InfoHub Logo

Psıhologıada tulǵalyq tabıǵatyna saı ádette adamdardy eki kategorıaǵa bólemiz: ıntrovertter men ekstrovertter. Olardyń bolmysy absolútti qarama-qarsy keletini sonsha, eger bir jerde bas qosa qalsa, áńgime nátıje bermeýi múmkin, sebebi olar bir-birin túsinýge qınalady.

Sonymen qatar, ekstravertterdiń minez-qulqy qoǵamǵa áldeqaıda túsinikti ekeni anyq, óıtkeni olar árqashan kez kelgen áńgimege ilesip kete beredi. Olar jalpy úlken qonaqtyqtardy, jańa tanystardy, uzaq áńgime aıtýdy, kópshilik aldynda sóıleýdi unatady, jáne olardyń mineziniń erekshelikterin maqtanysh tutady. Biraq ıntrovertterdiń ne oılap, ne qoıatynyn anyqtaý olardyń tabıǵatynan qupıa kelýine baılanysty qıynyraq soǵady. Ózderin ıntrovertpin dep ataı otyryp, olardyń neni meńzep otyrǵanyn túsiný de ońaı emes. Sebebi ekstrovertter qoǵamǵa beıimdelgish bolmysymen ashyq maqtansa, ıntrovertter ózin osy kategorıaǵa engizý arqyly ol qasıetten shynymen qutylǵysy keletinin ne ózgeden bir saty joǵary kóringisi keletinin uǵyp bilý ońaı emes.

Alaıda, taqyrypty zertteı bastaǵanda, siz stereotıptik sıpattamalardyń aısbergtiń shyńy ekenine tez kóz jetkizesiz. Psıhologtardyń bul máselege qatysty paıymdaýlary da qyzyq. Mysaly, jaqynda aýstralıalyq psıhologtardyń zertteýi kóptegen ıntrovertterdiń ekstravertterge qyzǵanyshpen qaraıtyny týraly qorytyndyǵa keldi.

Zertteýge myńǵa jýyq ıntrovert qatysty, olar ózderiniń ıntroversıasynyń qandaı masshtabta ekenin ólsheýge, sondaı-aq olardyń qaısysynyń ózgerýge qarsy emes ekenin bilýge ​​arnalǵan birqatar suraqtarǵa jaýap berdi. Sonyń nátıjesinde, qatysýshylardyń jartysynan kóbi (53,6%) ekstravertke aınalýǵa nıeti bar ekeni týraly ashyq aıtqan. Tájirıbege óz erkimen qatysqan ıntrovertterdiń 82%-y qoǵamǵa kóbirek unaý úshin ózin ekstrovert sıaqty ustaý qajet dep sanaıdy.

Bir qyzyǵy, saýalnamaǵa qatysýshylar biraýyzdan (96%) qoǵamda kisikıikterden góri áńgimege ashyq adamdardyń joly bolǵysh dep esepteıdi eken. Bul tarmaq qoǵam ıntrovertterge qysym kórsetip, minez-qulqy neǵurlym ashyq adamdarǵa oń kózqaras tanytady degendi meńzeıdi. Pikirleri osyndaı bolsa da, ıntrovertterdiń birazy ekstravertke aınalýdan góri, adamdarǵa sol qalpynda unaǵandy ​​jón kóretinin alǵa tartqan. 

Eki tıptiń arasyndaǵy tepe-teńdikdi retke keltirip, túsinistikke jetý úshin, atalǵan zertteý barysynda olar ózderi aıtqan ıntrovertter týraly shynaıy faktilerdi bilgen jón. Introvertterdiń shyn mánisinde ne oılaıtynyn ekstrovertter de bile júrgen durys. Osy maqsatta tómende saýalnamaǵa qatysýshylardyń óz sózderi berilgen.

1."Kóńilińizge almańyz, biraq bizdiń keıde jalǵyz qalǵymyz keledi"

"Introvertterdiń jalǵyzdyqtan qýat alsa,  ekstrovertterdiń kópshilikpen qatynas jasamaýdan qulazıtyny bulardyń basty aıyrmashylyǵy bolýy kerek. Bizge kópshilik orta nemese úlken kompanıada uzaq ýaqyt bolǵannan keıin demalýǵa jáne «batareıalarymyz qýattaý úshin» oqshaýlaý ketip tynyshtyq tabý qajet. Qoǵam bizdi emosıonaldy túrde energıamyzdy taýysady. Mysaly, men demalys kúnderin qurbylarymmen ótkizgendi unatamyn, biraq sodan keıin qaıtadan ózime kelý úshin birneshe kún qajet. Sondyqtan, eger ıntrovert tanysyńyz sizge jalǵyz qalǵysy kerek ekenin aıtsa, ony kóńilińizge almańyz. Ol sizdi jaqtyrmaǵannan emes, ózin qalpyna keltirgisi kelgennen aıtqan bolýy kerek". 

2. "Biz adamdardy jek kórmeımiz, alaıda qoǵammen baılanys bizdi sharshatady"

"Kóbi  minezi tuıyq ári tynysh adamdardy qoǵammen baılanysqandy unatpaıdy dep esepteıdi, óıtkeni olardyń oıynsha bizdiń basty armanymyz – kórpeniń astyna tyǵylyp alyp, kúni boıy solaı otyrý. Bul, árıne, ótirik. Barlyq ıntrovert birdeı qarym-qatynasty jek kórmeıdi, kerisinshe kez kelgen áńgimeniń maıyn tamyzyp aıtqandy janymen unatatyndar da kezdesedi. Qorytyndy: biz qoǵammen baılanystyń shekteýli bolýyn qadaǵalaımyz, bizge ishki energıany qalpyna keltirý úshin úzilis qajet".

3. "Eger biz emosıamyzdy kórsetpesek, bul bizdiń zerigip otyrǵanymyzdy bildirmeıdi"

"Introvertter ádette sabyrly jáne ustamdy bolady, biraq bul bizdiń ómirden lázzat ala almaıtynymyzdy nemese eshqashan kóńil kótermeıtinimizdi bildirmeıdi. Bizge aınalamyzǵa úırený úshin ýaqyt qajet. Únemi túnerip, óz ómirin, jastyǵyn qor qylyp otyrǵan adamdaı kórmeńiz. Biz ózimizdiń tulǵalyq artyqshylyqtarymyzdy jarıalaǵymyz kelse, kez kelgen ekstrovertti kóleńkemizde qaldyramyz". 

4. "Iá, biz toılardy unatpaımyz"

"Jaraıdy, bul ras: ıntrovertter toı tomalaqtyń adamy emes. Biz shaǵyn jıyn men shynaıy áńgimelerdi unatamyz. Bóten adamdarmen, kópshilikpen, bir sharshy metrge qyryq adam keletin, mýzykasy dańǵyrlaǵan orta bizge qorqynyshty kórinedi. Árıne, kóptegen ıntrovertter keshterge barady, tipti kóńil kóteredi, biraq bul onyń barmaýǵa esh amaly qalmady degen sóz. Eger tańdaý bolsa, biz árqashan jaıly meıramhanada tynysh jınalǵandy ​​jón kóremiz".

5. "Biz sonshalyq uıalshaq emespiz, tek bos sóılegendi unatpaımyz"

Ózderińiz biletindeı, ıntrovertter sóıleskendi unatpaıdy. Bul biz esh qyzyǵýshylyǵy joq, aıtar sózi joq nemese únemi qaıǵyryp júremiz degendi bildirmeıdi. Biraq qajet bolǵan jaǵdaıda, mysaly, mańyzdy keshterde nemese iskerlik kezdesýlerde, biz jaǵdaıǵa beıimdele alamyz. Taǵy bir qate túsinik, biz sıaqty adamdar uıalshaq keledi deıdi. Bilesiz be, ıntroversıa men uıalshaqtyq birdeı emes, biraq shynymen uıalshaq ıntrovertter basym. Bul oraıda men kópshilik aldynda bolýdy unatatyn, biraq kópshiliktiń nazarynda bolýdan tartynatyn, uıalshaq ekstravertterdi de bilemin. Sondyqtan birjaqty pikir aıtý qıyn.

Jalpy, ekstravertterdiń bizdi ózgertýge tyrysyp, sýper belsendi bolýdyń joldaryn túsindirýge nemese oraıy joq kezde sóıleýge kóndirýge bar kúshin salatyn jaǵdaılar jıi kezdesedi, bul bizge unamaıdy. Sondyqtan ózara túsinistiktiń negizgi máni bir-birimizdi bar bolmysymyzben qabyldaý.

Araılym Myrzabekova

---