InfoHub Logo

Asqardyń jalǵyz atasy bar. Saqaly keýdesine túsken, bozǵylt murtty, qyran muryndy, qarashubar shal. Átteń, júzin ájim qaptap, beli búgilip qartaıyp ketkenin aıtsańshy. Osydan eki aı buryn kóship kelgende, Asqardyń qýanyshynda shek joq edi. Tek Qalıma ájesin kórmegen Asqar beımaza kúı keshti. Júkti tómengi úıdegi ózderi et, tamaq saqtaıtyn kiletke tyǵyp, ekinshi qatardaǵy óz bólmesine bettegende baryp:

— Ata, ata, ájem qaıda? — dep surap qalǵan.

Alǵashqyda atasy da, ákesi de abyrjyp, jalt qarady.

— Ájeń be, ájeń o dúnıege sapar shekken, — dedi sheshesi Esbıke.

— Ol qashan keledi? — dep surady Asqar. Sheshesi basyn tómen salǵan kúıi myrs etti.

— Ie, balam, ájeń ol jaqqa demalýǵa ketken, — dedi ákesi Ǵazız.

— E, mamam sıaqty demalys úıine barǵan ǵoı.

— Qaıran balam-aı. Shúldirlegen tilińnen, túsinbegen túısigińnen aınaldym, — dedi atasy qabaǵyn túıip. Asqar jan-jaǵyndaǵylarǵa tańdana qarady.

— Jazylǵannan soń qaıtyp oralady, — dedi ákesi.

Mine, sodan beri Asqar ájesin kútýli. Ákesi men sheshesi jumysqa ketkende atasy ekeýi ońasha qalyp, tómenge túsip, mektepke barǵansha uzaq qydyratyn ádeti bar. Atasynyń áńgimesi san qıly. Bir qyzyǵy aýyldaǵy kórgen qyzyq, beınetin aıtyp, qurdastaryn eske alyp, tipti balalardyń esimin de qaıtalaýmen bolady.

— Paý, Qarakózdeı jer bar ma! Shóbi shúıgin, sýy bal, ǵajap meken ǵoı. Taǵdyr osylaı bolǵan soń ne shara, meniń ońqaı asyǵym, — deıdi atasy aýyq-aýyq mańdaıynan súıip. «Ońqaı asyq» dep Asqardy ataýynyń da syry bar. Ǵazız ákesi — atasynyń jalǵyz balasy. Ol osy qalada ınstotta oqyp aýylǵa barmaı, qalada qalypty. Sheshesi Esbıkege osy qalada úılenipti. Atasy bar malyn satyp, pul etip búkil aýyldy jınap toı jasapty. Atasy aıtpaqshy «jalǵyz baladan nesin aıaıdy.» Ǵazız ákesine de úıdi satyp ápergen atasy. Sóıtip júrgende Esbıke sheshesiniń aıaǵy aýyrlapty. Muny estigen atasy qýanǵannan bórkin aspanǵa atyp, ájesine bildirmeı asyq jınapty. Atasy balanyń ul
bolǵandyǵyn armandapty. Ul — urpaqty jalǵaýshy ǵoı. Sonymen birge ol nemeresi basqa balalarmen atasy jınaǵan asyqtarmen oınamaı ma?

Asqardyń enshisindegi bir dorba boıalǵan qyzyl, kók tústi asyqtardy atasy aýyldan ákep bergen. Asyq oınaý balany dáldikke, mergendikke úıretedi. Al atasynyń ózi osy qalaǵa qonaqtap, ájesiniń demalystan oralýyn kútedi.

Keıingi kezde atasynyń qabaǵy túıilip, renjip júrgenin Asqar birdi — ekili baıqap qalǵan. Esbıke sheshesi bir qyzyq adam. Atasy ekeýi birge otyra qalsa:

— Áı, Asqar, sabaǵyndy oqy, — dep bólek alyp ketedi. Ondaıda atasy:

— Iá, ońqaı asyǵym. Kitapty kóp oqyǵanyń jón. Mamań durys aıtady, — dep báıek bolady.

Asqar mekteptegi daıyńdyqqa baratyn boldy. Erteńnen qara keshke deıin atasyna jaqyndaı almaıdy. Ony da shyǵaryn júrgen Esbıke sheshesi:

— Asqar! Men aqsha tólep qoıdym. Mektepte bári rahat. Sabaǵyndy jattaısyń. Tamaǵyndy ishesiń. Oqýyńa barasyń, — dep máımóńkelegen.

— Áı, balam-aı. Endi nemeremmen birge júrgenimdi de kóp kórdiń be? Seniń asyǵyń bolsa, meniń ońqaı asyǵym ǵoı, bul, — dep qapalanǵan atasy.

— Atasy-ay qatarynan qalyp qalady ǵoı. Osy kúni oqý qıyn. Onyń ústine, oıyn balasy. Myna asyǵy qurǵyr da pále boldy. Muǵalimi «keıingi kezde sabaǵy nasharlap ketti» dep aryz aıtty, — dedi Esbıke sheshesi.

Atasy tyrs úndemeı teris aınaldy.

Jazǵa qaraı ýaqyt uzaryp, Asqar keshkisin atasymen qydyrýǵa múmkindik alǵan. Ondaǵy áńgimeleri:

— Ata ájem qashan keledi? — deıtin.

— Keshigip jatyr ǵoı. Bir kúni ózim bararmyn, — dep atasy tunjyrady.

Atasy qyzyq qoı. Keıde Asqarlarmen birigip asyq oınap ketýshi edi. Shyny kerek, mergendiginde shek joq. Sonadaıdan dál tıgizetinin aıtsańshy. Tipti, sheshesi Esbıkeden jasyryp bólmede qyzylsheke bop asyq oınaıtyn kezderi de bar. Birde sheshesi ústerinen túsip:

— Pah, jarasyp ketipti,túge. Úıdi shashyp, jumys taýyp qoıǵandaryn qarashy, — dep bólmeni basyna kótergen. Atasy saspady.

— Atasy men nemeresi bir-birimen oınasa nesi aıyp, kelin-aý, — dep jaýap qatqan.

Keshkisin sabaqtan oralǵan Asqar atasyn kóre almaı áýre-sarsańǵa tusti. Ádettegideı: — Ata, búgin bes aldym, — dep Asqar daýystaı kirgen.

— Á, báse. Bizdiń Shoqpar áýletinde tegin ul týmasa kerek edi. Jaradyń, ońqaı asyǵym, — dep qushaǵyn jaıa umtylatyn atasy kórinbedi. Asqar sharq uryp bar bólmeni aralap shyǵyp, ashanaǵa kirdi.

— Atań ájeńe ketti, — dedi Esbıke sheshesi qatqyl ǵana.

— Ájeń sıaqty atań da kelmeımin dep ketti.

— Ótirik aıtasyń. Atam meni kútetin, — dedi kózine jas alǵan Asqar: — Ol saǵan ókpelep ketti. Atam kelgeli sen qabaǵyndy ashqan joqsyń.

— Durys aıtasyń, — dep myrs etti sheshesi. — Asyq oınaıtyn adamnyń ketip qalǵany-aı.

Asqar  kilt  burylyp, óz bólmesine kirip uzaq jylady. Álsin-álsin: «Qaıran meniń atam. Nege ǵana qoshtaspaı kettiń? Qaı jerde júrgenindi bilsem, izdep barar edim. Endi meni kim «ońqaı asyǵym» dep erkeletedi. Jazǵy demalys tezirek kelse eken» — dep kúbirleýmen boldy. Qolyna bir asyǵyn ustap, jylaı-jylaı silesi quryp uıyqtaǵan Asqardyń atasy bul kezde Alataý betkeıine qonys tepken, kir jýyp, kindik kesken aýylyna oralyp bara jatyr edi. Kempirine quran oqyp, muńyn aıtý da oıynda.

---