InfoHub Logo

Synyp: 8
Páni: Bıologıa
Taqyryby: Organızmniń ishki ortasy

Maqsaty: «Organızmniń ishki ortasy» taraýy boıynsha alǵan bilimi men daǵdysyn tekserý, júıeleý, oılaryn jınaqtaı bilýge, óz betimen eńbektený iskerlikterin, pánge qyzyǵýyn arttyrý, salaýatty ómir súrý ádetterin tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jarys
Sabaqtyń tıpi: qaıtalaý
Ádis - tásilderi: suraq - jaýap, oıyn, jumbaq Kórnektiligi: sýretter, kesteler, ınteraktıvti taqta, t. b.
Sabaqtyń jospary: 1. «Oramal tastaý» oıyny
2. «Tapqyr bolsań, taýyp kór» test
3. «Báıge» oıyny
4. Bıologıalyq dıktant
5. Jumbaq sheshý
6. «Kim tapqyr» oıyny
7. «Kim shapshań» oıyny
8. Maqal - mátel jarysy.
Sabaqtyń barysy: Jarys sabaq bolǵandyqtan synyp oqýshylary 2 topqa bólinedi. Ár top óziniń uran, maqsattarymen tanystyrady.
İ top – leıkosıtter.
İİ top – erıtrosıtter.
«Leıkosıtter» tobynyń urany:
«Bilgeniń bir toǵyz, bilmegeniń toqsan toǵyz».
Maqsaty: «Bilgen saıyn keledi bile bergim,
Bile berý emes pe tilegi eldiń.
«Erıtrosıtter» tobynyń urany: «Kúsh – bilimde»
Maqsaty: «Týǵan jerdi súıý paryz,
Súıý úshin bilý paryz».

1. Eki toptyń arasynda «Oramal tastaý» oıyny oınalady. Munda ár tol músheleri qarsy topqa suraqtar qoıady.

2. «Tapqyr bolsań taýyp kór»
(Test sheshý, ol eki nusqamen beriledi.)
İ nusqa
1. Qannyń suıyq bóligi - bul...
A. Sý Á. Plazma B. Nysandy elementter
2. Lımfa bolatyn ulpalar - bul...
A. Erıtrosıtter
Á. Lımfosıtter
B. Leıkosıtter
3. Qan ulpalarynyń túziletin jeri - bul...
A. Súıek kemirshegi
Á. Kókbaýyr
B. Baýyr
4. Qannyń uıýy... ıondarynyń qatysýymen júzege asady.
A. Kalıı
Á. Natrıı
B. Kálsı
5. Lımfa aınalymy... aıaqtalady.
A. Oń jaq júrekshede
Á. Sol jaq júrekshede
B. Oń jaq qarynda

İİ - nusqa
1. Qannyń uıýyn qamtamasyz etetin:
A. Erıtrosıtter
Á. Leıkosıtter
B. Lımfosıtter
2. Aq qan túıirshikteri - bul...
A. Erıtrosıtter
Á. Trombosıtter
B. Leıkosıtter
3. Qannyń erimeıtin nárýyzy - bul...
A. Fıbrın
Á. Fıbrınogen
B. Gemoglobın
4. Bir táýlikte adamda túziletin lımfanyń mólsheri.
A. 2 l
Á. 20 l
B. 8 l
5. Lımfa... túziledi.
A. Ulpa suıyqtyǵynan
Á. Qannan
B. Sýdan

3..«Báıge» oıyny (Kim birinshi jaýap beredi?)
1. Plazma degenimiz ne?
2. Gemoglobın degenimiz ne?
3. Trombosıtter degenimiz ne?
4. Lımfosıtter degenimiz ne?
5. Fagosıtter degenimiz ne?
6. Lımfa degenimiz ne?
7. Ulpa degenimiz ne?
8. Imýnıtet degenimiz ne?
9. Donor degenimiz ne?
10. Resıpıent degenimiz ne?

4. Bıologıalyq dıktant (Sáıkestendirý testi)
1. Týa paıda bolǵan ımýnıtet. A. Organızmge emdik sarysýdy engizgennen keıin paıda bolady.
2. Júre paıda bolǵan ımýnıtet. Á. Organızmde antıdeneler juqpaly aýrýmen aýyrǵannan keıin túziledi.
3. Belsendi jasandy ımýnıtet. B. Organızmge vaksına engizgennen keıin túziledi.
4. Enjar jasandy ımýnıtet. V. Organızmge ata - anadan tuqym qýalap beriledi.
Kilti: 1 — V, 2 — Á, 3 — B, 4 — A

5. Jumbaqty shesh.
«Qyzyl teńizde» árbir sekýnd saıyn mıllıondaǵan keme apatqa ushyrap, sý túbine shógedi. Al mıllıondaǵan keme «tas aılaqtardan» shyǵyp, júzege attanady. «Kemeler» «Tas aılaqtar» degen ne???

6. «Kim tapqyr?» oıyny.
Berilgen sózderdegi áripterdiń ornyn aýystyrsa, organızmniń ishki ortasynyń qurylystarynyń attary shyǵady.
1. Sharalaýasj — jasýshalar
2. Aenv — vena
3. Lalıpkryıa — kapılláry
4. Iartırae — arterıa
5. Fılma atymyry — lımfa tamyry
6. Sajýaraqylsha qıyutysq — jasýshaaralyq suıyqtyq
7. «Kim shapshań?» oıyny.
(Qan tamyrynyń durys úılesimdiligin anyqta)
İ
İİ
İİİ
İV
İ, İİ, İİİ
İİ, İV
İİ, İİİ, İV
İ, İİİ
8. Maqal - mátelder jarysy.
(Densaýlyq týraly maqal - mátelderin aıtý)

Qazylar alqasy eki toptyń jınaǵan upaılary boıynsha qaı top jeńgenin anyqtap, belsendi qatysqan oqýshylardy ataıdy, marapattaıdy!!!