InfoHub Logo

Búgin Jantýar men Shámshigúldiń qýanyshynda shek bolǵan joq. Ekeýi bas qosyp, jubaılyq ómir súrgeli aıta júrerlik eń zor qýanysh. Jubaılyq ómir demekshi, bular qosylǵaly tabany kúrekteı on eki jyl. Áı-sháısiz, tatý ótken jyldar. Osy bir ǵumyrda Shámshigúl Jantýarǵa, já bolmasa, Jantýar Shámshigúlge bajyraıyp betine qarap, bir qatty sóz aıtyp kórgen emes. Bular kóńildegini aıttyrmaıtyn, aıtaıyn degendi qabaq qaǵystan dóp basyp biletin tatý jandar. Onyń ústine ekeýi de erte bastan aıtýly qyzmetke ilikkeni taǵy bar. Jantýar bolsa, bir jobalaý ınstıtýtynda bólim bastyǵy, Shámshigúl bolsa, ǵylym kandıdaty — joǵary oqý ornynda sabaq beredi. Tabys sondaı mol. Ekeý i de bir shamada dúnıege kelip, bir-birine der shaǵynda kezdeskenine dán rıza. Degenmen, osy bir tatý jubaılardyń ǵumyrynda áldebir «áttegen — aıy» bolsa, onysy — esikti ashsań bir attap, birden tórge shyǵatyn, aıadaı ǵana jalǵyz bólmede turatyndyǵy. Osy «áttegen — aıdyń» boıaýyn qalyńdata túserlik taǵy bir jaı — náresteleri joq. Sóıtse de basy jas adamdar ǵoı, baladan kóri, úı týraly kóbirek qınalady. Anda-sanda joldastar kele qalsa, olardyń da aıtary — bala jáıi emes, úı jáıi.

— Apyr-aı, úıdi bir alsa, sender alýǵa tıisti edińder, — dep músirkeıdi.

Kóptengi arman — biteý jaranyń aýzyn bireý kelip tyrnaǵan soń Shámshigúl kúrsinip qoıady.

— Kúte — kúte sharshadym, tipti. Jurt sekildi dúnıe qurap, adamsha turǵyń - aq keledi, amal qansha!..

— Toryqpa, Shámshigúl, bir reti bolar, — deıdi ondaıda kóringen nársege kóp ýaıymdaı bermeıtin Jantýar.

Iá, sol «bir reti bolardyń» reti búgin keldi. Qalanyń naq ortasyndaǵy jańa salynǵan úlken úıden Jantýar men Shámshigúl eki bólmeli páter aldy. Páter bolǵanda qandaı eden degenin qyzyl parket, jaltyrap jatyr. Vana men as bólmeniń qabyrǵasy aına dersiń-aq kafel. Terezeleri attyly kisi ótkendeı. Ystyq sý, sýyq sý, gaz deısiń be, bári de qol astynda. On eki jyl otyn tasyǵan, sý tasyǵan, kúl shyǵarǵan Shámshigúl:

— Ýh, jettim be, jetpedim be! — dep parketke otyra ketti.

— Árıne, jettiń, Sháke, — dep Jantýar ony turǵyzyp aldy.

Jetkenimen, endi jańa bir sharýa tap boldy. Shámshigúl jańa úıdi jańa dúnıemen jasaqtaýǵa kiristi.

— Kórse qyzarlyq jasap qaıtemiz, osy ózimiz qosylǵan kezdegi dúnıemiz maǵan sondaı ystyq kórinedi, — degen Jantýarǵa: — Úı sharýasyna aralaspa, ol áıeldiń jumysy, — dep kesip tastady.

Sodan keıin amal joq, Jantýardyń Shámshigúlge erip mebel magazınine barýyna týra keldi.

Eń áýeli bir pavılonǵa kirip edi, Shámshigúl bir mebeldiń janynda sál aıaldańqyrap qalǵan Jantýardyń jeńinen tartty.

— Qoı, bulardy qarap qaıtesiń, ana ımport jaǵyna baraıyq.

— Osy ózimizde jasalatyn mebeldi de jurt jaman demeı júr ǵoı.

Buǵan bolar Shámshigúl joq:

— Jańa páter alyp otyryp, myna sekildi mebel qoıǵanymyz uıat. Jurttyń bárinde ımport. Biz ne, solardan kembiz be?!

Jantýar dáleldi eshteńe aıta almady, Shámshigúldiń sońynan erdi.

Shetel mebeli turatyn pavılon shynynda ózgesheleý eken. Jeke-jeke oryndarda jip beldeýshemen aınala qorshalyp qoıylǵan mebel túri kóp-aq, Shámshigúl tańdap júrip «Kosmosqa» toqtady.

— Qazir jurt aýzyndaǵy mebel osy. Osyny alamyz, — dep biletinin de tanytty, kesimin de aıtty.

Biraq aqshasyn tóleıin dep satýshyny izdese, bir qıyndyqtyń ústinen shyqty munyń bári úlgi eken. Al satylatyndaryna syrtta alýshylardyń ózi qoıǵan kezek bar. Mebel alǵyń kelse, eń aldymen kezekke turasyń.

Jantýar ańyryp qaldy. Shámshigúl joldy tez tapty.

— Endeshe, Dáýletke baraıyq.

Jantýardyń esine orta boıly, qara jigit tústi. Talaı jerde qonaqta kezdesip qalyp júretin Dáýlet jypyldap sóılep:

— Qajet birdemeleriń bolsa, habarlasyńdar, — dep óziniń saýdada iteıtinin tanytyp, telefonyn beretin.

— Barsaq, baraıyq.

...Dáýlet shynynda da, aıtqan jerinen shyqty... Bulardyń kelgen jaıyn yqylaspen tyńdady da, telefonǵa jarmasty.

— Bul kim? Á, Bekbatyrovsyń ba? Ózińde bol, qazir saǵan erli-zaıypty eki kisi barady...

Osy kezde Shámshigúl:

Unatqanymyz «Kosmos», — dep úlgirdi.

Dáýlet saqqulaq eken.

— Alo... alo... «Kosmosyń» bar ma? E, bolsa, sol «Kosmostyń» bireýin...

Osy kezde Jantýar da:

— Bilmeımin, Shákeńniń unatqany «Kosmos», al men bolsam... — dep múdirdi.

— Al sen bolsań?

— Men bolsam, ana cheh mebeli durys pa dep...

Dáýlet telefon trýbkasyn aýzyna taqady:

— Al cheh mebeli she?

Shámshigúl qarsylyq bildirdi.

— Qazirgi jurt aýzynda júrgeni osy «Kosmos». Bizdiń Jantýar bilmese de aıta beredi.

Dáýlet býlardyń áli bir ymyraǵa kele qoımaǵanyn sezip, Bekbatyrovqa:

— Qysqasy, qazir osy kisiler saǵan barady, qalaǵan mebelin beretin bol, — dep qadap aıtty. Sodan keıin sál toqtalyńqyrap baryp Shámshigúlge qarady: — Buryn úılenseńder de, jańa úı bolyp jatyrsyńdar ǵoı, taǵy ne kerek. Qysylmańdar, aıtyńdar.

Qysylma degen soń, Shámshigúl qysylǵan joq.

— Eki-úsh kilem kerek, eki úsh palas kerek, hrýstal vazalar, rúmkalar...

Jantýar uıalyńqyrap qaldy.

— Bir jolǵa mebelińniń ózi de az júk emes edi ǵoı, Sháke?!

Shámshigúldiń bir jaqsy qasıeti — osyndaıda qysylmaıdy. Kimge bolsyn oryndy sóz taýyp, erkin sóılese alady. Jáne bári de jarasymdy, sypaıy bolyp shyǵady.

— Joq taǵy kelip Dáýkeńniń mazasyn alǵansha, birjola tyndyryp ketkenimiz jaqsy. —Tabıǵatynda súıkimdi áıeldi bul sóz taǵy bir bıikke kóterip tastady. Dáýlet qarqyldap kúldi:

— Shákeń durys aıtady. Búgin tyndyratyn sharýany erteńge qaldyryp keregi joq. Biraq taǵy da aıtarym — bárin búgin tyndyrdyq dep kelmeı qoıyp júrmeńder. Mynadaı jerde otyryp aǵaıynǵa qolqabys jasamaýdyń nesi jón. Qoldan kelgendi jasaımyz. Jıi-jıi habarlasyp turyńdar. Mazalaıdy ekenbiz dep qapa bolmańdar! — Dáýlet osyny aıtyp, bulardy esikke deıin uzatyp saldy.

Arada az ǵana kún ótti. Shámshigúldiń degeni boldy da, Jantýardyń úıine «Kosmos» mebeli kelip tústi. Jarqyrap jatqan parketke shytyrman syzyqtary bar qyzyl palas tóseldi. Qabyrǵa ataýlyǵa gúldi kilem ustaldy. Aınaly servantty hrýstal vazalar, fýjerlar, rúmkalar, servızdermen bezendirdi. Keń balkonǵa gúl qoıyldy. As qylatyn bólmeni appaq as úı garnıtýry men tońazytqysh aldy. Osyndaı birshama sharýa tynǵan soń, bul úıge Dáýlet bastaǵan bir top joldastar keldi. Shámshigúl jańa páterdiń qurmetine aıta júrerlikteı etip toı jasady. Álgi ádemi servantty bezendirip turǵan hrýstaldar syńǵyrlady. Burqyldap shampandar atyldy. Túnniń bir ýaǵynda razy qonaqtaryn uzatyp salǵan baqytty jubaılar burynǵysha tar tósekte bir-birine arqasyn berisip qysyla jatpaı, eki tósekke kósile, shyrt uıqyǵa ketti.

* * *

Erteńine kún demalys bolatyn, Jantýar daǵdysynan kesheńdeý turyp, jýynyp, as ishetin bólmege kelip kók shuǵamen jabylǵan jumsaq dıvanǵa jantaıdy. Terezege qarsy sholaq mańdaıda jarqyrap servant tur. Al ózi jatqan uzyn qabyrǵaǵa qarsy bet jalańash eken. «Bul jerge ne qoısa bolar eken? — dep sál jatty da, ózine ózi — já, qoıshy, joq nársege bas qatyrmaı!» — dep kúbirlep qoıdy. Sodan soń ózi basqaryp, jobasyn jasap jatqan iri kombınat jaıynda keshe ǵana bolǵan áńgimeni oılap ketti. Osy bir sátte Shámshigúl de tamaq alyp keldi.

— Aý, jambas baıyp, turatyn keziń bolǵan joq pa? Jatatyn bólmeń azdaı-aq, endi munda kelip jantaıǵansyń ba? — dedi ázildep.

— Batyrǵa oń, terisiniń bári birdeı, qoldan kelgen soń qaıtemiz.

Ekeýi de qylyqty kúlkimen shaıǵa otyrdy.

— Osy bólmege ne jetpeı tur dep oılaısyń? — dep surady bir kezde Shámshigúl.

Jantýar oılap-oılap ne jetpeı turǵanyn taba almady.

— Maýbasym — aı! — dep Shámshigúl kúıeýiniń basyn sıpap, shashyn qobyratyp qoıdy -myna jalańash qabyrǵaǵa jetpeı turǵan pıanıno ǵoı!

— Pıanıno oınaıtyn eshkim joq, qur sánge demeseń... — dep Jantýar sál qarsylyq bildirdi.

— Eshkim joǵy qalaı? Qazan aýzy joǵary. Otqa qarap otyrǵan jandar emespiz, qaıta tileý tilep turady.

Jantýarǵa bul sóz oryndy sekildendi.

— Osy ana eston pıanınosyn jurt jaqsy desip júr ǵoı, — dep qoıdy áıeliniń sózin quptaǵanyn tanytyp.

— Eston — sestondy qaıtemiz, alsaq kádimgi ımport pıanınosyn alamyz.

Osy sóz — sóz boldy. Kóp keshikpeı baıaǵy bos qabyrǵaǵa qyzyl kúreń tústi ádemi pıanıno, onyń qasyna úlken televızor qoıyldy.

Osydan keıin qansha keń deseń de bólme tórkini kórinip qaldy. Bireý-mireý kele qalsa, Shámshigúldiń:

— Oryndyǵyńyzdy beri sala otyrsańyz, artyńyzda pıanıno bar edi. Oryndyǵyńyzdy stolǵa taman jyljytsańyz, artyńyzdaǵy dıvanǵa tıip otyrsyz, — degen qytymyrlaý sózi jıi shyǵa bastady. Shámshigúl aıtsa, amal joq, eki bettegiler syǵylysa — syǵylysa keýdesimen jaqtaý tirep, tipti stol astyna kirip kete jazdap otyratyn boldy.

Osy sekildi qonaqtar tarqaǵanda bireý aıtyp úlgiretin, bireý ishine túıip ketetin bir sóz bar.

— Buryn aıadaı jerde turǵanda ondaı tarlyǵy joq edi, ne bolyp ketken ózi?!

Árıne, bul sózdi Shámshigúl ázirshe estigen emes. Tipti estigen kúnde qysylmaǵan da bolar edi. Kim dúnıesin dalaǵa tastamaq? Sırek bolsa da qonaq kelgen saıyn pıanıno synyp tursa, Shámshigúldiń shashy shaq kelmeıdi ǵoı!

Bir kúni Shámshigúl ózimen birge isteıtin, ári jaqsy kórgendikten «qaıyn aǵa» dep ketken Qojan degen kisini kezdestirdi. Demalystan oralǵan beti eken, Shámshigúl kelininiń qolyn alyp silkilep jatyr.

— Tań ózderinshe qýandy. Qutty bolsyn úıleriń!

Shámshigúldiń de yqlasy baıaǵydaı.

— Shyn qýanǵan adam «qutty bolsyndy» úıge kelip aıtady, qaıyn aǵa.

— Jeńildim, kelinjan, tap búgin keshke baram, — dep Qojan eki qolyn joǵary kóterdi.

Qojan qasyna eki-úsh joldas alyp, aıtýly ýaqytynda keldi. Al Shámshigúl bolsa qadirli qonaǵyn sonshalyqty qýanyp qarsy alyp, sonshalyqty renjip shyǵaryp saldy. Óıtkeni, Qojan moıyny keýdesimen tutasyp ketken, uzyny men kóldeneńi birdeı, eki kisiniń qushaǵy jetpeıtin semiz kisi bolatyn. Qansha syǵylsa da dıvan jaqqa da, pıanıno jaqqa da syımaı-aq qoıdy. «Qaıyn aǵa, artyńyzda pıanıno bar edi», — degendi Shámshigúl kelini aıtýdaı-aq aıtyp edi, amal ne, pıanıno jaqtaýy men oryndyq taıanyshyn jaýyr attyń arqasynsha jalańashtap ketti. Mal ashýy — jan ashýy degen emes pe, tártipti, ınabatty Shámshigúl:

— Jazǵan neme, aýzy-basy men keýdesin bylǵap tamaqty ólgenshe bylapyt jeıdi eken! — dep qaldy.

Jantýar baıaǵy bir kóńil qarsylyǵyn taǵy ańdatty.

— Aqshamyz bar eken dep qur beker úı ishin kákir-shúkirmen toltyra berip keregi ne edi. Pıanıno almaı-aq qoı dep em ǵoı...

Shámshigúl mundaıda sóz tapqysh:

— Anadaǵy aıtqanym jetpese, qaıtalap anyqtap aıtaıyn, balamyz bolar ma eken dep, yrym etip aldym.

Osymen sóz bitti. Biraq Shámshigúldiń júreginde bir jaı shemen bolyp qatyp qaldy tramvaı men troleıbýsta, já bolmasa magazınde, kóshede tolyq adam kezdestirse esine syry ketken pıanıno túsip, júdep qalatyndy shyǵardy. Jaqsy kóretin qaıyn aǵasy Kojandy múlde kórgisi kelmeıdi. Qatpar-qatpar maı ishinen qańqa súıegin kádimgi kánigi bolǵan arheologsha izdeseń de taptyrmaıtyn jýan denesin ıreleńdete, qajap reverans jasap «o, kelinjan!» — dep kele jatsa da estimegen bolyp teris aınalyp ketetindi shyǵardy. Basynda: — Inelikshe qatyp-semip júretiniń-aı osy, tamaqty molyraq jeshi, toralar ma ekensiń! — dep Jantýardy nyǵyrtatyny bolýshy edi, onan da qaıtty. Taǵy bir sheshimi — múlde qonaq shaqyrmaýǵa belin bekem baılady. Sodan keıin pıanınony da, gazet-jýrnal stoly men onyń kreslolaryn da jatatyn bólmege aparyp tyqty da, as ishetin bólmeni keńitip qoıdy.

Shámshigúl óstip bir qıyndyqtyń retin taýyp jeńip, kóńili ornyǵaıyn dep kele jatyr edi, oılamaǵan jerden mazasy taǵy kete qaldy. Bári de baıaǵy mebel magazıni túskige «ne bar eken, kire keteıinshi» — deýden bastaldy.

Barsa bir tanys áıel tur.

— E, ne alǵaly tursyń?

— Bir mebel túsedi dep...

— E, mebeliń bar emes pe edi?

— Bar bolatyn, biraq mynaý aıtýly.

— Aıtýly bolǵanda ne, «Kosmos» pa?

Tanys áıel myrs etip kúlip jiberdi. Daýysynda kekesin bar.

— Arasyna aǵash úgindisin toltyrǵan «Kosmos» alyp jynym bar ma? «Býdapesht» — naǵyz qyzyl aǵashtyń ózi.

Shámshigúldiń taýy shaǵylyp qaldy. «Kosmos» dep dardaı etip júrse, arasy úgindimen toltyrylǵan birdeme. Biraq qaıtaryp sóz qatpady, salqyn ǵana bas ızep, qoshtasty da, salyp otyryp anadaǵy Dáýlet tanystyrǵan Bekbatyrovqa bardy.

— Al, týysym, maǵan mebel kerek.

— E, osy jýyrda ǵana alǵan edińiz ǵoı?

— Alǵam. Biraq unamaıdy. Endi «Býdapesht» kerek.

Dırektor jaltara sóıledi.

— «Býdapesht» tórt-bes bólmesi bar páterge laıyq mebel. Onyń ústine... baǵasy da...

Shámshigúl dırektordyń sózin bólip jiberdi.

— Nemene, bizdi aqshasy joq kedeı dep estip pe edińiz? — Ashýmen aıtqan joq, salmaqty, astary bar ýytty kúlkimen aıtty.

Bekbatyrov artyq ketkenin endi baıqady.

— Qudaı saqtasyn, Sháke, ondaı oı túsimizge de engen emes. Shynymdy aıtaıyn, jalǵyzy ǵana túsken edi, amal joq, ózińiz kelip qalǵan ekensiz, alyńyz.

Shámshigúl qaıta qadaldy.

— Joq, óıtip qınalsańyz, almaýyma da bolady.

— Qınalyp otyrǵanym joq. Aqshańyzdy ótkizińiz de, alyp ketińiz, — dep dırektor ornynan turdy.

Shámshigúl Jantýarmen aqyldasqysy kelmedi.

Aqyldassa, anaý aıtqan qarsylyq bildire qoımaǵanymen «pálen-túgen» — deri haq. Sol sebepti, birden úıge kelip, bir mashınaǵa «Kosmosty» tıep, komısıa magazınine ótkizdi de, eki mashınaǵa tıep «Býdapesht!» úıge ákep túsirdi.

Qudaı saqtasyn, dırektor aıtsa, aıtqandaı eken, «Býdapeshiń» jatqan bir pále bolyp shyqty — bári qos — qostan, syrt kıim salatyn shkaf, ish kıim salatyn shkaf, as servızin, shaı servızin salatyn servanttar bólek-bólek. Onyń ústine gorka degen pálesi taǵy bar. Sekreter deısiz be, úsh qyrly stol, tórt qyrly stol, shalqaq kreslo, eńkek kreslo, kitap sóresi, gazet-jýrnal sóresi, jazý, syzý stoly deısiz be, tipti sanap taýysa almaısyń. «Kosmostyń» bas-aıaǵy altaý, jep-jeńil qaǵaltaı oryndyǵy bolýshy edi, mynada on eki. Ári oryndyq bolǵanda qandaı, bir — bireýi, ana «Kosmos» oryndyqtyń úsheýine bergisiz. Kók barqytpen tystaǵan dıvany da, sondaı jap-jalpaq birdeme. Onyń ústine kýshetka túskiri taǵy qosarlanyp júr. Shámshigúl et qyzýymen alýyn alyp qalsa da sasaıyn dedi. Qolaıly degen jerge servantty qoıyp edi, gorkasy qurǵyr sımady. Dıvandy qoısa, kýshetkaǵa oryn joq. Baıaǵy keń kóringen eki bólme aıadaı-aq qýys boldy da shyqty. Degenmen Shámshigúl retin tapty. Jazý stolynyń ústine týmba, onyń ústine úshinshi qabat etip televızordy aparyp qoıdy. Oryndyqtardy da biriniń ústine ekinshisin tóńkerdi. Kóp qabatty bıik úı salý degeniń erikkendikten emes, osyndaı jerdiń tarlyǵynan baryp shyqqan ǵoı. Shámshigúl de sol tártipti ustandy. Jatatyn bólmege de sondaı ózgeris engizdi, eki kereýettiń birin qaldyryp, ekinshisin jınap tastady. Sóıtip, ár jerden syǵylysyp óter jymba iz jasap, eki bólmeni aýzy-murnynan keltire syqap, toltyrdy da qoıdy.

Jantýar qyzmetten mezgilinde keldi. Ań-tań.

— Oıbaı, báıbishe-aý, ne jasap tastaǵansyń?

Shámshigúl kúldi.

— Báıbisheń jasady bir keremetti.

Keremet dese keremet degendeı. Burynǵy «Kosmos» jaryq úıdiń ózin surlandyryp turýshy edi, al mynaý bolsa bólme ajaryn ashyp, jarqyrap ketken. Osy bir alǵashqy áser ústinde Jantýarǵa sart etip taǵy bir oı keldi. Qaıda otyramyz. Qaıda jatamyz?

— Bári durys, biraq ana kereýetti jınap tastaǵanyń jón bolmaǵan eken, — dep qynjyldy Jantýar, eki bólmeni de kózben sholyp. — Budan on jyl burynǵy jalǵyz taqtaı ústine sıyp keter shaǵymyz emes. Eki tósekte keń kósilip jatyp, rahattanyp qalyp edik.

Shámshigúl saspady. Bul jáıdi da oılastyryp qoıypty.

— Ana Esqalın bar ǵoı?

Jantýar Esqalın degendi esine túsire almady.

— Ana mýzeıde isteıtin Esqalın Sarybas she? Sonyń jalǵyz balasy bar edi ǵoı? Sol úılenipti. Sodan kóp keshikpeı sheshesi kelinimen sıyspaı, bólinip ketipti.

— Iá, onyń bizge nendeı qatysy bar?

— Toqta! Tórt bólmeli úıde sopaıǵannan sopaıyp ekeýi-aq qalsa, nege qatysy bolmaıdy! Bolady. Ústine aqsha qosamyz. Sóıtip aıyrbastasamyz úıdi.

Jantýar senińkiremedi.

— Aıyrbastamaıtyn shyǵar?..

— Óstip kejegeńniń tartyp turatyny-aı! Baspa aıaǵyńdy ilgeri. Yńǵaıly eki bólmeli úı bolsa aıyrbastar edikti ózderi aıtypty. Al bilgiń kelse...

Jantýar oılanyp qaldy. Shámshigúl otqa maı quıa tústi.

— Mýzeıden alatyny qansha deısiń dep estigem.

Dálel oryndy bolǵan soń Jantýardyń kónýine týra keldi.

* * *

Esikti Esqalınniń ózi ashty. Áýeli buryn kelmegen adamdardy kórip, tańyrqap qalsa da, kesheýildep baryp tanypty.

— Á, Jantýar ekensiń ǵoı, joǵary shyǵyńdar.

Shámshigúl ishinen: «Mynanyń túri jaqsy eken, jolymyz bolar», — dep túıdi.

Esqalın bulardy as ishetin bólmege alyp kirdi. Túlkini qansha asyrasań da dalaǵa qaraıdy degendeı. Jantýardyń da, Shámshigúldiń de kózi amandyq surap jatqan Esqalınde emes, bólmede boldy. Tipti páterdiń aıy ótip, ábden tıtyqtaǵan Shámshigúl ishteı qaı mebeldi qaıda qoıýǵa bolatynyn da shamalap úlgirdi. Kelgen ekeý amandyq-saýlyqtan góri ár bólmege bir úńilip, suqtana bergendikten be, álde óz kóńilindegisi sol ma, áıteýir qudaıdyń des berisinde Esqalın áńgime taqyrybyn úı jaıyna aýystyrdy.

— Daǵardaı-daǵardaı tórt bólmede jeńgeń ekeýmiz-aq qaldyq, Jantýar.

Jantýar jótelip, Shámshigúl qozǵalyp qoıdy.

— Jeńgelerińniń sypyryp, tazalaıtyny bolmasa, tipti áne bir shetki bólmege jumalap basymdy suqpaımyn men.

— Iá, eki bas úshin úılerińiz tym úlken eken, — dep Jantýar Esqalındi qostap qoıdy. Shámshigúl urlanyp kúıeýiniń eteginen tartty. «Jaıyńa otyrsaıshy. Óler jerińdi bilmeıtin ádetiń-aý, olar ekeý bolsa, óziń she? Tórteý me ediń?» — degeni. Jantýar úndemeı qaldy. Esqalın sózin jalǵady.

— Aıtpaqshy, jeńgeleriń osy senderdi de úı aldy degen sekildi edi?..

Jantýar endi «aldyq» derin de, «almadyq» derin de bile almaı áıeline qaraı berdi. Shámshigúl qysylǵan joq.

— Iá, Sáke, biz de alǵanbyz úıdi, — dedi kóńildi túrde.

— E, olaryń jaqsy bolǵan eken. Úı taqsyretin biraz tarttyń-aý deımin osy?

— Onyńyz ras, Sáke, biz kórmegen azap joq dese de bolady. Keremeti sol, azaptan áli de bolsa qutyla almaı júrmiz, — dep Jantýar tóteleńkireı tartty. Shámshigúl kúıeýiniń eteginen taǵy basty. «Iá?.. Qaıtyp?» — degen Esqalınniń suraǵyn da jaýapsyz qaldyrdy.

— Sáke, jeńgemiz qaıda?

— Bazarǵa ketip edi, qazir kelip qalýǵa tıisti. Aıtpaqshy, men shaı qoıa bereıinshi, buryn esik ashyp kórmegen balalar edińder, — dep Esqalın tura bastady.

Shámshigúl qarsy boldy. Qatty ótinip úı ıesin ornyna qaıta otyrǵyzdy da, manaǵy bir áńgimeni qaıta bastady.

— Kelindi boldy dep estip edik, balalar ne, sonda bólek shyqqan ba?

— Úılengen soń bala qyzyǵy ózimen eken ǵoı, kelinniń tórkini osy jerde edi. Solarǵa kóship ketken. — Sodan keıin Esqalın jeńil kúrsinip, —qıyny myna daǵardaı tórt bólmede sopaıǵannan sopaıyp, ekeýden ekeýmiz qulazyp qalǵanymyz ǵoı, áıtpese bala shirkin qashanǵa deıin qanjyǵańda júredi, — dep túıdi.

Shámshigúl endi ońtaıly jerden urdy.

— Úı úshin qınalatyn ne bar, qala ortalyǵyndaǵy bir-eki bólmelik páterge aıyrbastańyz da jiberińiz.

— Tipti ol da oıymyzda joq emes, — dep Esqalın bular kútken tospadan aıdaý — qaǵýsyz óz betimen shyǵa keldi.

Shámshigúl endi irkilmedi.

— Aıran surap kelip shelegińdi jasyrma degen bar ǵoı, Sáke, biz sondaı bir sóz estip kelip edik. Jaryǵy mol eki úlken bólme. Balkony da úlken, ári kóleńke jaǵynda. Qysqasy úıimiz jaqsy.

Sarybas úndeńkiremeı qaldy. Bul sharýada qyrsyzdyǵyn tanytyp otyrǵan Jantýar tap osy jerde batylyraq sóıledi.

— Bóten adamdar emespiz ǵoı, shynymyzdy aıtaıyq, renjitpeımiz.

— Qysylmańyz, Sáke, qosarymyz óz kóńilińizdegideı, — dep Shámshigúl ári kúıeýin qostap, ári isti anyqtap qoıdy.

— Qysylyp otyrǵanym joq, Shámshigúl shyraq, jeńgeń qalaı qarar eken, sony oılap otyrmyn.

— E, ózińiz tap basyp, bel baılasańyz, jeńgemiz qaıda keter deısiz, — dep Shámshigúl tóseı sóıledi. — Mine, inińiz otyr ǵoı, shynyn aıtaıyn, «qaı jaǵynan shyǵamyz dep» — dáp búginge deıin qasy men qabaǵyna qarap júremiz.

Jantýar kóterilip, jelpinip aldy. Esqalın sóıledi.

— Jaqsy, jeńgeleriń kelsin, tosa turyńdar. Qaıda keter deısiń, aıyrbastap jibereıikti shyǵaryp júrgen ózi bolatyn.

Jantýar «tossaq tosaıyq» degeli otyr edi, Shámshigúl sheshimi múlde basqasha boldy.

— Jeńgeıdi biz tospaı-aq qoıaıyq, Sáke, kelgen soń ózderińiz aqyldasyp, sosyn habaryn bizge aıtarsyzdar. Qudaıǵa shúkir, telefon bar eki úıde de.

— O da jón eken. Búgin-erteń telefon soǵyp qalarmyz, dep Esqalın bulardy shyǵaryp saldy.

«Búgin» de ótti. «Erteń» de ótti. Biraq Esqalınnen habar bolmady. Shámshigúlde jan joq. Bireý esik qaqsa, telefon shyldyratsa, júregi toqtap qala jazdaıdy. Tún balasy dóńbekship, uıyqtaı almaı — tyndy shyǵardy. Áıeliniń shybyn-shirkeı bolyp júrgenin sezip, Jantýardyń da tynyshy keteıin dedi.

— Kisideginiń kilti aspanda degen emes pe, keshiktirip jatqany qunyn kóterýdiń amaly shyǵar. Ózimiz telefon soqsaq qaıtedi.

Shámshigúl bul aqyldy jón kórdi.

— Jaqsy, soǵa ǵoı.

— Joq, sen soqsaıshy.

Shámshigúl qabaǵyn shytty.

— Osy úıdiń erkegi sen emessiń be? Erkekpen erkek bolyp sóılespeısiń be bir.

Jantýarǵa qaıtarar sóz qalmady. Páleniń basyn ózi qozǵaǵan soń amalsyz telefon trýbkasyn kóterdi.

— Alo, maǵan Sákeń kerek edi?..

Ar jaqta áıel daýsy:

— Bul kim Sákeńdi surap turǵan? ...Jantýar? Álgi men joqta bizdiń úıge kelip ketken Jantýarmysyń?

— Iá, jeńeshe...

— Seni men bir ınabatty bala eken dep júrsem... Kimmin dep, ne betińmen keldiń? Sony aıtshy?

Qapelimde sóz taba almaǵan Jantýar kúmiljı berdi.

— Sharanańnan tazarmaı jatyp ne betińmen keldiń deımin?!

— Jeńeshe, keshirińiz, bir aǵattyq boldy, — degenge Jantýardyń tili zorǵa keldi.

Biraq ony tyńdaǵan áıel joq.

— Balam ketse, óz balam. Kelinim ketse, óz kelinim. Búgin bolmasa, erteń qaıtyp keledi. Sonda bul úıde úbirli-shúbirli men turmaǵanda, Shámshigúl men sen qý bas turmaqsyńdar ma?!

— Apyraı, tym qatty kettińiz-aý. Ózgeni aıtsańyz da, qý bas demeńizshi! Biz de bir jyly ishektiń ıesimiz ǵoı, - dep ári qaraı áıel sózin tyńdaýǵa dáti shydamaǵan Jantýar trýbkany tastaı saldy.

— Naq kórgensizdiń ózi. Áıtpese, sonshama shaptyǵatyn ákesin biz óltirgen joq edik qoı,   —dedi Shámshigúl.

Úrlegen qýyqtaı tyrsyldap, ashýǵa býlyqqan Jantýar kináni áıeline aýdardy.

— Bárin shyǵarǵan sen osy, oıda-joqta mebel alam, oıda joqta úı aıyrbastaımyn dep.

Endi Shámshigúl de shydaı almady.

— Men... men... kináli, bárine de. Seniń qý bas atanýyńa da kináli menmin, — dep sál toqyrady da, daýsyn kóterińkirep,  —qý bas atansań, oǵan óziń ǵana kinálisiń. Meniń denim sap-saý, — dep solqyldap jylap jiberdi.

Jantýar tez jadyrap, ómiri renjitip kórmegen áıeliniń mańdaıynan sıpady.

— Seniń arqańda áne qý bas atandyq...

— Já, qı endi ashýyńdy bir jolǵa.

— Qımaımyn.

Endi áıeli aıtqan sóz aıazdaı batyp taýsylýǵa aınalǵan Jantýar da tesileıin dedi.

— Qımaǵanda ne, ól deısiń be endi. Osy úı de jaraıdy.

— Joq jaramaıdy.

— Sonda ne qyl deısiń?

— Erteń týra qalalyq sovetke baryp, úsh bólmeli úı suraısyń. Mynasyn qaıtaryp beremiz.

— Jaraıdy, barsam baraıyn, tek ashýyńdy basshy óziń, — dedi Jantýar áıeliniń mańdaıynan ıiskep.

Qansha ashýlansa da Shámshigúl jadyraıyn dedi. Ekeýi ár mebelge bir soqtyǵyp, jatatyn bólmege ótti.

— Erteń qaıtseń de qalalyq sovetke barasyń, — dedi Shámshigúl sheshinip jatyp.

— Árıne, barǵanda qandaı, baram, — dedi Jantýar sál alqynyńqyrap.

Sham sóndi.

* * *

Aıtqan sóz atylǵan oqpen birdeı. Jantýardyń, amal joq, qalalyq sovetke barýyna týra keldi. Barǵanda, bylaı óz betimen emes, Shámshigúl alyp bardy.

Páter bóletin bastyqtyń aldynda kisi sonsha kóp eken. Táńerteńnen túske deıin, odan túski úziliske shyǵyp, taǵy birshama kútýlerine týra keldi. Jantýar — «kisilerdiń azaıǵan bir kúni kelsek qaıtedi» — dep kórip edi, Shámshigúl kónbedi: «Ádeıi kelgen ekenbiz, shydaımyz. Kúnde kele beretin ýaqyt joq» — Shámshigúldiń bir jaqsy jeri — bir isti oıyna almaıdy, oıyna alsa, ony tyndyrmaı ózi de tynbaıdy.

Kóp kútýdiń bir paıdasy kúbirlep otyryp ekeýi biraz máseleni sheship aldy páter jóninde Jantýardyń ózi ǵana kiredi. Asyqpaı, bappen basyp baryp kresloǵa otyrady. Múmkindigi bolsa, eń áýeli bastyqqa shylym usynady. Sodan keıin ádeti bolmaǵanymen ózi de tartady. Tartqanda kádýilgi mashyǵy bar adamsha tereń soryp, murnynan shyǵara burqyratyp tartady. Sosyn óz mekemesiniń jaıyn, salynyp jatqan jańa bir úıdiń jobasy jaıyn sóz etedi. Qysqasy Jantýar ózin ıyǵy teń adamsha erkin ustaıdy. Barǵan sharýanyń reti sonda ǵana túsetin bolady.

Osy bir áńgimemen otyrǵanda des berip kezek te kelip qaldy. Jantýar salmaqpen baryp esikti ashyp, ishke kirdi. Kóńili ornyǵa bastaǵan

Shámshigúl: «Shamasy qyryq-otyz mınýt otyratyn shyǵar», — degen oımen kómekshi stolynda jatqan gazetke úńile berip edi, syqyrlap bastyqtyń esigi ashyldy da, ar jaqtan tez-tez basyp Jantýar shyǵa keldi.

— Óı, ne boldy? — dep Shámshigúl tańyrqaı surady.

— Júr, ne bolǵanyn dalaǵa shyqqan soń aıtam. — Ekeýi dálizge bettedi.

— Iá, ne boldy deımin?

— Oıbaı, surama! Júr tezirek!

Kóshege shyqqan soń Shámshigúl tartynyp, turyp qaldy.

— Aıtpasań, júrmeımin.

— Aıtqanda, bylaı basekeń aıtty: «Balalaryń bolsa joq, eki basty adamǵa eki úlken bólme jetedi. Al budan bylaı búıtip júgire beretin bolsańdar, eki bólmeni qaıtyp alyp, bir bólmeli páterge jiberemiz», — dedi.

— Qudaı-aý adamsha bir shylym usynyp... — dep kele jatqanda Shámshigúldiń sózin Jantýar bólip jiberdi:

— Oıbaı-aý, usynbaıyn dedim be, kirsem, qabyrǵaǵa «bul bólmede shylym shegilmeıdi» — dep battıtyp turyp jazyp qoıypty. Endi qaıtyp shylym shegińiz deıin.

— Al álgi joba...

— Al joba jaıyn bastaı berip edim, basekeń: «Kóldeneń sóz tyńdap otyrar ýaqytym joq, kórdiń ǵoı antalap otyrǵan jurtty, toqeterin aıtsań»... — dep qadalyp bolmady.

Shámshigúldiń denesi qaltyrady.

— Áıteýir, basqan jerińnen shóp synbaıdy-aý, — dep zilmenen aıtty da, qattyraq júrip ketti.

— Shámshigúl, toqtashy, aqyldy ediń ǵoı, aqyrynyraq júrshi, — dep Jantýar áıeliniń sońynan erdi.

* * *

Keshki tamaq ústinde Jantýar áıeline bir oı saldy.

— Ázirshe úı keńitemiz dep qaıtemiz, osy eki bólmede-aq tura bersek qaıtedi?

— Sıyp otyrmyz ba?!

Jantýar jymba joldap keldi.

— Sıar edik qoı. Myna as ishetin bólmeniń jartysyndaı úıshikke de sıyp turyp edik qoı.

— Onda dúnıemiz, mebelimiz bolmaǵan.

— Iá, dúnıe páleniń bári osy mebelde bolyp tur ǵoı.

Shámshigúl tiksinip qaldy:

— Nelikten mebelde?

— Burynǵy «Kosmos» bolsa, úı keńitemiz dep áýrelenbeı-aq týra berer edik qoı.

— On eki jyl ıt bolyp turǵanym da jetedi. Endi adamsha turǵym keledi, — dep Shámshigúl kesip tastady.

Jantýar sóz qaıtarmady. Úıilgen mebel arasyndaǵy jymba jolmen eptep basyp tósekke kelip jatty.

— Burynǵy eki kisilik temir kereýettiń ózi jaqsy edi, myna túskiri bir kisilik birdeme ǵoı deımin, — dedi qasyna kelip jatýǵa aınalǵan Shámshigúlge syrylyp oryn berip jatyp. Az kún bolsa da eki tósekte keń kósilip jatyp jaman úırenip qalǵandyqtan ba, kópke deıin dóńbekship uıyqtaı almady.

Arada qansha ýaqyt ótti, bilmeıdi. Bir kezde shoshyp oıansa, sıraǵy Shámshigúldiń aıaǵynyń astynda uıyp qalypty. Bólme ishi tymyrsyq, jańa mebeldiń ıisi shyǵyp basyńdy aınaldyrady. Jantýar túregelip balkonǵa umtylyp edi, jolda áldenelerge soǵylyp ushyp tústi. Oıanyp ketken Shámshigúl lyp etkizip sham jaqty.

— Ne boldy, jazǵan? — daýysyńda jylylyq bar.

Baıqasa, jolda úıilgen ústelderge súrinip ketip ıyǵyn súıeýli turǵan kereýet jaqtaýynyń qyryna soǵyp alypty.

— Baıqamadyń ba, aldyńda ústelder baryn?

— Baıqamaǵandyǵym osy ǵoı, — dep Jantýar balkonǵa shyqty.

— Qatty aýyrdy ma?

Jantýar suraýǵa suraýmen jaýap berdi.

— Shámshigúl, qalanyń shet jaǵynan jer alyp keńirek etip úı salyp alsaq qaıtedi?

— Sonsoń eki úıi bar dep kórsetip júrmeı me?

— Myna úıdi ózderine tapsyramyz.

— Tapsyramyz?.. Joq, shyraǵym, aıta kórme. Ot jaǵyp, kúl shyǵaryp júrsin deısiń ǵoı. Bola qoımas onyń. On eki jyl ot jaǵyp, sý tasyǵanym da jetedi.

— Olaı bolsa, taǵy bir oı bar myna páterge jarym-jarty mebel qaldyryp jasaýlap qoıamyz da, jarym-jarty mebeldi alyp úı jaldap turamyz. «Bólmemdi balasy joqtarǵa beremiz» — degen habarlandyrýdy talaı jerden kórgenim bar.

Shámshigúl sál oılandy da kónbeıtinin tanytty.

— Jalǵa bólme beretinderdiń úıi dymqyl bolady. Mebelimiz búlinedi.

— Endi ne qyl deısiń? — dep Jantýar áıeline tuńǵysh ret tiksine qarady.

— Júr, uıyqta qazir, — dep Shámshigúl kúle qarap kúıeýiniń qolynan tartty. — Dal bolmaı-aq qoı, amalyn ózim tabam.

Jantýardyń kóńili ornyna túseıin dedi.

* * *

Kún uzaq bir jınalysta bolyp, Jantýar kabınetiniń esigin asha berip edi, telefon qońyraýy bezildep jatyr eken.

— Iá, men tyńdap turmyn. Á, Shámshigúl, senbisiń? Oıbaı-aý, qaıda ketkende, jınalys boldy ǵoı. Kirip turǵanym osy.

Shámshigúldiń daýsy óktemdeý estildi.

— Qazir on mınýtta taksı alyp baram, esik aldyna shyq.

— E, ne bop qaldy?

— Sharýa bar.

Dymy quryǵan Jantýar on mınýtti ótkizip syrtqa shyqsa, Shámshigúl tosyp tur eken.

— Shaıqalyp, tipti shyqpaı qoıdyń ǵoı,  — Shámshigúl daýsy sondaı qytymyr.

— Iá, tótennen kezdesken ne sharýa? Amanshylyq pa? — dep Jantýar qaıtalap surady.

Jaýap ornyna Shámshigúl shoferǵa ym qaqty. Qaıda baratynyn biletin bolsa kerek, kók «Volga» syrǵanaı jóneldi.

— Qudaı-aý, qaıda bara jatyrmyz, aıtyp óltirmeısiń be, Shámshigúl? — Jantýardyń daýysynda jalynysh bar.

— Bir sharýaǵa belimdi bekem baıladym.

— Ne sharýaǵa?

— Bala asyrap alam.

Jantýardyń bul múlde oılamaǵan nársesi eken. «Bala asyraǵanda...» degenshe bolmady, mashına aınalasy baý-baqsha, eki qabat úıdiń aldyna kelip toqtaı qaldy. Jantýardyń kózi mańdaıshadaǵy jarnamaǵa tústi: «Balalar úıi». Qansha oılanbadym dese de, osy bir eki sóz Jantýardyń jan-júıesin tebirentip ketti. Tuldyrsyz bir oı... Demalys kúni moınyńa otyrǵyzyp, parkke barsań, zooparkty aralasań... Tipti basqa qyzyq — qylyǵyn bylaı qoıǵanda «papa...» degen bir ǵana bala daýsynyń ózi nege turady?! Jantýar, mine, otyzdan asyp barady. Ózi «papapaýdan» qalǵaly talaı zaman. Al kúni búginge deıin muny «papalaǵan» bir pende joq. Ótken jyly basqa qalada turatyn bir joldasy ekeýi kóshede kele jatyr edi. Bir bala kenet «papalap» daýystap jibergen. Oıyny oıyn, kúlkisi kúlki, máz bolyp kele jatqan álgi joldas oqys toqtap, jalt buryldy. Júregin basty.

— Ýh, Bolatym kelip qalǵan eken desemshi! — Sodan keıin Jantýarǵa týralap qarap, — bilesiń be, dúnıe júzindegi bala ataýly bir-aq daýyspen papalaıdy, — dep edi. Árıne Jantýar bul syrdy bilmeıtin. Sol sebepti de «papalaǵan» bala daýsyna qaırylmaǵan. Jantýardyń oıyna osy oqıǵa tústi. Dúnıe júziniń balasy bir-aq daýyspen papalaıtyn bolsa, óz násiliń be, basqanyń násili me, ne tur onda. Áńgime shyn atalyq, shyn analyq mahabbatpen tárbıeleı bilýinde ǵoı. Óziń bireýdi «papa» demeseń, nemese, bireý seni «papa» demese bul dúnıeniń sáni ne!

Bir sátte osylaı tolǵanǵan Jantýar mashınadan kóńildi tústi de:

— Shámshigúl, sen keremet aqyldylyq jasadyń, — dep áıeliniń qoltyǵynan aldy. — Jaraısyń, janym!

Aq halat kıgen bir jas áıel bulardy kúlimdeı kezdestirdi.

— Á, kelińizder, sizderge bala kerek qoı? Onda bylaı qaraı, — dep jol bastady. — Árıne, keregi ul bala bolar?

— Iá, ul bala...

— Joq, ul bala emes, qyz bala, — dep Shámshigúl Jantýardy túzep qoıdy, — ul balanyń azaby kóp bolady.

Tárbıeshi dálizge uqsas, qatarlap jıyrma shaqty koıka qoıylǵan bir bólmege bastap kirdi.

— Munda ul balalar, al qyz balalar osynyń ar jaǵyndaǵy bólmede.

— Endeshe soǵan alyp baryńyz, — dep qozǵala bergen Shámshigúldiń Jantýar qolynan tartty.

— Myna balany qarashy.

Kire beristegi eń shetki koıkada dóńgelek júzdi, kózi qap-qara bir bala otyr eken. Eki shekesi torsyqtaı appaq. Súp-súıkimdi.

— Ul balanyń keregi joq dedim ǵoı men saǵan, — dep Shámshigúl ilgerilep ketti.

Jantýar kereýetke eńkeıińkirep:

— Atyń kim? — dep surady.

Bala muńly kózin týralap:

— Bolat, — dep jaýap berdi.

— Bolat?! — dep tańyrqady Jantýar.

Tárbıeshi:

— Iá, bul balanyń aty — Bolat, — dep anyqtap qoıdy.

— Bolat, mamań qaıda?

— Mine, tur ǵoı, — dep Bolat tárbıeshini kórsetti.

Tárbıeshi bala qylyǵyna razy bolyp ketti de, torsyq shekesinen súıip, basyn sıpady.

— Sondaı aqyldy. Úsh-aq jasta, elýge deıin sanaı biledi.

— Al, papań she? Papań qaıda?

— Papam ba?.. Papamdy bilmeımin, — dedi Bolat ornyqty túrde úlken kisishe.

Osy kezde Shámshigúldiń «Aý, Jantýar, júrseıshi!» degen daýsy estildi. Janýar qozǵala berip artyna qarady. Bala Jantýarǵa tesilip qalypty.

— Papam bal ǵoı... Papam elteń keledi.

Jantýardyń júregi bir túrli bolyp ketti. Amal ne, Shámshigúl taǵy daýystaǵan soń tura almady, áıeliniń sońynan qyzdar bólmesine ótti. Bul bólme de álgi er balalar bólmesine uqsaıdy eken. Qatarlap qoıylǵan kishkene temir koıkalar. Ústi jupyny bolsa da, sondaı taza. Balalar ár jerde úıir-úıir shoqtalyp oıyn ústinde. Shámshigúl solarǵa onsha jaqyndamaı alystan kóz salyp, sholyp ótti. «Myna bala she?» «Ana bala she?» degen Jantýar sózine qulaq sala qoıǵan joq. Bólmeniń arǵy shetine barǵan soń:

— Men oılaǵan bala munda joq bolyp shyqty, — dep jeńil kúrsindi. Jantýar dalaǵa shyqqan soń áıeline jaqyndap kelip taǵy qoltyǵynan aldy:

— Qudaı biledi deıin, ana Bolat degen bala bar ǵoı genıı bolady.

— Ony neden bildiń? — dep Shámshigúl myrs etti.

— Sóılegen sózinen. Tipti úlken kisi sekildi. Shámshigúl syqylyqtaı kúldi.

— «Danyshpandyqty baqyrǵanyna qarap aıyratyn bolsa, onda esek sorly báıgeniń aldynda kelgen bolar edi» degen shyǵys maqaly bar edi. Sonyń kerin jasadyń ǵoı.

Basqa sóz tappaǵan Jantýar:

— Maǵan bala unady, — dedi.

— Maǵan unamady endeshe.

— Nege unamady? — dep qadaldy Jantýar.

— Muryny...

Endi Jantýar myrs etti.

— Óz murnyń ońyp turǵandaı...

— Ońyp turmasa, nege soqtyqtyń? Kúıemin de ólemin dep sońymnan qalmap ediń ǵoı.

— Sebebi, maǵan osyndaı tańqy muryndar unaıdy.

— Al maǵan unamaıdy. — Shámshigúl ótip bara jatqan bir taksıdi toqtatty da otyryp aldy. — Al minýshi me ediń?

— Sháke, ádeıi keldik qoı, ana balany alyp keteıikshi.

— Min dedim ǵoı mashınaǵa!

Jantýar ashýǵa býlyǵyp, túıilip qaldy.

— Joq, minbeımin endeshe. Júre ber óziń.

Degenin istettirip úırenip qalǵan Shámshigúl qaıtalap sóz qatpady, júrip ketti.

Kóńili qulazyǵan Jantýar, bir sát kóshken jurtta qalǵan basy artyq nársedeı melshıip qaldy. Sodan keıin áldenege qolyn bir siltedi de júrip ketti. Jumysqa bardy. Onda da óńi qashyp, bir túrli bolyp otyrdy. «Jáke, ne bolǵan sizge?» degenderge jaýaby qysqa.

— Júregim shanshyp, mazalańqyrap turǵany.

Jumystan keıin de Jantýardyń kóńil kúıi ózgermedi. Uzaq júrip, kóshe aralady. Shala tanys bireýler kezdesip edi, restoranǵa alyp bardy. Sóıtip úıine túnniń bir ýaǵynda oraldy.

On eki jyl ishinde bir ret beıseýet júrip kórmegen kúıeýiniń myna qylyǵyna Shámshigúl ań-tań, uıyqtamaǵan, kútip otyrǵan.

— Jantýar, qaıda boldyń?

— Men Jantýar emespin! — Jaýap osy.

— Qaıda boldyń deımin?

— Bolatqa bardym. Bolatty alyp keldim. Bolat áne syrtta tur.

— Sen ákelýdi ǵana bilesiń. Sosyn bar sabytyn maǵan salmaqsyń, á?!

Ondaı tálkekti qoı, shyraǵym! Bala kerek bolsa, denim cay, ózim de taýyp ala alam.

Jantýar ushyp turdy. Kózi qantalap ketken.

— Á, solaı ma?

Jantýardyń myna túsinen shoshyńqyraǵan Shámshigúl:

— Já, jat endi tósekke baryp, dem al. Buryn istemegen kásipti istep, sylqıyp kelipsiń ǵoı...

— Mende tósek joq bul úıde, — Jantýar osy sózdi nyqtap aıtty da, eski-qusqy birdemelerdi alyp balkonǵa baryp qısaıdy. Ǵajap bir túster kórdi. Bir qyzyǵy, Jantýar otyz eki jyl Jantýarmyn dep júrse, Jantýar emes, keshegi balalar úıindegi Bolattyń papasy eken. Qatty qınaldy. Azamat basymen jalǵyz Bolatyn balalar úıine qalaısha berdi? Sony túsinbeı dal. Joq, bul bir jaı jańsaqtyq. Bolat balalar úıinde emes, óz baýyrynda bolýǵa tıis. Eki ókpesin qolyna alyp, ushyp keledi. Ushyp keledi. Jolda bir beıtanys adam: «Eı, Jantýar, qaıda asyǵyp barasyń?» — dep aıqaılady. Qaıyrylǵan joq. Jantýar degeni kim edi shirkinniń? Aldynda balalar baqshasy. Tabaldyryqta aq halat kıgen keshegi tárbıeshi. Jaqyndap kelse, tárbıeshi degeni — Shámshigúl.

— Sizge kim kerek? — dep kóldeneńdeı berdi. Óńi susty. Daýsy qatal.

— Maǵan Bolat kerek. Men Bolatyma keldim.

— Kimi bolasyz Bolattyń?

— Men Bolattyń papasy bolamyn.

— Atyńyz kim endeshe?

— Atym ba? Atym... — qara basyp atynyń kim ekenin umytyp qalǵany. Joq, umytyp qalmapty. Atynyń kim ekenin bilmeıdi tipti.

— Atym ba? Atym... Bolattyń papasy.

— «Bolattyń papasy» degen at bolmaıdy, — dep Shámshigúl munyń keýdesinen ıterip, keıin yǵystyra berdi.

— Nege bolmaıdy, bolady «Bolattyń papasy» degen at, men Bolattyń papasymyn!

Qatty shyńǵyryp, aıqaılaǵany sondaı, Jantýar óz daýsynan shoshyp oıandy. Shashyraı shyqqan kún basyna túsip, ábden terge shomylypty.

Jantýar qarǵyp turdy. Tez-tez kıinip, bir shashke qara kofe ishti de, esikti qattyraq jaýyp dalaǵa shyqty.

— Tań sáriden qaıda turyp barasyń? — degen uıqyly-oıaý Shámshigúlge jaýap qatqan joq.

..Keshegi tárbıeshi jas áıel taǵy da yqylaspen qarsy aldy.

— Siz Bolatqa keldińiz be?

Jantýar basyn ızedi.

— Qaıtip keletin shyǵar dep oılap edim ózim de, — dep tárbıeshi jol bastady. — Bolat jańa ǵana turdy, tamaǵyn iship otyr.

Jantýar asqananyń esiginen syǵalady. Bolat keshegideı shette emes. Kóp balanyń naq ortasynda. Ózge baladan ózgeshe tipti. Jup-jumyr, bileziktenip kelgen sábı qolymen qasyq ustap, aýzyna aparǵany, sosyn bultańdatyp shaınaǵany tipti qyzyq. Bolmashy tirlik azabyn umytyp úlgirgen Jantýar bala qylyǵyna múlde tebirene berilip, kúle qarap turyp qaldy.

Bolat bir kezde tamaǵyn iship boldy. Sosyn qaǵaz salfetkamen aýzyn súrtti. Sosyn daıashy qyzǵa «lahmet» —dep ornynan turdy da, tompalańdap júrip ketti.

— Bolat, beri kel! — dep shaqyrdy tárbıeshi, — sen «meniń papam erteń keledi» — dep ediń ǵoı. Mine, papa an kelip tur.

Bolat jaqyndaı berip, sál ańyryp qaldy. Sodan keıin Jantýarǵa oty bar kishkene qara kózimen qaımyqpaı tiktep qarady.

— Papa?!

— Iá, Bolatjan, men seniń papańmyn. Tanymaı qaldyń ba? Kele ǵoı beri, — Jantýar júrelep otyra qalyp qolyn jaıdy.

Jantýardyń kóz janary men nuryndaǵy shyn ákelik móldir mahabbat bala júregine osy sátte jetti bilem. Bolat umtyla berdi.

— Papa, saǵyndym ǵoı, seni, papataı!

— Saǵynsań, keldim, mine, qulynym. Birjola alyp keteıin dep keldim. — Jantýar Bolatty jerden kóterip alyp qushyrlana súıip sál turdy. Sodan soń moınyna otyrǵyzdy da, sol boıda dalaǵa shyqty.

Aspan ap-ashyq. Kók japyraqqa malynǵan aınala tańǵy samalmen baıaý terbelip, shaıqalady.

— Dúnıede quryǵanda úıi qurysyn, dúnıesi qurysyn. On eki jyl turǵan úıshigime qaıtyp barýǵa barmyn. Tek qasymda Bolatym bolsa jetti, — dep kúbirledi Jantýar. Manaǵy shashyrap týǵan kún uıqysynan endi oıanyp daǵdyly tirlik qamyna kirise bastaǵan keń kósheniń sonaý mańdaıyna iligip kóterilip barady.

Jantýar Bolatty moınyna otyrǵyzǵan boıy, sol qasqa kúndi betke alyp adymdaı basyp júrip ketti. Bar kúıki tirlik azabynan qutylǵan kóńil alaburtyp ákeli-balaly eki ǵazız jandy jańa bir jarqyn sonyǵa jetelep bara jatqandaı.

---