, eljandylyq);
• Mádenıettanymdylyq quzirettilik (ulttyq erekshelikterdi tanı bilý, óz halqynyń mádenıeti men ózge ulttar, álem mádenıetin salystyrý, saralaı bilý qabileti);
• Oqý - tanymdyq quzirettilik (óziniń bilimdilik qabiletin uıymdastyra bilý, josparlaı bilý, izdenýshilik - zertteýshilik áreket daǵdylaryn ıgerý, taldaý, qorytyndy jasaı bilý);
• Kommýnıkatıvtik quzirettilik (adamdarmen ózara qarym - qatynas tásilderin bilý, memlekettik til retinde qazaq tilinde, halyqaralyq qatynasta shetel tilinde qatynas daǵdylary bolýy);
• Aqparattyq - tehnologıalyq quzirettilik (aqparattyq tehnologıalarmen, tehnıkalyq obektiler kómegimen baǵdarlaı bilý, óz betinshe izdeı bilý, tańdaı, taldaı bilý, ózgerte bilýdi júzege asyra bilý qabileti);
• Áleýmettik - eńbek quzyrettiligi (áleýmettik - qoǵamdyq jaǵdaılarǵa taldaý jasaı bilý, sheshim qabyldaı bilý, túrli ómirlik jaǵdaılarda jeke basyna jáne qoǵam múddesine sáıkes yqpal ete bilý qabileti);
• Tulǵalyq ózin - ózi damytý quzirettiligi (otbasylyq eńbek, ekonomıkalyq jáne saıası qoǵamdyq qatynastar salasyndaǵy belsendi bilimi men tájirıbesiniń bolý qabileti).
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Maqsaty: janýarlar, haıýanattar týraly bastaýysh synyp oqýshylarynyń bilim - daǵdylaryn tekserý, qorytyndylaý, jalpy oılaý, oınaý qabiletterin jetildirý; tabıǵatqa degen súıispenshilikterin arttyrý.
