InfoHub Logo

Nokia fın kompanıasy óz bastaýyn 1865 jyldan alady. Júz elý jyl ishinde kompanıa elektr óndirdi, qaǵaz ben gaztutqysh (protıvogaz) jasap shyǵardy, kompúterler men telefon stansıalaryna telekomýnıkasıa jabdyqtaryn satty. Kompanıa uıaly telefondar bólimshesin Microsoft-qa satyp jiberse de, uıaly telefondar brendiniń ishindegi eń tanymaly bolyp qala beredi.

Injener Frederık Idestam 1895 jyly Fınlándıanyń ońtústik-batysynda qaǵaz fabrıkasyn ashyp, 1871 jyly onyń ataýyn Nokia Ab dep aýystyrady. Saıasatker ári qoǵam qaıratkeri Leopold Mehelın de bul kompanıanyń ekinshi basshysy bolady. Mehelın elektroenergıa óndirý jáne kabel shyǵarýmen aınalyspaq bolady, biraq Idestam buǵan kelispeıdi. Osylaısha 1896 jyly ol basshylyq qyzmetinen aırylyp qalady. Sol kezde saıasatker kompanıanyń aksıonerlerine osy ıdeıasyn usynady, jáne 1902 jyly Nokia Ab kompanıasynyń basty qyzmeti elektroenergıa óndirý bolady.

1898 jyly qurylǵan, rezeńke buıymdardy shyǵarýmen aınalysatyn Finnish Rubber Works 1922 jyly Nokia Ab men 1912 jyly qurylǵan Finnish Cable Works kompanıalarynyń kontroldyq paketterin satyp alady, al 1967 jyly barlyq úsh kompanıa – ishindegi eń kishkentaıy Nokia Ab-ǵa toptastyrylady. Jańa kompanıa rezeńke buıymdardy, kabelder men elektronıka shyǵardy, aǵash óńdedi jáne elektr energıany óndirýmen aınalysty. Ár kezeńde kompanıa aıaq-kıim, teledıdar, kompúter, elektrogenerator, robototehnıka, gaztutqysh, hımıkattar, sonyń ishinde áskerge kerek-jaraqtardy shyǵaryp otyrdy. 

Kompanıanyń elektronıka boıynsha birinshi bólimi 1960 jyly Nokia Corporation prezıdentiniń basshylyǵymen ashyldy. 1980 jyldyń basynda kompanıa birneshe elektrondyq kompanıalardy satyp aldy, osylaısha 1987 jyly Nokia-nyń basty kásibi turmystyq elektronıka boldy. Nokia Eýropada teledıdar shyǵaratyn úshinshi iri kompanıa sanaldy.

1969 jyly Nokia ımpúlstik-kodtyq modýlásıa negizindegi komýtatordy jasaǵan jáne telefonıa men telegrafıa konsýltasıalyq komıtetiniń halyqaralyq standarttaryna saı keletin IKM-di aparatýralardy satatyn alǵashqy kompanıa boldy. Osylaısha kompanıa telekomýnıkasıa naryǵyna shyǵady. 

1980 jyldyń sońynda álemdik ekonomıkanyń quldyraýynan kompanıa daǵdarysqa ushyrap, qyzmetiniń kóptegen túrlerinen bas tartýǵa májbúr bolady. Sol kezderi ol telekomýnıkasıalyq jabdyqtarǵa den qoıyp, jeke táýelsiz bıznes Nokian Renkaat-ty ashady.

 

 

1960 jyldary kompanıa jańadan negizi qalanǵan GSM – ARP tehnologıasymen jumysty bastaıdy. Bul uıaly baılanystyń tuńǵysh standarttarynyń biri edi. Nokia Salora Oy kompanıasymen jumys isteıdi, birikken ónerkásip Mobira Oy degen ataý alady. 1981 jyly Mobira tolyqqandy avtomattandyrylǵan uıaly baılanys jelisin iske qosady, al 1982 jyly NMT-450 jelilerinde jumys isteıtin Mobira Senator avtomobıl telefonyn usynady. 1984 jyly Nokia Salora Oy bólimshesin satyp alyp, óz bólimshesin Nokia-Mobira dep ózgertedi. 

1980 jyly Nokia-nyń Nokia Data bólimshesi boldy. Bul bólimshe MikroMikko derbes kompúterlerdi shyǵaratyn. 1991 jyly bólimsheni International Computers Limited brıtan kompanıasy, al keıin Fujitsu satyp alady. MikroMikko kompúterlerin Fujitsu kompanıasy ErgoPro brendimen satatyn.

1992 jyly Nokia dırektory Iorma Ollıla kompanıa úshin strategıalyq sheshim qabyldady: Nokia tek telekomýnıkasıalyq bızneske negizdeletin boldy. Osylaısha Nokia 2009 jylǵa deıin uıaly telefon shyǵaratyn eń iri kompanıa sanaldy. 

2013 jyly satylǵan smartfondar men qarapaıym telefondar jaǵynan Nokia Reseıde Samsung-ty basyp ozdy. Alaıda bir-birlep esepteý jaǵynan utqanymen, kompanıa tabys jaǵynan zor nátıjege qol jetkize almady. Keıin, 2014 jyly, Nokia-nyń mobıldik bólimshesi Microsoft kompanıasyna satyldy. Ol bolsa 2015 jyly 7,8 myń qyzmetkerin jumystan shyǵaryp, Nokia aktıvterin joqqa shyǵardy. 

Degenmen Nokia jumysyn jalǵastyryp keledi, oǵan qosa tabysyn da kóterip jatyr. 2015 jyly kompanıaǵa basty tabysty Nokia Networks bólimshesi ákelip otyr. Osy jyldyń 3 toqsanynda bul bólimsheden túsken paıda 8,28 mıllıard evroǵa jetken. Kompanıany bankrot dep jarıalaýǵa áli erte, tipti smartfondar bıznesinde de: kompanıa Alcatel-Lucent-ti 15,6 mıllıard evroǵa satyp almaqshy. Microsoft-pen kelisim boıynsha kompanıa Nokia brendimen telefondardy 2023 jylǵa deıin shyǵara almaıdy, al Alcatel-Lucent-tiń mundaı mindettemeleri 2015 jyly aıaqtalady. Sondyqtan 2016 jyly jańa (nemese eski) oıynshynyń naryqqa qaıta shyǵýyn baqylaýymyz ábden múmkin. 

---