InfoHub Logo

Hýlaký qyrýshy degen bir zaman bolǵan. Sonda bul Hýlaký qosyn tartyp, Ferǵana zamanyn harap qylǵan. Sol júrisinde bir shahardy baryp qamap tosady eken:

— Elshi jibersin maǵan! — deıdi eken. Elshi kelse:

— Meni bul jerge kim ap keldi? — deıdi eken. Elshi:

— Sizdi bul jerge Qudaı ámiri ap keldi, — deıdi eken.

— Endeshe, sol Qudaı: «Seni óltir de, elin qyr!» dep ap keldi, — dep, elshini óltirip, elin qyra bastaıdy eken.

Buharaı Shárifke baryp túsipti, elshilikke barýǵa jan shyqpapty, jan tátti ǵoı. Sol ýaqytta ımam Qazy han on eki jasar bala kúni eken:

— Elshilikke men baraıyn. Maǵan bir nar berińder minýime, eki zor kebeje teńdep berińder, bir zor teke óńgertińder! —  depti.

Narǵa minipti, eki kebejeni teńdepti, tekeni aldyna óńgeripti. Qozy qarap júrgen balalardaı qańǵyp, Hýlakýge baryp, qarsy aldynda nardan túspeı turypty.

— Ne ǵyp júrgen balasyń? — degende,

— Elshilikke keldim, — depti.

— Elińniń káttalary qaıda? — degende,

— Elimizde nardan kátta eshkim tabylmady, — depti.

— Qarny jýan, qursaǵy qushaq bıleri qaıda? — degende,

— Kebejeden qaryndy tabylmady, — depti.

— Aqsaqaly qaıda? — degende,

— Mynadan saqaly artyq kim bar deısiz? — depti.

— Til biletuǵyn, jaýap bererlik jany qaıda? — degende,

— Men til bilsem kerek, jaýap bersem kerek! — depti.

— Jaraıdy, olaı bolsa, meni bul jerge kim ap keldi? — degende,

— Sizdi bul jerge bizdiń buzylǵan peıilimiz ap keldi.Qudaıymyzdyń qyl degenin qylmadyq, Paıǵambarymyz-dyń ámirin almadyq! Urlyq, zorlyq, ótirik — úsheýi bizdi bıledi. Sonan soń: «olarǵa bıletkenshe, ózim baryp bıleıin!» dep siz keldińiz. Bizdiń qylyǵymyz orynsyz, sizdiń kelýińiz oryndy jumys, — depti.

Hýlaký jaýabyna rıza bolyp:

— Balam, qalaǵanyńdy al! — degende,

— Bir ógizdiń terisiniń aýmaǵyndaı jer berseńiz bolady, — degende,

— Berdim, balam, bar jerińdi ólshep ala ǵoı, qalǵany da maǵan jarar! — depti.

Bala aman kelgen soń, halyq-jurt qýanypty. Alǵan qolqasyn aıtqan soń:

— Aı, bárekeldi! — dep, kúıinishte bolypty. — Tym bolmasa, sondaı han: «Qalaǵanyńdy al!» dep, ózi aıtyp turǵanda, bútil Buharanyń úshten birin surasań edi! — dep.

— Joq, olaı demeńder, «Bir balaǵa munsha jer nemene kerek?» dese, onda men ne demekpin? Bir dáý ógizdi soıyńdar! Qudaı tábárik otǵyly. Haziret Musa kálımalla zamanynda sasqan, daǵdarǵan jurtqa: «An taze ahjuf abqyrat» demedi me? Sonyń terisinen taspa qylyp, úzbesten shar aınaldyra tilińder! Sol taspanyń jetken jerin maǵan baılar. Han ǵoı, eki sóılemes, ýaǵdasynan asa almas, — degen soń, jalma-jan jıylǵan kóp bir dáýmet ógizdi soıyp, terisin úzbesten taspa qylyp, tartqan eken: kúlli Buharany oraýǵa jetti deıdi.

Sóıtip, Buharaı Shá rip Hýlakýden aman qalǵan eken.

Munyń artynan Ámir Temir Kóregen sol taspanyń planymen (shúlenimen) qorǵan soqtyrypty. Sol qorǵan tórt buryshty da emes, dóp-dóńgelek te emes, taspa planymen júrgizilgen: qıqy-jıqy. Imam Qazy hannyń ózin darýaza Mazar Sháripke jaqyn jol boıyna qoıyp, basyna meshit, medrese saldy ryp, basyna shynar aǵashyn ektiripti. Eki soqyr túbinde otyrady. Bul kúnde ol zat Sháripti «Sahyp Buhara» deıdi. Buharaı Sháriptiń ámiri ol kisiniń tusynan ótkende, attan túsip jaıaýlap ótedi.

---