Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 apta buryn)
Muhtar Áýezovtyń «Qarash-qarash» oqıǵasyn oqytý
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdilik: oqýshylardyń bilimderin aýyzsha, jazbasha til damytý jumystary arqyly bekitý./Sózdik qorlaryn tekserý jáne taqyryp boıynsha alǵan bilimderin tıanaqtaý, praktıka júzinde paıdalana bilý dárejesin qalyptastyrý/. Sóılem quraýǵa daǵdylandyrý, sóılem arqyly mátin qurastyrýǵa, mazmundaýǵa úıretý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń alǵan bilimderin tereńdete otyryp oılaý, syn turǵysynan aıtý jáne jazý qabiletterin damytý; oqýshylardyń tanym múmkindikterin taldaý, baqylaý, salystyrý, jınaqtaý arqyly anyqtaý.
Tárbıelik: taqyryptyń syryna qyzyqtyrý arqyly qushtarlyqtaryn oıatý;
Kórnekilik: epıgraf, slaıdtar, sýretter, mátin jazylǵan paraqtar, elektrondyq oqýlyq
Sabaqta qoldanylatyn ádister: suhbat, shyǵarmashylyq jumys, toppen jumys, izdendirý, áńgimeleý, róldik oıyn

Qazaq ádebıetiniń klassıgi M. Áýezov «Qarash - qarash» oqıǵasynyń povesiniń tolyq teksin muǵalim tolyq, jete bilýi kerek.
Oqytý prosesinde pánshilik baılanysty júzege asyrý ádebıet programmasynyń jetildire beretin problemalary bolmaq.
Onyń tıimdiligi oqýshy meńgeretin tanymdyq, tárbıelik bilimdi nyǵaıta túsedi. Osyǵan oraı M. Áýezovtyń «Qarash - qarash» oqıǵasyn túsindirgende taqyryby, ıdeıasy, obrazy, sújeti jaǵynan onyń basty týyndylarymen uqsastyǵyn eskerip, osy klasta oqylǵan tekstermen baılanystyra salystyrýǵa kóńil bólgen jón.
Shyǵarmanyń jazylýynda tarıhı faktorlardyń sebepker bolǵan povestiń bas keıipkeri Baqtyǵuldyń prototıpi tarıhı tulǵa Ryǵul ekenin onyń elden erek qandaı erlik jasaǵanyn sol orasan batyl oqys qımyl - áreket keıinnen talantty jazýshy M. Áýezovti shabyttandyrǵanyn 1927 jyly jazylyp, 1959 jyly qaıta óńdep, 1961 jyly oryssha jáne fransýz tiline aýdarǵanyn fransýz jazýshysy Anýre Stıl jaqsy baǵa bergenin muǵalim egjeı - tegjeıli bilýi kerek.
Oqýshylarǵa basty - basty sony málimetter týraly habar bere povestegi Baqtyǵul beınesi óner sheberleriniń nazarynan tys qalmaıdy. «Qazaqfılm», «Qyrǵyzfılm» kınostýdıalary birigip 1968 jyly «Vystrel na perevale» kórkesýretti fılm jasaǵany aıtylady. Qazaq ádebıeti gazeti (№2, 14. 01. 1983j.) Rysquldyń (Baqtyǵuldyń prototıpi) sýretin kórsetip, sabaq sapasyn arttyra túsedi. Jazýshynyń Baqtyǵuldy sýretteýge qoldanǵan uqsatý, teńeý (qarshyǵa ustaıtyn ańshydaı, dalada jalǵyz jorytqan kók bórishe) sózderi men sóz tirkesterine oqýshylardyń nazaryn aýdarǵan durys. Sondaı - aq, Baqtyǵul minezine oraılas keletin tabıǵat sýretin úılestire beıneleýde M. Áýezov sheberligin tnytar taldaýlar jasaǵanda muǵalimniń teksten (Jaraspaıǵa ajal oǵyn qadaýǵa az ýaqyt kaldy. Ojardyń basyna qarady. Sýyq tústi muzdy bıik aq bulttaı sáldesin jazyp qulash siltep ustaǵandaı boldy) t. b. sıaqty sezimmen astasqan mysaldar keltire dáledegen jón. Sol sıaqty baı - bolystarǵa da toptastyra minezdeme jasaýǵa bolady. Minezdemeden keıin muǵalimniń qorytyndy pikiri oqýshylarǵa tárbıe berý baǵytynda bolyp, adamgershilik, ar - uıat sıaqty qasıetterge, adam taǵdyryna, eńbek adamdarynyń múddesine, bolys - bılerdiń qalaı qaraǵanyn sýretteı kele, olarǵa qarama - qarsy Baqtyǵul boıyndaǵy shynshyldyq, týrashyldyq, jalaǵa tózbeı qarsy tura bilý, azattyq úshin kúreses bilý - halyqqa tán adamgershilik, ómirge qushtarlyq ekenin naqty teksten alynǵan mysaldarmen jınaqtap túıindeıdi.
Shyǵarma qurylysynda erekshe aýdaratyn jaıt keıipker áreketiniń kórkem sýretteri. Bas keıipker Baqtyǵuldyń aldyna qoıǵan maqsattary áreketine jetýdiń ishki oı - pikiri men isiniń bir jerden shyǵý sátterin avtor asa sheberlikpen sýretteginiń, onyń úsh túrli (Boz bıeni áketý, quljany atyp alý, Jaraspaıdy atyp óltirý) áreketteriniń óte kórkem de áserli shyqqanyn tipti Quljany atyp alýy bolysty jaıratýdyń sımvoly sıaqty ekenin muǵalim mysaldar arqyly salystyryp, oqýshylardy ómir shyndyǵyn keıipkerdiń is - áreketine sendire bilýi kerek.
Sabaqta shyǵarmanyń taqyryby men ıdeıasyn ashý úshin oqýshyny oılandyratyn, jalqydan jalpyǵa qaraı jınaqtaı qorytyp, jaýap bergizetin suraqtar qoıýdy qajet etedi. Olar shamamen: shyǵarmada qaı kezdegi shyndyq sýrettelgen? Ol kezde eldi kim bılegen? Bı – bolystardyń sharýasyn kim bitirdi?
Muǵalim bul suraqtar boıynsha sarapqa sala kelip, olardyń tarıh páninen alǵan túsinigine súıenip, pán aralyq baılanys prınsıpin utymdy ushtastyrady.
Baqtyǵul beınesin oqýshylarǵa minezdetý arqyly sol kezdegi halyqtyń aýyr turmysyn, áleýmettik teńsizdikti kórsetpek bolǵan jazýshy ıdeıasyn uqtyrady.
Sabaq sońynda jazba jumystyń bir túri – oqýshylardy ınsenırovka jazýǵa úıretý.
Mektep ómirinde sırek kezdesetin bir jazba jumysy oqýshylar úshin qıyn bolǵanymen shákirtterdi balǵyn shaǵynan tvorchestvolyq jumysqa baýlı túsý maqsatynda ıgi isten tartynbaýy kerek.
Insenırovkany qalaı jazý tártibin aldyn - ala túsindirip, úlgisi kórsetiledi.
Keıipkerlerdiń ishki dúnıesin, qımyl - qozǵalystaryn bildirý úshin, árıne, keıipker, avtor sózderin ózgertpeı jazý mindet emestigi eskertiledi.
Osylaı uly jazýshynyń úzdik shyǵarmasyn onyń keıipkerleriniń jan - dúnıesin oqyta otyryp, ınsenırovka jazýǵa úıretedi.

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama