InfoHub Logo

Matematıka 5 synyp
Taqyryby: Ondyq bólshekterdi qosý (slaıd)
Maqsaty: Ondyq bólshekterdi qosýdy meńgertý

Kútiletin nátıje: Ondyq bólshekterdi qosýdyń zańdylyqtaryn paıdalana otyryp, esepter shyǵarady. Erejelerdi esepter shyǵarý barysynda qoldana alady.
Negizgi ıdeıalar: Ondyq bólshekterdi qosý týraly bilim berý.

«Eske túsirý»suraq - jaýap
1. Ondyq bólshek degenimiz ne? Ondyq tańbalar degenimiz ne?
2. Jaı bólshekti ondyq bólshek túrinde jazý qalaı júzege asady?
3. Ondyq bólshekti salystyrýdyń tásilderi qandaı?

1. Ondyq bólshekter ondyq júıede jazylatyn sandar bolǵandyqtan, olardy qosý natýral sandardy qosý erejesi boıynsha oryndalady.
1 - mysal: 4, 21 jáne 5, 47 qosyndysyn tabaıyq.
Ondyq bólshekterdi qosý úshin:
1) ondaǵy attas razrádtar bir biriniń astynda biri turatyndaı (útirdiń astyna útir týra keletindeı) etip baǵan túrinde jazý kerek;
2) razrádtar boıynsha qosý kerek;
3) qosyndydaǵy útirdi qosylǵyshtardaǵy útirlerdiń astyna qoıý kerek.

2 - mysal. 34, 683+8, 564=43, 247
2. Ondyq tańbalardyń sany ár túrli ondyq bólshekterdi qalaı qosady?
Eger qosylǵyshtarda ondyq tańbalardyń sany ár túrli bolsa, onda ondyq tańbalardyń sany az qosylǵyshqa qajetti nólderdi tirkep jazý kerek.

3 - mysal: 5, 243+76, 4 =5, 243+76, 400=81, 643
Eskertý: ondyq bólshekterdi qosýdy meńgergende, jetispeıtin nólderdi jazyp jatpaı - aq, oısha qosyp jazǵan durys.
3. Ondyq bólshekterdi qosýda qosýdyń qandaı qasıetteri oryndalady?
Ondyq bólshekterdi qosqanda, qosýdyń aýystyrymdylyq jáne terimdilik qasıetteri saqtalady.