InfoHub Logo

Kóbeıtý kestesi - biz mektepte bastaýysh synyptan bastap úırenetin matematıkadaǵy negizgi uǵym jáne de odan ári mamandyǵyńyzǵa qaramastan ómirlik qoldanysta asa qajet. Biraq balalar sheksiz tizbektelgen kesteni jattaýǵa ózdiginen yntalana bermeıdi, ásirese olarǵa  bul tapsyrma oqýdan tys demalys ýaqytynda berilse.

Bilim-all.kz balalarmen birge kóbeıtý kestesin qalaı jeńil ári qyzyqtyryp úırenýdiń birqatar joldaryn usynady.

Pıfagor kestesi

Eń basty masqsat — kóbeıtý kestesin jattap alý bolǵanymen, úırenýden aldyn onyń mánin túsinip alýydyń mańyzy zor. Ol úshin kóbeıtýdi qosýmen almastyramyz: birdeı sandar biz kóbeıtetin sanǵa birneshe ret qosylyp otyrady. Mysaly, 6*8  — 6 sanyn bir-birine 8 ret qosý.

Birdeı mánderdi túspen belgilep kórsetý

Pıfagor kestesi — kóbeıtýdi úırenýdegi taptyrmas kómekshi qural, sondaı-aq onda keıbir zańdylyqtar kórsetilgen. Mysaly, kóbeıtkishterdiń ornyn aýystyrǵanda kóbeıtindiniń máni ózgermeıdi, 4*6 - 6*4. Osy sıaqty "birdeı" jaýaptardy ajyratý úshin qandaı da bir túspen belgilep alyńyz, al bul kóbeıtý kestesin qaıtalaý kezinde shatasyp qalmaýǵa kómektesedi. 

Pıfagor kestesin eń qarapaıym jáne túsinikti bóliginen bastap úırengen jón: 1, 2, 5 jáne 10-ǵa kóbeıtý. Qandaı da bir sandy 1-ge kóbeıtkende, onyń máni sol sannyń ózine teń bolady, ıaǵnı ózgermeıdi, al sandy 2-ge kóbeıtsek, onyń 2 eselengen mánine teń bolady. Qandaı da bir sandy 5-ke kóbeıtkendegi máni ne 0-men, ne bolmasa 5-pen aıaqtalady. Al sandy 10-ǵa kóbeıtsek, eki tańbaly san shyǵady, sol kóbeıtkish sannyń ózi men nól sany. 

Balalarmen birge alynǵan nátıjelerdi bekitý úshin, olarǵa bos Pıfagor kestesin syzyp, ondaǵy torkózderdi durys jaýaptarymen toltyrýdy tapsyryńyz. Sharshy syzyp, ony tiginen jáne kóldeneńinen 10 bólikke bólesiz. Odan keıin joǵarǵy jolaqsha men sol jaq shetki baǵanasyn 1-shi torkózdi bos qaldyra otyryp, ári qaraı 1-den 9-ǵa deıin toltyryp shyǵasyz. 

Árıne, ár bala erekshe, olardyń barlyǵy birdeı jan-jaqty bola bermeıdi. Ata-analardyń basty mindeti - balalarynyń kóńiline jol taýyp, qoldaý kórsetý. Óıtkeni biz de, bir ýaqyttary qarapaıym qadamdardan ótkenbiz.

---