InfoHub Logo

1. Kimde - kim halqynan almasa tálim,

Ony úırete almas eshbir muǵalim.

J. Balasaǵun.

***********

2. Basqalardy úırete júrip, ózimiz de úırenemiz.

Seneka.

***********

3. Eshteńe týraly suramaıtyn adam eshteńe úırenbeıdi.

T. Fýller.

***********

4. Ózińdi qarapaıym jyly lebizińmen sılata bilmeseń, qur qataldyqtan túk te shyqpaıdy.

A. P. Chehov.

************

5. Men esh ýaqytta óz oqýshylaryma esh nárse úıretpeımin  tek qana olardyń oqýy úshin jaǵdaı jasaımyn.

Albert Eınshteın

****************

6. Halyqtyń kemeline kelip órkendep ósýi úshin eń aldymen azattyq pen bilim qajet.

Shoqan Ýálıhanov.

***************

7. Adamdy tárbıeleý – demek onyń erteńgi qýanyshqa ıe bolatyn keleshek jolyn tárbıeleý.

A. S. Makarenko

*************

8.«Muǵalim isi syrttaı qarapaıym bolǵanmen – tarıhtaǵy eń uly istiń biri"

K. D. Ýshınskıı

*************

9. Qut berekeń - atań qymbat,

Aımalaıtyn anań qymbat.

Meıirimdi apań qymbat.

Asqar taýyń - ákeń qymbat.

Qazybek bı

*************

10. Bir árip úıretkenge 40 jyl sálem ber.

*************

11. Ustaz – anańdaı uly.

**************

12. Ustaz ustaz emes óz shákirti ushin kúımese, shákirt shákirt emes óz ustazyn súımese.

**************

13. Ana meıirimimen ustaz meıirimi egiz.

*************

14. Ustazy jaqsynyń ustamy jaqsy.

************

15. Mektep – keme, bilim – teńiz. Barar jerge tez jetemiz.

**************

16. Ana tili halyq bolyp jasalǵannan beri jan dúnıesiniń aınasy, ósip - ónip, túrlene beretin, máńgi qulamaıtyn báıteregi.

Júsipbek Aımaýytuly

***********

17. Ana tiliń – asylyń, ony bilmegen – masylyń.

Qadyr Myrza Áli

*************

18…Al ekinshi baqytym – tilim meniń

Tas júrekti tilimmen tilimdedim.

Keı - keıde dúnıeden túńilsem de,

Qasıetti tilimnen túńilmedim…

Muqaǵalı Maqataev

****************

19. Adamnyń adamdyq, ulttyń ulttyq eń joǵarǵy qasıeti – til ótkirligi moıymasyn, til sulýlyǵy kemimesin!

Ǵabıden Mustafın

****************

20. Ana tilinen aıyrylǵan adam óz halqy jasaǵan mádenı muranyń bárinen quralaqan qalady.

Ǵabıt Músirepov

***************

21. Bul dáýirde óz tilin, ádebıetin bilmegen, qadirlemegen adam tolyq mándi ıntellıgent emes deýge de bolady. Sebebi, ol qandaılyq mamandyq bilimi bolsa da, rýhanı oı tárbıesinde syńar jaq azamat bolady.

Muhtar Áýezov

****************

22. Ana tili – júrektiń tereń syrlaryn, basynan keshken dáýirlerin, qysqasy, jannyń barlyq tolqyndaryn urpaqtyn - urpaqqa jetkizip saqtap otyratyn qazyna…

Júsipbek Aımaýytov

****************

23. Til — jurttyń jany. Tilinen aıyrylǵan jurt — joıylǵan jurt.

Halel Dosmuhameduly

***************

24. Ana tilin umytqan adam óz halqynyń ótkeninen de, bolashaǵynan da qol úzedi.

Ǵabıt Músirepov

*************

25. Qazaq mektebindegi bala keleshekte qaı mamandyqqa baram dese de, eń aldymen óziniń ana tilin, ádebıetin súıýi shart. Sol súıýdi orta mektep tabaldyryǵyn attaǵan soń da, mamandyq, bilim beretin joǵary mektepke aýysqanda da asyl qasıetindeı saqtaýy kerek.

Muhtar Áýezov

*************

26. Bul dáýirde óz tilin, ádebıetin bilmegen, qadirlemegen adam tolyq mindń ıntellıgent emes deýge bolady. Sebebi ol qandaılyq mamandyq bilimi bolsa da rýhanı, oı tárbıesinde syńarjaq azamat bolady.

Muhtar Áýezov

**************

27. Tilińdi joǵaltý, sý qarańǵy kózsiz qalǵanyńnan da ótken qasiret.

Jalaý Myńbaev

************

28. «Til – ár halyqtyń keshegi júrip ótken jolyn, búginge jalǵasqan ǵumyrynyń erteńge aparar múddesin beıneleýshi, ıaǵnı bar tarıhynyń kýágeri, derekti kózi»

S. Amanjolov

************

29. “Ulttyń tili — sol ulttyń jany, jan - dúnıesi. Ol júrekti soqtyrtyp turǵan qan tamyry sıaqty. Egerde qan tamyry jabylyp qalsa, júrek te soǵýyn toqtatpaı ma?”

Muhtar Áýezov

************

30. Álem ádebıetindegi áıgili júz kitapty emin - erkin bar boıaýymen tógiltip túsiretin til – qýatty til, qazaq tili – sondaı til.

Nursultan Ábishuly Nazarbaev

***********

31. Sóz saıysta jeńilgen de bir – tili kesilgen de bir.

Toqsary

***********

32. Adamnyń adamshylyǵy – aqyl, ǵylym, jaqsy ata, jaqsy ana, jaqsy qurby, jaqsy ustazdan bolady. Adam balasy adam balasynan aqyl, ǵylym, ar, minez degen nárselermen ozady.

*************

33. Jumysy joqtyq,

Tamaǵy toqtyq,

Azdyrar adam balasyn.

Abaı

*************

34. Til júrektiń aıtqanyna kónse, jalǵan shyqpaıdy.

************

35. Aqylmen oılap bilgen sóz,

Boıyna juqpas, syrǵanar.

Yntaly júrek sezgen sóz,

Bar tamyrdy qýalar.

Abaı

*************

36. Bilip aıtqan sózge qun jetpeıdi,

Taýyp aıtqan sózge shyn jetpeıdi.

Óziń bilmeseń, bilgenderden úıren,

Úırengennen eshteńeń ketpeıdi.

Tóle bı

***********

37. El bastaý qıyn emes,

Qonatyn jerden kól tabylady.

Qol bastaý qıyn emes,

Shabatyn jerden el tabylady.

Sharshy topta sóz bastaýdan qıyndy kórgem joq.

Buqar jyraý

************

38. Ana tili – halyq bolyp jasalǵannan beri jan dúnıesiniń aınasy, ósip - ónip, túrlene beretin, máńgi qulamaıtyn báıteregi.

Júsipbek Aımaýytuly

**************

39. Kisiniń kórki - júz,

Júzdiń kórki - kóz,

Oıdyń kórki - til,

Tildiń kórki - sóz.

****************

40.“ Adamdy jón biletin dana dep bil,

Isterin jalqaý jannyń shala dep bil.

Qur jasy elýlerge kelse - daǵy,

Bilimsiz sondaı jandy bala dep bil”-

*************

41. Jomarttyq pen márttik. Bulardyń negizinde úsh nárse bar: biri – óz aıtqan sózińdi óziń oryndaý; ekinshisi — ádildik pen týralyqqa nuqsan keltirmeý; úshinshisi — qaıyrymdylyqty esińe ustap umytpaý. Eger márttik pen jomarttyq jolynda júrmek bolsań, ár ýaqytta úsh nárseden saqtanǵaısyń: kózdi — jaman nazardan, qoldy — jaman isten, tildi — jaman sózden.

Qabýsnamadan

*******************

42. Til – jurttyń jany. Tilinen aıyrylǵan jurt – joıylǵan jurt.

Halel Dosmuhammeduly

***************

43. Kórinedi tilden túısik, bilim de,

Bile bilsek jarylqaýshy – tilinde.

***************

44. Bilimsizder tiline berik bolsyn,

Bilimdiniń tiline erik bolsyn.

*******************

45. Adamǵa eki nárse tirek tegi:

Biri — til, biri — diliń júrektegi.

**************

46. Til – elshiniń qylyshy, til qylyshtan da ótkir.

*****************

47. Eldiktiń ózegi – bilik, kilti – til, qadir - qasıeti – kisilik.

Júsip Balasaǵun

**************

48. Igi istiń basy – til, tárbıe basy – til.

Mahmud Qashqarı

**************

49. Ádep basy — til.

*************

50. Erdiń júzin kúıdiretin nárse –– til.

Ahmet Iúginekı

*************

51. Qazaqtyń tili sonshalyqty mol. Lákın qazaqtyń tilimenen qandaı kitap bolsa da jazýǵa bolady. Qazaq tili munshalyqty jatyq ám anyq bolar edi, eger de bizdiń qazaqtar ańǵaryp, bóten til aralastyrmastan ilgeri bastyryp sóılese.

Ybyraı Altynsarın

*************

52. Aqylmen oılap bilgen sóz

Boıyńa juqpaı syrǵanar.

Yntaly júrek sezgen sóz

Bar tamyrdy qýalar.

**************

53. Til júrektiń aıtqanyna kónse, jalǵan shyqpaıdy. Aqyldyń tilin alsa, júrek umyt qalady.

***********

53. Sheshenniń tili

Sheberdiń bizi.

Abaı Qunanbaıuly

************

54. Ulttyń saqtalýyna da, joǵalýyna da sebep bolatyn nárseniń eń qýattysy – til. Sózi joǵalǵan jurttyń ózi de joǵalady, óz ultyna basqa jurtty qosamyn degender áýeli sol jurttyń tilin azdyrýǵa tyrysady.

Ahmet Baıtursynuly

*************

55. Tildiń mindeti — aqyldyń ańdaýyn ańdaǵanynsha, qıaldyń meńzeýin meńzegeninshe, kóńildiń túıin túıgeninshe aıtýǵa jaraý.

“Oryssha oqyǵandar orys sóziniń júıesine daǵdylanyp úırengen, noǵaısha oqyǵandar noǵaı sóziniń júıesine daǵdylanyp úırengen. Qazaq sózderin alyp, orys ıa noǵaı júıesimen tizse, árıne, ol naǵyz qazaqsha bolyp shyqpaıdy. Sondaı kemshilik bolmas úshin ár jurt balasyn áýelinde óz tilinde oqyp, óz tilinde jazý - syzý úıretip, óz tiliniń júıesin bildirip, jolyn tanytyp, balalar ábden daǵdylanǵandyǵyn keıin basqasha oqyta bastaıdy. Biz de tilimiz buzylmaı saqtalýyn tilesek, ózgelershe áýeli ana tilimizben oqytyp, sonan soń basqasha oqytýǵa tıispiz”

Ahmet Baıtursynuly

*****************

56. Óz tilimen sóılesken, óz tilimen jazǵan jurttyń ulttyǵy esh ýaqytta adamy qurymaı joǵalmaıdy.

Ahmet Baıtursynuly

***************

57. Balam degen jurt bolmasa, jurtym deıtin bala qaıdan bolsyn.

Ahmet Baıtursynuly

**************

58. Bilim – bir qural. Bilimi kóp adam quraly saı usta syqyldy, ne istese de kelistirip isteıdi.

Ahmet Baıtursynuly

******************

59. Bala bastaýysh mektepte bar pándi tek ana tilinde ǵana oqýy kerek.

Ahmet Baıtursynuly

*************

60. Til – jurttyń jany. Tilinen aıyrylǵan jurt – joıylǵan jurt.

**************

61.“Bizdiń tájirıbemizde qazaq tili — baı til. Tek sózderi ǵylym jolyna salynyp rettelmegen til. Qazaq tili ǵylym jolyna salynyp rettelse, eshbir jurttyń tilinen kem bolatyn emes, buǵan ılanýymyz kerek”.

**************

62. Ana tilin bilip turyp, bótenshe jaqsy sóıleseń, bul – súıinish. Ana tilin bilmeı turyp, oryssha jaqsy sóıleseń, bul – kúıinish.

Halel Dosmuhammeduly

***************

63. Súıemin týǵan tildi — anam tilin,

Besikte jatqanymda - aq bergen bilim!

Shyr etip jerge túsken mınýtymnan

Qulaǵyma sińirgen tanys únin.

Sultanmahmut Toraıǵyrov

***************

64. Ana tili qaınaǵan qannyń, qınalǵan jannyń, tolǵantqan kóńildiń, lúpildegen júrektiń syǵyndysy, onda dám de, mán de bolý kerek.

Sultanmahmut Toraıǵyrov

************

65.“Qazaq tili baı, taza irgeli jurt tili dep bárimiz de aıtamyz… Biraq qur baı, taza deýmen tilimiz ózdiginen saqtalyp, ádebıetimiz órbip kete ala ma? Qaı jurttyń tili bolsa da túý basynda bizdiki sekildi taza da, baı bolǵan. Biraq olar kórshi jurttardyń sózi qosyla - qosyla, júre buzylǵan. Bizdiń qazaq tili buryn ylǵalsyz taza bolsa da, bul kezde basqa jurttarmen aralasa bastadyq, basqa jurttardyń oqýyn oqydyq… Bir jaǵy Buhar, bir jaǵy Mekke, Medıne, Stambuldardyń da oqyp qaıtqandarymyz bar. Solardyń bári elge noǵaıshylap, arabshylap, sartshylap qaıtyp júr. Bulardyń sóılegen sózinde, jazǵan hatynda shet jurttardyń tili ańqyp tur… Qazaq tilin saqtaımyz, balalarymyzdy qazaqsha bolsyn degende bulardyń báriniń negizi “Til quraly” ekenin umytpasqa kerek”.

Mirjaqyp Dýlatov

*************

66.“Qazaq tilinen asyl, qazaq tilinen baı til joq. Sol ata - babanyń tili bolǵan qazaq tilin osy kúngi qazaqtyń jalǵyzy bilmeıdi. Eger qazaq tilin bilse, din de osynda, ǵylym - bilim de osynda. Solaı bolǵany úshin burynǵy ótken ata - babalarymyz bári jaqsy bolyp, áýlıe bolyp ótti”, “Dúnıedegi eń asyl til — arab tili, odan keıin túrik tili, túrik tiliniń ishindegi gaýhary — qazaq tili”.

Máshhúr Júsip Kópeıuly

*************

67.“Til — adam janynyń tilmáshi. Tilsiz ult, tilinen aıyrylǵan ult bolyp jasaı almaq emes, ondaı ult qurymaq. Ultynyń ult bolýy úshin birinshi shart — tili bolýy. Ulttyń tili kemı bastaýy ulttyń qurı bastaǵanyn kórsetedi. Ultqa tilinen qymbat nárse bolmasqa tıisti. Bir ulttyń tilinde sol ulttyń jeri, tarıhy, turmys, minezi aınadaı ashyq kórinip turady. Qazaq tilinde qazaqtyń sary saıran dalasy birese jelsiz túndeı tymyq, birese quıyndaı ekpindi tarıhy, sary dalada údere kóshken turmysy, asyqpaıtyn, saspaıtyn sabyrly minezi — bári kórinip tur. Qazaqtyń sary dalasy keń. Tili de baı. Osy kúngi túrik tilderiniń ishinde qazaq tilinen baı, oralymdy, tereń til joq. Túrik tilimen sóıleımiz degen túrik balalary kúnderde bir kún aınalyp qazaq tiline kelmekshi, qazaq tilin qoldanbaqshy. Kúnderde bir kún túrik balalarynyń tili birikse, ol birikken tildiń negizi qazaq tili bolsa, sóz joq, túrik tiliniń keleshek tarıhynda qazaq ulty qadirli oryn almaqshy. Keleshektiń osylaı bolýyna bizdiń ımanymyz berik”.

************

68. Ult úshin tilinen qymbat esh nárse joq.

Maǵjan Jumabaev

*************

69.“Ana tili — halyq bolyp jasalǵannan beri jan dúnıesiniń aınasy, ósip - ónip, túrlene beretin máńgi qulamaıtyn báıteregi”.

Júsipbek Aımaýytov

************

70. Keńse tili qazaqsha bolmaı, is ońbaıdy…

Sáken Seıfýllın

*************

71.“Bul dáýirde óz tilin, ádebıetin bilmegen, qadirlemegen adam tolyq mándi ıntellıgent emes deý de bolady, sebebi, ol qandaılyq mamandyq bilimi bolsa, rýhanı - oı tárbıesinde syńar jaq azamat bolady. Teginde, qaı mamandyq salasynda júrgen adam bolsa da, shyn ıntellıgent dárejesine jetý úshin ádebıetti bilý jalpylyǵy ortaq shart. nna tilinen birneshe jaǵdaılar sebep bolyp ajyraǵan el “azǵan” el atanyp, keıinnen aty óship, urpaqtary burshaqsha bytyrap, qardaı erip, qumǵa sińgen sýdaı dereksiz joǵalyp ketkenin tarıhtan kezdestirýge bolady. Ondaı sormańdaı el burynǵy kezde az bolmaǵandyǵyna tarıhta dálelder az emes”.

*************

72. Kimde - kim qazirgi ýaqytta ana tilin, óziniń ádebıetin syılamasa, baǵalamasa, ony saýatty, mádenıetti adam dep sanaýǵa bolmaıdy.

************

73. Qazaqsha jazý — qazaq sózderiniń kez - kelgenin qurastyra berý emes.

************

74…. Kógen kóz qazaǵyma qaratyp, minbe quryp, sol minbege shyǵaryp: “Aqyrǵy dilińizdi aıtyńyzshy, Muhtar!” – dese, tilimniń ushynda júrgen sóz tómendegishe: tas úgitilip qumǵa aınalady, temir tozady, urpaq ozady, dúnıede ólmeıtin sóz ǵana, halqymyzben birge jasasyp kele jatqan mura sózimizdi arzandatyp almaıyq.

************

75. Kimde - kim ana tilin, ádebıetin syılamasa, baǵalamasa, ony saýatty, mádenıetti adam dep sanaýǵa bolmaıdy.

Muhtar Áýezov

************

76. Árkimniń týǵan tili – týǵan sheshe,

Oǵan bala mindetti san myń ese.

Sábıt Muqanov

************

77. Sóz — halyqtyń qymbattan qymbat keni.

Sábıt Muqanov

************

78. Óz tilin sezbegen bala — ana sútin tatpaǵan jetimmen teń.

************

79. Anamyzdyń aq sútimen boıymyzǵa daryǵan tilimizdi umytý – búkil ata - babamyzdy, tarıhymyzdy umytý.

************

80.…Qazaq tili … ótkirligimen, boı balqytyp, tamyr shymyrlatyp jan júıeńdi jandyryp, qulaq quryshyn qandyryp, uǵymyna qonymdy, júregińe tıimdi… qysyl taıań qatal jaǵdaıda qaırap, egep «sóz tapqanǵa qolqa joq» degendeıin erge, elge medet bolyp adam túgil jaǵdaıdyń kómeıine qum quıyp, aýzyn ashtyrmaı, únin shyǵarmaı qoıatyn til…

Baýyrjan Momyshuly

***************

81. Til baılyǵy, til tazalyǵy – ult qasıetiniń, salt - sanasynyń negizgi ónegesi, naǵyz belgisi.

Baýyrjan Momyshuly

***************

82. Qazaq tili esh ýaqytta ózimen kórshiles halyqtyń tilderinen sorly bolyp, qatardan qalyp ómir súrmegendigi, óz sybaǵasyn eshkimge jibermegendigi myńdaǵan jyl tarıhynda aıqyndalǵan.

Baýyrjan Momyshuly

***************

83. Keıbir ul - qyzdarymyzdyń ana tilimizdi bilmeýi, ne shala bilýi meni qatty qynjyltady. Buǵan eń aldymen ata - ana kináli.

Baýyrjan Momyshuly

***************

84. Til baılyǵy, til tazalyǵy – ult qasıetiniń, salt - sanasynyń negizgi ónege belgisi.

Baýyrjan Momyshuly

***************

85. Ana tilin ananyń balasyndaı súı.

86. Til ólgendi de tiriltedi.

87. Paıdasyz myń sózden barmaqtaı ǵana paıdaly bir is artyq.

88. Qamshy daǵy ette, til daǵy júrekte.

89. Túrli - túrli baılyq bar. Solardyń tańdaýyn berse, men til baılyǵyn tańdar edim. óıtkeni til baılyǵy — bárinen de senimdi baılyq.

Ǵabıden Mustafın

**************

90. Ana tilin umytqan adam óz halqynyń ótkeninen de, bolashaǵynan da qol úzedi…

Ana tilin tek ógeı uldary ǵana mensinbeıdi, ógeı uldary ǵana aıaqqa basady.

91. Ana tili degenimiz – baıaǵysyn da, búgingisin de, bolashaǵyn da tanytatyn, sol halyqtyń máńgiliginiń máńgilik máselesi.

92.“Ádebıet tili bir halyqtyń til baılyǵyn ǵana kórsetpeıdi, sonymen birge, sol halyqtyń eldik dárejesin, oı - kemerin seziný tereńdigi men taıazdylyǵyn da kórsetip turady. Eń aqyry — ana tilin bilmegen aqyn, jazýshy el - jurtynyń eskili - jańaly tirshiligimen ajyrasqanyn da kórsetedi”.

93. Ana tilin bilmeýshiler ózderin bilimsiz dep sanamaıdy - aý deımin. Sondyqtan ózderin asyrap otyrǵan ana tilin qalaı bolsa da solaı qorlaı berýge uıalmaıdy.

94. Tilden bıik asqar taý, tilden asqan baılyq joq, tilden tereń teńiz joq.

95. Tilin bilmegen, túbin bilmeıdi. Ondaı adam kúldiremin dep kúıdiredi, súısindiremin dep súrindiredi, bildiremin dep búldiredi, qýantamyn dep qýartady, keltiremin dep ketiredi, jubatamyn dep jylatady.

Ǵabıt Músirepov

******************

96. Qazaq tili – óziniń dalasyndaı keń pishilgen jaıdary da jalpaq til. Oǵan qysylyp - qymtyrylý, erin ushynan shúldirlep - byldyrlaý múlde jat. Qazaq neni aıtsa da aýyzdy toltyryp aıtady. Qazaq sózi qashanda dalanyń qońyraý jelindeı erkin esip turady. Qazaq tiliniń bıazy maqamy – dombyranyń kúmbir qaqqan sazyndaı. Asqaq áýendiligi shyrqap salar ánindeı. Sheshenderden shyqqan qara sózdiń ózinde óleńge bergisiz kelisim, ishteı úılesken yrǵaq bolady. Sóz ben sóz, dybys pen dybys ózara uıqasyp, jymdasyp jatady. Tyńdaýshysyn birden uıytyp áketetin osy úndestik pen ásem yrǵaq qulaq túbine hrýstaldaı syńǵyrlap, qazaq tilin sulý da sıqyrly etip kórsetedi. Keıde qazaq bolyp týǵanyń úshin jáne álemdegi eń baı, eń sulý tilde sóılegeniń úshin ózińdi baqytty sezinesiń.

Qabdesh Jumadilov

********************

97. Qazirgi qazaq tili — nebir keremet fılosofıalyq tolǵanystardy da, kúrdeli tereń oılardy da, qyldan názik, jibekten bıazy, aıaýly sezim - tebirenisterin de emin - erkin áserli jetkizetin kósilmeli, keń qulashty kórkem til, “tolqynyn júreginiń hattaı tanytar” ǵajap tilderdiń biri. Buǵan barsha qazaq balasy maqtana alady.

**************

98. Ana tili

Ananyń qunar súti ǵoı,

Ǵumyr boıy sen emetin.

Ana tili

Halqyńnyń yrys - quty ǵoı,

Igiligińe keneletin.

Muzafar Álimbaev

******************

99. Jalpy túgel táýekelge minbeı turyp, jalqy eshteńe bitire almaıdy. Qarapaıym el degen bolmaıdy. Jerine, sýyna, tiline, dinine, tarıhyna, taǵdyryna ıe Halyq degen bolady. Tek sondaı halyq qana eserin túzep, erine medet bola alady. Qorlana bermeı, arlana bileıik. Namystyń sózin sóıleıik.

Ábish Kekilbaev

*****************

100. Halyqtyń máńgi ǵumyry onyń tilinde. Árbir til óziniń halqy úshin Uly.

Shyńǵys Aıtmatov

********************

101. Qazaq tili – asa baı til, ıkemdi til. Oramyn, buramyn taýyp, qısymyn, oraıyn keltirip paıdalansań, bul tilmen sýret salýǵa, tas qashap, tekemet oıýǵa bolady - aý. Bul tilden maı tamady dese de sıar. Halyqtyń tiline, jyryna qulaq salsań ne bir alýan – sheker baldaı tatıtyn nárine, árine áste, toımaısyń. Ǵashyqpyn qazaq tiline! … Osyndaı maısa sulý tildi qalaı ógeısitýge bolady.

Nurtas Ońdasynov

*******************

102. Ana tilinsiz halyq bolmaıdy. Tilinen aıyrylǵan ult – tarıhynan, túp - tamyrynan aıyrylǵan ult. Tilsizdi ult deýge bolmaıdy. Tilinen aıyrylǵan halyq – ata - babasynyń, týǵan ákesi men anasynyń atyn umytqan halyq. Al ondaılardy máńgúrt dep ataıdy.

 

Sherhan Murtaza

******************

103. Memlekettik tilde ǵylym damymaı, memlekettik til de damymaıdy.

104. Tildi aýdarmamen damyta almaımyz.

105. Til – halyqtyń basty belgisi. Memlekettik til – tek memlekettik rámizderdiń biri ǵana emes, ulttardyń, memleketterdiń biregeı negizi.

Bárimiz de moıyndaýǵa tıis bir shyndyq bar: Jalpy adam balasy, jeke ulttar men ulystar jer betinde qansha jasamasyn, onyń tilsiz kórgen kúni – tul.

Ábdýálı Qaıdar

********************

106. Qazaq qazaqpen qazaqsha sóılessin!

107. Tilden artyq qazyna joq

Tilden artyq qasıet joq.

108. Qazaqstannyń bolashaǵy qazaq tilinde jatyr. Qazaq tili áli birte - birte memlekettik qyzmette, ekonomıka men ómirdiń barlyq salasynda basymdyq tanytatyn bolady.

109. Qazaqstandy mekendeıtin ár túrli ult ókilderiniń tiline qurmet kórsetý, olardyń ana tilinde bilim alyp, tól mádenıetin damytýyna jaǵdaı jasaý – memleketimizdiń mańyzdy strategıalyq mindetteriniń biri.

110. Ǵasyrlar boıy qazaqtyń ult retindegi mádenı tutastyǵyna eń negizgi uıytqy bolǵan – onyń ǵajaıyp tili.

Nursultan Nazarbaev

**********************

111. Altyndy basqalarǵa qazdyryp alarmyz, biraq qazaq tilin basqalar arqyly damyta almaımyz. Qazaq tilin tek qazaq halqynyń ózi ǵana memlekettik til deńgeıine jetkize alady.

****************

112. Ulttyq tilimizdiń – memlekettik tilimizdiń mártebesin kóterýge barlyq qazaq ortaq kúsh salýǵa tıispiz dep oılaımyz.

Nábıjan Muqamedhanuly

*****************

113. Qazaq tili jaıynda jylańqy 40 maqala jazǵansha, 40 adamdy qazaq tiline úıretip shyǵarǵanymyz artyq.

Altynbek Sársenbaev

***********

114. Tiliń úshin janyńdy aıama, qulynym. Til halyqtyń jany. Tilsiz halyq, halyq bolýdan qalady. Tilińdi qorǵa!

108 - jastaǵy Bojaı ana

************

115. Ana tili degenimiz – kúlli til ataýlydan ishki qurylys ereksheligimen daralanatyn, belgili bir halyqpen naqty keńistikte tarıhı birge jasap, onyń tól mádenıetin urpaqtan - urpaqqa úzdiksiz ulastyrýshy, sol halyq adamdaryna túgeldeı jáne jan - jaqty qyzmet etetin ultishilik qatynas quraly.

Baqytjan Hasanov

************

116. Táýelsiz elimiz bar, baıyrǵy jerimiz bar, baıandy atamekenimiz bar, qaıyrly dinimiz bar, zaıyrly dilimiz bar, baı tilimiz bar, osynaý shalqar dalamyz bar, Bas ıer Prezıdentimiz bar. Sondyqtan myǵym El bolamyz degen Qudaıdan úmitimiz bar.

Bolashaq úshin tilimizdi qaıtkende de saqtaýymyz tıis.

Ómirzaq Aıtbaıuly

*************

117. Búgingi tańdaǵy ana tilimiz úshin kúres eki maıdanda júrgizilýi kerek, biri – qazaq tiliniń áleýmettik qyzmet aıasyn keńeıtý, ony ásirese keńse - is qaǵazdarynyń da, ǵylymnyń da, zań - sot isteriniń de tiline aınaldyrý bolsa, ekinshisi odan kem túspeıtin, til mádenıetin kóterý, tilimizdi tek durys qana emes, áserli, ádemi etip jumsaý úshin kúres bolýǵa tıis.

Rabıǵa Syzdyq

***********

118. Til ıgerý tyń ıgerýden de qıyn.

Qonysbaı Ábil

**********

119. Ár halyqtyń ana tili – bilimniń kilti... Bizdiń qazaq jastarymyz ana tiline jetik, bilimdi, mádenıetti bolsyn.

Ahmet Jubanov

***********

120. Ulttyq rýhanıatymyzdyń ózegi – til

Ábish Kekilbaı

**********

121. Naǵyz túrik zatty halyq tili – bizdiń qazaqta

Álıhan Bókeıhan

***********

122. Bizdiń qazaq baýyrlarymyz ataly sózdi óte túsinetin, óte zerek halyq.

Saıfı Qudash

************

123. Biz tilimizdi qansha saqtasaq, ultymyzdy da sonsha saqtaǵan bolamyz

Ǵumar Qarash

*************

124. Túrik tiliniń ishindegi gaýhary – qazaq tili

Máshhúr Júsip Kópeıuly

************

125. Qasıetin sezem dep ana tildiń,

Qaýyrsyny qalmady qanatymnyń

Muqaǵalı Maqataev

***********

126. Til – dilimizdiń dińgegi, salt - dástúrimizdiń qaınar bulaǵy.

Amangeldi Ermegıaev

**********

127. Tárbıeniń birinshi sharty balaǵa jaqsy esim tańdaý.

Álisher Naýaı

************

128. Balanyń tártipsizdigi úshin ákeni aıaýsyz jazalaý kerek.

Felıks Dzerjınskıı

***********

129. Nátıjeli tárbıeniń syry muǵalimge bolǵan qurmette.

R. Emerson

************

130. Perzentter analardy brıllıanttan da artyq bezeıdi.

Samýel Batler

************

131. Bala esh nársege qyzyqpasa, esh nárseni úırene almaıdy.

************

132. Tárbıeshi bolý úshin, tárbıelengen bolýyń kerek.

S. A. Makarenko

************

133. Balalar tárbıesin – úlkenderden bastaý kerek.

M. Gorkıı

*************

134. Mektep aqylyńa, aqyl qosady

muǵalim keleshektiń, jolyn syzady.

**********

135. Bala - dúnıege ákelgendiki emes, tárbıelegendiki.

Halyq maqaly

************

136. Aqyly qysqanyń tili uzyn.

Arıstofan

************

137. Qalaı bolsa solaı sóıleıtin adam, qalaı bolsa solaı oılaıtyn adam.

************

138. Eshbir ata - ana óz perzentine minez - qulqynan artyq mura qaldyrmaıdy.

(Myń bir hadıs)

************

139. Kóp oılap, jaqsy sóıle nusqa bolsyn,

Qaıtarar jaýabyń da qysqa bolsyn.

J. Balasaǵun.

*************

140. Ózi bilmeı, bilgenniń tilin alǵan ǵalym,

Ózi bilmeı bilgenniń tilin almaǵan, ózine zalym.

Z. M. Babyr.

************

141. Týǵan tiline jany ashymaǵan adam – jándik.

K. G. Paýstovskıı.

*************

142. Balaǵa berilgen durys tárbıe - bul baqytty kárilik,

qate tárbıe bizdiń keleshektegi sorymyz, bizdiń kóz jasymyz.

S. A. Makarenko

*************

143. Bilim kóp ómir az,

Keregińdi tasqa jaz

*************

144. Halyq úshin nannan soń eń mańyzdysy - mektep

Ý. Danton

************

145. Bilim jáne atamurany jaqsy tárbıe menen bezeý kerek

Abý Nasyr Farabıı

************

146. Balany tárbıeleýge kúshi jetpegen adam ǵana onyń ústinen aryz etedi.

*************

147. Aq jolynda kim úıretse bir árip

Bolmas onyń qyzmetin qaıtaryp

Álisher Naýaı.

************

148.«Maǵan jaqsy muǵalim bárinende artyq, óıtkeni muǵalim mekteptiń júregi»

Y. Altynsarın

************

149.«Adamnyń adamgershiligi jaqsy ustazdan bolady»

*************

150.«Mektepte oqý kerek, al mektepten shyqqannan keıin onnan da kóbirek oqý kerek»

D. I. Pısarev

************

151. Bilimnen jaqsyraq qazyna bolmas,

Ol bir tasqyn bulaq sýy sarqylmas.

A. Rýdakıı

************

152. Mektep qushaǵynda bilimge talpyn,

Erteń azamat – dep ardaqtar halqyń.

**************

153. Sen oqytqan áripter,

Dúnıe syryn dáripter.

************

154. Muǵalimniń sózi – tárbıeniń quraly

*************

155. Balany tárbıeleý - qoǵam basqarýynan da aýyr.

************

156. Ustaz – ár bir oqýshyǵa aqyl - keńes aıtatyn, baqyt jolyn kórsetetin, jaqsylyqqa jol silteýshi, janashyr adamnyń biri.

**************

157. Saqtar bolsań halqyńdy, tildi saqta.

Baǵa jetpes mura joq, tilden basqa.

Ábý Sársenbaev.

*************

158. Sheshendikten ne paıda,

Artynda sózi qalmasa?

Batyrlyqtan ne paıda,

Halqyna qaıran qylmasa?

Handyqtan ne paıda,

Qarashasyn jalmasa?

Moldalyqtan ne paıda,

Sharıǵatty ózgertip,

Nasharlardy aldasa?

TÓLE BI

*************

159. Tulpardan tulpar týady,

Suńqardan suńqar týady,

Asyldan asyl týady,

Jalqaýdan masyl týady,

Masyldan malyqpas týady,

Tilazardan qaljaqpas týady,

Tazdan jarǵaqpas týady,

Sarańnan bermes týady,

Soqyrdan kórmes týady,

Myljyńnan ezbe týady,

Qydyrmadan kezbe týady.

MAIQY BI

**************

160. Bilip aıtqan sózge qun jetpeıdi,

Taýyp aıtqan sózge shyn jetpeıdi.

Óziń bilmeseń, bilgenderden úıren,

Úırengennen eshteńeń ketpeıdi.

 

*************

161. Azǵa - azdy qosa berseń az - azdan,

Ol az keıin kóp bolady orasan.

Grek maqaly

 

Qajetti siltemeler:

Til týraly maqal - mátelder

Saıttaǵy barlyq maqal - mátelder

Ulaǵatty sózder

Maqal-mátelder

---