InfoHub Logo

16 Jeltoqsan - Táýelsizdik kúni!

Otan! – degen sózim qandaı ádemi!
Kózge elester búkil qazaq álemi.
Tańdandardy jan-jaǵymdy - baı ólke,
Qarapaıym, keń dastarhan, ádebi.

Atam qazaq ańsaǵany erkindik,
Saqtaý úshin azattyqty bekindik,
«Qastyǵy joq qazaq» degen ańyz bar,
«Tatýlyqtyń sımvolymyz » sertim nyq.

Halqymnyń «Áke kórgen oq jonar, sheshe kórgen ton pisher» degen danalyq pikirin oılap qarasaq, ata-babalarymyzdyń asqar taýdaı aqylynda, óz ómir tájirıbesinen ótken ónegeli isteri – elin, jerin qorǵaý, birlikte, yntymaqta ómir súrip, eline eleýli, halqyna qalaýly bolý sıaqty jaqsy qasıetti urpaqtan- urpaqqa darysa degen asyl armany eken.

Sonaý ǵasyrlar qoınaýynyń qatpar-qatpar belesinen baıqasaq, ejelden –aq rý-taıpalarymyzdyń óz jerin esh jaýǵa bastyrmaǵan, ulyn qul, qyzyn kúń etkizbeýge batyrlyq erjúrektigin, jaýyna qatal, dosyna adal, shybyn janyn shúberekke túıip, sadaq ustap qol kúshine senip, naızanyń ushyna úki taqqan uldary men qyzdarynyń jaýyngerlik úlgisi bizge amanat bolyp jetken.Otanymyzdy qorǵaǵan eline degen súıispenshiligi, erler sıaqty qolyna qarý alyp, at qulaǵynda oınap júrip jaýyn jeńýi saq qyzy - Tumar padıshanyń erlik isteri. «Maǵan týǵan jerdiń bir ýys topyraǵy da qymbat. Sonda endi ne bar?!» dep tursyńdar ǵoı... Mende el bar, mende jer bar, men elimdi-jerimdi qorǵadym, - degen Tumar padısha osyndaı baıtaq ta baı darhan Otanymyzdy judyryqtaı júregindegi erlik sezimmen qorǵaǵan. «Tar qoltyqtan oq tıse, tartyp olar qaryndas» - dep qyzdarǵa senimmen arqa súıegen de, shashyn tóbesine túıip jaýǵa shapqan batyr qyzdardyń qazaqta bolýy bizdi zor maqtanyshqa bóleıdi.

San ǵasyrlyq tarıhymyzda maqtan tutar, búgingimiz ben keleshegimiz úshin ǵıbrat alar oqıǵalar men Otan aldyndaǵy adal qyzmetinen úlgi alar uly tulǵalar az bolmaǵan. Olardyń qataryna: qazaqtyń ult bolyp uıysýy men onyń ulan ǵaıyr ata-qonysynyń (etnıkalyq terıtorıasyn) qalyptasýyn; ulttyq memlekttigimiz – qazaq handyǵynyń qurylýy men damýyn; otyrǵan taǵy emes, bılep otyrǵan halqynyń baǵyn oılaǵan handar men olarǵa el men memleket turǵysynan aqyl-keńes bergen uly bıler dástúrlerin; ata-babalarymyzdyń halqymyzǵa tán sharýashylyq júrgizý júıesin qalyptastyrýyn, tańǵajaıyp etnomádenı úlgilerin jasaý arqyly álemdik órkenıetke qosqan úlesin, batyrlarymyzdyń el táýelsizdigi men ata-qonys tutastyǵyn syrtqy jaýlardan qorǵaǵan úlgisin jatqyzýǵa bolady.

Alla Taǵala bizdiń elimizge osynshama keń jerdi násip etkenin túsinýge umtylsaq, ushqan qustyń qanaty talatyn osynaý ulan ǵaıyr Altaı men Atyraý aralyǵyn ata-bablarymyz aq bilektiń kúshimen, aq naızanyń ushymen qorǵap kelgen. Jońǵarlardan dalamyzdy arashalap qalǵan batyrlardyń erligi týrala tarıhı jyrlar Isataı, Mahambetke baılanysty muralar, Reseı patshasynyń otarlaý saıasatyna qarsy kóterilgen ult-azattyq qozǵalystyń basty keıipkerleri týraly jyr-dastandar bizdiń ulttyq sana-sezimimizdi kóteredi.

Azattyq qazaqtyń ejelgi armany edi. Túlki bulań tarıhtyń nesheme burylysynda el azattyǵy úshin talaı tarlannyń taqymyndaǵy ter keppedi. At ústinde ótken ǵasyrlar kóp boldy. Qazaqtyń sońǵy hany Kenesary azattyq úshin kúreste aıryqsha qylysh sermedi. Qasha urys salyp júrgende qapy ketti. Hannyń basy qanjyǵada kete bardy...

Ata dinimiz ıslam bolǵandyqtan, musylmandyq sabyrlyqpen, ustamdylyqpen soǵysqan Kenesary jaýyngerleri áýeli «Alla» dep, sodan keıin «Abylaı», «Aqjoltaı» dep, óz erleriniń qadirin baǵalaı bilip, uranǵa aınaldyrǵany málim. Árýaqtaryn uran qylǵanda ol esimderge Allanyń erekshe nury túskenin moıyndap, sol arqyly sol kezde qajet rýhanı kúshtiń áserin sezingenderi belgili. Bizge búgin qajet jigerliktiń, batyrlyqtyń, biliktiliktiń, adaldyqtyń, Otansúıgishtiktiń mysaldary ótken tarıhı oqıǵalarymyzda jatyr.

El basyna kún týǵanda danalyǵymen, batyrlyǵymen, parasattylyǵymen el muńyn, halyq syryn, tarıh únin túsine bilgen, halyqtyń basyn qosqan, halyq múddesi jolynda, tabandylyǵynda, tapqyrlyǵyn da tanyta bilgen han Abylaı qazaq halqynyń kúshin tasytty, mártebesin kóterdi, qazaq elin asa irgeli elge aınaldyrdy. Batyrlaryn, elin súıgen erlerin, aqyn-jyraý ónerpazdaryn dostyq –birlikte ustap, olardy júzge bólip jarmady.Jaýyn torǵaıdaı tozdyryp, tarydaı shashyp, irimshikteı iritken, qoqńdap qońqyldaǵan Qoqanmen de, qalyń qara Qytaımen de, ormandaı oryspen de til tabysqan babamyzdyń danalyǵynyń arqasynda, osy biz ómir súrip otyrǵan aıaýly Otan- Qazaqstan jeri sol babalardyń saqtap qalǵan, bizge qaldyrǵan asyl murasy ekni sózsiz.

Aıdyn shalqar, kúmis sýly bulaǵym,
Jasyl –jelek at kórinbes quraǵym.
Myńǵyrǵan mal dalasynda jaıylǵan,
Babalardyń bolǵan sondaı turaǵy.
Buhar, Qoqan bul baılyqqa qyzyqty,
Orys patsha aram oıly buzyqty.
Qorǵan salyp, jerin alyp, qýsa ózin,
Sonda kórgen sorly qazaq shyjyqty.
Qazaqta jer qalmady patsha almaǵan,
Elin, jerin, malyn tegis jalmaǵan.
«Qoıǵa tıgen qasqyrdaı» bop qazaqtyń,
Otarshyldyq qyr sońynan qalmaǵan...

Halyq basyna osyndaı qıyn-qystaý zaman zary týǵan shaqta, qazaq qaýymynyń bas kótergen batyr da erjúrek perzentteri eldiń eldigin, erdiń erligin saqtap qaldy.

Abaı, Shoqan, Ybyraı dáýirin qylyshtan góri qalamnyń qýatty ekenin dáleldeıdi. XIX ǵasyrdyń sońy XX ǵasyrdyń basyn ala bere tarıh sahnasyna qazaqtyń oqyǵandary shyqty. Ol kezde Otanymyzda keńestik kezeń ornaǵan edi. XX ǵasyrdyń 20-jyldarynyń ekinshi jartysynda kúsheıgen Stalındik ámirshil-ákimshil júıe qoǵamnyń tarıhı zańdylyqtaryna qaıshy keletin eksperımentter jasaǵanyn birinshi kezekte aıtar edik. Olar búkil KSRO-ny, onyń ishinde Qazaqstandy da qamtydy Bul eksperımentterdiń basty baǵyttary mynadaı boldy: aýyl sharýashylyǵyn kúshtep ujymdastyrý jáne sonyń negizinde baılar men aýqatty sharýalardy tap retinde joıý; asa tez qarqynmen eldi ındýstrıalandyrý (bul shara negizinen kolhozdarǵa zorlap kirgizilgen sharýalardy aıaýsyz qanaý esebinen júrgizildi); mádenı-rýhanı salada, demografıalyq saıasatta, ult máselesinde jergilikti (ult aımaqtaryndaǵy) halyqtardy orystandyrý; qoǵamdyq saıası ómirdiń negizgi salalarynda tek qana komýnıstik ıdeologıalyq ústemdigin ornatý.

Osylardan týyndaıtyn jáne basqa da irili-usaqty sharalar boldy.Totalıtarlyq tártip júzege asyrǵan halyqqa jat saıasat asa zor, qasiretti zardaptar ákeldi: jappaı otarshyldyqtyń saldarynan qazaq halqynyń jartysyna jýyǵy qyryldy; óziniń atamekeninen basqa elderge aýa kóshti, til men dil, din men ulttyq sezim, tanym joıyla bastady;qazaq halqy óz jerinde ulttyq azshylyqqa aınaldy...

Ahmet, Álıhan, Mirjaqyp, Maǵjan, Mustafa, Smaǵuldar alash týy astynda el bolýǵa, memleket qurýǵa shaqyrdy. Sultanmahmuttyń «Óler jerden kettik biz, bul zamanǵa jettik biz» dep japanǵa jar salatyn kezinde ult zıalylary ne isteý kerek, qaıtemiz, qalaı el bolamyz?- dep oıyn on saqqa, qıalyn qyryq saqqa júgirtip edi. Sonda Álıhan Bókeıhan «Avtonomıa, bizge keregi – avtonomıa!» dep qaıta-qaıta shyryldap, telegramma salýmen boldy. Sondaǵy oıy «memleket quryp alaıyq, memleketimiz bolsa, qalǵanynyń bári bolady» degen asyl arman-dy. Qazaq avtonomıasyn jarıalaǵanda alashtyń arystary «mine, el boldyq, erkindik óz qolymyzǵa tıdi» dep bórkin aspanǵa atty. Alaıda, bul qýanysh uzaqqa barmady. Qazaqtyń erkindiginen qoryqqan qyzyl ımperıa kósemderi alash týy astyna birikenderdiń bárin birtindep qurtty. Eń aldymen Júsipbek Aımaýytovty atty. Qalǵandaryn, qıandaǵy Shákárimnen bastap qaladaǵy qazaq oqyǵandaryn túgel qyrdy. Mustafa Shoqaı shetel asty... Alashorda partıchsyna múshe bolǵandardan jalǵyz Muhtar Áýezov qana aman qaldy... Alash degen sózdi tarıhı sanadan óshirý áreketi bastaldy. Dúnıedegi eń jek kórinishti sózge aınaldyrýǵa tyrysýshylardyń «eńbegi» zaıa ketken joq. Áli kúnge deıin keıbireýler alash degende selk ete qalady... Qazaqtyń óz bıligi óz erkinen ketken soń qara halyqty qalaı qorlaımyz dep qyzyl ımperıa asa qınalǵan joq.
... 32-33-tiń asharshylyǵy qoldan jasaldy.
... 36-37-niń qyrǵyny ádeıi isteldi.

1937-1938 jyldary ıaǵnı, bir jyldyń ishinde 125 myń qazaq zıalysy qyrylǵan. Joǵary bilimdi qazaqtyń betke ustaıtyn azamattarynyń bar kinási - kózi ashyq bolǵany, óz ultynyń namys-sezimin jaqtaǵandary ǵana. Búgingi ulttyq sana-sezimimizdiń quny osynshama qurbandyqpen kelgenin este saqtaǵanymyz jón bolar edi. Osy asyl azamattardyń úzilgen jas, qyrshyn ómirleri, oryndalmaǵan úmitteri, armandary bizge amanat sıaqty bolyp kórinedi.

«Men úshin Otanyma adal soldat bolýdan artyq baqyt joq», - dep Islam Jemeneı aıtqandaı, Otan qorǵaý jolynda 1941-45 –shi jyldary eń kóp qyrylǵan qazaq soldattary edi. Uly Otan soǵysyna Qazaqstannan 1 mıllıon 196 myń adam qarý asynyp, maıdanǵa attandy. 700 myń adam eńbek armıasynyń sapynda boldy. Soǵystan tek 410 myń Qazaqstandyq jaýynger ǵana oraldy.

Osynshama náýbettiń ishindegi eń sumdyǵy – 1949 jyldan qazaq halqy atom polıgondarynyń synaǵyna tastaldy. Qazaq qoıan qurly bolǵan joq. XX ǵasyrda dúnıe júzindegi bir de bir el qazaq kórgen azapty kórgen joq. Aıaýly Otanym - Qazaqstan – ıadrolyq qarýdyń qasiretin álem boıynsha eń kóp tartqan el. Onyń talaı ǵasyrǵa jetetin tarıhyn qozǵasaq, babalardyń basynan keshkenin kózge elestetsek, kózdiń jasyn tıa almaspyz. Qazaqstan ıadrolyq ınfraqurylymnan qutylýdy álemge aıǵaq etken, álemge Qazaqstandy beıbitshilikti súıetin el retinde tanytqan, elime táýelsizdiktiń týyn jelbiretken elbasy Nursultan aǵamyzǵa alǵysymyz ushan-teńiz. Atom synaǵynan aman óttik, bul zamanǵa da jettik. Aıaýly Otanym - Qazaqstan jerin babalarymyz erlikpen qorǵap bizge qaldyrǵan, keıingi urpaǵyma «Asyl muram, al balam» dep aıtý úshin, bizge tutas ýlanbaı, joǵalmaı, órtenbeı, synbaı-janbaı, aýyr azap, qıyn-qystaý kezeńderdi bastarynan ótkizgen eken. Halqymyz sol zamannan beri –aq, eliniń eldigin, jeriniń baılyǵyn saqtap qalý jolynda talaı erjúrek, aqyldy, sheshen de bilgir azamattarynyń bastaýymen «Esim hannyń eski joly», «Qasym hannyń qasqa joly», «Táýke hannyń jeti jarǵysy» degen qaǵıdalardy saqtap, «Abylaıdyń aq joly», «Nursultan aǵamyzdyń nurly shapaǵatyna» ulasyp otyrǵanyn kórip otyrmyz. Árbir adam balasyn tirshilik etip, ózin-ózi asyrap otyrǵany, urpaǵyn qaldyryp, damyp jatqany osy Otannyń arqasynda. Otan súıgishtik kisiniń boıyndaǵy kúsh-qýatyn, bilimi men ómir tájirıbesin halyq múddesiniń ıgiligine,kir jýyp kindik kesken jerine degen ystyq mahabbaty onyń kisiligin tanytatyn erekshe asqaq sezim.

Máselen, M. Áýezov «Otan –anam. Otanym, senen aıar janym joq, senen isker kúshim joq», deıdi. Al, V.A.Sýhomlınskıı: «Otan - óz besigiń, óz úıiń, óz besigińdi umytpa»,- deıdi. (4,254 b). K.G.Paýstovskıı: «Adam júreksiz ómir súre almaıtyn bolsa, Otansyz da ómir súre almaıdy.», - deıdi. I.S.Týrgenev: «Otansyz baqyt joq, kim-kimniń de tamyr jaıar topyraǵy - týǵan jer», - deıdi. (5, 489b). Al, J.J. Rýsso: «Eń zor izgi erlikterdi Otanǵa degen súıispenshilik týǵyzǵan»,- deıdi. F.M. Dostoevskıı: «Óz Otanyńnyń múddesin qorǵap, ómirińdi qurban etýden asqan asyl murat joq», - deıdi. (6, 101b). L.N.Tolstoı: «Otan halyqtyń ótkeni men búgini jáne keleshegi», - deıdi. (3, 287b). Osyndaı nebir ulaǵatty, qasıetti sózder kózi ashyq, kókiregi oıaý azamatqa rýh bereri sózsiz. Qany qandas, tili tildes, dinimiz de tilimiz de birdeı baýyrlas aǵa myz Rasýl Gamzatov óziniń ákesinde Shamıldeı erleriniń bir hatynyń saqtalǵanyn aıtady. Onda bylaı degen eken: «Meniń taýlyqtarym! Ózderińniń jalań jabaıy jartastaryńdy súıińder, ony saqtańdar, ol úshin kúresińder. Senderdiń qylyshtaryńnyń shyńyly meniń beıittegi uıqymdy tátti qylar». Al, Otansúıgishtik týraly aıtylǵan aqyn tebirenisteri de birinen-biri asyp túsedi.

«Otannyń namysy úshin ottan qashpa,
Shyn súıseń maqsatyńnan qıa baspa.
Taısalma bar Otannyń qurbany bol,
Ómiriń orynsyz bop ketpes bosqa».
O, darıǵa, altyn besik - týǵan jer,
Qadirińdi kelsem bilmeı keshe gór

Otan!
Qaısar ar-namysym, jaısań ińkár shapǵym
Perzentke júktegen qorǵanysyn,
Sen namystyń ný qalyń ormanysyń.
Sol úshin shyńnan zańǵar ataǵyń
Tulǵasyna tabyndyrǵan,
Alys júrsem sabyltyp, saǵyndyrǵan,
Meniń uly ákem sensiń, Otanym!

– dep Muhtar Shahanov jyrlaǵan. Qaısar ar-namysty aǵa urpaq keńes úkimeti jyldarynda, atap aıtqanda, 1929-1931 jyldary, Qazaqstandy kúshtep ujymdastyrýǵa qarsy 370-ten astam kóterilister men ártúrli deńgeı men kólemdegi qarýly qarsylyqtar uıymdastyrdy, al, 1917 jylǵy Qazan revolúsıasyna deıin halqymyz otarlyq ezgige qarsy 400-den astam kterilisterge shyǵyp, narazylyqtar kórsetti. Osyndaı azattyq kúrestiń basynda halqymyzdyń ortasynan qaınap shyqqan iri-iri tulǵalar boldy. Solar kórsetken úlgi, seppken uryq bir urpaqtan ekinshi urpaqqa tabıǵı túrde aýysa kelip, 1986 jylǵy jeltoqsanda jańǵyrýyna ákeldi. Jeltoqsan kóterilisi ulttyq rýhtyń ólmestigin jarqyn túrde dáleldedi.

1986 jylǵy jeltoqsanda elde jarıa etilgen qaıta qurýdyń 20-shy aıy ótip jatqan-dy. Quqyqtyq memleket quramyz degenge senip, Gorbachevtik «sáýir tezısteriniń» tyń ıdeıalarymen jigerlengen qazaq jastary ortalyqtyń burynǵysha óktemdigine kelispeýshiligin bildirýge mıtıńiler, sherýler ótkizip alańǵa shyqty. Qylyshynan qany tamyp, jarty álemdi bılep turǵan qyzyl ımperıa keńestik komýnıstik partıa kezeńinde qazaq jastarynyń ulttyq namysn tý etip, otarshyldyqqa qarsy alǵash joıqyn bulqynys tanytýy Máskeýdegi óktemshil shovınıserdiń tóbesine jaı túsirgendeı áser etti. Óıtkeni, ýysyndaǵy qol bala ispettes kóptegen el budan «úlgi-ónege» alyp, ol órt qaýlaı tússe, halderiniń múshkildenetininen qaýiptendi. Ony olar aldyn-ala sezdi de, basqynshylyq áreketterge, fashısik qatygezdik qadamdarǵa da kóz juma bardy. Ádildiktiń saltanat qurýyn suraǵan jalań qoldy beıbit jandardyń tilekterine qulaq asqysy kelmegen ozbyr ortalyq júıesi júrekteri titirkenbesten muzdaı qarýlanǵan áskermen sherýge shyqqandardy aıaýsyz janshydy, ıtke talatty, bas-kóz joq uryp soqty. Kremlden kesepatty buıryqtyń pármeni solaı alasapyran qubyldy.

Qazaq jastary Almatyda, Taldyqorǵanda, Aqmolada, Ortalyq Qazaqstannyń birneshe eldi mekenderinde totalıtarlyq bılik júıesine qarsy kóterilip, ókimetke saıası talaptar qoıdy. Jeltoqsan kóterilisi sol kezdegi keńes odaǵynyń keregesin shaıqaltyp, KSRO-daǵy ashyq demokratıalyq úrdisiniń negizin qalaýshy oqıǵalardyń biri boldy. Belgili án-óleńinde aıtylǵandaı, «jeltoqsan gúldi soldyryp, nurdy ońdyryp, kóńilde muńdy iz qaldyryp» qana qoıǵan joq, sonymen birge jáne eń mańyzdysy – halqymyzdyń eń aldymen jas býynnyń ulttyq sanasyn oıatýmen, ulttyq namysyn kóterýinde boldy. Ol elimizdiń táýelsizdik alýynyń alǵysharttaryn daıyndaýǵa qyzmet etti. Qatygezdigi myń batpan solaqaı saıasat oryn alǵan soń, júzdegen erkindik ańsaǵan aq nıetti jas azamattar alashtyń armanyn asqaqtatyp, keýdemsoqtyqty kóksegenderge oısyrata soqqy jasady. Mundaı tegeýrindi qarsylyqtyń bolýy tıis emes dep espteıtin keýdesine nan pisken KOKP tóbe shashy tik turyp, «bul naǵyz qazaq ultshyldyǵy» dep apyl-ǵupyl baǵa berip tastady. Olar úshin, árıne, bul op-ońaı sharýa. Al, sonda halyq namysyn qaıda qoımaqpyz? Ortalyq partıa komıtetindegiler qazaq jastarynyń Respýbıka alańyna shyǵýyn nashaqorlardyń, maskúnemderdiń áreketi dep jalpaq jurtqa jarıa etti. Ýaqyt óte ózderi ýshyqtyryp, kúsh qoldanǵandyqtaryn búrkemelegisi de keldi. Bul úlken oqıǵany tent ektik áreketke balaýy kórsoqyrlyq edi. Kóp uzamaı shyndyqtyń bet perdesi ashyldy. Oǵan kózi jetken keńes odaǵynyń tizginin ustaǵan serkeler «qazaq ultshyldyǵy» degen KOKP shyǵarǵan qaýlynyń, ıaǵnı, qazaq halqyna jabylǵan jalanyń kúshin joıýǵa májbúr bolǵany belgili. Jazyqsyz, qıanatpen joǵary oqý oryndarynan shyǵarylǵan, sottalǵan san myńdaǵan qyz-jigitter keıin resmı aqtaldy. Biraq, olardyń júrekterinde qalǵan qaıaý, syzat-daq kete qoıdy ma eken?! Talaıy zardabyn shegip, qasiretin tartty. Qanshama órimdeı jasóspirimder qanaty qaıyrylsa da namysyn jerge taptatpaı, eńselerin bıik ustady. Biraq, syryn syrtqa shyǵarmaı, sherin tarqata almaı ishten tyndy. Zaman raıy solaı boldy. 1991-jyly qazaq eli egemendikke qol jetkizip, óz aldyna táýelsiz memleket atandy. Shyn baǵasyn ıelenbegen jeltoqsan kóterilisin jaı oqıǵa deý qıanat ekenin daýystap aıtýǵa murshamyz keledi.

Mustafa Atatúrik aıtqandaı, «shynjyrlardy balqytyp, tájben taqty kúıretetin kúshti nur- ulttyq egemendigimizge qolymyz jetti».

Óser eldiń qaı sátte de birlik bolmaq qalaýy,
Laýla, laýla jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy.
Ózderińdeı ór namysty jas órkeni bar eldiń
Eshqashanda eńkeıýge tıisti emes jalaýy!

– dep aqyn jyrlaǵandaı, jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy, 1991- jyly 16-jeltoqsanda táýelsizdik tańyn týdyrdy. Bul kúndi tarıhı bir sát desek te bolady. Árıne, qarapaıym uǵymda. Al, muny dúnıeniń jaratylysymen tarıh dóńgeleginiń zamanalar belesindegi qasıetimen daralap aıtsaq, Qazaqstan tarıhynda bul data eshqashanda umytylmaıtyn, baqytty baǵa symen halqymyzdyń esinde máńgilik saqtalyp qalary anyq.
Táýelsizdik - halyqtyń úni, ulttyń tili men dili. Táýelsizdik - halyqtyń toıy, eldiń toıy. Qalyń qazaq, alty alash týǵan kún, mereıtoı.

«Qaz turyp, qadam basqan táýelsizdik sábılik tusaýyn ómirsheń ýaqytqa kestirgen kezden bastap, osynaý 15 jyldyń bederinde aıshylyq jerdi alty ret attaǵan alyp sekildi, dáýir jalynyn myǵym ustap, tizginin bekem qaǵa bildi» - dep, elbasymyz N.Á.Nazarbaev aıtqandaı, egemen Qazaqstandy búkil álem tanydy. (9,1 b). Týǵan Otanymyz jer júzilik qaýymdastyqtyń terezesi teń múshesi retinde demokratıalyq órenıetti damý jolyna tústi. Úsh ǵasyrǵa sozylǵan ata-babamyzdyń armanynyń júzege asqany, oǵan ózimniń kýáger bolǵanym – men úshin sheksiz qýanysh. Men óz halqymnyń eshkimge naqaq qıanat jasamaǵanyn maqtan etemin, al, qıanat jasamaǵanǵa Allanyń kózi túzý. Bizdiń qolymyzda qannyń emes, terdiń ıisi bar. Demek, biz - jasampaz halyqpyz.

Otan, Otan bárinen bıik eken,
Men ony máńgilikke súıip ótem!
Otandy súımeýiń de kúıik eken,
Otandy súıgeniń de kúıik eken!

- dep ótken ǵasyrda júreginen syzdaı jyrlaǵan jyrlaǵan aqyn sózderi búgingi urpaqtyń sanasynda óshpesteı jańǵyryp turady: qasıetti Otan uǵymy – qandaı kezde de, qandaı qıyndyq pen qýanyshta da, tipti otarshyldyqtyń tar qapasynda tunshyǵyp jatqanda da, el basyna kún týǵan alasapyran shaqtarda da, jáne búgingideı táýelsizdiktiń beıbit te shýaqty kúnderinde de - árqashan da bárinen de bıik turady.

Elimiz qalaı bolǵanda da san ǵasyrlyq qıyn-qystaý joldan, tar jol taıǵaq keshýden ótip, táýelsiz elder qaýymdastyǵyna qosyldy. Otanymyz Qazaqstanymyz týraly aıtarymyz da maqtanarymyz da kóp-aq! Endigi jeńis te erlik te bizdiń qolda. Derbes bolýǵa baǵyt alǵan egemen elimiz – Qazaqstandy kórkeıtetin, shańyraǵyn bıiktetip baıytatyn, abyroıyn asyryp, óz baqytynyń ıesi bolýyna qol jetkizip otyratyn, bilim men bilik jolyn tańdaǵan keıingi urpaqtar, ıaǵnı, biz jumyla eńbek etýimiz qajet. XXI ǵasyrda qazaqtyń qasireti az bolǵaı, qýanyshy kóp bolǵaı! Taıaýdaǵy júz jyldyq, áridegi myń jyldyqtarda qazaqtyń armany men múddesin, eldigi men eńbegin haq taǵala baıandy etkeı!

Qarap kórińizder:

Táýelsizdik kúnine qatysty óleńder men taqpaqtar

Týǵan kúnge arnalǵan tilekter

Otbasy týraly maqal - mátelder

Týǵan el, otan týraly óleńderńder

---